• Non ci sono risultati.

View of PRIRODOZNANSTVENICI I MEDICINSKA BIBLIOGRAFIJA U DOMINIKANSKOM SAMOSTANU U DUBROVNIKU

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Condividi "View of PRIRODOZNANSTVENICI I MEDICINSKA BIBLIOGRAFIJA U DOMINIKANSKOM SAMOSTANU U DUBROVNIKU"

Copied!
26
0
0

Testo completo

(1)

Pregledni rad Acta med-hist Adriat 2010;8(1);83-108

Review UDK: 271.2:61>(497.5 Dubrovnik)"14/18"

027.6(497.5 Dubrovnik):093/094

PRIRODOZNANSTVENICI I MEDICINSKA BIBLIOGRAFIJA U DOMINIKANSKOM

SAMOSTANU U DUBROVNIKU NATURAL SCIENTISTS AND MEDICAL

BIBLIOGRAPHY IN THE DOMINICAN MONASTERY OF DUBROVNIK

Stjepan Krasić

*

S

ummary

This article speaks about Dubrovnik’s Dominicans who were engaged in natural studies or wrote medical dissertations. It brings a list of manuscripts and printed works kept in the Dominican monastery library. These include six incunabulae and more than 200 works on anthropology, anatomy, hygiene, pharmacy, and general, theoretical, and practical medicine, internal and cerebral medicine, orthopaedics, surgery, ophthalmology, psychology, and geron- tology. Tractates on all kinds of diseases, especially contagious, and their treatment, are also included. A portion of these works comes from donations by various doctors who worked in Dubrovnik, and others were acquired for the needs of the monastery pharmacy. These works were written in Latin, Italian, French, German, and Croatian. Such a wide range of works on almost all aspects of medicine is more akin to a professional library of a medical college than to a monastery library, howevergrand or important it really is.

Key words: natural scientists, medicine, bibliography, Dominicans, Dubrovnik, Croatia

u

vod

Iak o se svećenici i redovnici obično nisu smjeli baviti liječničkim pozi- vom i praktičnom medicinom, to im nije smetalo da se bave biologijom ili teorijom medicine. Dubrovački dominikanac Grgur Budislavić (oko 1485.

* Dubrovnik International University, Sv. Dominika 4 – 20 000 Dubrovnik, Croatia, krasic@hotmail.it

(2)

– oko 1551.) bio je ne samo humanist, filozof, teolog i pravni pisac, nego i prirodoslovac. Kao čovjek svestranog interesa, bio je vješt u gotovo svim ondašnjim i prirodoslovnim znanostima. Njegov rukopis Silva naturae sive observationes in historiam naturalem et rem pharmaceuticam sažetak je opser- vacija Alberta Velikoga o biljkama, životinjama, rudama i njihovoj praktič- noj primjeni u medicini i farmaceutici. U svom rukopisu, uz neka latinska imena biljaka, zabilježeni su i neki hrvatski nazivi, što tom djelu, važnom za povijest hrvatske farmaceutike, daje osobitu vrijednost. Hrvatsko nazivlje dodao je njegov nećak Toma Budislavić koji se, učeći u Bologni medicinu, po svoj prilici služio rukopisom svojega strica. Napisao je i djelo Adnotationes super medicinam per modum dialogi. Oba spomenuta djela spadaju u red naj- starijih medicinskih spisa nekog hrvatskog autora.

1

Drugi dubrovački dominikanac koji se bavio teorijom medicine bio je Ignacije Akvilini (1641.–1713.), enciklopedijski duh i neumoran radnik.

Iako je još od mladih dana pobolijevao od kiragre i podagre, koje su ga posljednjih dvanaest godina života prikovale uz krevet, neumorno se bavio ne samo filozofijom i teologijom, nego i medicinom, glazbom, slikar- stvom, zlatarstvom i rezbarstvom. Uz brojna druga djela iz medicine, osta- vio je iza sebe djelce Liecnyk kuchgny bes spenze, sloxen u ueras slouinsky.

Riječ je o prvom neanonimnom djelu medicinske književnosti u stihu i najstarijemu medicinskom djelu na hrvatskom jeziku u Dubrovniku koje – prema mišljenju nekih stručnjaka – po sadržaju, jeziku i obliku nadvisu- je mnoga slična mlađa djela. Akvilini se nadovezuje na salernska pravila, na neka druga stručna djela, ali i na živo naslijeđe pučke medicine.

2

1 Usp. M. Brlek, Tri rukopisna kodeksa iz dubrovačke prošlosti: “Anali Historijskog instituta u Dubrovniku”, god. III., Dubrovnik, 1954., str. 144.–147.; Ž. Dadić, Povijest egzaktnih znanosti u Hrvata, I., Zagreb, 1982., str. 59. Isti, Egzaktne znanosti hrvatskog srednjovjekovlja, Zagreb, 1991., str.

172.–173.; V. Bazala, n. d., str. 260.–261.; Isti, Stric Grgur i nećak Toma Budislavić-Budisaljić:

“Republika” 2–3 (1954), str. 255.–259.; Isti, Pregled povijesti zdravstvene kulture Dubrovačke Republike, Zagreb, 1972., str. 43.; S. Krasić, Congregatio Ragusina Ord. Praed. (1487–1550), Romae, 1972., str. 190.–195.; H. Tartalja, Djela ljekarnika i prirodoslovaca iz Dubrovnika: “Acta historiae medicinae, pharmaciae, veterinae” 15 (1975), 2, str. 5.–70.

2 O njemu v. S. Cerva, Iconotheca illustrium Fratrum Congregationis Ragusinae (rukopis u knjižnici istoga samostana), str. 293.–298.; Isti, Bibliotheca Ragusina in qua Ragusini scriptores eorumque gesta et scripta recensentur, II.–III., Zagreb, JAZU, 1977., str. 178. –184.; V. J. Velnić, Hrvatski medicinski spjev Ignacija Aquilinija iz 1705: “Iz hrvatske medicinske prošlosti”, Zagreb, 1954., str. 216.–226.; M.

D. Grmek, n. d., str. 327.

(3)

m

edICInSkabIblIografIja u

d

omInIkanSkom

S

amoStanu

u

d

ubrovnIku

Mnogo su brojnije medicinske knjige kojima su se služili članovi samo- stana, posebice samostanski ljekarnici. Važno je istaknuti da ti ljekarnici nisu bili obični travari, nego školovani i medicinski izobraženi ljudi koje nije uvijek bilo lako naći. Fra Ambroz Divizić je – kao što smo vidjeli – zbog toga morao putovati čak u Napulj i skupo ga platiti da bi ga doveo u Dubrovnik, što ga je stajalo života. Za većinu znamo da su potjecali iz Italije, a bilo je i domaćih ljudi. O tomu gdje su stjecali stručno znanje, možemo samo nagađati. Oni su – kao što je to vidljivo iz primjera fra Vitalea De Santisa – pratili stručnu literaturu i nabavljali potrebne knjige iz farmacije.

3

Knjižnica je tijekom vremena, nabavom novih knjiga ili donaci- jama pojedinih mecena, bila neprestano obogaćivana novim djelima.

4

Iz

3 Za to nalazimo potvrdu u bilješci sačuvanoj na unutarnjim koricama djela Lexicon chimico-pharma- ceuticum (Venecija 1710) Johannesa Helffrica Jungkena, koja glasi: ”Est Conventus S. Dominici de Ragusio Ordinis Praedicatorum. Ad usum vero pharmacopeae ejusdem Conventus”.

4 Dovoljno je spomenuti da knjižnica od kraja XV. stoljeća čuva najbogatiju zbirku inkunabula na Balkanu (240) te “bogat izbor najvažnije tadašnje religiozno-filozofijske literature (više od trideset izdanja pojedinih Savonarolinih spisa!)”, koji je proširen na sva područja tadašnjih znanstvenih disciplina, teoretskih i praktičnih. “Tu su zastupljena sva znanstvena područja, koja su mogla zani-

Klaustar Dominikanskog samostana u Dubrovniku

Cloister of the Dominican Monastery in Dubrovnik

(http://www.diu.hr/hr/znamenitosti/dominikanski_samostan)

(4)

toga nije teško zaključiti da to nije bila zbirka mrtvih knjižnih rariteta koji- ma bi se koristili “pojedini profinjeni bibliofili ili dokoni imućnici” da njima ukrašuju svoje snobovske vitrine. Brojne rukom pisane bilješke i crteži, pri- pisi, dodaci na marginama te umjetnički ukrasi rukom, svjedoče o živom odnosu tih knjiga prema njihovim nekadašnjim korisnicima koji su se zani- mali za gotovo sve vrste znanja i znanosti pa tako i za medicinu. Stoljećima su kao znanstveno i profesionalno pomagalo obavljale svoj sasvim određeni zadatak u radu toga samostana i njegovih redovnika.

5

Ovdje svakako treba istaknuti da je današnji fond samostanske knjiž- nice tek ostatak nekadašnje zbirke djela najrazličitijeg sadržaja, koja su netragom nestala u velikom potresu 1667. i u vrijeme francuske okupacije i pljačke grada i samostana. Svemu tomu unatoč, knjižnica je, počevši od kraja XV. stoljeća do danas, sačuvala brojna djela iz kemije, mineralogije, antropologije, anatomije i higijene. Tu – osim djela iz opće, teorijske i primijenjene ili praktične medicine, traktata o gotovo svim vrstama bole- sti, posebice zaraznih i načinu njihova liječenja – ima djela iz interne, cerebrarne medicine, ortopedije, kirurgije, oftalmologije, psihologije,

mati tadašnjeg prosvijećenog čovjeka, napose školovanog redovnika. Pravo srednjovjekovno sveučilište” (J Badalić, Inkunabule u Narodnoj Republici Hrvatskoj, Zagreb, JAZU, 1952., str. 5).

5 J. Badalić, n. d., str. 4.–5.

Knjižnica Dominikanskog samostana u Dubrovniku (Fototeka samostana)

Library of the Dominican Monastery in Dubrovnik (Photoarchives of the Monastery)

(5)

gerontologije, pa čak i ginekologije.

6

Zastupljena su i djela iz uže farmace- utske struke kao što su poznavanje biljaka i priprema lijekova biljnog, organskog i mineralnog podrijetla. Više od 200 naslova, od kojih su neka u više svezaka, pokriva dugo razdoblje od XV. do kraja XIX. stoljeća, a potječu iz gotovo cijele Europe.

7

Pisana su na latinskomu, talijanskomu, francuskomu, njemačkomu i hrvatskomu. Tako širok raspon djela gotovo svih vrsta medicine više sliči stručnoj knjižnici kakva medicinskog fakul- teta, nego knjižnici jednoga, iako velikoga i važnoga, samostana.

8

Pomnije proučavanje njihova sastava i sadržaja moglo bi dovesti do novih i neoče- kivanih saznanja o zdravstvenoj kulturi u Dubrovniku.

9

Evo i njihova pojedinačnog pregleda.

r

ukopISI

Najstariji je sačuvani rukopis u samostanskoj knjižnici Silvanus de Nigris de Papia, Super nonum librum Albumasaris de aegritudinibus, pisan na pergamentu u drugoj polovici XV. stoljeća.

10

Knjiga recepata na talijanskom jeziku od 189 listova za razne bolesti.

11

Sveščić s receptima za razne bolesti od oko 30 uvezanih listova na tali- janskom i hrvatskom jeziku.

12

6 Dio tih knjiga potječe iz ostavštine pojedinih liječnika koji su tijekom vremena djelovali u Dubrovniku, o čemu svjedoče i rukopisne bilješke sačuvane na njihovim rubovima.

7 U doneseni popis nisu uvrštene medicinske knjige objavljene u XX. i XXI. stoljeću.

8 Na mnogima od tih knjiga nalazi se ime ili pečat njihovih nekadašnjih vlasnika, ljekarnika, liječni- ka, kirurga itd.

9 R. Jeremić – J. Tadić u svojim Prilozima za istoriju zdravstvene kulture starog Dubrovnika, sv. III.

(Beograd 1940., str. 217.–220.) objavljuju tek djelomičan popis tih djela. Od 6 inkunabula i neko- liko rukopisa te 206 djela medicinskog sadržaja, od kojih su neka u više svezaka, koliko ih je pisac ove rasprave uspio pronaći, autori su naveli samo 93 i to nerijetko s nepotpunim imenom ili naslo- vom, pa je često teško odgonetnuti njihov pravi sadržaj. Nisu, uz to, neveli ni jedan rukopis i ni jednu inkunabulu medicinskog sadržaja, koje se čuvaju u samostanskoj knjižnici. No ni piscu ovih redaka nije pošlo za rukom navesti cjelovite naslove pojedinih djela i njihovu signaturu. Naime, pri nedavnom preuređenju knjižnice neka su djela pomaknuta sa svoga mjesta i prenesena na drugo, tako da će ih, sve do konačne revizije cijele knjižnice, biti teško pronaći. U donjem prikazu done- sena su onako kako su navedena u kartoteci ili u prije spomenutoj knjizi R. Jeremića i J. Tadića, a označena su posebnom zvjezdicom na kraju bibliografskog navoda, uz oznaku signature, ako ju je bilo moguće pronaći. Djelomični podaci o nekima od tih djela još mogu naći u: A. Zaninović, n. d., str. 105.–106.; J. Badalić, n. d., str. 171., br. 905; str. 174., br. 925; str. 202., br. 1112; str. 204., br.

1124; Š. Jurić – F. Šanjek, Katalozi inkunabula crkvenih ustanova u Hrvatskoj: “Croatica christiana periodica”, IX., br. 15 (Zagreb, 1985.), str. 164., br. 160; str. 182., br. 236.

10 A. Zaninović, n. d., str. 106.

11 Ondje.

12 Na vrhu prvog lista stoji bilješka: “Vernice d’oro del P. Bernardino Lupi. 6. maggio 1801.” Na listu 15.

zabilježen je recept u kojemu su, uz talijanski, navedeni i hrvatski nazivi pojedinih biljaka: “gramigna

(6)

Ako nisu sačuvane knjige administracije, recepti i druga dokumentaci- ja dominikanske ljekarne, u samostanskoj knjižnici sačuvale su se brojne knjige medicinskog sadržaja kojima su se služili ili su se mogli služiti liječ- nici i sami ljekarnici samostanske ljekarne. Među njima ima inkunabula, a većina ih je iz kasnijeg razdoblja.

I

nkunabule

Hippocrates, Libellus de medicorum astrologia a Petro de Albano in latinum traductus, Venetiis, Erchardus Ratholt, 1485.

13

Opusculum repertorii prognosticon in mutationes aeris tum via astrologica etc.

[Add. Hippocrates, Libellus de medicorum astrologia a Petro de Abano

= troscota (troskot), “salsa poriglia nostrale” = tetivka”, “cicoria = sgiuceniza” (žućenica). Na listu 17.: “Ptisana del M. R. A. D... Radiche di Boghiscia (Bogiša), o sia giglio paonazzo...” Potječe, vrlo vjerojatno, iz nekadašnje samostanske ljekarne (usp. A. Zaninović, n. d., str. 106.).

13 A. Zaninović, n. d., str. 105.

Neke od naslovnica rijetkih knjiga u samostanskoj knjižnici

Some of the rare books titlepages in the Monastery library

(7)

in latinum traductus. Venetiis, Erhardus Ratdolt, 1485. Sign. 35-II-1, adl. 4.

Platina, Bartholomaeus, De honesta voluptate et valetudine vel De obsoniis et de arte coquinaria et cibariis libri decem. Venetiis, Bernardus [de Vitalibus] Venetus, 1489. Sign. 35 – III – 18.

Theophrastus, De historia et causis plantarum. Theodorus Gaza, tr. Tarvisii, Bartholomaeus Confalonierius de Salodio, 1483. Sign. 35-VI-3.

Vincetius Belovacensis, Speculum doctrinale. Liber tertius decimus agit de practica medicina, quae et ipsa inter mechanicas reputatur eo quod opera- tione manuum exercetur. Habet autem CLXVIII capitula. – Liber quartus decimus incipit agere de theorica medicina propter affinitatem cum practi- ca. Habet autem liber iste CLXXVI capitula. Argentorati, J. Mentelin, 1468-1472.

14

Zerbus, Gabriel, Gerontocomia, Romae, Eucharius Silber, 1489. Sign. 35-II- 13, adl. 2.

o

StaleknjIge

Acakia, Martinus Catalaunensis, Claudii Galeni Pergameni Ars medica, Venetiis, Ex officina Erasmiana, Vincentii Valgrisii, M.D.LIX. Sign.

45-II-25.

Accorombonus, Hieronymus, Tractatus de catarro, Venetiis, MDXXXVI.

Sign. 26-VIII-15.

Alberti, Giuseppe, Consigli ai diabetici, terza edizione. Roma, SAGAS- STAB Arti grafiche Argei, 1937. Sign. 6-IV-34.

Angelutius, Theodorus, De natura et curatione malignae febris libri IIII.

Venetiis, Apud Robertum Meiertum, M.D.XCIII. Sign. 8-III-3.

Antidotarium Bononiense a Collegio Medicorum novissime restitutum et Benedicto XIIII. Pontifici Maximo dedicatum, Venetiis 1765. Sign.

6-VIII-9.

Antonacci, Pietro, Manuale ossia Compendio pratico di medicina, chirurgia, farmacia e botanica, editio quinta, I-IV, Roma – Torino, 1866, I-IV.

Sign. 28-III-1.

Argenterius, Joannes Castelonovensis, De consultationibus medicis sive (ut vulgus vocat) de collegiandi ratione liber, Florentiae 1551*. Sign. 12-II- 15.

14 Oveće djelo bez početnih i završnih stranica. Počinje s četvrtom knjigom De logica. Tekst je u dva stupca, a svaki stupac u 67 redaka (usp. A. Zaninović, n. d., str. 106.).

(8)

---, Commentarius in artem medicinalem Galeni, Mons Regalis, 1566.* Sign.

50-VII-7.

Astruc, Joannes, Traité des maladies vénériennes, I-III, A Paris, Chez Guillaume Cavelier, M.DCC.XL. Sign. 10-II-4.

---, De morbis venereis, Venetiis, i-III, 1760*. Sign. 51-III-14.

Baglivius, Georgius, Opera omnia medico-practica, et anatomica. Editio quar- ta veneta, cui praeter Dissertationes, & alios tractatus ultimae editioni adjunctos accedunt ejusdem Baglivi Canones de medicina solidorum Dissertatio de progressione Romani terraemotus de Systemate & usu motus solidorum in corpore animato de Vegetatione lapidum & analogismo circu- lationis maris ad circulationem sanguinis nec non j. D. Santorini opuscula quatuor: De structura et motu fibrae de Nutritione animali de Haemorrhoidibus & de Catameniis. Venetiis, apud Gasparum Girardi, 1738. Sign. 54-I-5.

Neke od naslovnica rijetkih knjiga u samostanskoj knjižnici

Some of the rare books titlepages in the Monastery library

(9)

Barzelotti Giacomo, Il paroco istruito nella medicina per utilit`a spirituale e temporale dei suoi popolani. Dialoghi. Tomi I-II, Milano, Presso Antonio Fortunato Stella e Figli, MDCCCXXVI. Sign. 15-VIII-12.

Bateus, Georgius, Pharmacopoea Bateana, seu Pharmaca e praxi, nec non Arcana Goddardiana, et Orthotonia medicorum observata. Item Tabula Posologica, atque Appendix ad Pharmacopoeam Battanam, ex Autographo eximii Auctoris. Cum Indice Morborum, Curationum, etc. Huic tandem novissime editioni accessit jacobi Le Mortii Chymia Vindicata, et Comparata, Philosophia Medica, atque Theoria Hominis, et Morborum.

Venetiis, Apud Jo: Gabrielem Hertz, M.DCCIII. Sign. 41-I-6.

Beccari, Giacomo, Consulti medici, tomi I-III, Bologna, Dalla Stamperia di San Tommaso d’Aquino, NDCCLXXXI. Sign. 8-X-3.

Bellini, Laurentius, Opuscula aliquot, Pistorii, Ex Nova Officina Stephani Gatti, MDCXCV. Sign. 4-X-19.

Benigne, Jacques, Exposition anatomique de la structure du corps humain, Amsterdam 1754.*

Bertaldus, Joannes Ludovicus, Medicamentorum apparatus. In quo remedio- rum omnium compositorum non usualium modo, sed praecipuorum etiam magistralium, vires, durationes, doses, ac formulae, cum universa vivendi methodo, dissertissime enodantu. Appositis ad calcem cuiusque tractatus Collectaneis ex optimis quibusque Auctoribus, tum veteribus, tum recenti- bus excerptis. Adiectis praeterea plerisque remediis,quae nunquam antea typis evulgata peculiariter in tota Pedemontana regione usurpantur. Opus non tantum Medicinae Studiosis, verum etiam Doctoribus, et Chirurgiae professoribus, et Pharmacopoaeis apprime utile, ac necessarium. Taurini, Ex Officina FF. de Cavaleriis, MDCXII. Sign. 38-VI-9.

Bizzozero, Giulio, Collezione italiana di letture sulla medicina, Vol. I. N.1. Il bagno freddo e raffreddato nella pneumonite crupale, Milano, Casa Editrice Dott. Francesco Vallardi, 1881. Sign. 46-V-5.

Bochalinus, Joannes Franciscus, Apologia adversus aliquot Donati Mutii in Hippocratem, et Galenum convitia. Ac eiusdem De secunda vena in pre- gnantibus, Epistola. Brixiae, Apud Ludovicum Britannicum, 1549.

Sign. 1-VI-67.

Bolletino (il) delle cliniche. Pubblicazione mensile. Redattore dottor Luigi Bufalini. Anno IV – 1887. Milano, Dott. Leonardo Vallardi, Edit.

1887. Sign. 4-X-12.

Bona, Franciscus, Quaestio difficilis de phlebothomia in pleuritide, Brixiae,

1546. Sign. 1-IV-67.

(10)

Boncinelli, Antonio, Igiena e medicina. Novelle, Venezia, 1881.* Sign.

39-V-4.

Bossi, Luigi, Trattato delle malattie degli uccelli e dei diversi metodi di curarle.

Si aggiungono alcune altre ricerche utili e curiose di orintologia, Milano, Per Giovanni Silvestri, M.DCCC.XXII. Sign. 41-VI-17.

Bottonnus, Albertinus, De morbis muliebribus, Libri I-II, Venetiis, Apud Paulum Maiettum Bibliopolam Patavinum, MDLXXXVIII. Sign.

8-IX-2.

Brausaulus, An., Index in Galeni libros, Venetiis 1597.* Sign. 40-VIII-22.

---, Podagrica, chiragrica et arthritica, Veronae 1600.*

Brillot, Sovarin, Physiologie du go..., Paris, 1883.* Sign. 38-II-1.

Brown, G., Compendio della nuova dottrina medica e confutazione del sistema dello spasmo. Parte prima. Tradotti dall’inglese da G. Rasori, Seconda edizione, In Venezia, 1796. Sign. 9-VIII-6.

Brunfelsius, Otho, Iatrion medicamentorum simplicium, continerns remedia omnium morborum, quae tam hominibus quam pecudibus accedere possunt, Benevale Argentorati, Marcij Anno 1533. Sign. 45-II-14.

Buchan Guglielmo, Medicina domestica, o sia Tratatto compiuto De’ mezzi di conservarsi la salute, di guarire e di prevenire le malattie, colla regola di vita e co’ rimedi i piu’ semlici. Opera utile alle persone di qualunque stato ed alla portata di ciascuno. Tomi I-VII. Napoli, Nel Gabinetto Letterario al largo dello Spirito Santo, M.DCC.LXXXVII – MDCCXC. Sign.

28-III-6.

Buchsius, Beonhartus [Fuchsius, Leongatus], De humani corporis fabrica ex Galeni et Andreae Vesalii libris concinnatae, Tubingae, Per Ulrichum Morhardum, Anno M.D.L.I. Sign. 33-I-4.

Cantani, Arnaldo, Manuale di materia medica e terapeutica basata speci- almente sui recenti progressi della fisiologia e della clinica. Trattato pratico ad uso dei Medici esercenti, dei Farmacisti e degli Studenti, Vol.I-II.

Milano, Dottor Francesco Vallardi, Tip.-Editore, 1877. Sign. 46-IV-2.

Cappelmann, C., Medicina pastorialis. Editio decima, latinarum quarta, Aquisgrani, Sumptibus Rudolphi Barth, MDCCCLXCVI. Sign.

62-VII-14.

Careno, Luigi, Istruzione sulla vaccina, Ragusa. Martecchini, 1805. Sign.

33-III-9.

Carpensis Jacobus Berca, Anatomia Carpi. Isagoge breves, perlucide ac ube-

rime, in Anatomiam humani corporis, a, communi Medicorum Academia,

usitatam, a, Carpo in Almo Bononiensi Gymnasio Ordinariam Chirurgiae

(11)

publicae Docente, ad suorum Scholasticorum preces in lucem date, Venetiis, Anno D. M.CCCCC.XXXV. Sign. 9-VI-5.

Carpus, Jacobus, Anathomia Mundini, Venetiis, Sumptibus Heredum q.

Octaviani Scoti Modoetiensis ac Sociorum, Anno Domini M.D.XXIX.

Sign. 1-IV-67.

Castelli, Bartholomaeus, Lexicon medicum graeco-latinum a jacobo Pancratio Brunone locupletatum, tomus secundus, Patavii 1755. Sign. 8-VII-59.

Celsus, Cornelius, De re medica liibri octo. Item Q. Sereni Liber de Medicina.

Q. Rhemii Fannij Palamonis de Ponderibus et Mensuris liber. Vindiciani carmen. Omnia e diversorum codicum diligentissima collatione ad margi- nem varijs lectionibus. Sumptibus Ioahannis deTournes, M.DC.XXV.

Sign. 1-I-31.

Ciappi, Marco Antonio, Regola da preservarsi in sanit`a ne’ tempi de suspetto di peste. Non solo utile, et necessaria, ma facilissima da farsi da qualsiasi

Neke od naslovnica rijetkih knjiga u samostanskoj knjižnici

Some of the rare books titlepages in the Monastery library

(12)

vogli persona, Con altri auertimenti, et segreti aprouati, In Roma, Appresso Luigi Zannetti, 1601. Sign. 1-VI-6.

Costa, Filippus Mantovanus, Discorsi sopra le composizioni de gli antidotti et medicamenti, Mantova, 1626.* Sign. 38-IV-18.

Cullen, Guglielmo, Elementa di medicina pratica. Taduzione dall’inglese, voll. IV, In Venezia, Appresso Tommaso Bettinelli, MDCCXCII. Sign.

8-IV-5.

Curtius, Matthaeus Papiensis, De prandii ac caenae modo libllus, Romae, Apud Paulum Manutium, Aldi F., M.D.LXII. Sign. 38-IV-17.

---, Anatome humani corporis absolutissima. Secunda editio. Venetiis, Apud Ioan. Baptistam a Porta, MDLXXX. Sign. 45-II-2.

Dellacroix G. F., Manuale degli emorroidarii. Considerazioni ed osservazioni pratiche, Milano, Societ`a Editrice, MDCCCXXXIII. Sign. 9-III-10.

Der capirolte Tothgeber für Hausväter bei Stadt und Landleben, I-III, Pesth, 1830.*

Descuret, G.[iovanni] B.[attista] F.[elice], La medicina delle passioni, ovvero le passioni considerate nelle relazioni colla medicina, colle leggi e colla reli- gione. Settima edizione milanese con note del D. Ferdinando Tonini.

Milano, Presso Ernesto Oliva Libraio-Editore, 1876. Sign. 38-III-12.

---, La madicina delle passioni considerate relativamente alle malattie, alle leggi ed alla religione. Voll. I-II. Tradotta ed annotata dal Padre Numa-Pompilio Tanzini, Milano, Angelo Bietti, Editore, 1888. Sign. 31-III-2.

---, Corpo umano, Milano, 1876. Sign. 40-III-24.

Diemerbroeck Isbrand, van, Anatome corporis humani; plurimis novis inven- tis instructa variisque observationibus, et paradoxis, cum medicis, tum phsychologicis adornata. Genevae 1679. Sign. ?

Donati Antonii d’Altamura Neapolitanus, Nonnulla opuscula, Venetiis 1570.* Sign. 39-VI-14.

Donegana, Carlo, La igiene degli occhi, ovvero consigli per preservare la vista.

Milano, Presso Ant. Fort. Stella e Figli, 1825. Sign. 28-II-33.

Erastus, Thomas, Ad Archangeli Mercenarii disputationem de putredine res- ponsio, Basileae, 1583 [?].* Sign. 39-VI-11.

Ettmuller, Michel, Pratique générale de medicine de tout le corps humain.

Traduction nouvelle. Seconde Edition. Tome I-II. A Lyon, Chez Thomas Amaulry, M.DC.XCIX. Sign. 39-VI-11.

---, Pratique speciale de medicine sur maladies propres des Hommes, des

Femmes et des perits Enfants, Avec des Dissertations du meme Auteur, sur

l’Epilepse, l’yuresse, le mal Hypocondrique, la Corpulence, et la morsure

(13)

de la Vipére. Deuxieme edition. I-II, A Lyon, Chez Thomas Amaulry, M.DC.XCVIII. Sign. 10-IV-15.

Falloppius Gariel, Libelli duo, alter de ulceribus, alter de tumoribus praeter naturam. Nunc denuo ab erroribus vindicati, ac in studiosorum gratiam in lucem editi. Secunda editio, Venetiis, Apud Donatum Bertellum, 1566.

Sign 39-VI-13.

---, Expositio in librum Galeni de ossibus, Venetiis, 1570. Sign. 39-VI-16.

Ferrari, Primo, Lezioni di dermopatologia generale, Napoli, Dottor Leonardo Vallardi, Editore, 1884. Sign. 4-IX-3.

Ferrier, David, La localizzazione delle malattie cerebrali, Seguite da una memo- rie dello stesso Autore sulla Ambliopia ed Emiopia cerebrale.Napoli – Milano – Roma – Torino, Dottor Leonardo Vallardi, Editore, 1883.

Sign. 4-IX-5.

Figuier, Luigi, Conosci te stesso. Nozioni di fisiologia ad uso della giovent`u e delle persone colte, Milano, Fratelli Treves, Editori, 1885. Sign. 11-VII- 41.

Fletcher Ingals, E., Lezioni sulla diagnosi e cura delle malattie del petto, della gola e delle cavit`a nasali. Prima traduzione italiana con note dei Dottori B. Perli ed A. Rubino. Napoli – Milano – Roma – Torino, Dottor Leonardo Vallardi, Editore, 1884. Sign. 4-X-14.

Foerster, Augusto, Manuale di anatomia patologica, Prima traduzione italia- na. Venezia, Giusto Ebhardt, Editore, 1866. Sign. 4-X-18.

Fontanonus, Dionysius, De morborum internorum curatione libri quatuor.

Adiectis ab Ioanne Raenerio Medico in singulis Capitum initiis morborum causis, et signis, ex Galeno, Paulo Aegineta, atque Aetio desumptis, Lugduni, Apud Ioannem Frellonium, 1553. Sign. 45-II-27.

Fracassini, Antonius, Opuscula pathologica: alterum de febribus, alterum de malo hypochondriaco, Lipsiae, Impensis Iohannis Iacobi Weitbrecht Bibliopol. Grypswald, MDCCLVIII. Sign. 11-X-52.

Frank, Joannes Petrus, De curandis hominum morbis. Epitome praelectionibus academicis dicata, 1807. Sign. 1-V-50.

Freind, Johannes, Commentarii novem de febribus ad Hippocratis de morbis popularibus Libros Primum, et Tertium accommodati. Tomus secundus.

Editio quarta Neapolitana cum indicibus necessariis. Napoli, Typis Josephi Raymundi, MDCCLVIII. Sign. 12-IV-68.

Fried, Siegmund, Rezeptformeln und Therapeutische Winke fürr

Krankenkassenärtzte. Zweite Auflage. Wien und Leipzig, Wilhelm

Braummüller,1906. Sign. 8-II-5.

(14)

Fuchsius, Leonhartus, De medendi methodo libri quatuor, Hippocratis coi de medicamentis purgationibus libellus iam recens in lucem editus. Parisiis, Per Conradum Neobarium, M.D.XXXIX. Sign. 45-II-5.

---, De curandi ratione libri octo. Causarum signorumque catalogum breviter continentes, partim olim conscripti, et nunc postremum recogniti, multisque locis aucti: partim recens adiecti. Accessit quoque locuples rerum et verbo- rum memorabilium Index. Lugduni, Apud Guliel. Rovillium sub scuto Veneto, 1548. Sign. 42-I-18.

---, De humani corporis fabrica, Tubingae 1560.*

Galabin, Alfred Lewis, Guida dello studente alla diagnosi ed alla cura delle malattie delle donne. Prima traduzione italiana sulla terza edizione inglese, pel dott. Natale Sisca. Milano, Dott. Leonardo Vallardi, Editore, 1885. Sign. 31-III-5.

Galeni operum omnium sectio tertia. Illustriores quam unquam antea prodeunt in lucem Galeni libri. Accesserunt enim his ex veterum Graecorum exem- plarium collatione adnotationes luculentissimae singulis locis in margine

Neke od naslovnica rijetkih knjiga u samostanskoj knjižnici

Some of the rare books titlepages in the Monastery library

(15)

appositae, Venetiis, Cum decreto Pont. Max. Regis Christianiss. nec non Senatus Veneti, MDXLIIII. Sign. 42-I-21.

Galenus, Opera, Voll. I-II, V-VI, Venetiis, 1597.* Sign. 45-VIII-7.

Galenus, De crisibus, Venetiis, 1547.* Sign. 40-V-13.

Galenus Claudius, Ars medica Pergamina, Venetiis, 1549.* Sign. 45-II-25.

Galli, Giovanni, Come devo mantenermi sano e prolungarmi la vita?

Milano,Ulrico Heopli, 1899. Sign. 7-III-24.

Genga, Bernardino, Anatomia chirurgica, cio`e Istoria anatomica dell’ossa, e muscoli del corpo umano, con la descrizzione de’ Vasi, che scorrono per le parti esterne, et in particolare per gl’Articoli, et un breve Trattato della Circolazione del sangue, in questa Nuova Impressione riformata, et accres- ciuta di molte riflessioni Pathologiche Chirurgiche, In Bologna, per il Longhi, 1686]. Sign. 10-II-9.

---, In Hippocratis Aphorismos ad chirurgiam spectantes, Bononiae, Typis Longi, 1727. Sign. 45-II-17.

Gessnerus Conradus Tigurinus, Apparatus et delectus simplicium medica- mentorum. De compositione Medicamentorum secundum Genera, ex Paulo Aegineta. De compositione Medicamentorum secundum Genera universalis methodus, ex Galeno, Lugduni, Sub Scuto Coloniensi, apud Ioannem Franciscum Frellonios, fratres, 1542. Sign. 45-II-9.

Giaxa, Vincenzo, Compendio d’igiene, Terza edizione, Milano, Casa Editrice Dottor Francesco Vallardi [s.a.]. Sign. 4-IX-4.

Giornale per servire alla Storia ragionata della medicina di questo secolo, tomi IX., X, XII, XIII. In Venezia, Dalla Stamperia di Pietro q. Gio: Bttista Pasquali, MDCCXCIV – MDCCXCIX. Sign. 8-X-1.

Gjivanovich, Jako, Brodarska higijena, Zagreb, 1896. Sign. 5-V-21.

---, O kužnim bolestima. Za općine i narod, 2. izdanje. U Zagrebu, 1890.

Sign. 6-VI-22.

Grant, Guglielmo, Ricerche sopra le febri, secondo che queste dipendono dalle variazioni delle stagioni, e come furono osservate ultimamente a Londra pel corso di vent’anni; con osservazioni di pratica sopra i migliori mezzi per curarle, Tomi I-III, Bassano, A Spese Remondini di Venezia, MDCCLXXXVII. Sign. 9-VIII-5.

Guttmann, Paolo, Dei metodi clinici per l’esame degli organi del petto e del ventre compresa la laringoscopia. Terza edizione, Milano, Casa Editrice Dott. Francesco Villardi,1883. Sign. 4-X-6.

Guintherius, Joannes, De medicina vetere et nova, Basileae, 1571.* Sign.

49-VII-9.

(16)

Hallerus, Albertus, Disputationes physico-medico-anatomico-chirurgicae selectae, tomi I – II, Neapoli, Ex Typographia Benedicti Gessari, MDCCLVI. Sign. 1-IX-11.

Heister, Laurentius, Compendium medicinae practicae cui praefissa est medi- cinae mechanicae praestantia dissertatio. Venetiis, Apud Simonem Occhi, MDCCXLVIII. Sign. 33-III-5.

---, Institutiones chirurgicae, in quibus quicquid ad rem chirurgicam petinet, optima et novissima ratione pertractatur atque in tabulis multis aeneis praestantissima ac massime [sic!] necessaria instrumenta itemque artificia, sive encheirises et vincturae chirurgicae repraesentantur. Opus triginta annorum. Tomi I-IX. Venetiis, Apud Franciscum Pitteri, MDCCL – MDCCLVII.

Heitemus, Luarentius, Institutiones chirurgicae, Venetiis, 1750.* Sign. 9-X- 17.

Heitzmann, Carl, Compendium der chrurgieschen Pathologie und Therapie.

Dritte Auflage, Wien, Wilhelm Braumüller, 1871. Sign. 4-X-4.

---, Atlas der descriptiven Anatomie des Menschen, Erster Band, Wien und Lipzig, Wilhelm Braumüller, 1902. Sign. 4-X-7.

Hessus, Paulus, Defensio XX. Problematum Melchioris Guilandini, adversus quae Petr. Andreas Matheolus ex centum scripsit. Adiecta est Petr.

Andreae Matthaeoli adversus XX. problemata Melchioris Guilandini disputatio. Patavii, Apud M. Antonium Ulmum, MDLXII. Sign. 46-I- 7.

Heyll, Christophorus, Artificialis medicatio, constans paraphrasi in Geleni Librum de Artis Medicae Constitutione. Methodi cognoscendorum tam Particularium, quam Universalium morborum, etc. Autore Bertrutio Bononiensi. De Idoneo Auxiliorum usu, quaedam ex Ioanne de Sancto Amando. Index in Mesuaei et Nicolai Antidotaria. Mogunt. An.

M.D.XXXIIII. Sign. 8-III-2.

Higijena (zdravoslovlje) za svakoga. Preveo s talijanskoga Josip Riboli. U Zadru, Brzotiskom “Narodnog lista”, 1883. Sign. 85-VI-38.

Hoffman, Fridericus, Consultationum et responsionum medicionalium centu- riae tres, quarum prima complectitur morbos Capitis, et Pectoris; secunda morbos Abdominis; et morbos Artuum externorum tertia. Venetiis, Apud Sebastianum Coleti, MDCCXXXVII.* Sign. 7-VIII-46.

---, Medicinae rationalis systematicae tomus IV, quo specialis morborum patho-

logia et huic superstructa solida Therapia cum medendi methodo cautelis

Clinicis et morborum enarrationibus adjecta Epicrisi exhibentur. Pars

prima. Dictrina de omnis generis febribus tam intermittentibus, quam con-

(17)

tinuis et auctis inflammatoriis perspicua et demonstrativa methodo tradens.

Venetiis, Ex Typographia Balleoniana, MDCCXXXII. Sign. 7-IX-5. i 7-VII-47.

Hollerius, Jacobus Stempanus, De materia chirurgica liber I, II, III. [s.n.t.]

Sign. 45-II-12.

Horvat, Skender, Domaća ljekarna. Po uputi župnika Sebastijana Kneipa.

U Zagrebu, Tisak Dioničke tiskare, 1898. Sign. 42-II-37.

Hunter, Jean, Traité des maladies vénériennes, A Paris, Chez Méquignon, M.DCC.LXXXVII. Sign. 8-VIII-15.

India, Franciscus, De gutta podagrica chiragica, et arthritica libri duo, in qui- bus natura earum, et curatio, miro ordine discutitur, et enucleatur. Et medicamenta non vulgaria, magnaeque vis et efficatia praestantissime, quae a nullo unquam antea fortasse excogitatae, proponuntur, Veronae, Societatis Aspirantium cura, MDC. Sign. 8-IV-12.

Iordanus, Thomas, De pestis phenomenis, Francofurti, Excudebat Andreas Wechelus: Anno Salutis M. D. LXXVI. Sign. 45-II-16.

Jacquin l’Albé, De la santé. Ouvrage utile a tout le mond. Quatrieme edition.

A Paris, Chez G. Desperez, M.DCC.LXXI. Sign. 28-III-9.

Jaso, Pratensis, De cerebri morbis, Basileae 1549.*

jenneri Eduardi Disquisitio de causis et effectibus vaccinorum, Vindobonae, 1798. Sign. 45-VIII-18.

Jones, Roberto, Ricerche sullo stato della medicina secondo i principi della filosofia induttiva con un’Appendice contenente casi pratici con riflessioni.

Quest’opera `e un Commento della Nuova dottrina medica di Dr. Brown, Vol. I. Venezia, MDCCXCV. Sign. 9-VIII-20.

journal de médicine, chirurgie, pharmacie, etc. Tome LVI, LVII, LVIII, LIX, LX, LXI, LXII, LXIII, LXVII, LXXII, LXIII, LXX, LXXIV. A Paris, Chez Didot le jeune, Imprimeur-Librarire, quai des Augustins, 1782.

Sign. 8-II-4.

Jungken, Johannes Helffric, Lexicon chimico-pharmaceuticum in duas partes divisum, quarum prior continet Processus selectos Chimicos, sive Medicamentorum Chimicorum vulgo, sed usualium potissimum elaborati- ones, ex Recentiorum curiosorum Medicorum laboratoriis noviter prodeun- tes, selectas, et probatas. Altera Pars Composita Pharmaceutica tam usualia, quam alia his subordinata, et rationi consentanea exhibet. Opus diu desideratum, et proximi in commodum ita dispositum a johan. Helffric.

jungken, Physico Francofurtense. Dicatum Illustrissimo Domino Laurentio

Rosmarino M. D. Veronensi, Practico praestantissimo. Venetiis, Typis

Laurentii Basilii, M. DCC.X. Sign. 38-III-1.

(18)

Kleinwächter, Ludwig, Grundriess der Geburtshülfe für praktische Aerzte und Studirende, Wien, Urban und Schwarzenberg, 1877. Sign. 4-X-5.

Klemperer, G., Grundriss der klinischer Diagnostick, Berlin, Verlag von August Kirschwald, 1900. Sign. 81-II-28.

Kneipp, Sebastiano, La mia cura idroterapica esperimentata per oltre 35 anni e scritta pella guarigione delle malattie e pel mantenimento della salute.

Traduzione autorizzata di L. Moltinio e del Dr. Guggenbeg, IV edizione, Kempten (Baviera) – Torino – Palermo, Tipografia Editrice di Giuseppe Koesel, 1896. Sign. 11-IV-40.

Kraepelin, E., Compendio di psichiatria per uso dei medici e degli studenti.

Versione italiana del R. Brugia, Napoli, Dottor LeonardoVallardi, Editore, 1885. Sign. 4-X-10.

Kunze, C. F., Compendium der praktischen Medizin. Vierte verbesserte Auflage. Erlangen, Verlag von Ferdinand Enke, 1871. Sign. 46-V-15.

Lacuna, Andreas Secobiensis, Epitomes omnium Galeni Pergameni operum universam. Sectio prima. Venetiis, Apud Hieronymum Scotum, 1548.

Sign. 45-II-13.

Lalić N. Freiherr und B. Peričić, Bericht über die chirurgischen Operationen, Agram, Druck der Actien-Buchdruckerei, 1893. Sign. 4-VI-5.

Lamberg, J., Leitfaden der ersten Hilfe. Ein Samariterbuch, Berlin – Wien, Urban und Schwarzenberg, 1913. Sign. 25-III-22.

Lang, Eduard, Ordinations-Formeln aus der Syphilis-Abtheilung, Wien, 1892.* Sign. 45-I-9.

Lemery, Niccol`o [Lémery, Nicolas] Corso chimico colle aggiunzioni del signor Andrea Matone, Napoli 1721.* Sign. 40-II-2.

---, Pharmacopoea universale che contiene tutte le composizioni di farmacia le quali sono in uso nella medicina tanto in Francia, quanto per tutta l’Europa. E di pi`u un vocabulario farmacveutico. In Venezia, nella Stamperia dell-Hertz, 1735. Sign. 49-VI-13.

---, Delle droghe semplici. [Nepotpun naslov].* Sign. 54-VI-10.

Le-Roy, La medicina curativa ossia la purgazione diretta a togliere le cause delle malattie riconosciuta e analizzata in quest’opera e comprovata dai fatti.

Venezia, Farolari tip. Editore, 1825. Sign. 17-VI-4.

Linhart, Wenzel, von, Compendium der chirurgischen Operationslehre, Wien, Wilhelm Braumüller, 1867. Sign. 4-IX-9.

Lobmayer, Antun, Domaća dvorba bolesnika,Zagreb, Tisak Dioničke tiska-

re, 1882. Sign. 42-II-5.

(19)

---, Čovjek i njegovo zdravlje, Zagreb, Izdanje Matice Hrvatske, 1898. Sign.

2-V-62.

Lorry, M., Saggio sopra gli alimenti, per servire di Commentario ai libri dieteti- ci d’Ippocrate. Traduzione dal francese. Tomo primo. Napoli, Nel Gabinetto Letterario. M.DCC.LXXXVIII. Sign. 33-III-12.

Lupi, Jacopo Antonio, Il Chirone in campo, tomo secondo, o sia la Chirurgia svelata. Lettera indirizzata al Signor Dottor Dionisio Andrea Sancassani dal Signor Dott. jacopo Antonio Lupi .M. F. ec. Con alcune aggiunte dello stesso Signor Sancaffani. Seconda impressione. In Venezia, Appresso Giambattisrta Albrizzi q. Gir., MDCCXXIX. Sign. 39-IV-32.

---, Il Chirone in campo, o siasi vero e sicuro modo di medicar li Feriti nell’Armate, e fuor di esse. Opera portata dal francese dal Signor Dottor Dionisio Andrea Sancassani; aggiuntovi il Lume all’Occhio per la lettura di detta opera, ed alcune Castigazioni del Signor Sebastiano Melli, Professore di Chirurgia ec. Accresciuto nella traduzione; ed annessavi la lettera del Sig. Dott. jacopo Antonio Lupi ec. Tomi due. Seconda impressi- one. In Venezia, Appresso Giambattisrta Albrizzi q. Gir., MDCCXXIX.

Sign. 38-II-4.

Luzzatti, Lettere tergestine sul cholera, Trieste, 1856.* Sign. 12-IV-63.

Maggio, Bartholomaeus – Roca Io. Franciscus – Ferrus Alphonsus – Botallus Leonhardus, De sclopettorum et tormentariorum vulnerum natura et curatione, Libri IV, Venetiis, Apud Gulielmum Valgrisium, et Io. Alexium Socios, et Bibliopolas, Bononiae, M.D.LXVI. Sign.

33-III-18.

Manardus, Joannes Dominicus, Epistolae medicinales. Ferrariae, M.D.XXIIII.

Sign. 11-II-10.

Martini, Lorenzo, Manuale d’igiene, Milano, 1832.* Sign. 5-III-21.

Martini, Lorenzo, Manuale d’igiene, Milano 1832. Sign. 5-III-21.

Massa, Nicolaus, Anotomiae liber introductorius, in quo quamplurimae par- tes actiones, atque utilitates humani corporis, nunc primum manifestan- tur : quae a caeteris tam ueteribus, quam recentioribus hucusque praeter- missa fuerant. Opus sane omnibus medicinae, et philosophiae studiosis admodum utile. Venetiis : ex officina Stellae Iordani Zilleti, 1559. Sign.

39-VI-17.

Massaria, Alexander, Disputationes duae de medicina, altera de scopis mitten- di sanguinem, altera de purgatione principio morborum, Venetiis 1588.

Sign. 8.IX-15.

(20)

Mattioli, Pietro Andrea, I discorsi dell’eccellente dottor medico m. P. Andrea Matthioli da Siena con li suoi discorsi illustrati. In Venetia 1604. Sign.

50-VII-6.

Mayrola, Bartolomaeus, Compendioso methodus in acutis morbis curandis, Papiae Apud Hieronymum Bartolum, 1563. Sign. 46-I-7.

Melichio, Giorgio, Medicamenti [Nedostaje naslovna stranica]. Sign. 1-V-89.

Meletii Philosophi De natura structuraque hominis opus, Polemonis Atheniensis insignis philosophi Naturae signorum interpretationis [sic!]: Hippocratis De hominis structura. Dioclis Ad Antigonum regem De tuenda valetudine epistola. Melampi De nevis corporis tractatus. Omnia haec non prius edita.

Nicolao Petreio Corcyraeo interprete. Venetiis, ex officina Gryphij, 1552.*

Melli, Sebastiano, L’arte medico-chirurgica esaminata da suoi principj e libera- ta da molti ignanni nel pensare, e da molti pregiudizi nell’operare, secondo i buoni Principj de’ Maestri Antichi, i Discuoprimenti de’ Moderni, e le Ossservazioni de’ nostri tempi. In Venezia, Appresso Gio: Battista Recurti, MDCCXXI. Sign. 39 – IV-34.

---, L’arte medico-chirurgica esaminata da suoi princip. E liberata da molti ignanni nel pensare, e da molti Pregiudizi nell’operare ec. Dispaccio settimo diretto a Sua Eccellenza il Signor Mattias joannes, Conte di Schulemburg Feld. Marescial, e General in Capite della Serenissima Repubblica di Venezia, Cavaliere dell’ordine dell’Aquila Nerad i S. M. Prussiana, ec. ec.

Tomo secondo. In Venezia, Appresso Antonio Bartoli, MDCCXXIII.

Sign. 38-II-2.

---, Delle fistole lacrimali il pro, e contra nel nuovo metodo di guarirle, proposto dal sig. Domenico Anel francese, ed impugnato dal sig. Francesco Signorotti in Genova. Con riflessioni chirurgiche, ed anatomiche di Sebastiano Melli veneto, professore di chirurgia. Ad istanza de’ suoi studiosi nell’arte. In Venezia : appresso Gio. Battista Recurti, alla Religione, MDCCXVII.

Sign. 33-III-19.

Mena, Ferdinand, Commentaria in libros Galeni De sanguinis missione, et purgatione. Augustae Taurinorum, 1625. Sign. 41-IV-4.

---, Liber de ratione permiscendi medicamenta, Augustae Taurinorum, 1625.

Sign. 41-III-41.

Menardus, Joannes, Epistolae medicinales, [s. l.], 1524. Sign.11-II-10.

[Nedostaju 16 prvih stranica].

Mesve, Giovanni, I Libri de i semplici purgativi, et delle medicine composte,

Adornati di molti Annotationi, et dichiarationi utilissimi, `a li Gioveni, che

vogliono essercitar l’arte della Speciaria come Tesoro di quella, con

(21)

un’ampia espositione di vocabuli. Et la tavola di tutto quello che in essi libri si contiene in ampla forma. In Venetia, Appresso Alessandro de’ Vecchi, M.DC.XXI. Sign. 8-IV-18.

Meyr, Ignaz, Compendium der Augenheilkunde. Dritte Auflage, Wien, Wilhelm Braumüller, 1871. Sign. 4-X-2.

Mont-Altus, Hieronymus, De homine sano libri tres, In quorum agitur De natura et substantia hominis; in altero, de his quae ad ipsam substantiam labefactandam, eiusque functiones violandas, valent; in tertio denique de facultate, qua haec propulsare, et perinde illam tueri valemus. Omnibus Philosophiae et Medicinae studiosis quam maxime utiles et necessarii.

Francofurti, Apud Ioannem Welchelum, et Petrum Fischerum Consortes, MDLXXXXI. Sign. 38-III-6.

Montigazza, Paolo, Enciclopedia Igienica popolare. Igiene della testa, Milano, Libreria Editrice G. Brigola, 1875. Sign. 17-I-14.

Montius, Pamphilius, Methodus medendi in iis quae ad Gal. doctrina spectant, Venetiis, Apud Hierobymum Scotum, M.D.XXXXV. Sign. 33-I-3.

---, In Galeni libros de Differentiis febrium commentarii, Bononiae [s.a.].

Sign.33-I-2.

Morgagni, Giovan Battista, Sedi e cause delle malatie anatomicamente inve- stigate. Voll. I-XI, XIII, Milano, Dalla Tipografia di Felice Rusconi, 1825. Sign. 4-V-13.

Morgagni (Il). Giornale indirizzato al progresso della medicina. Anno XX – 1878. ANNO XXV – 1883 – Anno XXVII – 1885 – XXIX – 1887.

– Anno XXXI – 1889 – Anno XXXVIII – 1896 – Archivio e Memorie originali. Milano, Dott. Leonardo Vallardi, 1887. Sign. 46-V-8.

Moriceau, Francesco, Opere medico-chirurgiche. Tomo secondo che conti- ene Osservazioni, o casi particolari che concernono la Gravidanza, ed il Parto delle Donne, come pure le loro Malattie, e quelle de’ Bambini di fresco nati, in ciascuna delle quali sono descritte, e spiegate le cause, e le ragioni degli accidenti principali. Traduzione dal francese giusta l’ultima edizione riveduta, corretta ed accresciuta dall’Autore. In Venezia, Presso Gio: Battista Recurti, MDCCLX. Sign. 8-VII-63.

Moyses, Rabi, Aphorismi ex Galeno medicorum principe collecti, nunc vero ad usum studiosorum Medicinae ab interitu vindicati, et iam primum in lucem editi. Item Locorum quorundam apud Galenum sibiipsis contadicentium castigatio et notatio. Denique Ioannis Damasceni Aphorismi utilissimi ad Filium. Basileae, Ex officina Henricpetrina, M.D.LXXIX. Sign. 67-I-17.

Nussbaum, J. N., de, Otto Conferenze di clinica chirurgica, Milano, Casa

Editrice Dottor Francsco Vallardi, 1884. Sign. 31-IX-8.

(22)

Oepignerii Archiatri Praxis medica, Venetiis 1776.*

Pacinus, Jacobus, De tenuis humoris febrem faciente ante purgationem per artem incrassatione, Necnon Graecorum super hoc cum Arabibus conciliatione peracuta descriptio. His pleraque alia, ad medicam artem spectantia, adiecta, sequens index ostendit. Venetiis, Aldus, M.D.LVIII. Sign. 19-I-1.

Paparella, Sebastianus, De catarrho, Papiae, Apud Hieronymum Bartolum anno Domini M.D.LXII. 1562. Sign. 26-VIII-15.

Papiensis, Curtius Mat., Anatome humani corporis, Venetiis 1580.* Sign.

45-II-2.

Pharmacopoea Collegii Medicorum Londinensi. Una cum Meadiana. Venetiis, Apud Laurentium Basilium, MDCCXVII. Sign. 33-III-16.

Phoenices, Petrus Paulus Neapolitanus, Antidotarium, in quo describuntur omnia composita medicamenta, quae in Petitorio aromatariorum continen- tur, Neapoli 1642. Sign. 40-V-7.

Pichler, W., Die Gerichtliche Medizin. Nach dem heutigen Standpunkte der Medizin und Gesetzgebung, Wien, Sallmayer und Comp.,1867. Sign.

4-X-8.

Pigray, Pierre, Epitome des receptes de medicine et chirurgie avec ample decla- ration des remedes propries aux maladies[oštećena naslovna stranica].

Sign. 3-III-58.

Piquerius, Andreas, Praxis medica. Ad usum Scholae Valentinae, tomus secundus. Venetiis, Apud Simonem Occhi, MDCCLXXVI. Sign.

33-III-20.

Plumert, Arthur, Gesundheitspflege auf Kriegsschiffen mit besonderer Berücksichtigung der Verhältnisse in der K. u. K. Kriegsmarine, Pola, E.

Scharff, 1891. Sign. 4-VI-4.

Portus, Antonius Firmanus, Libri tres de morbillis, quibus accedit quartus de variolis, recenter recogniti et copiosius aucti, Romae 1580.*

Pratensis jason, De cerebris morbis, Basileae, Per Henricum Petrti, Anno M.D.XLIX. Sign. 45-II-8.

Puteus, Franciscus, Apologia in Anatome pro Galeno, Contra Andream Vassalium Bruxellensem. Venetiis, Apud Franciscum de Portonariis, de Tridino, MD.LXII. Sign. 45-II-4.

Raspail, F.V., Manuale della salute o Medicina e farmacia domestica. Milano, Casa Editrice Guigoni, 1886. Sign. 7-III-28.

Riverius, Lazarus, Opera medica vniuersa: quibus continentur 1. Institutionum medicarum, libri quinque. 2. Praxeos medicae, libri septemdecim. 3.

Observationum medicarum, centuriae quatuor. Quibus accedunt

Observationes variae ab aliis communicatae: itémque Observationes

(23)

infrequentium morborum. Omnia ab ipsomet auctore vltim`o revisa, ema- culata, locupletata: nunc ver`o singula peculiaribus suis indicibus illustra- ta. Lugduni, sumptibus Antonii Cellier, patris & filii, via Mercatoria, ad insigne S. Antonij, Venetiis 1735. Sign. 53-VII-9.

Rubeus, Hieronymus, Annotationes in libros Octo Cornelii Celsi De re medi- ca, Venetiis, Apud Ioannem Guerilium, MDCXVI. Sign. 8-IX-14.

Rudius, Eustachius Utinensis, Liber de anima. In quo probatur Galenum de vegetalis, et sentientis animae substantia reliquis omnibus rectius sensisse, veriora, tum vitae, tum mortis principia, et causae traduntur, nec non rati- onalis animae immortalitas efficacissimis rationibus probatur. Patavii, Apud Petrum Bertellum, M.DC.XI. Sign. 38-IV-13.

Rusca, Ernesto, Manuale dell’infermiere, ossia Istruzione sul modo di assistere i malati: ad uso di coloro che per professione o per vincoli di parentela, di amicizia, o per solo dovere d’umanit`a possono trovarsi nella circostanza di prestare le proprie cure ad ogni sorta d’infermi. Milano, coi tipi di Paolo Andrea Molina, 1833. Sign. 40-III-13.

Salapatavinus, Jo. Dominicus, Ars medica in qua methodus et praecepta omnia Medicinae curatricis et conservatricis explicantur, Venetiis, Apud Euangelistam Deuchinum, MDCXX. Sign. 8-IV-10.

Sancassani, Dionisio Andrea, Aforismi generali della cura delle ferite col modo del Magati ripartiti in quattro centurie, e cavati, in parte, dall’Opere di quel Professore famosissimo, e, in parte, ideati su la norma de’ suoi inse- gnamenti; ed in modo d’operar il Balsamo simpatico. In Venezia, Appresso Gio: Gabriel Hertz, MDCCXIII. Sign. 42–I-4.

Schiller, Ioachimus, De peste Britannica commentariolus vere aureus.Ad haec Alexandri Benedicti Veronensis, recentorum medicorum facile principis, De observatione in pestilentia libellus, plus in recessu certe quam fronte promi- ttens a mendis innumeris tandem vindicatus. Basileae, Excudebat Henricus Petrus, Mnese Augusto, Anno M.D.XXXI. Sign. 45-II-5.

Schroeder, Karl, Lehrbuch der Geburtshilfe, Bonn, 1877.* Sign. 4-IX-6.

Schuster, Dr., Diagnostica delle malattie midollo-spirale. Versione sulla 2.a edizione tedesca, Napoli, Dottor Leonardo Vallardi, Editore, 1885.

Sign. 4-IX-7.

Selak, Niko, Higijena i fizično odgajanje djece u drugo doba života, U Dubrovniku, Tipografija Flori, 1885. Sign. 11-VIII-18.

Susius, Joannes Baptista, De venis edirecto secandis, liber I, II, III adversus

Andream Turinum, Benedictum Victorium, Victorem Trincavellium et

Andream Vesalium, Florentiae 1544.*

(24)

Sylvaticus, Joannes Baptista, De secanda in putridis febrib. vena quam salu- atellam dicunt, deque nostro in secandis venis modo cum antiquo compa- rato. Ad Iosephum Casatum Rochi f. medicum excellentiss. epistola.

Mediolani : apud Paulum Gottardum Pontium : impensis d. Petri Tini, 1583. Sign. 40-V-5.

Tessurus, Ludovicus, Chymiae elementa in aphorismos digesta, Venetiis 1772.*

Sign. 39-VI-15.

Tissot, Simone Andrea [Tissot, Samuel Auguste André David], Dissertazione intorno le febbri biliose, o sia storia dell’epidemia biliosa di Losanna ne’ Svizzeri dell’anno 1755, Venezia 1772. Sign. 38-IV-19.

---, Epistolae medicae De variolis, Apoplexia, Hydrope, Colica Saturnna, Morbo nigro, Scirrhis viscerum, Cephalea, Inoculatione, Irritabilitate, cum cadaverum sectionibus. Editio prima Veneta. Venetiis, Typis Jcobi Caroboli, MDCCLXXIV. Sign. 33 -III-8.

---, Avvertimenti al popolo sopra la sua salute, aggiuntovi il saggio sullo scorbu- to di mare del sig. Addington. Nuova edizione accresciuta, ed illustrata dal Dottor Carlo Gandini. Venezia, Per Pietro Zerletti, MDCCXCV.

Sign. 8-III-20 i 38 II- 21.

---, Trattato della epilepsia, che forma parte del trattato de’ Nervi, e delle loro Malattie, Venezia, Presso Domenico Pompeati, MDCCLXXV. Sign.

33-III-13.

---, Lettere mediche scritte a vari amici, Venezia, Presso Domenico Pompeati, MDCCLXXVII. Sign. 33-III-10.

---, L’inucubazione giustificata. Parte seconda, Venezia 1777.* Sign. 45-V-8.

---, Della cura del vajolo, Venezia 1779.* Sign. 40-V-9.

---, Della salute de’ letterati, In Venezia, Presso Antonio Zatta, MDCCXCI.

Sign. 29-II-9.

---, Avvertimenti al popolo sopra la sua salute. Nuova edizione, accresciuta ed illustrata dal dottor C. G., Venezia 1795. Sign. 38-II-21.

Vassaeus, Lodoicus Catalaunensis, In anatomen corporis humani tabulae quatuor, Venetiis, In Officina Erasmiana Vincentii Valgrisii, M. D.

XLIX. Sign. 45-II-11.

Vega Christophorus a, Commentaria in librum Galeni de differentia febrium, Compluti, Typis Ioannis Mey Flandri, 1553. Sign. 45-II-6.

Verardi, Giovanni, L’arte di prendere e di distruggere qualunque sorta di ani- mali nocivi, Milano 1834. Sign. 18-V-12.

Vigo, Joannes de, Practica chirurgica, Lugduni, Ex Typographia Iacobi

Favre [s.a.]. Sign. 33-III-17.

(25)

---, Index locupletissimus materiarum totius practicae chirurgiae, Lugduni 1531 (?).

Villanovani, Arnaldus, Opera omnia, Basileae 1585.* Sign. 49-VII-8.

Virchow, C., Metodi d’analisi delle sostanze alimentari, con una Appendice sull’analisi, Traduzione con aggiunte e correzioni dell’Autore. Milano – Napoli – Torino, Casa Editrice Dottor Frasncesco Vallardi, 1892. Sign.

4-X-3.

Vitali, Emilio, La vista ossia scienza ed igiene popolari degli occhi, Avelino, Stabilimento Tipografico, 1895. Sign. 8-X-16.

---, La vista, ossia scienza ed igiene popolari degli occhi, Avelino, Stabilimento tipografico – Bari, Giovinazzo, 1895. Sign. 4-III-9.

Volkmann, Riccardo, Manifesto. Raccolta di conferenze cliniche. Insieme ai pi`u rinomati professori tedeschi. N.o 1: Sulla retroflessione dell’utero, di H. Hildebrandt. Traduzione del Dottor Francesco Bert`e. Napoli, Presso il Dottor Francesco Vallardi, 1875.

West, Carlo, Sul modo di assistere i bambini malati. Avvertimenti utili alle madri di famiglia, Napoli, Francesco Villardi, Tip. Editore [s.a.]. Sign.

29-I-22.

Wilhelm, J., Die Nervosität (Neurastenie) deren Verlauf und Heilung.

Siebente, vielfach verbesserte Auflage. Wien, Verlag der Buchhandlung Huber und Lahme, 1896. Sign. 46-V-13.

Zambeletti, Lodovico, Manuale teorico-pratico dei medicamenti moderni recentemente scoperti e dei semplici, Milano, Presso Ernesto Oliva Librajo Editore, 1869. Sign. 5-III-10.

Zimmermann, GianGiorgio, Della esperienza nella medicina, II-III, Venezia, Appresso Domenico Occhi Qu: Bortolo, MDCCXC – MDCCXCI.

Sign. 8-IV-6.

Zivelferi, Joannes, Pharmacopoea Augustana, Gaudae 1653.* Sign. 39-II- 17.

Zwelfer, Joannes, Pharmacopoea Augustana reformata et eius Mantissa cum Animadversionibus Ioannis Zwelferi Palat. Med. Doct. Annexa iusdem Auctoris Pharmacopoea Regia, Coudae, Sumptibus Wilhelm Verhoeven , M.DC.LIII. Sign. 31-II-17.

---, Appendix ad Animadversiones in Pharmacopoeam Augustanam, ejusque

annexam Mantissam. Item ad Pharmacopoeam Regiam seu Dispensatorium

novum, in qua obscura explicantur, et notis perspicuis illustrantur, nova

insuper et secretiora remedia adjiciuntur, Goudae, Sumptibus Gulielmi

vander Hoeve, M.DC.LVIII. Sign. 33-III-15.

(26)

p

ogovor

Odnos Crkve prema bolestima i bolesnicima star je koliko i Crkva sama.

Čim je početkom IV. stoljeća dobila slobodu djelovanja, Crkva je počela osnivati razne karitativne ustanove zvane hospitia (bolnice, od lat. hospes – gost) koje su “ugošćavale” bolesnike i strance o kojima se društvene vlasti nisu brinule: nosocomi (bolnice) i xenodochi (bolnice za strance), gerontocomi (za zbrinjavanje starijih osoba), orfanotrophi (sirotišta) itd. Budući da je sa širenjem zaraznih bolesti, osobito gube i kolere, usporedno napredovala i medicina, Crkva je s vremenom prepuštala medicinsku znanost laicima, ostavljajući redovncima praktičnu skrb za bolesnike, uključujući tu i ljekar- ništvo, iako su se svećenici i redovnici i dalje mogli baviti prirodnim znano- stima i biologijom, što je također pridonosilo napretku medicinske znanosti.

Zbog čestog izbijanja zaraznih bolesti u srednjovjekovnim gradovima, i pri- padnici prosjačkih crkvenih redova (dominikanci i franjevci) počeli su u svojim samostanima otvarati ljekarne, prije svega za vlastite potrebe, a onda i za potrebe građana. Zbog svoje pouzdanosti i kvalitete usluge, te su ljekar- ne, i ona u Dubrovniku, među pučanstvom bile na dobru glasu pa su bile neprestano proširivane. O njihovoj ozbiljnosti svjedoči i to što su ih vodili školovani ljekarnici koji su sami pripremali lijekove ili su, u posebnim sluča- jevima, odlazili po njih u Italiju. Sačuvani knjiški fondovi u njihovim samo- stanima svjedoče o tomu da su pratili suvremenu stručnu literaturu koja je izlazila u naprednim europskim zemljama. Daljnja istraživanja jamačno će pridonijeti boljoj procjeni vrijednost pojedinih djela i ukazati na najznačaj- nije autore te proširiti naše spoznaje o zdravstvenoj kulturi i dometima medicinske znanosti na hrvatskom tlu.

S

ažetak

Autor donosi imena nekolicine dubrovačkih dominikanaca koji su se istaknuli u proučavanju prirodnih znanosti i u pisanju medicinskih djela. Ujedno navodi sva medicinska djela koja su se do danas sačuvala u samostanskoj knjižnici, među kojma se, osim rukopisa, nalazi šest inkunabula i više od dvjesto djela iz antropologije, anatomije, higijene, farmacije, teo- retska i praktične medicine, interne i cerebralne medicine, ortopedije, kirurgije, oftalmologije, psihologije i geronotologije, a ima i djela o gotovo svim vrstama bolesti i načinu njihova liječenja u razdoblju od kraja XV. do kraja XIX. stoljeća. Dio tih djela potječe od donacija pojedinih liječnika koji su obavljali liječničku službu u Dubrovniku, a dio iz samostanske ljekarne. Pisana su na latinskomu, talijanskomu, francuskomu, njemačkomu i hrvatskom jeziku. Njihov broj i sadržaj više podsjeća na knjižnicu nekog medicinskog fakulteta, nego na uobičajenu samostansku knjižnicu.

Ključne riječi: prirodne znanosti, medicina, bibliografija, dominikanci, Dubrovnik,

Hrvatska

Riferimenti

Documenti correlati

1) l’accordo prevede la messa a disposizione dell’attivo costituito dal reddito di lavoro dipen- dente pari per il mese di aprile 2021 (ultima sta paga prodotta) ad euro 1761,53.

d) mancata presentazione della domanda di partecipazione in forma di dichiarazione sostitutiva di certificazione e di atto di notorietà ai sensi degli artt.

A questo proposito è particolarmente interessante sottolineare quanto Kafka scrive nella lettera del 25 ottobre 1915 inviata all’editore Kurt Wolff, in cui,

Il calendario relativo alle prove d’esame, nonché l’eventuale svolgimento della prova preselettiva, con precisazione della sede, delle date e dell’ora di

→ 11:00  (riservato alle scuole) Chococake design con aps animatamente e la ciliegina che mancava.. Centro

Questo elemento poco abbondante manca spesso completamente (Fe- lite di Torn); 3. 0 e) Delle zone senza azione sulla luce pola- rizzata (sostanza fo.colore

Marmo Reale Infinito (neutral) + Coloranti (NX-MX-BL) + Trasparente lucido Power

PIANTE DELLA 'l'AV... VILLE DI TORIN