- ﺔ +, و ر و ﻷ ا ت ﺎ ﺳ $ﺎ ﺴ اﻟ ﺰ ﺟ ﻮ ﻣ -
1| ﺔﺤﻔﺻ
ﯾ ﺠ ﺐ ﻋ ﻠ ﻰ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺗ ﻌ ﺪ ﯾ ﻞ ﻣ ﻘﺎ ر ﺑﺎ ﺗ ﮫ ا ﻟﺘ ﻜ ﻨ ﻮ ﻗ ﺮ ا ط ﯿ ﺔ و اﻟ ﻼ - ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ ا ﻟﺘ ﻲ ﯾ ﻨﺘ ﮭ ﺠ ﮭ ﺎ ﻓ ﻲ أ ﺟ ﻨ ﺪ ة أ ﻋ ﻤ ﺎﻟ ﮫ ا ﻟﺘ ﻲ و ﺿ ﻌ ﮭ ﺎ ﻟﻠ ﺘﻨ ﻤ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﺮ ﯾﻔ ﯿ ﺔ
ﻓ ﻲ ﺑ ﻠﺪ ا ن ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
، و ﯾ ﺠ ﺐ ﻋ ﻠﯿ ﮫ أ ﯾ ﻀًﺎ أ ن ﯾ ﻜ ﻮ ن ﻋ ﻠ ﻰ د ر ﺟ ﺔ أ ﻛ ﺒ ﺮ ﻣ ﻦ ا ﻹ د ر ا ك ﺑ ﺎﻟ ﺴ ﯿﺎ ق ا ﻻ ﺟ ﺘ ﻤ ﺎ ﻋ ﻲ -ا ﻻ ﻗﺘ ﺼ ﺎ د ي
، و اﻟ ﺜﻘ ﺎﻓ ﻲ
،
و اﻟ ﻘﺎ ﻧ ﻮ ﻧ ﻲ ﻟ ﺘ ﺤ ﺪ ﯾﺎ ت ا ﻟﺘ ﻨ ﻤ ﯿ ﺔ
، ﺧ ﺎ ﺻ ﺔ ﻓ ﻲ ﻣ ﺎ ﯾﺘ ﻌ ﻠّ
ﻖ ﺑ ﺎﻟ ﻤ ﺮ أة .
ﻟﻘ ﺪ ط ﻐ ﺖ ا ﻟ ﻤ ﻘﺎ ر ﺑﺎ ت ا ﻟﺘ ﻜ ﻨ ﻮ ﻗ ﺮ ا ط ﯿ ﺔ و اﻟ ﻼ - ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ ﻟ ﻮ ﻗ ﺖ ط ﻮ ﯾ ﻞ ﻋ ﻠ ﻰ
"
ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
"
، و ﺗُ
ﻌ ﺪ ﻣ ﺸ ﺎ ر ﯾ ﻊ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
اﻟ ﻤ ﻌ ﻨﯿ ﺔ ﺑ ﺎﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ و اﻟ ﺘﻨ ﻤ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﺮ ﯾﻔ ﯿ ﺔ ﻓ ﻲ ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻣ ﺜﺎ ل ﻋ ﻠ ﻰ ذﻟ ﻚ . ﻓ ﮭ ﺬ ه اﻟ ﻤ ﺸ ﺎ ر ﯾ ﻊ ﺗ ﻌ ﺰ ف ﻋ ﻦ ا ﻟﺘ ﻄ ﺮ ق إ ﻟ ﻰ ا ﻟ ﻮ ﺻ ﻮ ل ﻏ ﯿ ﺮ
اﻟ ﻌ ﺎ د ل إ ﻟ ﻰ ا ﻷ ر ض و إﻟ ﻰ ا ﻷ ط ﺮ ا ﻟﻘ ﺎﻧ ﻮ ﻧﯿ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺜﯿ ﺮ ة ﻟﻠ ﺠ ﺪ ل ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ ا ﻟ ﺤ ﻖ ﻓ ﻲ ا ﻷ ر ض
، و ﺑﺎ ﻷ ﺧ ﺺ ﻟ ﻠﻨ ﺴ ﺎ ء . و ﻓ ﻲ أ ﻋ ﻘﺎ ب
"
اﻟ ﺮ ﺑﯿ ﻊ ا ﻟ ﻌ ﺮ ﺑ ﻲ
"
،
ﺧ ﻀ ﻌ ﺖ
"
ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
"
ﻟ ﻤ ﺮ ا ﺟ ﻌ ﺔ ﻓ ﻲ ﻋ ﺎ ﻣ ﻲ 2011 و 2015
، و ﻢّ ﺗ ﻋ ﻠ ﻰ إ ﺛ ﺮ ذﻟ ﻚ إ ﯾ ﻼ ء أ و ﻟ ﻮ ﯾ ﺔ أ ﻛ ﺒ ﺮ ﻟ ﻸ ﻣ ﻦ و اﻟ ﮭ ﺠ ﺮ ة
، و ﻛ ﺬﻟ ﻚ
ﻟﻠ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت ا ﻟ ﻤ ﻌ ﻨﯿ ﺔ ﺑﺎ ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ و اﻟ ﺘﻨ ﻤ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﺮ ﯾﻔ ﯿ ﺔ . و ﻣ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﻔﺘ ﺮ ض أ ن ﺗ ﺴ ﺎ ھ ﻢ ھ ﺬ ه اﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت ﻓ ﻲ ﺗ ﻌ ﺰ ﯾ ﺰ ا ﻟﻔ ﺮ ص ا ﻻ ﻗﺘ ﺼ ﺎ د ﯾ ﺔ
، و ﻓ ﻲ ﺗ ﺴ ﮭ ﯿ ﻞ
اﻟ ﻘﯿ ﻮ د ا ﻟ ﻤ ﻔ ﺮ و ﺿ ﺔ ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟ ﮭ ﺠ ﺮ ة
، و ﺑﺎ ﻷ ﺧ ﺺ ھ ﺠ ﺮ ة اﻟ ﺸ ﺒﺎ ب . ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﻘﺎ ﺑ ﻞ
، ﯾ ﺸ ﺘ ﻜ ﻲ أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﻮ ن ﻣ ﻦ أ ﻧّ
ﮫ ﯾ ﺘ ﻢ ﻓ ﻲ ﺑ ﻌ ﺾ ا ﻷ ﺣ ﯿﺎ ن
ا ﺳ ﺘ ﺨ ﺪا م ﺗ ﻨﺎ ز ﻻ ﺗ ﮭ ﻢ ﻓ ﻲ ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﯿ ﺔ ﻛ ﻮ ﺳ ﯿﻠ ﺔ ﻟ ﻠﺘ ﻮ ﺻ ﻞ إ ﻟ ﻰ ﺻ ﻔﻘ ﺎ ت ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺎﺋ ﻞ ا ﻷ ﻣ ﻨﯿ ﺔ ) ﻋ ﻠ ﻰ ﺳ ﺒﯿ ﻞ ا ﻟ ﻤ ﺜﺎ ل
، ا ﻟﺘ ﻌ ﺎ و ن ﺣ ﻮ ل ا ﻟ ﺤ ﺪ و د
و اﻟ ﮭ ﺠ ﺮ ة ( . إ نّ
ا ﻻ ﺳ ﺘ ﺸ ﺎ ر ا ت ا ﻟﺘ ﻲ ﻗ ﺎ ﻣ ﺖ ﺑ ﮭ ﺎ
"
ﻣِ
ﺪ ر ﯾ ﺴ ﺖ
"
ﻣ ﻊ أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن ﻓ ﻲ ﻟ ﺒﻨ ﺎ ن
، و اﻟ ﻤ ﻐ ﺮ ب
، و ﺗ ﻮ ﻧ ﺲ
، و ﺑﻠ ﺪا ن
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺗ ﻈ ﮭ ﺮ أ نّ
أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن ﯾ ﻨ ﻈ ﺮ و ن إ ﻟ ﻰ ﻣ ﺜ ﻞ ھ ﺬ ه اﻟ ﻤ ﻘﺎ ر ﺑﺎ ت ا ﻟﺘ ﻜ ﻨ ﻮ ﻗ ﺮ ا ط ﯿ ﺔ
، و اﻟ ﻼ - ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ
، و ا ﻷ ﻣ ﻨﯿ ﺔ
، ﺑ ﻄ ﺮ ﯾﻘ ﺔ ﻧ ﻘ ﺪ ﯾ ﺔ
، ﻛ ﻤ ﺎ أ نّ
ﻟ ﮭ ﺬ ه اﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت
ﺣ ﺪ و د ﺗ ﻘﯿ ﺪ ھ ﺎ.
ﻟ ﺬﻟ ﻚ ﻣ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﮭ ﻢ أ ن ﺗ ﺘ ﻤ ﺘّ
ﻊ ا ﻟ ﺠ ﮭ ﺎ ت ا ﻟﻔ ﺎ ﻋ ﻠﯿ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺤ ﻠﯿ ﺔ ﺑ ﺘﻔ ﻮ ﯾ ﺾ أ ﻛ ﺜ ﺮ .
ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺣ ﻮ ل اﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ و اﻟ ﺘﻨ ﻤ ﯿ ﺔ اﻟ ﺮ ﯾ ﻔ ﯿ ﺔ ﻓ ﻲ
ﻣ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ اﻟ ﺸ ﺮ ق ا ﻷ و ﺳ ﻂ و ﺷ ﻤ ﺎ ل أﻓ ﺮ ﯾ ﻘ ﯿﺎ
ﯾﻠ ﺨّ
ﺺ ھ ﺬا اﻟ ﻤ ﺴ ﺘﻨ ﺪ اﻟ ﻤ ﻮ ﺟ ﻮ دا ت اﻟ ﺘ ﻲ و ﺻ ﻠ ﺖ إﻟ ﯿ ﮭ ﺎ ر ز ﻣ ﺔ ﻋ ﻤ ﻞ
"
ﻣِ
ﺪ
ر ﯾ ﺴ ﺖ
"
ا ﻟ ﺨ ﺎ ﻣ ﺴ ﺔ ﺣ ﻮ ل
"
اﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ و اﻟ ﻤ ﯿﺎ ه
"
ا ﻟﺘ ﻲ ﺗ ﮭ ﺪ ف إ ﻟ ﻰ ﺗ ﻘﯿ ﯿ ﻢ ﻓ ﻌ ﺎﻟ ﯿ ﺔ
و إ ﻣ ﻜ ﺎﻧ ﯿ ﺔ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻟ ﻠﺘ ﺠ ﺎ ر ة و اﻟ ﻤ ﺴ ﺎ ﻋ ﺪ ة ﻓ ﻲ ﻣ ﺎ ﯾ ﺨ ﺺ
اﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ و اﻟ ﻤ ﯿﺎ ه ) ﺑ ﻤ ﺎ ﻓﯿ ﮭ ﺎ ﺗ ﺤ ﺮ ﯾ ﺮ اﻟ ﺘ ﺠ ﺎ ر ة
، و ﻣ ﺸ ﺮ و ﻋ ﺎ ت ا ﻷ ﻏ ﺬ ﯾ ﺔ
اﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﯿ ﺔ و اﻟ ﻤ ﯿﺎ ه و ﻣ ﺒﺎ د ر ا ت ا ﻟﺘ ﻌ ﺎ و ن ا ﻟﺘ ﻲ ﯾ ﻤ ﻮ ﻟ ﮭ ﺎ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
.
ﻧ ﻮ ﻓ ﻤ ﺒ ﺮ /ﺗ ﺸ ﺮ ﯾ ﻦ ا ﻟﺜ ﺎﻧ ﻲ 2018
ﻣ ﻘ ﺪ ﻣ ﺔ
ﻣ ﻮ ﺟ ﺰ
اﻟ ﺴ
$ﺎ ﺳ
ﺎ ت
ا ﻷ و ر و +$
ﺔ
- ﺔ +, و ر و ﻷ ا ت ﺎ ﺳ $ﺎ ﺴ اﻟ ﺰ ﺟ ﻮ ﻣ -
2| ﺔﺤﻔﺻ
ﻧﻘ ﻮ م ﻓ ﻲ ﻣ ﻮ ﺟ ﺰ ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت ھ ﺬا ﺑ ﺘﻘ ﺪ ﯾ ﻢ ﻣ ﻮ ﺟ ﺰ ﻋ ﻦ ا ﻟ ﻌ ﻼ ﻗ ﺔ ا ﻟﺘ ﺠ ﺎ ر ﯾ ﺔ و ا ﻻ ﺳ ﺘﺜ ﻤ ﺎ ر ﯾ ﺔ ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺘﺒ ﺎ دﻟ ﺔ
، و ﻧﺒ ﯿ ﻦ ﻛ ﯿ ﻒ ﯾ ﺘ ﺼ ﻮ ر أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن
ﻣ ﻔ ﮭ ﻮ م ا ﻟﺒ ﺤ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ . ھ ﺬا ا ﻟﺘ ﺼ ﻮ ر ﯾ ﻤ ﯿ ﻞ إ ﻟ ﻰ أ ن ﯾ ﻜ ﻮ ن أ ﻗ ﻞ ﺗ ﻜ ﺮًﺒ ا ﻣ ﻦ ا ﻟﻠ ﻐ ﺔ ا ﻟ ﺮ ﺳ ﻤ ﯿ ﺔ ا ﻟﺘ ﻲ ﯾ ﺴ ﺘ ﺨ ﺪ ﻣ ﮭ ﺎ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
. و ﻓ ﻲ أ ﻛ ﺜ ﺮ
ا ﻷ ﺣ ﯿﺎ ن
، ﯾ ﻘ ﻮ م أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن ﻓ ﻲ ﺑ ﻠﺪ ا ن ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﺑ ﺘ ﺼ ﻮ ﯾ ﺮ و ﻓ ﮭ ﻢ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻋ ﻠ ﻰ أ ﻧّ
ﮫ ﻣ ﺼ ﻄ ﻠ ﺢ ﺷ ﻤ ﺎﻟ ﻲ ﯾ ﺘ ﻢ ﻧ ﺸ ﺮ ھ ﺎ ﺑﺘ ﺤ ﻔﯿ ﺰ
د و ا ف اﻗ ﺘ ﺼ ﺎ د ﯾ ﺔ ﺧ ﻔﯿ ﺔ ﻣ ﻦ ا ﻻ ﻋ ﺘﺒ ﺎ ر . ﺑ ﻌ ﺪ ھ ﺎ ﻧ ﺤ ﻠّ
ﻞ ﻛ ﯿ ﻒ ﯾﻘ ﻮ م أ ﺻ ﺤ ﺎ ب اﻟ ﺸ ﺄ ن ﺑﺘ ﻘﯿ ﯿ ﻢ ﻣ ﺸ ﺎ ر ﯾ ﻊ و ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
اﻟ ﻤ ﻌ ﻨﯿ ﺔ
ﺑﺎ ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ و اﻟ ﺘﻨ ﻤ ﯿ ﺔ اﻟ ﺮ ﯾﻔ ﯿ ﺔ ﻓ ﻲ ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ . و ﻧﻘ ﻮ م ﺑ ﺸ ﻜ ﻞ ﺧ ﺎ ص ﺑﺘ ﻘ ﺪ ﯾ ﻢ ﻣ ﻮ ﺟ ﺰ ﻋ ﻦ ﺗﻘ ﯿﯿ ﻢ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت و ﻣ ﺸ ﺎ ر ﯾ ﻊ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د
ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻓ ﻲ ﻣ ﺎ ﯾ ﺨ ﺺ ا ﻷ د و ا ت
، و اﻟ ﺠ ﮭ ﺎ ت ا ﻟﻔ ﺎ ﻋ ﻠ ﺔ
، و اﻟ ﻤ ﺎ د ة.
و ﻗ ﺪ ر أ ى ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺘ ﻄ ﻠ ﻌ ﻮ ن ﻓ ﻲ ا ﺳ ﺘ ﺸ ﺎ ر اﺗ ﻨﺎ ﻣ ﻊ أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن ا ﻟ ﺤ ﺎ ﺟ ﺔ إ ﻟ ﻰ
ﺷ ﻤ ﻞ أ ﻛ ﺒ ﺮ ﻟ ﻠﻔ ﺎ ﻋ ﻠﯿ ﻦ ﻣ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﺠ ﺘ ﻤ ﻊ ا ﻟ ﻤ ﺪ ﻧ ﻲ ﻓ ﻲ ﺗ ﺼ ﻤ ﯿ ﻢ ا ﻟ ﻤ ﺸ ﺮ و ع
، و إﻟ ﻰ د و ر أ ﻗ ﻞ ﺑ ﺮ و زً
ا ﻟﻠ ﻮ ز ا ر ا ت ﻓ ﻲ ﺗ ﺨ ﺼ ﯿ ﺺ ا ﻷ ﻣ ﻮ ا ل
، و إﻟ ﻰ د ر ﺟ ﺔ
ا ﻋ ﺘﺒ ﺎ ر أ ﻛ ﺒ ﺮ ﻟ ﻠ ﻤ ﺴ ﺎﺋ ﻞ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻌ ﻠﻘ ﺔ ﺑ ﺎﻟ ﻨ ﻮ ع ا ﻻ ﺟ ﺘ ﻤ ﺎ ﻋ ﻲ
، ﺧ ﺼ ﻮ ﺻًﺎ أﻧّ
ﮫ ﻏ ﺒًﺎﺎﻟ ﻣ ﺎ ﯾﺘ ﻢ ﺗ ﺠ ﺎ ھ ﻞ د و ر ا ﻟﻨ ﺴ ﺎ ء ﻓ ﻲ ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ
، و ﻻ ﯾ ﺘﻘ ﺎ ﺿ ﯿ ﻦ أ ﺮًﺟ ا ﻋ ﻠ ﻰ
ﻋ ﻤ ﻠ ﮭ ﻦّ
، ﻛ ﻤ ﺎ أﻧّ
ﮫ ﻻ ﯾﺘ ﻢ ﺣ ﺴ ﺎﺑ ﮭ ﻦّ
ﻓ ﻲ ا ﻹ ﺣ ﺼ ﺎ ء ا ت ا ﻟ ﻮ ط ﻨﯿ ﺔ . و ﺗ ﻮ ا ﺟ ﮫ ا ﻟ ﻤ ﺰ ا ر ﻋ ﺎ ت ﻋ ﺪ د ﻣ ﻦ ا ﻟﻘ ﯿ ﻮ د
، ﻛ ﺎﻟ ﻮ ﺻ ﻮ ل ا ﻟ ﻤ ﺤ ﺪ و د إ ﻟ ﻰ ا ﻷ ر ا ﺿ ﻲ
،
و اﻟ ﺘ ﻤ ﻮ ﯾ ﻞ
، و ا ﻷ ﺳ ﻮ ا ق
، و اﻟ ﺘ ﻌ ﻠﯿ ﻤ ﺎ ت ا ﻟﺘ ﻜ ﻨ ﻮ ﻟ ﻮ ﺟ ﯿ ﺔ و ا ﻹ دا ر ﯾ ﺔ ا ﻟﺘ ﻲ ﻻ ﯾ ﺘ ﻢ ا ﻟﺘ ﻄ ﺮ ق إ ﻟﯿ ﮭ ﺎ ﺑ ﺸ ﻜ ﻞ ﻛ ﺎ فٍ ﻓ ﻲ ﺗ ﺼ ﺎ ﻣ ﯿ ﻢ ﻣ ﺸ ﺎ ر ﯾ ﻊ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
.
و ﻧ ﺼ ﻞ ﺑ ﻌ ﺪ ھ ﺎ إﻟ ﻰ ا ﺳ ﺘﻨ ﺘﺎ ج ﺑﺘ ﻘ ﺪ ﯾ ﻢ ﻋ ﺪ د ﻣ ﻦ ﺗ ﻮ ﺻ ﯿﺎ ت اﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ﻓ ﻲ ﻣ ﺠ ﺎ ﻻ ت اﻟ ﺘ ﺠ ﺎ ر ة
، و ﻣ ﺸ ﺎ ر ﯾ ﻊ اﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ
، و اﻟ ﺘﻨ ﻤ ﯿ ﺔ اﻟ ﺮ ﯾﻔ ﯿ ﺔ
، و اﻟ ﻤ ﺴ ﺎﺋ ﻞ
اﻟ ﻤ ﺘ ﻌ ﻠﻘ ﺔ ﺑ ﺎﻟ ﻨ ﻮ ع ا ﻻ ﺟ ﺘ ﻤ ﺎ ﻋ ﻲ . و ﯾ ﺠ ﺐ ﻋ ﻠ ﻰ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
إ ﻓ ﺴ ﺎ ح ا ﻟ ﻤ ﺠ ﺎ ل أ ﻛ ﺜ ﺮ أ ﻣ ﺎ م ا ﻻ ﺳ ﺘ ﺮ اﺗ ﯿ ﺠ ﯿﺎ ت ا ﻟﻘ ﺎﺋ ﻤ ﺔ ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ق ا ﻟﺘ ﻲ ﺗ ﺸ ﻤ ﻞ
أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن ا ﻟ ﻤ ﺤ ﻠﯿ ﯿ ﻦ
، و ﺗ ﺪ ﻋ ﻢ ا ﻟﻨ ﺴ ﺎ ء
، و ﺗ ﺴ ﺎ ھ ﻢ ﻓ ﻲ إ ر ﺳ ﺎ ء ﻣ ﻤ ﺎ ر ﺳ ﺎ ت ز ر ا ﻋ ﯿ ﺔ ﻣ ﺴ ﺘ ﺪا ﻣ ﺔ . و ﻣ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﻔ ﻀ ﻞ أ ن ﯾ ﻘ ﻮ م
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
أﯾ ﻀًﺎ ﺑﺎ ﻟﻨ ﻈ ﺮ ﻓ ﻲ ﺗ ﻌ ﺰ ﯾ ﺰ د و ر ﺑ ﺮ ﻧﺎ ﻣ ﺞ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ ﻟ ﻠﺘ ﻨ ﻤ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﯿ ﺔ و اﻟ ﺮ ﯾﻔ ﯿ ﺔ ) ENPARD (
و ﺗ ﻌ ﻤ ﯿ ﻤ ﮫ أ ﻛ ﺜ ﺮ ﺑ ﯿ ﻦ أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن
اﻟ ﻤ ﺤ ﻠﯿ ﯿ ﻦ . ﻣ ﺜ ﻞ ﻧ ﺸ ﺎ ط ﺎ ت ا ﻻ ﻣ ﺘ ﺪا د ھ ﺬ ه ﻗ ﺪ ﺗ ﺸ ﻤ ﻞ ﺟ ﻤ ﻌ ﯿﺎ ت ا ﻟ ﻤ ﻨﺘ ﺞ ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ و ﻣ ﻨ ﻈ ﻤ ﺎ ت ﻟ ﻠ ﻀ ﻐ ﻂ
، و ذﻟ ﻚ ﻓ ﻲ ا ﻟ ﺠ ﮭ ﻮ د ا ﻟ ﻤ ﺒ ﺬ و ﻟ ﺔ ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ
اﻟ ﺘ ﻲ ﺗ ﮭ ﺪ ف إ ﻟ ﻰ ﻣ ﺴ ﺎ ﻋ ﺪ ة أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن ا ﻟ ﻤ ﺤ ﻠﯿ ﯿ ﻦ ﻓ ﻲ ا ﻻ ﻟﺘ ﺰ ام ﺑ ﻘ ﻮ اﻧ ﯿ ﻦ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻌ ﻠﻘ ﺔ ﺑ ﺴ ﻼ ﻣ ﺔ ا ﻟ ﻐ ﺬا ء و اﻟ ﺒﯿ ﺌ ﺔ . ﻛ ﺬﻟ ﻚ ﺑ ﺈ ﻣ ﻜ ﺎ ن
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ط ﻤ ﺄﻧ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﻨﺘ ﺠ ﯿ ﻦ ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﯿ ﻦ ﺑ ﺸ ﺄ ن ا ﻟ ﻤ ﻨﺎ ﻓ ﺴ ﺔ ﻏ ﯿ ﺮ ا ﻟ ﻌ ﺎ دﻟ ﺔ ﻣ ﻗِﻦ ﺒ ﻞ ﺑ ﻠﺪ ا ن ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻓ ﻲ أ ﺳ ﻮ ا ق ا ﻟ ﻤ ﻨﺘ ﺠ ﺎ ت
اﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﯿ ﺔ .
ﯾ ﺮ ﺗﺒ ﻂ ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﺑ ﻤ ﺠ ﺎ ل
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﻲ ﻋ ﺒ ﺮ ط ﺮ ﯾﻘ ﺘﯿ ﻦ ر ﺋﯿ ﺴ ﯿﺘ ﯿ ﻦ : ﻣ ﻦ ﺟ ﮭ ﺔ إ نّ
ھ ﺬ ه اﻟ ﻤ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ ھ ﻲ أ ﻛ ﺒ ﺮ
ﻣ ﺴ ﺘ ﻮ ر د ﻟ ﻠﻘ ﻤ ﺢ ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻌ ﺎﻟ ﻢ
، و ﻛ ﺬﻟ ﻚ ﻣ ﺴ ﺘ ﻮ ر د ﻣ ﮭ ﻢ ﻟ ﻠ ﺤ ﻮ م و ﻣ ﻨﺘ ﺠ ﺎ ت ا ﻷ ﻟﺒ ﺎ ن . و ﺑﺎ ﻟﻨ ﺴ ﺒ ﺔ ﻟ ﻠ ﻜ ﺜﯿ ﺮ ﻣ ﻦ د و ل ﺷ ﻤ ﺎ ل
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
، ﻓ ﺈ نّ
ھ ﺬ ه
اﻟ ﻤ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ ھ ﻲ ﺳ ﻮ ق ﻣ ﮭ ﻢ . ﻣ ﻦ ﺟ ﮭ ﺔ أ ﺧ ﺮ ى
، إ نّ
ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ھ ﻮ ﻣ ﺼ ﺪ ر ﻟ ﻠﻔ ﻮ ا ﻛ ﮫ و اﻟ ﺨ ﻀ ﺎ ر
، ﻛ ﺎﻟ ﺤ ﻤ ﻀ ﯿﺎ ت
، و اﻟ ﻔ ﺮ ا و ﻟ ﺔ
، و ز ﯾ ﺖ
اﻟ ﺰ ﯾﺘ ﻮ ن
، و ھ ﻮ ﻓ ﻲ ذﻟ ﻚ ﻣ ﻨﺎ ﻓ ﺲ ﻟ ﻠ ﻌ ﺪ ﯾ ﺪ ﻣ ﻦ د و ل ﺟ ﻨ ﻮ ب
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
، إ ﻣ ﺎ دا ﺧ ﻞ أ ﺳ ﻮ ا ق
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د
"
، أ و ﺧ ﺎ ر ﺟ ﮫ ﻓ ﻲ أ ﺳ ﻮ ا ق ﻣ ﺜ ﻞ د و ل
اﻟ ﺨ ﻠﯿ ﺞ .
و ﺗﻠ ﻌ ﺐ ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ د رًو ا ھ ﻣًﺎ ﺎ ﻓ ﻲ ﺗ ﻔﺎ ﻋ ﻞ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻣ ﻊ د و ل ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
، و ھ ﺬا ﻻ ﯾ ﻨ ﻄ ﺒ ﻖ ﻓ ﻘ ﻂ ﻋ ﻠ ﻰ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت ا ﻟﺘ ﺠ ﺎ ر ة.
إ نّ
ﻋ ﻤ ﻠﯿ ﺔ
"
اﻟ ﺸ ﺮ ا ﻛ ﺔ ا ﻷ و ر و - ﻣ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﯿ ﺔ
"
) EMP ( و ﺑ ﺮ ا ﻣ ﺞ ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺎ ﻋ ﺪ ة ذا ت ا ﻟ ﺼ ﻠ ﺔ
، ﻛ ﺂﻟ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ ) ENI ( و ﺑ ﺮ ﻧﺎ ﻣ ﺞ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر
ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ ﻟ ﻠﺘ ﻨ ﻤ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﯿ ﺔ و اﻟ ﺮ ﯾﻔ ﯿ ﺔ ) ENPARD (
ﺗ ﺘ ﺠ ﺎ و ز ا ﻟﺘ ﺮ ﻛ ﯿ ﺰ ا ﻟ ﻤ ﺤ ﺪ و د ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ
، إ ذ ﺗ ﺸ ﻤ ﻞ أ ﯾ ﻀًﺎ اﻟ ﻤ ﯿﺎ ه و اﻟ ﺘﻨ ﻤ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﺮ ﯾﻔ ﯿ ﺔ .
و ﻗ ﺪ ﺗ ﻄ ﻮ ر ت ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻣ ﻦ ﻣ ﻮ ﻗ ﻒ ﺗ ﺠ ﺎ ر ي ﺣ ﻤ ﺎﺋ ﻲ إﻟ ﻰ ﻣ ﻨ ﻈ ﻮ ر ﺗ ﻄ ﻮ ر ي أ ﻛ ﺜ ﺮ ﺷ ﻤ ﻮ ﻟ ﻲ . و ﻗ ﺪ ﻢّ ﺗ ﺧ ﻔ ﺾ اﻟ ﺪ ﻋ ﻢ ﻋ ﻠ ﻰ
اﻟ ﺼ ﺎ د ر ا ت ﻣ ﻦ 10 ﻣ ﻠﯿ ﺎ ر ﯾ ﻮ ر و ﻓ ﻲ ﺑ ﺪا ﯾ ﺔ ﺛ ﻤ ﺎﻧ ﯿﻨ ﯿﺎ ت ا ﻟﻘ ﺮ ن ا ﻟ ﻤ ﺎ ﺿ ﻲ
، إ ﻟ ﻰ ﻓ ﻘ ﻂ 160 ﻣ ﻠﯿ ﻮ ن ﯾ ﻮ ر و ﻓ ﻲ ﻋ ﺎ م 2011 . و ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻮ ﻗ ﺖ ﻧ ﻔ ﺴ ﮫ
، ز اد
و ﺻ ﻮ ل أ ﺳ ﻮ ا ق
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
إ ﻟ ﻰ ا ﻟﺒ ﻠﺪ ا ن ا ﻟﻨ ﺎ ﻣ ﯿ ﺔ ﺑ ﻔ ﻀ ﻞ ا ﺗﻔ ﺎﻗ ﯿﺎ ت ﺗ ﺠ ﺎ ر ة ﺗﻔ ﻀ ﯿﻠ ﯿ ﺔ .
و اﻟ ﺠ ﺪ ﯾ ﺮ ﺑ ﺎﻟ ﺬ ﻛ ﺮ أ نّ
ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺎ ﻋ ﺪا ت ا ﻟﺘ ﻲ ﯾ ﻘ ﺪ ﻣ ﮭ ﺎ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻣ ﺮ ﻛّ
ﺰ ة ﺟ ﻐ ﺮ ﯿًﺎ اﻓ ﻓ ﻲ ﺑ ﻌ ﺾ ا ﻟﺪ و ل
، ا ﻷ ﻣ ﺮ ا ﻟﺬ ي ﻧ ﻼ ﺣ ﻈ ﮫ ﻋ ﻨ ﺪ ا ﻻ ط ﻼ ع
ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ا ﻟ ﺴ ﺎﺑ ﻘ ﺔ ﻟ ـ
"
ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
"
. ﻓـ
"
ا ﻵ دا ة ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ ﻟ ﻠ ﺠ ﻮ ا ر
"
) ENPI ( ا ﻟﺘ ﻲ ﻛ ﺎﻧ ﺖ ﻓ ﻌ ﺎﻟ ﺔ ﻣ ﺎ ﺑﯿ ﻦ 2007 و 2013
اﻟ ﺪﻟ ﯿ ﻞ و اﻟ ﺘ ﺤ ﻠﯿ ﻞ
- ﺔ +, و ر و ﻷ ا ت ﺎ ﺳ $ﺎ ﺴ اﻟ ﺰ ﺟ ﻮ ﻣ -
3| ﺔﺤﻔﺻ
ﻗﺎ ﻣ ﺖ ﺑ ﺘ ﺨ ﺼ ﯿ ﺺ أ ﻛ ﺒ ﺮ ﻣ ﺒﻠ ﻎ ﺣ ﺘ ﻰ ا ﻵ ن ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ ﻓ ﻠ ﺴ ﻄ ﯿ ﻦ
، ﯾ ﻠﯿ ﮭ ﺎ اﻟ ﻤ ﻐ ﺮ ب و ﻣ ﺼ ﺮ . ﻛ ﻤ ﺎ ﺑ ﺮ ز ت ﻓ ﻠ ﺴ ﻄ ﯿ ﻦ ﻋ ﻠ ﻰ ﺻ ﻌ ﯿ ﺪ ﻧ ﺼ ﯿ ﺐ ا ﻟﻔ ﺮ ﯾ ﺪ
، ﺗ ﻠﯿ ﮭ ﺎ
ا ﻷ ر د ن
، ﻢّ ﺛ ﻟﺒ ﻨﺎ ن و ﺗ ﻮ ﻧ ﺲ . أ ﻣ ﺎ ﺑﺎ ﻟﻨ ﺴ ﺒ ﺔ ﻟ ﺘ ﺮ ﻛ ﯿﺎ
، ﻓ ﺈﻧّ
ﮭ ﺎ ﻟﯿ ﺴ ﺖ ﺟ ﺰ ء ﻣ ﻦ
"
ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
"
و ﻻ ﻣ ﻦ ﺑ ﺮ ا ﻣ ﺞ ﻣ ﺴ ﺎ ﻋ ﺪا ﺗ ﮭ ﺎ،
إ ذ إ ﻧّ
ﮭ ﺎ ط ﺮ ف
ﻓ ﻲ ا ﻟﺘ ﻮ ﺳ ﯿ ﻊ ا ﻟ ﺤ ﺎﻟ ﻲ ﻟ ـ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
، و ﺑﺎ ﻟﺘ ﺎﻟ ﻲ ﻟ ﺪ ﯾ ﮭ ﺎ ﺣ ﻖ ا ﻟ ﻮ ﺻ ﻮ ل إ ﻟ ﻰ ﺑ ﺮ ا ﻣ ﺞ ﻣ ﺴ ﺎ ﻋ ﺪ ة أ ﺧ ﺮ ى ذا ت ﺻ ﻠ ﺔ ﻛ ـ
"
أد اة ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺎ ﻋ ﺪ ة ﻣ ﺎ ﻗﺒ ﻞ
ا ﻻ ﻧ ﻀ ﻤ ﺎ م
"
) IPA ( .
إ نّ
ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻟ ﯿ ﺲ ﻓﻘ ﻂ ﻣ ﺼ ﻄ ﻠ ﺢ ﺟ ﻐ ﺮ اﻓ ﻲ
، إ ذ ﻛ ﻤ ﺎ اﻟ ﺸ ﺮ ق ا ﻷ و ﺳ ﻂ
، ھ ﻮ ﺑ ﻨﺎ ء ﻓ ﻜ ﺮ ي ﻗﺎ م ﺑ ﮫ ا ﻟ ﻐ ﺮ ب
، و ﻗ ﺪ ﯾ ﺤ ﻤ ﻞ ﻣ ﺨ ﺘﻠ ﻒ ا ﻟ ﻤ ﻌ ﺎﻧ ﻲ ﻟ ﻤ ﺨ ﺘﻠ ﻒ
اﻟ ﻨﺎ س
، ﺧ ﺼ ﻮ ﺻًﺎ أ نّ
ﺣ ﺪ و د و ﻣ ﺤ ﺘ ﻮ ى ھ ﺬ ﯾ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﺼ ﻄ ﻠ ﺤ ﯿ ﻦ ﻗ ﺪ ﺗ ﻐ ﯿ ﺮ ت ﻋ ﺒ ﺮ ا ﻟ ﺰ ﻣ ﻦ . ﻟﺬ ﻟ ﻚ
، ﻟ ﯿ ﺲ ﺑ ﺎﻟ ﻀ ﺮ و ر ي أ ن ﺗ ﺤ ﻤ ﻞ ﻛ ﻠ ﻤ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻧ ﻔ ﺲ
اﻟ ﻤ ﻌ ﻨ ﻰ ا ﻟﺬ ي ﯾ ﺮ اه ا ﻟ ﻐ ﺮ ب
، ﺑ ﺎﻟ ﻨ ﺴ ﺒ ﺔ ﻟ ﺴ ﻜ ﺎ ن ا ﻟ ﺸ ﻮ ا ط ﺊ ا ﻟ ﺸ ﻤ ﺎﻟ ﯿ ﺔ و اﻟ ﺠ ﻨ ﻮ ﺑﯿ ﺔ و اﻟ ﺸ ﺮ ﻗﯿ ﺔ ﻟ ﻠ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ . و ﻗ ﺪ ﻛ ﺎ ن ھ ﺬا ا ﻷ ﻣ ﺮ ﻠﯿًﺟ ﺎ ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﻘﺎ ﺑ ﻼ ت ا ﻟﺘ ﻲ
ﻗﺎ ﻣ ﺖ ﺑ ﮭ ﺎ
"
ﻣِ
ﺪ ر ﯾ ﺴ ﺖ
"
ﻣ ﻊ أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن ﻓ ﻲ ر ز ﻣ ﺔ ا ﻟ ﻌ ﻤ ﻞ ا ﻟ ﺨ ﺎ ﻣ ﺴ ﺔ
، إ ذ ﻟ ﻢ ﯾ ﺬ ﻛ ﺮ و ا ﻓ ﻲ إ ﺟ ﺎﺑ ﺎﺗ ﮭ ﻢ ﺗ ﺼ ﻮ ر ا ت ﻋ ﺎﻟ ﯿ ﺔ ﻟ ﻔ ﻀ ﺎ ء ﻣ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﻲ
ﻣ ﺸ ﺘ ﺮ ك . و ﻛ ﻤ ﺎ ﺧ ﻠ ﺼ ﺖ اﻟ ﺘ ﺤ ﻠﯿ ﻼ ت ﻓ ﻲ ر ز م اﻟ ﻌ ﻤ ﻞ اﻟ ﺴ ﺎﺑ ﻘ ﺔ ﯾُ ، ﻌ ﺘﺒ ﺮ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻣ ﮭ ﯿ ﻤ ﻦ ﻋ ﻠ ﻰ اﻟ ﻔ ﻀ ﺎ ء اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﻲ ﻣ ﻦ اﻟ ﻨﺎ ﺣ ﯿ ﺔ
ا ﻻ ﻗﺘ ﺼ ﺎ د ﯾ ﺔ
، و ﻟﯿ ﺲ ﺟ ﯿ ﻮ - ﺳ ﯿﺎ ﯿًﺎﺳ أ و ﻓ ﻜ ﯾًﺎﺮ .
و ﯾ ﻌ ﺘﺒ ﺮ أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن ﻣ ﻦ ﺑ ﻠﺪ ا ن ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ و ﺟ ﻮ د ﻋ ﻼ ﻗ ﺔ ﺛ ﻨﺎ ﺋﯿ ﺔ ﺑ ﯿ ﻦ ﺑ ﻠﺪ ھ ﻢ ا ﻷ م و
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
، ﻋ ﻮ ﺿًﺎ ﻋ ﻦ ﻓ ﻀ ﺎ ء
ﻣ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﻲ ﻣ ﺸ ﺘ ﺮ ك ﯾ ﻤ ﻜ ﻦ ﺗ ﻄ ﻮ ﯾ ﺮ ه ﺳ ﯾًﺎﻮ . و ﻗ ﺪ ﺑ ﺮ ز ت ﻓ ﻲ ﺑ ﻌ ﺾ ا ﻟ ﻤ ﻘﺎ ﺑ ﻼ ت ﺑ ﺸ ﻜ ﻞ و ا ﺿ ﺢ أ نّ
ﻣ ﺼ ﻄ ﻠ ﺢ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ھ ﻮ ﻓ ﻜ ﺮ ة ﺷ ﻤ ﺎﻟ ﯿ ﺔ . ﻛ ﻤ ﺎ ﯾﻘ ﻮ م
أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن ﻣ ﻦ ﺑ ﻠﺪ ا ن ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﺑ ﺘﺄ ط ﯿ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ ﺑ ﺎ ﺳ ﺘ ﺨ ﺪا م ا ﻟ ﻤ ﺼ ﺎﻟ ﺢ ا ﻟ ﻮ ط ﻨﯿ ﺔ ﺑ ﺸ ﻜ ﻞ ر ﺋﯿ ﺴ ﻲ
، ﻛ ﻤ ﺎ ﺗﺒ ﺮ ز ﺷ ﻜ ﻮ ﻛ ﮭ ﻢ ﺣ ﻮ ل
اﻟ ﺪ و اﻓ ﻊ ا ﻟﻨ ﻔ ﻌ ﯿ ﺔ ﻟ ـ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻓ ﻲ أ ﺟ ﻨ ﺪ ة أ ﻋ ﻤ ﺎﻟ ﮫ ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ . ﻣ ﻦ ﺟ ﮭ ﺔ أ ﺧ ﺮ ى
، إ نّ
أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن ﻓ ﻲ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻛ ﺠ ﻤ ﻌ ﯿﺎ ت ا ﻟ ﻤ ﻨﺘ ﺠ ﯿ ﻦ و ﻣ ﺠ ﻤ ﻮ ﻋ ﺎ ت ا ﻟ ﻀ ﻐ ﻂ
، ھ ﻢ أ ﯾ ﻀًﺎ ﻣ ﺘ ﺮ د د و ن ﻓ ﻲ ﻣ ﺪ ﯾ ﺪ ا ﻟﺘ ﻌ ﺎ و ن إ ذ ﯾ ﺨ ﺎﻓ ﻮ ن ا ﻟ ﻤ ﻨﺎ ﻓ ﺴ ﺔ ﻏ ﯿ ﺮ ا ﻟ ﻌ ﺎ دﻟ ﺔ ﻣ ﻗِﻦ ﺒ ﻞ ﺑ ﻠﺪ ا ن ﺟ ﻨ ﻮ ب
و ﺷ ﺮ ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ا ﻟﺘ ﻲ ﻻ ﺗ ﻠﺘ ﺰ م ﺑ ﻤ ﻌ ﺎﯾ ﯿ ﺮ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ا ﻟ ﻤ ﻌ ﻨﯿ ﺔ ﺑ ﺎﻟ ﺒﯿ ﺌ ﺔ
، و اﻟ ﻌ ﻤ ﻞ
، و ﺳ ﻼ ﻣ ﺔ ا ﻟ ﻐ ﺬا ء .
ﯾﻘ ﻮ م
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
و د و ﻟ ﮫ ا ﻷ ﻋ ﻀ ﺎ ء ﺑ ﺪ ﻋ ﻢ ﻗ ﻄ ﺎ ﻋ ﻲ ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ و اﻟ ﻤ ﯿﺎ ه ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ ﻓ ﻲ ﻣ ﺠ ﺎ ل ﻣ ﺨ ﺘﻠ ﻒ ا ﻷ ط ﺮ ا ﻟﺜ ﻨﺎ ﺋﯿ ﺔ و ﻣ ﺘ ﻌ ﺪ د ة ا ﻷ ط ﺮ ا ف .
ھ ﺬا ا ﻟﺘ ﻌ ﺪ د ﻓ ﻲ ا ﻟﺒ ﺮ ا ﻣ ﺞ
، و اﻟ ﻨ ﻄ ﺎﻗ ﺎ ت
، و ا ﻷ ھ ﺪا ف
، و ا ﻷ ﺳ ﻤ ﺎ ء
، و أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن
، ﯾ ﻌ ﻮ ق ﺗ ﻤ ﺎ ﺳ ﻚ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
، و ﯾ ﺆ د ي إ ﻟ ﻰ
ا ز د و ا ﺟ ﯿﺎ ت ﺗ ﺰ ﯾ ﺪ ﻣ ﻦ ﺗ ﻜ ﺎﻟ ﯿ ﻒ ا ﻟﺘ ﻨ ﺴ ﯿ ﻖ و ﺗ ﺴ ﺎ ھ ﻢ ﻓ ﻲ ﺗ ﻌ ﺰ ﯾ ﺰ ا ﻟﻨ ﻈ ﺮ ة إﻟ ﻰ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻋ ﻠ ﻰ أ ﻧّ
ﮫ ﻣ ﺘ ﺤ ﺠ ﺮ ﺑ ﯿ ﺮ و ﻗ ﺮ ا ﯿًﺎط
، ﻣ ﻤ ﺎ ﯾ ﻌ ﻘ ﺪ ا ﻟﺘ ﻨ ﺴ ﯿ ﻖ
ﻣ ﻊ أ ﺻ ﺤ ﺎ ب اﻟ ﺸ ﺄ ن اﻟ ﻤ ﺤ ﻠﯿ ﯿ ﻦ . و ﯾ ﺠ ﺐ ا ﻹ ﺷ ﺎ ر ة أﯾ ﻀًﺎ إﻟ ﻰ أ نّ
ﻣ ﻌ ﺮ ﻓ ﺔ أ ﺻ ﺤ ﺎ ب اﻟ ﺸ ﺄ ن ﻓ ﻲ ﺑﻠ ﺪا ن ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ و
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د
ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
، ﺑﺄ ﺳ ﻤ ﺎ ء ﺑ ﺮ ا ﻣ ﺞ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د
"
ھ ﻲ ﻣ ﺤ ﺪ و د ة.
و ﯾ ﺠ ﺐ أ ن ﯾ ﻜ ﻮ ن اﻟ ﻤ ﺰ ﯾ ﺪ ﻣ ﻦ أﻧ ﺸ ﻄ ﺔ اﻟ ﺘ ﻮ ﻋ ﯿ ﺔ اﻟ ﺘ ﻲ ﺗ ﺪ ر ك اﻟ ﺴ ﯿﺎ ﻗﺎ ت ا ﻻ ﺟ ﺘ ﻤ ﺎ ﻋ ﯿ ﺔ
و ا ﻻ ﻗﺘ ﺼ ﺎ د ﯾ ﺔ و اﻟ ﻤ ﺆ ﺳ ﺴ ﯿ ﺔ ﻟ ﺘ ﻄ ﺒﯿ ﻘﺎ ت ا ﻟﺒ ﺮ ﻧﺎ ﻣ ﺞ . و ﺗ ﺸ ﻤ ﻞ ا ﻻ ﺗﻔ ﺎﻗ ﯿﺎ ت ا ﻟﺘ ﻲ و ﻗ ﻌ ﮭ ﺎ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
، إ ﻟ ﻰ ﺟ ﺎﻧ ﺐ
"
ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
"
) ENP ( و
"
ﺑ ﺮ ﻧﺎ ﻣ ﺞ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ ﻟ ﻠﺘ ﻨ ﻤ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﯿ ﺔ و اﻟ ﺮ ﯾﻔ ﯿ ﺔ
"
) ENPARD (
، ا ﺗﻔ ﺎﻗ ﯿﺎ ت ا ﻟ ﺸ ﺮ ا ﻛ ﺔ ﻣ ﻊ ا ﻟﺪ و ل ا ﻷ ر ﺑ ﻊ ) ﺗ ﻮ ﻧ ﺲ
، و ﻟﺒ ﻨﺎ ن
،
و اﻟ ﻤ ﻐ ﺮ ب
، و ﻣ ﺼ ﺮ (
، و ﺑ ﺮ ﻧﺎ ﻣ ﺞ ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ و اﻟ ﺘﻨ ﻤ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﺮ ﯾﻔ ﯿ ﺔ ا ﻟﺬ ي ﺗ ﻢ ﺗ ﻮ ﻗﯿ ﻌ ﮫ ﻣ ﻊ ﻟ ﺒﻨ ﺎ ن
، و
"
اﺗ ﻔﺎ ق ا ﻟﺘ ﺒﺎ د ل ا ﻟ ﺤ ﺮ ا ﻟ ﺸ ﺎ ﻣ ﻞ و اﻟ ﻤ ﻌ ﻤ ﻖ
"
، و
"
ﺑ ﺮ ﻧﺎ ﻣ ﺞ
اﻟ ﺪ ﻋ ﻢ ﻟ ﻠ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت ا ﻟ ﻌ ﺎ ﻣ ﺔ ﻹ دا ر ة اﻟ ﻤ ﻮ ا ر د ا ﻟ ﻤ ﺎﺋ ﯿ ﺔ ﻟ ﻠﺘ ﻨ ﻤ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﺮ ﯾﻔ ﯿ ﺔ و اﻟ ﻔ ﻼ ﺣ ﯿ ﺔ
"
) PAPS-EAU (
ا ﻟﺬ ي ﺗ ﻤ ﺖ ﻣ ﻨﺎ ﻗ ﺸ ﺘ ﮫ ﻣ ﻊ ﺗ ﻮ ﻧ ﺲ .
و ﻢّ ﺗ ﺗ ﻮ ﺟ ﯿ ﮫ ا ﻟﻨ ﻘ ﺪ إ ﻟ ﻰ ھ ﺬ ه اﻟ ﺒ ﺮ ا ﻣ ﺞ ﺑ ﺴ ﺒ ﺐ ﺗ ﺼ ﻤ ﯿ ﻤ ﮭ ﺎ ﻏ ﯿ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﻼ ﺋ ﻢ
، ﻣ ﺪ ﻓ ﻋًﻮ ﺎ ﺑﻨ ﻘ ﺺ ا ﻟ ﻤ ﻌ ﻠ ﻮ ﻣ ﺎ ت ا ﻟﺘ ﻲ ﯾ ﻌ ﺎﻧ ﻲ ﻣ ﻨ ﮭ ﺎ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻓ ﻲ ﻣ ﺎ
ﯾ ﺨ ﺺّ ا ﻻ ﺣ ﺘﯿ ﺎ ﺟ ﺎ ت ا ﻟ ﻤ ﻠ ﻤ ﻮ ﺳ ﺔ و اﻟ ﺜ ﻐ ﺮ ا ت ﻓ ﻲ ﻗ ﻄ ﺎ ع ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ ﻓ ﻲ ﻛ ﻞ ﺑ ﻠﺪ . ﺑﺎ ﻟﻨ ﺴ ﺒ ﺔ ﻟ ﻠﻔ ﺎ ﻋ ﻠﯿ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﻐ ﺮ ﺑﯿ ﯿ ﻦ و اﻟ ﻠﺒ ﻨﺎ ﻧﯿ ﯿ ﻦ
، ﻗ ﺎ ﻣ ﺖ ا ﻟ ﺸ ﺮ ا ﻛ ﺎ ت ا ﻟ ﻌ ﺪ ﯾ ﺪ ة
اﻟ ﻤ ﺒ ﺮ ﻣ ﺔ ﻣ ﻊ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺑ ﺨ ﺪ ﻣ ﺔ ﻣ ﺼ ﺎﻟ ﺢ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺑ ﺸ ﻜ ﻞ ﻣ ﺘﻔ ﺎ و ت
، و ﻢّ ﺗ اﻟ ﺰ ﻋ ﻢ أ ﻧّ
ﮭ ﺎ و ﺳ ﺎﺋ ﻞ ﺧ ﻔﯿ ﺔ ﯾ ﻮ ظ ﻔ ﮭ ﺎ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د
ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ إ ﻏ ﺮ ا ق أ ﺳ ﻮ ا ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﺑ ﻤ ﻨﺘ ﺠ ﺎ ت ﻣ ﺮ ﺗﻔ ﻌ ﺔ ا ﻟ ﺴ ﻌ ﺮ ﻣ ﻦ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د
"
، و ﻓ ﻲ ﻧ ﻔ ﺲ ا ﻟ ﻮ ﻗ ﺖ ﻣ ﺮ اﻗ ﺒ ﺔ و اﻟ ﺤ ﺪ ﻋ ﻤ ﺪًا ﻣ ﻦ د ﺧ ﻮ ل
اﻟ ﻤ ﻨﺘ ﺠ ﺎ ت ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﯿ ﺔ إ ﻟ ﻰ ا ﻷ ﺳ ﻮ ا ق ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ . أ ﺣ ﺪ ا ﻟﺜ ﻐ ﺮ ا ت ا ﻷ ﺧ ﺮ ى ﻓ ﻲ ﻋ ﻤ ﻞ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺗ ﻜ ﻤ ﻦ ﻓ ﻲ ﻧ ﻘ ﺺ ا ﻟ ﻤ ﻌ ﻠ ﻮ ﻣ ﺎ ت ﺣ ﻮ ل
ﻣ ﻤ ﺎ ر ﺳ ﺎ ت ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺘ ﺪا ﻣ ﺔ و أﻧ ﻮ ا ع ا ﻟ ﺴ ﻤ ﺎ د ا ﻟﺒ ﺪ ﯾﻠ ﺔ . و ﺑ ﻤ ﺎ أ نّ
ا ﻟ ﻌ ﺪ ﯾ ﺪ ﻣ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﻨﺘ ﺠ ﯿ ﻦ ﻓ ﻲ ﺗ ﻮ ﻧ ﺲ
، و اﻟ ﻤ ﻐ ﺮ ب
، و ﻟﺒ ﻨﺎ ن ﺑ ﺒ ﺴ ﺎ ط ﺔ ﻻ ﯾ ﻌ ﺮ ﻓ ﻮ ن ﻋ ﻦ
- ﺔ +, و ر و ﻷ ا ت ﺎ ﺳ $ﺎ ﺴ اﻟ ﺰ ﺟ ﻮ ﻣ -
4| ﺔﺤﻔﺻ
ﻣ ﺜ ﻞ ھ ﺬ ه اﻟ ﺒ ﺪا ﺋ ﻞ
، ﯾ ﺠ ﺪ و ن أ ﻧﻔ ﺴ ﮭ ﻢ ﻏ ﯿ ﺮ ﻗ ﺎ د ر ﯾ ﻦ ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟﺪ ﺧ ﻮ ل إ ﻟ ﻰ ا ﻷ ﺳ ﻮ ا ق ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ ﺣ ﯿ ﺚ ﯾ ﺘ ﻢ ﺣ ﻈ ﺮ ا ﻟ ﻜ ﺜﯿ ﺮ ﻣ ﻦ ﻣ ﺒﯿ ﺪا ت ا ﻟ ﺤ ﺸ ﺮ ا ت
، و ﻓﻘً
ﺎ
ﻟﻘ ﻮ اﻧ ﯿ ﻦ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
.
إ نّ
ا ﻟﺪ ﻋ ﻢ ا ﻟﺘ ﻘﻨ ﻲ و اﻟ ﻤ ﺎﻟ ﻲ ا ﻟﺬ ي ﯾ ﻘ ﺪ ﻣ ﮫ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ا ﺑﺘ ﻌ ﺪ ﺗ ﺪ ر ﯾ ﯿًﺎﺠ ﻋ ﻦ ا ﻟﺘ ﻤ ﻮ ﯾ ﻞ ا ﻟ ﻤ ﺒﺎ ﺷ ﺮ ﻟ ﻠ ﻤ ﺸ ﺮ و ﻋ ﺎ ت ﻓ ﻲ ا ﻟﺒ ﻠﺪ ا ن ا ﻷ ر ﺑ ﻌ ﺔ
، و ﺑﺎ ت
اﻟ ﺪ ﻋ ﻢ ا ﻟ ﻤ ﺒﺎ ﺷ ﺮ ﻟ ﻠ ﺤ ﻜ ﻮ ﻣ ﺎ ت أ ﺮًﻣ ا أ ﻛ ﺜ ﺮ أ ھ ﻤ ﯿ ﺔ
، و ھ ﻮ ا ﻟ ﺴ ﺒ ﺐ ا ﻟ ﻤ ﺮ ﺟ ﺢ ﻟ ﺴ ﻮ ء إ دا ر ة ا ﻷ ﻣ ﻮ ا ل
، ﻛ ﻤ ﺎ ذ ﻛ ﺮ ت ا ﻟ ﺠ ﮭ ﺎ ت ا ﻟﻔ ﺎ ﻋ ﻠ ﺔ ا ﻟﻠ ﺒﻨ ﺎﻧ ﯿ ﺔ . و ﻗ ﺪ ﻗ ﺎ ﻣ ﺖ
اﻟ ﺠ ﻤ ﻌ ﯿﺎ ت ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺤ ﺘ ﺮ ﻓ ﺔ ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﻐ ﺮ ب و ﻟﺒ ﻨﺎ ن ﺑ ﺎﻧ ﺘﻘ ﺎ د ﻣ ﻘﺎ ر ﺑ ﺔ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ا ﻟﺘ ﻲ ﺗ ﺄ ﺧ ﺬ ﺗ ﺼ ﻤ ﯿ ﻢ ﻣ ﻦ ا ﻷ ﻋ ﻠ ﻰ إ ﻟ ﻰ ا ﻷ ﺳ ﻔ ﻞ
، ﻛ ﻤ ﺎ
ﻻ ﻣ ﺘ ﮫ ﻋ ﻠ ﻰ ﻋ ﺪ م و ﺟ ﻮ د ه ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻷ ر ض
، و اﻟ ﻌ ﻤ ﻞ ﻓﻘ ﻂ ﻋ ﺒ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﺆ ﺳ ﺴ ﺎ ت ا ﻟ ﻌ ﺎ ﻣ ﺔ . ﻛ ﻤ ﺎ أ نّ
ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺘ ﻄ ﻠ ﻌ ﯿ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﺤ ﻠﯿ ﯿ ﻦ ﻣ ﻦ ﻟ ﺒﻨ ﺎ ن ز ﻋ ﻤ ﻮ ا أ نّ
أ ﻧ ﻤ ﺎ ط
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ا ﻻ ﺳ ﺘﺜ ﻤ ﺎ ر ﯾ ﺔ ﺗ ﻤ ﯿ ﻞ إ ﻟ ﻰ ا ﻟﺪ ر ا ﺳ ﺎ ت أ ﻛ ﺜ ﺮ ﻣ ﻦ أ ن ﺗ ﻘ ﻮ م ﺑ ﺘﻘ ﺪ ﯾ ﻢ ﺗ ﻮ ﺻ ﯿﺎ ت ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ ﺣ ﻠ ﻮ ل ﺑ ﺪ ﯾﻠ ﺔ و ﻣ ﺸ ﺎ ر ﯾ ﻊ ا ﺑﺘ ﻜ ﺎ ر ﯾ ﺔ . و ﯾﺒ ﺪ و
أﻧّ
ﮫ ﺑ ﺎﻟ ﻜ ﺎ د ﻢّ ﺗ ا ﺳ ﺘ ﺨ ﺪا م ا ﻟﺪ ر ا ﺳ ﺎ ت ا ﻟﺘ ﻲ ﺗ ﻢ إ ﺟ ﺮ ا ؤ ھ ﺎ ﻋ ﺒ ﺮ ا ﻟ ﺴ ﻨ ﻮ ا ت
، إ ذ إ نّ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻻ ﯾ ﺘ ﺮّﺼ ف ﺑ ءًﻨﺎ ﻋ ﻠ ﻰ ھ ﺬ ه اﻟ ﺪ ر ا ﺳ ﺎ ت و ﻻ
ﯾﻨ ﺨ ﺮ ط ﻓ ﻲ ﺗ ﻄ ﺒﯿ ﻖ ا ﻟﺒ ﺮ ا ﻣ ﺞ ا ﻟ ﻤ ﻮ ﺿ ﻮ ﻋ ﺔ ﻟ ﺘﻠ ﺒﯿ ﺔ ﻣ ﺨ ﺘﻠ ﻒ ا ﻻ ﺣ ﺘﯿ ﺎ ﺟ ﺎ ت .
ﺟ ﻤ ﯿ ﻊ ا ﻟ ﺠ ﮭ ﺎ ت ا ﻟﻔ ﺎ ﻋ ﻠ ﺔ ﻣ ﻦ ﺑ ﻠﺪ ا ن ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ا ﻟﺘ ﻲ ﺗ ﻢ ا ﺳ ﺘ ﻄ ﻼ ﻋ ﮭ ﺎ ﺗﻨ ﻈ ﺮ ﺑ ﺎ ﻹ ﺟ ﻤ ﺎ ع إ ﻟ ﻰ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻋ ﻠ ﻰ أ ﻧّ
ﮫ ﺷ ﺮ ﯾ ﻚ
ا ﺳ ﺘ ﺮ اﺗ ﯿ ﺠ ﻲ
، و ﻟ ﻜ ﻦ ھ ﺬا ﻻ ﯾ ﻌ ﻨ ﻲ أ ﻧّ
ﮫ ﻟ ﻢ ﯾ ﺘ ﻢ ﺗ ﻮ ﺟ ﯿ ﮫ ا ﻟﻨ ﻘ ﺪ ﻟ ﻤ ﻘﺎ ر ﺑ ﺔ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ا ﻟﺘ ﻜ ﻨ ﻮ ﻗ ﺮ ا ط ﯿ ﺔ
، و اﻟ ﻼ - ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ
، و ا ﻷ ﻣ ﻨﯿ ﺔ
، إ ذ ﻟ ﻢ ﯾ ﺘ ﻢ
اﻟ ﺘ ﺮ ﺣ ﯿ ﺐ ﺑ ﺎﻟ ﻨ ﺰ ﻋ ﺔ ﻧ ﺤ ﻮ ا ﻟ ﻤ ﺮ ﻛ ﺰ ﯾ ﺔ و ا ﻹ دا ر ة اﻟ ﺘ ﻜ ﻨ ﻮ ﻗ ﺮ ا ط ﯿ ﺔ . و ﻗ ﺪ ﺟ ﺎ د ل ﻋ ﺪ د ﻛ ﺒﯿ ﺮ ﻣ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺘ ﻄ ﻠ ﻌ ﯿ ﻦ ﻣ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﻐ ﺮ ب و ﻟﺒ ﻨﺎ ن أ نّ
ھ ﺬ ه اﻟ ﻨ ﺰ ﻋ ﺔ أ ز اﻟ ﺖ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻣ ﻦ اﻟ ﺴ ﯿﺎ ق اﻟ ﻤ ﺤ ﻠ ﻲ و أ ﻋ ﺎﻗ ﺖ اﻟ ﻔ ﮭ ﻢ اﻟ ﻤ ﻨﺎ ﺳ ﺐ ﻟﻠ ﺘ ﺤ ﺪ ﯾﺎ ت و اﻟ ﺪ ﯾﻨ ﺎ ﻣ ﯿ ﻜ ﯿﺎ ت اﻟ ﻤ ﺤ ﻠﯿ ﺔ . و ﻢّ ﯾﺘ ﺗ ﻮ ﺟ ﯿ ﮫ اﻟ ﻨﻘ ﺪ إﻟ ﻰ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د
ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺑ ﺴ ﺒ ﺐ ا ﺳ ﺘﺒ ﻌ ﺎ د ه ﺑ ﻌ ﺾ ا ﻟ ﺠ ﮭ ﺎ ت ا ﻟﻔ ﺎ ﻋ ﻠ ﺔ ﻛ ﺎﻟ ﻤ ﻨ ﻈ ﻤ ﺎ ت ﻏ ﯿ ﺮ ا ﻟ ﺤ ﻜ ﻮ ﻣ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺤ ﻠﯿ ﺔ
، و ﺷ ﻤ ﻠ ﮫ ﺑ ﺸ ﻜ ﻞ ﻛ ﺒﯿ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﺆ ﺳ ﺴ ﺎ ت ا ﻟ ﻌ ﺎ ﻣ ﺔ ا ﻟﺘ ﻘﻠ ﯿ ﺪ ﯾ ﺔ
ﻛ ﻮ ز ا ر ة اﻟ ﻤ ﺎﻟ ﯿ ﺔ . و ﻋ ﻮ ﺿًﺎ ﻋ ﻦ إ د ﻣ ﺎ ج ﻣ ﻌ ﺮ ﻓ ﺔ و و ﺟ ﮭ ﺎ ت ﻧ ﻈ ﺮ أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن
، ﻢّ ﺗ ﺗ ﮭ ﻤ ﯿ ﺸ ﮭ ﻢ و ﻛ ﺎﻧ ﻮ ا ﻋ ﺮ ﺿ ﺔ ﻗ ﺮ ا ر ا ت ﻣ ﻦ ا ﻷ ﻋ ﻠ ﻰ إ ﻟ ﻰ ا ﻷ ﺳ ﻔ ﻞ
ﺻ ﺎ د ر ة ﻋ ﻦ ا ﻟ ﺤ ﻜ ﻮ ﻣ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺮ ﻛ ﺰ ﯾ ﺔ .
ﺑﺎ ﻹ ﺿ ﺎﻓ ﺔ إ ﻟ ﻰ ذﻟ ﻚ
، إ نّ
ﺗ ﻌ ﺎ و ن
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻣ ﻊ أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن ا ﻟ ﻮ ط ﻨﯿ ﯿ ﻦ و اﻟ ﻤ ﺤ ﻠﯿ ﯿ ﻦ ﻓ ﻲ ﺑ ﻼ د ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﯾ ﻌ ﺮ ﻗﻠ ﮫ
إ ﺟ ﺮ ا ء ا ت ﺗ ﻌ ﺎﻗ ﺪ ﯾ ﺔ ﻏ ﯿ ﺮ و ا ﺿ ﺤ ﺔ و ﻣ ﻌ ﻘ ﺪ ة
، ا ﻟﺘ ﻲ ﺗ ﺘ ﻀ ﺎ ر ب ﻓ ﻲ ﺑ ﻌ ﺾ ا ﻷ ﺣ ﯿﺎ ن ﻣ ﻊ ﻣ ﺼ ﺎﻟ ﺢ ا ﻟ ﺤ ﻜ ﻮ ﻣ ﺎ ت ا ﻟ ﻮ ط ﻨﯿ ﺔ . أ ﺣ ﺪ ا ﻟ ﻌ ﯿ ﻮ ب ا ﻷ ﺧ ﺮ ى ا ﻟﺘ ﻲ
ﺗ ﺸ ﻮ ب ﻋ ﻤ ﻞ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻓ ﻲ ﺑﻠ ﺪا ن ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﺗ ﻜ ﻤ ﻦ ﻓ ﻲ ﻧﻘ ﺺ ا ﻟ ﻮ ﺿ ﻮ ح ﻓ ﻲ ا ﺳ ﺘ ﺮ اﺗ ﯿ ﺠ ﯿ ﺔ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
و ﺷ ﺮ ﻛ ﺎﺋ ﮫ . ﻓ ﻌ ﻠ ﻰ ﺳ ﺒﯿ ﻞ ا ﻟ ﻤ ﺜﺎ ل
، ﻻ ﯾ ﻤ ﻜ ﻦ ﺗ ﺤ ﺪ ﯾ ﺪ ﻣ ﺠ ﺎ ﻻ ت ا ﻟﺘ ﻌ ﺎ و ن ﺑ ﯿ ﻦ ﺗ ﻮ ﻧ ﺲ و
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺑ ﺴ ﮭ ﻮ ﻟ ﺔ . ﻛ ﺬﻟ ﻚ ا ﻷ ﻣ ﺮ ﻓ ﻲ ﻟ ﺒﻨ ﺎ ن ﺣ ﯿ ﺚ
ﺗ ﺰ ﻋ ﻢ ا ﻟ ﻤ ﻨ ﻈ ﻤ ﺎ ت ﻏ ﯿ ﺮ ا ﻟ ﺤ ﻜ ﻮ ﻣ ﯿ ﺔ أ نّ
ا ﻟﺘ ﻮ ا ﺻ ﻞ ﺑﯿ ﻦ ا ﻟﻔ ﺎ ﻋ ﻠﯿ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﺤ ﻠﯿ ﯿ ﻦ و
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻓ ﻲ أ د ﻧ ﻰ ﻣ ﺴ ﺘ ﻮ ﯾﺎ ﺗ ﮫ
، ﻣ ﻤ ﺎ ﯾ ﻌ ﻨ ﻲ ﻣ ﻀ ﺎ ﻋ ﻔ ﺔ
اﻟ ﺠ ﮭ ﻮ د .
ﻓ ﻲ ﻣ ﺎ ﯾ ﺨ ﺺّ أ ﺻ ﺤ ﺎ ب اﻟ ﺸ ﺄ ن ﻓ ﻲ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
، ﻓﺈ نّ
ﺟ ﻤ ﻌ ﯿﺎ ت اﻟ ﻤ ﻨﺘ ﺠ ﯿ ﻦ و ﻣ ﺠ ﻤ ﻮ ﻋ ﺎ ت اﻟ ﻀ ﻐ ﻂ
، ﺑﺎ ﻹ ﺿ ﺎﻓ ﺔ إﻟ ﻰ ﺳ ﻠ ﺴ ﻠ ﺔ اﻟ ﻘﯿ ﻤ ﺔ
اﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﯿ ﺔ
، ﯾ ﺸ ﻐ ﻠ ﮭ ﺎ ﻣ ﺴ ﺎﺋ ﻞ ا ﻟﺘ ﺠ ﺎ ر ة
، ﺑ ﺎ ﻷ ﺧ ﺺ ا ﻟ ﻌ ﻮ اﺋ ﻖ ﻏ ﯿ ﺮ ا ﻟ ﺠ ﻤ ﺮ ﻛ ﯿ ﺔ
، ﻛ ﻤ ﻌ ﺎﯾ ﯿ ﺮ ا ﻟ ﺼ ﺤ ﺔ ا ﻟﻨ ﺒﺎ ﺗﯿ ﺔ
، و اﻟ ﺘ ﺼ ﻨﯿ ﻒ
، و اﻟ ﺘﺘ ﺒ ﻊ
، و ﻣ ﺘ ﻄ ﻠﺒ ﺎ ت ﺟ ﻮ د ة
اﻟ ﻤ ﻨﺘ ﺞ
، و اﻟ ﺸ ﻔﺎ ﻓﯿ ﺔ ﻓ ﻲ ﺣ ﺼ ﺺ ا ﻟ ﻤ ﻨﺘ ﻮ ﺟ ﺎ ت ا ﻟ ﺤ ﺴ ﺎ ﺳ ﺔ ﻛ ﺎﻟ ﻄ ﻤ ﺎ ط ﻢ
، و اﻟ ﺨ ﯿﺎ ر
، و اﻟ ﻔ ﺮ ا و ﻟ ﺔ . ﻛ ﻤ ﺎ أ نّ
ا ﻟ ﺮ ﺳ ﻮ م ا ﻟ ﺠ ﻤ ﺮ ﻛ ﯿ ﺔ ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟﺘ ﺠ ﺎ ر ة اﻟ ﺘ ﻲ ﺗ ﻢ
ﺗ ﺨ ﻔﯿ ﻀ ﮭ ﺎ ﺑ ﺸ ﻜ ﻞ ﻛ ﺒﯿ ﺮ
، ﻗ ﺪ ﻟ ﻌ ﺒ ﺖ د رًو ا ﺛﺎ ﻧ ﯾًﺎﻮ ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﻘﺎ ر ﻧ ﺔ . ﻓﺄ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن ھ ﺆ ﻻ ء ﻟ ﻢ ﯾ ﻜ ﻮ ﻧ ﻮ ا دا ﻤًﺋ ﺎ ﻣ ﺪ ر ﻛ ﯿ ﻦ ﻟ ﺒ ﺮ ا ﻣ ﺞ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
اﻟ ﺘ ﻲ ﺗ ﺴ ﺘ ﮭ ﺪ ف اﻟ ﺘﻨ ﻤ ﯿ ﺔ اﻟ ﺮ ﯾﻔ ﯿ ﺔ ﻓ ﻲ ﺑﻠ ﺪا ن ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
، ﻛ ـ
"
ﺑ ﺮ ﻧﺎ ﻣ ﺞ اﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ ﻟﻠ ﺘﻨ ﻤ ﯿ ﺔ اﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﯿ ﺔ و اﻟ ﺮ ﯾﻔ ﯿ ﺔ
"
) ENPARD (
، و ﻟﻢ ﯾ ﻈ ﮭ ﺮ و ا ا ھ ﺘ ﻤ ﺎ م ﻓ ﻌ ﻠ ﻲ ﺑ ﻤ ﺜ ﻞ ھ ﺬ ه اﻟ ﺒ ﺮ ا ﻣ ﺞ .
و ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟ ﺮ ﻏ ﻢ ﻣ ﻦ أ ن ا ﻟ ﻤ ﻨ ﻈ ﻤ ﺎ ت ﻏ ﯿ ﺮ ا ﻟ ﺤ ﻜ ﻮ ﻣ ﯿ ﺔ ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ ﻣ ﻨ ﺨ ﺮ ط ﺔ أ ﻛ ﺜ ﺮ ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﺸ ﺎ ر ﯾ ﻊ ا ﻟﺘ ﻨ ﻤ ﻮ ﯾ ﺔ ﻓ ﻲ ﺑ ﻠﺪ ا ن ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
، إ ﻻ
أﻧ ﮭ ﺎ ﻟﯿ ﺴ ﺖ ﻣ ﺘ ﻄ ﻠ ﻌ ﺔ ﺑﺎ ﻟ ﺸ ﻜ ﻞ اﻟ ﻜ ﺎﻓ ﻲ ﻋ ﻠ ﻰ ﺑ ﺮ ا ﻣ ﺞ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
. ﻛ ﺬﻟ ﻚ ا ﻷ ﻣ ﺮ ﺑﺎ ﻟﻨ ﺴ ﺒ ﺔ ﻟﻠ ﻤ ﺆ ﺳ ﺴ ﺎ ت اﻟ ﻌ ﺎ ﻣ ﺔ ﻋ ﻠ ﻰ اﻟ ﺼ ﻌ ﯿ ﺪ اﻟ ﺪ و ﻟ ﻲ
،
و اﻟ ﻮ ط ﻨ ﻲ
، و ا ﻹ ﻗﻠ ﯿ ﻤ ﻲ
، ا ﻟﺘ ﻲ ﺗ ﮭ ﻢّ ﺘ ﺑﺘ ﻨ ﻤ ﯿ ﺔ ﻣ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
، ﻟ ﻜ ﻨ ﮭ ﺎ ﻻ ﺗ ﻤ ﻠ ﻚ ا ﻟ ﻤ ﻌ ﺮ ﻓ ﺔ ا ﻟ ﻜ ﺎﻓ ﯿ ﺔ ﺣ ﻮ ل ﺗ ﻔﺎ ﺻ ﯿ ﻞ ا ﻟﺒ ﺮ ا ﻣ ﺞ ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
- ﺔ +, و ر و ﻷ ا ت ﺎ ﺳ $ﺎ ﺴ اﻟ ﺰ ﺟ ﻮ ﻣ -
5| ﺔﺤﻔﺻ
ﻓ ﻲ ھ ﺬ ه اﻟ ﺒﻠ ﺪا ن
، ﻛ ـ
"
ﺑ ﺮ ﻧﺎ ﻣ ﺞ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ ﻟ ﻠﺘ ﻨ ﻤ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﯿ ﺔ و اﻟ ﺮ ﯾﻔ ﯿ ﺔ
"
) ENPARD (
. ﻟﺬ ﻟ ﻚ ﺗ ﻠ ﺠ ﺄ ھ ﺬ ه اﻟ ﻤ ﺆ ﺳ ﺴ ﺎ ت إ ﻟ ﻰ ا ﻟﺘ ﻔﺎ ﻋ ﻞ ﻣ ﻊ
ﻗ ﻀ ﺎﯾ ﺎ ﺗ ﻮ ﻟﺪ ا ھ ﺘ ﻤ ﺎ م أ و ﺳ ﻊ
، ﻛ ﺎﻟ ﺒ ﻄ ﺎﻟ ﺔ ﺑ ﯿ ﻦ ا ﻟ ﺸ ﺒﺎ ب
، و ﺗ ﻐ ﯿ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﻨﺎ خ
، و ﺢّﺷ ا ﻟ ﻤ ﯿﺎ ه.
أ ﻣ ﺎ ﺑﺎ ﻟﻨ ﺴ ﺒ ﺔ ﻟ ﻌ ﻤ ﻞ ا ﻟﻨ ﺴ ﺎ ء ﻓ ﻲ ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ
، ﻓ ﺘﺒ ﻘ ﻰ ھ ﺬ ه اﻟ ﻤ ﺴ ﺄﻟ ﺔ ﻣ ﮭ ﻤ ﺸ ﺔ ﺑ ﺸ ﻜ ﻞ و ا ﺳ ﻊ
، و ﻻ ﺗ ﺘﻘ ﺎ ﺿ ﻰ ھ ﺬ ه اﻟ ﻨ ﺴ ﺎ ء أ ﺮًﺟ ا ﻋ ﻠ ﻰ ﻋ ﻤ ﻠ ﮭ ﻦّ
، و ﻛ ﺬﻟ ﻚ ﻻ ﯾ ﺘ ﻢ
ﺣ ﺴ ﺒﺎ ﻧ ﮭ ﻦّ
ﻓ ﻲ ا ﻹ ﺣ ﺼ ﺎ ء ا ت ا ﻟ ﻮ ط ﻨﯿ ﺔ
، ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟ ﺮ ﻏ ﻢ ﻣ ﻦ أ ھ ﻤ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺄﻟ ﺔ . و ﻣ ﻊ ذﻟ ﻚ
، إ ن ﻗ ﻀ ﺎﯾ ﺎ اﻟ ﻨ ﻮ ع ا ﻻ ﺟ ﺘ ﻤ ﺎ ﻋ ﻲ ﻓ ﻲ ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ ﺗ ﺘ ﺠ ﺎ و ز ھ ﺬ ه
اﻟ ﻤ ﺸ ﻜ ﻠ ﺔ ا ﻟ ﺸ ﺎ ﻣ ﻠ ﺔ . ﺗ ﻮ ا ﺟ ﮫ ا ﻟ ﻤ ﺰ رِا ﻋ ﺎ ت ﻋ ﺪ د ﻣ ﻦ ا ﻟ ﻌ ﻮ اﺋ ﻖ ﻛ ﺎﻟ ﻮ ﺻ ﻮ ل ا ﻟ ﻤ ﺤ ﺪ و د إ ﻟ ﻰ ا ﻷ ر ا ﺿ ﻲ
، و اﻟ ﺘ ﻤ ﻮ ﯾ ﻞ
، و ا ﻷ ﺳ ﻮ ا ق
، و اﻟ ﺘ ﻌ ﻠﯿ ﻤ ﺎ ت ا ﻟﺘ ﻜ ﻨ ﻮ ﻟ ﻮ ﺟ ﯿ ﺔ
و ا ﻹ دا ر ﯾ ﺔ
، و اﻟ ﻔ ﺮ ص ﻓ ﻲ ا ﻷ ﺳ ﻮ ا ق . ﻛ ﻤ ﺎ ﺗ ﻌ ﺎﻧ ﻲ ا ﻟﻨ ﺴ ﺎ ء ﻓ ﻲ ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ ﻣ ﻦ ﻗﯿ ﻮ د ﺛ ﻘﺎ ﻓﯿ ﺔ و ا ﺟ ﺘ ﻤ ﺎ ﻋ ﯿ ﺔ ﺗ ﺆ ﺛ ﺮ ﻋ ﻠ ﻰ ﺣ ﻘ ﻮ ﻗ ﮭ ﻦّ
ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﯿ ﺮ ا ث
، و ﻋ ﻠ ﻰ
و ﺻ ﻮ ﻟ ﮭ ﻦّ
إ ﻟ ﻰ ا ﻟ ﻤ ﻮ ا ر د . ﻛ ﻤ ﺎ أ نّ
ﻧ ﻘ ﺺ ا ﻟﺒ ﻨ ﻰ ا ﻟﺘ ﺤ ﺘﯿ ﺔ ﻋ ﺎ ﻣ ﻞ آ ﺧ ﺮ ﯾ ﻔﺎ ﻗ ﻢ ا ﻟ ﻤ ﺸ ﻜ ﻠ ﺔ . ﺗﺘ ﻄ ﻠّ
ﺐ ھ ﺬ ه اﻟ ﻤ ﺴ ﺎﺋ ﻞ ا ﻟ ﻤ ﺰ ﯾ ﺪ ﻣ ﻦ ا ﻻ ھ ﺘ ﻤ ﺎ م ﻣ ﻗِﻦ ﺒ ﻞ ا ﻟﺒ ﺎ ﺣ ﺜﯿ ﻦ
،
و ﺻ ﺎﻧ ﻌ ﻲ ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت
، و أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن
، ﻛ ﺎﻟ ﻤ ﺆ ﺳ ﺴ ﺎ ت ا ﻟﺪ و ﻟﯿ ﺔ و ا ﻷ ﻋ ﻤ ﺎ ل ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﯿ ﺔ .
و ﺗ ﺨ ﺘﻠ ﻒ ﺗ ﺼ ﻮ ر ا ت ا ﻟﻘ ﻀ ﺎﯾ ﺎ اﻟ ﻤ ﺘ ﻌ ﻠﻘ ﺔ ﺑﺎ ﻟﻨ ﻮ ع ا ﻻ ﺟ ﺘ ﻤ ﺎ ﻋ ﻲ ﺑﯿ ﻦ ﺷ ﻤ ﺎ ل و ﺟ ﻨ ﻮ ب ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ . ﻓ ﻲ ا ﻟﺪ و ل ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
، ﻗﺎ ﻣ ﺖ ﻣ ﺆ ﺳ ﺴ ﺎ ت ا ﻟﺒ ﺤ ﺚ
ا ﻷ ﻛ ﺎ د ﯾ ﻤ ﻲ ﺑ ﺎﻟ ﺘ ﻄ ﺮ ق إ ﻟ ﻰ ﻣ ﺴ ﺄﻟ ﺔ ا ﻟﻨ ﻮ ع ا ﻻ ﺟ ﺘ ﻤ ﺎ ﻋ ﻲ ا ﻟﺘ ﻲ ﺑ ﺎﺗ ﺖ ﺟ ﺰ ء ﻣ ﻦ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
، ﻛ ﺨ ﻄ ﺔ ﻋ ﻤ ﻞ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
اﻟ ﺨ ﺎ ﺻ ﺔ ﺑ ﺎﻟ ﻨ ﻮ ع ا ﻻ ﺟ ﺘ ﻤ ﺎ ﻋ ﻲ ﻟ ﻠﻔ ﺘ ﺮ ة 2016 - 2020 . ﯾﺘ ﻌ ﻠ ﻖ ﻣ ﺠ ﺎ ل ا ﻷ و ﻟ ﻮ ﯾ ﺔ 2 ﻓ ﻲ ا ﻟﻘ ﺴ ﻢ 2 ﻓ ﻲ ﻣ ﺠ ﻤ ﻮ ﻋ ﺎ ت ا ﻷ د و ا ت ا ﻟ ﻤ ﺼ ﺎ ﺣ ﺒ ﺔ ﻟ ﮫ
، ﺑ ﺎ ﻷ ﻣ ﻦ
اﻟ ﻐ ﺬا ﺋ ﻲ و اﻟ ﺘﻨ ﻤ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺘ ﺪا ﻣ ﺔ . ﯾ ﺪ ر ك
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
أ نّ
ﻏ ﺎﻟ ﺒﯿ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺰ ا ر ﻋ ﯿ ﻦ ﻓ ﻲ ا ﻟﺒ ﻠﺪ ا ن ا ﻟﻨ ﺎ ﺷ ﺌ ﺔ ھ ﻢ ﻣ ﻦ ا ﻟﻨ ﺴ ﺎ ء
، و ﯾ ﺤ ﺎ و ل أ ن ﯾ ﺼ ﻞ إ ﻟﯿ ﮭ ﻦّ
ﻋ ﺒ ﺮ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت ز ر ا ﻋ ﯿ ﺔ ﻣ ﺮ ا ﻋ ﯿ ﺔ ﻻ ﻋ ﺘﺒ ﺎ ر ا ت ا ﻟﻨ ﻮ ع ا ﻻ ﺟ ﺘ ﻤ ﺎ ﻋ ﻲ و ﺷ ﺎ ﻣ ﻠ ﺔ ﻟ ﺼ ﺎﻟ ﺢ ا ﻟﻔ ﻘ ﺮ ا ء . و ﺗ ﺸ ﻤ ﻞ ا ﻟ ﻄ ﺮ ق ا ﻟﺘ ﻲ ﯾ ﺘﺒ ﻌ ﮭ ﺎ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ﻟ ﮭ ﺬ ه اﻟ ﻐ ﺎﯾ ﺔ
،
ﺗ ﺠ ﻤ ﯿ ﻊ ا ﻟﺒ ﯿﺎ ﻧﺎ ت ﺑ ﻄ ﺮ ﯾﻘ ﺔ ﻣ ﺮ ا ﻋ ﯿ ﺔ ﻻ ﻋ ﺘﺒ ﺎ ر ا ت ا ﻟﻨ ﻮ ع ا ﻻ ﺟ ﺘ ﻤ ﺎ ﻋ ﻲ و ا ﻻ ﻟﺘ ﺰ ام ﺑ ﺎﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت ﻋ ﻠ ﻰ ﻣ ﺴ ﺘ ﻮ ى ا ﻟ ﻤ ﺎ ﻛ ﺮ و
، و اﻟ ﺤ ﺮ ص ﻋ ﻠ ﻰ أ نّ
ا ﻟﻨ ﺴ ﺎ ء
ﯾ ﻤ ﻠ ﻜ ﻦَ
ﺣ ﻖ ﻣ ﺴ وٍﺎ ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻮ ﺻ ﻮ ل إ ﻟ ﻰ ﺧ ﺪ ﻣ ﺎ ت ا ﻹ ر ﺷ ﺎ د و ا ﻻ ﺋﺘ ﻤ ﺎ ن و ﻏ ﯿ ﺮ ھ ﺎ ﻣ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﻮ ا ر د ﻓ ﻲ ﺗ ﺼ ﺎ ﻣ ﯿ ﻢ ا ﻟ ﻤ ﺸ ﺎ ر ﯾ ﻊ ذا ت ا ﻟ ﺼ ﻠ ﺔ ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺘ ﻮ ى
اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ . أ ﻣ ﺎ ﺑﺎ ﻟﻨ ﺴ ﺒ ﺔ ﻟ ﻠ ﻄ ﺮ ق ا ﻟﺘ ﻲ ﯾ ﺘﺒ ﻌ ﮭ ﺎ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د
"
ﻋ ﻠ ﻰ ﻣ ﺴ ﺘ ﻮ ى ا ﻟ ﻤ ﺎﯾ ﻜ ﺮ و
، ﻓ ﺘ ﺸ ﻤ ﻞ ر ﻓ ﻊ ا ﻟ ﻮ ﻋ ﻲ ﺣ ﻮ ل ﺣ ﻘ ﻮ ق ا ﻟ ﻤ ﯿ ﺮ ا ث ا ﻟ ﺠ ﻨ ﺴ ﺎﻧ ﯿ ﺔ و أ ﻋ ﺒﺎ ء
اﻟ ﻌ ﻤ ﻞ ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﻲ ) ﻓ ﻌ ﻠ ﻰ ﺳ ﺒﯿ ﻞ ا ﻟ ﻤ ﺜﺎ ل
، ﺗ ﻘ ﻮ م ا ﻟﻨ ﺴ ﺎ ء ﻓ ﻲ ﻏ ﺎﻟ ﺐ ا ﻷ ﻣ ﺮ ﺑ ﺈﻧ ﺘﺎ ج ا ﻟ ﻤ ﺤ ﺎ ﺻ ﯿ ﻞ ا ﻟ ﻼ ز ﻣ ﺔ ﻟ ﻜ ﺴ ﺐ ا ﻟ ﺮ ز ق
، ﺑ ﯿﻨ ﻤ ﺎ ﯾﻘ ﻮ م ا ﻟ ﺮ ﺟ ﺎ ل ﺑ ﻘﺒ ﺾ
اﻟ ﻤ ﺮ د و د ﻣ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﺤ ﺎ ﺻ ﯿ ﻞ ( . ﻏ ﯿ ﺮ أ نّ
أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن ا ﻟﺬ ﯾ ﻦ ﻢّ ﺗ ا ﺳ ﺘ ﻄ ﻼ ﻋ ﮭ ﻢ ﻗﺎ ﻟ ﻮ ا إ نّ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻓ ﺸ ﻞ ﻓ ﻲ ﻣ ﻌ ﺎﻟ ﺠ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺸ ﺎ ﻛ ﻞ ا ﻟﺘ ﻲ
ﺗ ﻌ ﺎﻧ ﻲ ﻣ ﻨ ﮭ ﺎ اﻟ ﻨ ﺴ ﺎ ء ﻓ ﻲ ا ﻟﻘ ﻄ ﺎ ع ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﻲ ﻓ ﻲ ﺗ ﻮ ﻧ ﺲ
، و ﻟﺒ ﻨﺎ ن
، و اﻟ ﻤ ﻐ ﺮ ب
، و ﻣ ﺼ ﺮ . و ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟ ﺮ ﻏ ﻢ ﻣ ﻦ أ نّ
ا ﻟﺒ ﺮ ا ﻣ ﺞ ا ﻟﺘ ﻲ ﺗ ﺮ و ج ﻟ ﺒ ﻌ ﺪ ﺟ ﻨ ﺴ ﺎﻧ ﻲ
ﺳ ﻤ ﺤ ﺖ ﺑ ﺨ ﻠ ﻖ ﻓ ﺮ ص ﻋ ﻤ ﻞ
، إ ﻻ أ ﻧّ
ﮭ ﺎ ﻟﻢ ﺗ ﻘﻠ ﻞ ﻣ ﻦ ﻋ ﻮ ز ا ﻟﻨ ﺴ ﺎ ء ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﻨﺎ ط ﻖ ا ﻟ ﺮ ﯾﻔ ﯿ ﺔ
، و ﻟﻢ ﺗ ﺤ ﺪ ﻣ ﻦ ا ﻋ ﺘ ﻤ ﺎ د ھ ﻦّ
، ﻛ ﺬﻟ ﻚ ﻟ ﻢ ﺗ ﺮ ﻓ ﻊ ﻣ ﺴ ﺘ ﻮ ى أ و
ﺗ ﺴّﺤ ﻦ ﺣ ﻤ ﺎﯾ ﺔ ﺣ ﻘ ﻮ ق ا ﻟ ﻌ ﻤ ﺎ ل أ و ظ ﺮ و ف ﻋ ﻤ ﻞ ا ﻟﻨ ﺴ ﺎ ء . ھ ﺬا ا ﻟﻔ ﺸ ﻞ ﻓ ﻲ ﺗ ﺰ و ﯾ ﺪ ا ﻟﻨ ﺴ ﺎ ء ﺑ ﺎﻟ ﺪ ﻋ ﻢ ا ﻟ ﻤ ﻄ ﻠ ﻮ ب
، و ا ﻋ ﺘ ﻤ ﺎ د ا ﻟﻨ ﺴ ﺎ ء ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟ ﺮ ﺟ ﺎ ل ﻣ ﻦ
أ ﺟ ﻞ ا ﻻ ﺳ ﺘﻔ ﺎ د ة ﻣ ﻦ د ﻋ ﻢ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
، ﻛ ﻠ ﮭ ﺎ أ ﻣ ﻮ ر ﺗ ﺴ ﻠّ
ﻂ ا ﻟ ﻀ ﻮ ء ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟ ﺤ ﺎ ﺟ ﺔ إ ﻟ ﻰ و ﺟ ﻮ د
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻷ ر ض ﻣ ﻦ
أ ﺟ ﻞ ﺗ ﻘﯿ ﯿ ﻢ ﺣ ﺎ ﺟ ﺎ ت ا ﻟﻨ ﺴ ﺎ ء ﻓ ﻲ ا ﻟﻘ ﻄ ﺎ ع ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﻲ
، و اﻟ ﺤ ﺎ ﺟ ﺔ إ ﻟ ﻰ ا ﺳ ﺘ ﺮ اﺗ ﯿ ﺠ ﯿ ﺔ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت أ و ﺳ ﻊ ﺗ ﺘ ﺨ ﻄ ﻰ ا ﻟ ﻤ ﺸ ﺎ ر ﯾ ﻊ ا ﻟﺘ ﻲ ﺗ ﺴ ﺘ ﮭ ﺪ ف ا ﻟﻨ ﺴ ﺎ ء
، و ﺗﺘ ﻌ ﺎ ﻣ ﻞ
ﻣ ﻊ ا ﻟ ﺠ ﻮ اﻧ ﺐ ا ﻟ ﮭ ﯿ ﻜ ﻠﯿ ﺔ .
ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟ ﺮ ﻏ ﻢ ﻣ ﻦ أ ھ ﻤ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﺰ ر ا ﻋ ﺔ و اﻟ ﺘﻨ ﻤ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﺮ ﯾﻔ ﯿ ﺔ ﺑﺎ ﻟﻨ ﺴ ﺒ ﺔ ﻟ ـ
"
ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
، إ ﻻ أ نّ
ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺗﺘ ﺒ ﻊ ﻓ ﻲ
ﻏ ﺎﻟ ﺐ ا ﻷ ﺣ ﯿﺎ ن ﻧ ﺺّ ﺗ ﻜ ﻨ ﻮ ﻗ ﺮ ا ط ﻲ و ﻣ ﺠ ﺮ د ﻣ ﻦ ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺔ . ﻓ ﮭ ﺬ ه اﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت ﺗ ﺤ ﺮ ص ﻋ ﻠ ﻰ ﻋ ﺪ م إ ﺛﺎ ر ة اﻟ ﻤ ﺸ ﺎ ﻛ ﻞ أ و إ ﺛﺎ ر ة اﻟ ﺤ ﺴ ﺎ ﺳ ﯿﺎ ت ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ
أ و ا ﻟﺜ ﻘﺎ ﻓﯿ ﺔ ﻓ ﻲ ﺑ ﻠﺪ ا ن ﺟ ﻨ ﻮ ب و ﺷ ﺮ ق ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ . و ﻢّ ﺗ ﺗﻘ ﺪ ﯾ ﻢ ﺗ ﻮ ﺻ ﯿ ﺔ ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ إ ط ﺎ ر ﺗ ﻌ ﺎ و ن
، و ذﻟ ﻚ ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ ا ﻟﺘ ﻐ ﻠّ
ﺐ ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟ ﻤ ﻘﺎ ر ﺑ ﺔ ا ﻟﺘ ﻜ ﻨ ﻮ ﻗ ﺮ ا ط ﯿ ﺔ
و اﻟ ﻤ ﺠ ﺮ د ة ﻣ ﻦ ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺔ . ﻛ ﻤ ﺎ ﻢّ ﺗ اﻗ ﺘ ﺮ ا ح ﻣ ﺠ ﺎ ﻻ ت أ و ﻟ ﻮ ﯾ ﺔ ﻟ ﻠﺪ ﻋ ﻢ
، ﺑ ﺎ ﻹ ﺿ ﺎﻓ ﺔ إ ﻟ ﻰ ﺗ ﻮ ﺻ ﯿﺎ ت ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ ﺟ ﻌ ﻞ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
أ ﻛ ﺜ ﺮ
ﺷ ﻤ ﻮ ﻟﯿ ﺔ و ﺗ ﺠ ﺎ ﺑًﺎو ﻣ ﻊ ا ﻻ ﺣ ﺘﯿ ﺎ ﺟ ﺎ ت و و ﺟ ﮭ ﺎ ت ا ﻟﻨ ﻈ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﺤ ﻠﯿ ﺔ .
I . إ ط ﺎ ر ﻣ ﺤ ﺴّ ﻦ ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ ا ﻟﺘ ﻌ ﺎ و ن
ا ﻵ ﺛﺎ ر اﻟ ﻤ ﺘ ﺮ ﺗﺒ ﺔ ﻋ ﻠ ﻰ اﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت و اﻟ ﺘ ﻮ ﺻ ﯿﺎ ت
