• Non ci sono risultati.

Ricerche sulla tradizione testuale degli "Scholia non serviana" alle Bucoliche e alle Georgiche di Virgilio con un saggio di edizione critica.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Condividi "Ricerche sulla tradizione testuale degli "Scholia non serviana" alle Bucoliche e alle Georgiche di Virgilio con un saggio di edizione critica."

Copied!
4
0
0

Testo completo

(1)

BIBLIOGRAFIA

EDIZIONI DI RIFERIMENTO e AUSILII PER LA RICERCA:

Notae ad M.Catonem, M.Varronem, L.Columellam de re rustica ad Kalend. Rusticum Farnesianum et veteres inscriptiones fratrum arvalium. Iunius Philargyrius in Bucolica et Georgica Virgilij. Notae ad Servium in Bucol. Georg.et Aeneid. Virg. Velius Longus de orthographia. Ex bibliotheca Fulvi Ursini, Romae 1587.

C.G.Muller, Analecta Bernensia III, Bernae 1841 (rec.Wagner)

C.G.Muller, Commentaria Iunilii Flagrii, T. Galli et Gaudentii, Gymnasii Rudolphipolitani programmata, 1852-54.

Servii Grammatici qui feruntur in Vergilii carmina commentarii, recensuerunt Georgius Thilo et Hermannus Hagen (Vol. III 1: In Vergilii Bucolica et Georgica commentarii; vol. III 2: Appendix Serviana. Ceteros praeter Servium et Scholia Bernensia Vergilii commentatores continens), Lipsiae, 1902 .

Scholia Bernensia ad Vergili Bucolica atque Georgica, rec. H. Hagen Hildesheim, 1967 (Rist. anast. dell'ed. Leipzig, 1867).

Scholia Bernensia in Vergilii Bucolica et Georgica, vol. II Fac. 1: In Georgica Commentarii (Proemium/ Liber I 1-42) , rec. L. Cadili, Amsterdam 2003.

P.Vergili Maronis, Opera, recensuit M. Geymonat, Aug. Taurinorum 1973.

Publius Vergilius Maro, illustratus a C.G.Heyne, I: Bucolica et Georgica, ed. IV cur. G. P. E. Wagner, Lipsia, 1830.

The works of Virgil, comm. J.Conington and H.Nettleship, v.I: Eclogues and Georgics, London 1881-83.

Vergils Gedichte, B.I Bukolika und Georgika, erkl. von Th. Ladewig, C. Schaper und P. Deuticke, Zürich 1973.

Vergil. Eclogues, ed. R. Coleman, Cambridge 1977.

An introduction to Vergil’s Bucolics with a critical edition of the text, by E. Coleiro, Amsterdam 1979.

Virgile. Bucoliques, texte etabli et traduit par E. St.Denis, Paris 1983. Vergil. Eclogues, ed . W. Clausen, Oxford 1994.

Vitae Vergilianae antiquae, Georgius Brugnoli et Fabius Stok recenserunt Roma , 1997. Enciclopedia Virgiliana, Roma 1984-1991.

Interpretationes Vergilianae minores, conlegerunt Iosepha Barabino, Antonius V. Nazzaro, Antonius Scivoletto Genova, 1991-1998.

Handschriftenarchiv Bernhard Bischoff , Bibliothek der Monumenta Germaniae Historica, Hs. C1, C2 , herausgegeben von Arno Mentzel-Reuters, München 1997.

W. Stokes, J. Strachan, Thesaurus Palaeohibernicus, Cambridge 1901-1903. J. Vendryes, Lexique etymologique de l’irlandais ancien, Paris 1959-1968.

STUDI:

K.Barwick, De Iunio Philargyrio Vergilii interprete in “Commentationes Philologae Ienenses” 82, (1909), pp.59-123.

Id. Zur Serviusfrage, in “Philologus” 70 (1911), pp.106-145. C. Baschera, Gli scolii veronesi a Virgilio, Verona 1999.

Ch. H. Beeson, Insular Symptoms in the Commentaries of Virgil, in "Studi Medievali" n. s.5 (1932), pp.81-100.

(2)

A.Boucherie, Fragment d'un commentaire sur Virgile, Montpellier 1875, pp.7-25. Joan Jeanette Brewer, An analysis of the Berne Scholia and their relation to Philargyrius, the Servian commentarie, and other exegesis of Vergil Eclogues, Ann Arbor, 1973.

L.Cadili, Gli Scholia Bernensia alle Georgiche di Virgilio, in “Lexis” 21 (2003), pp. 381-392.

P. Colafrancesco, Iconografia e iconologia del dio Pan tra Servio e Virgilio, in “Invigilata lucernis”, 23 (2001), pp. 27-54.

R.Coleman, Tityrus and Meliboeus, in “Greece and Rome” 13 (1966), pp. 79-97. D.Comparetti, Virgilio nel Medioevo I, Firenze 1943.

J.J.Contreni, Codex Laudunensis 468: a Ninth-Century Guide to Virgil, Sedulius and the Liberal Arts, Turnhout 1984.

E.Courtney, The formation of the text of Vergil, in “BICS” 28 (1981),pp.13-29.

D.Daintree, Virgil and Virgil scholia in early medieval Ireland, in “RomanoBarbarica” 16 (1999), pp. 347-361.

Id., M.Geymonat, Scholia non Serviana, in E.V. IV (1988), pp.706-720

F.Della Corte, Genesi e palingenesi dell’allegoria virgiliana, in “Maia” 36 (1984), pp.111-122.

M.L.Delvigo, Testo virgiliano e tradizione indiretta. Le varianti probiane, Pisa1987. G.Funaioli, v.Gaudentius in Real –Encyclopädie der classischen Altertumswissenschaft, vol. VII 1 (1910) c.857s.

Allegorie virgiliane, in “Rassegna italiana di lingue e letterature classiche”2 (1920), pp.155-190.

Id., Esegesi Virgiliana antica. Prolegomeni alla edizione del commento di Giunio Filargirio e di Tito Gallo, Milano 1930.

L.Gamberale, Il poeta Mariano. Un frammento di storia della filologia, in "Invigilata Lucernis" 9 (1987), pp.45-61.

H.Georgii, Die antike Vergilkritik in der Bukolika und Georgika, in “Philologus” Supplementband ix, pp.209-328.

M.Geymonat, Verg. Buc. II 24, in “Museum Criticum” 13-14 (1979), pp. 371-376.

Id., Lettura della seconda bucolica, in Lecturae Vergilianae I : Le Bucoliche, a cura di . M. Gigante, Napoli, 1981, pp.107-127.

Id., Ancora sul titolo delle Bucoliche in “BICS” 24 (1982), pp. 17-18.

Id. La scoliografia non serviana, in “Atti del convegno mondiale scientifico di studi su . Virgilio, Milano 1984, pp. 255-262.

Id., Interventi sui più antichi codici virgiliani, in "La fortuna di Virgilio: Atti del convegno internazionale (Napoli, 24-26 ottobre 1983)”, Napoli 1986, pp.107-124.

Id., Filargirio gallo-romano ? in “Atti del convegno nazionale di studio su Virgilio”, Torino 1-2 maggio 1982, a cura di R.Uglione, Torino1990, pp. 171-174.

M.Gigante, Lettura della prima bucolica, in Lecturae Vergilianae I : Le Bucoliche, a cura di M. Gigante, Napoli, 1981, pp.19-127.

M. Gioseffi, Studi sul commento a Virgilio dello Pseudo-Probo, Firenze 1991. G.P. Goold, Servius and the Helen episode, in « HSCPh » 74 (1968), pp.101-168.

W.Heraeus, Drei Fragmenten eines Grammatikers Ovidius Naso, in “Rheinische Museum”79 (1930), pp.391-405.

M. L. Holtz, La survie de Virgile dans le haut Moyen Age, in "Présence de Virgile", Paris 1978, pp.209-222.

Id., Les manuscrits latins à gloses, in: “Atti del convegno internazionale Il libro e il testo”, Urbino, 20-23 settembre 1982.

(3)

Id. La redé couverte de Virgile aux VIIIe et IXe siècles d'après les manuscrits conservés, in "Lectures médiévales de Virgile, 1985, pp.9-30.

Id. Les manuscrits carolingiens de Virgile (X-XI siècles) in "La fortuna di Virgilio", Napoli 1986, pp.127-149.

M. Ihm, Die Scholien im Codex Mediceus des Vergilius, in « Rheinische Museum » 45 (1890), pp.622-636.

R.A. Kaster, Guardians of language: The grammarian and society in late Antiquity, Berkeley 1988.

Id., The tradition of the text of the Aeneid in the Ninth Century, New Jork 1990.

Pierre-Yves. Lambert, Les gloses celtiques aux commentaires de Virgile in " Etudes Celtique" XXIII (1986), pp. 81-128.

A. La Penna, La seconda ecloga e la poesia bucolica di Virgilio, in « Maia » 15 (1963), pp.490-492.

P.Legendre, Études tironiennes. Commentaire sur la VIe églogue de Virgile tiré d’un manuscrit de Chartres avec divers appendices et un fac-similé, Paris, 1907.

F.Leo, Vergils erste und neunte Ecloge in " Hermes" 38 (1903), pp.1-38.

W.M. Lindsay, Notae latinae: an account of abbreviation in latin Mss. of the early minuscule period (c. 700 - 850) , Cambridge 1915.

A. Lunelli, Il commento virgiliano di Pomponio Leto, in Atti del Convegno Virgiliano di Brindisi nel Bimillenario della morte, Perugia 1983, pp.309-322.

Id., Scholiorum in Vergilium Veronensium reliquiae: notizie degli scavi, edizione provvisoria.II: In Bucolica, in “Maia. Rivista di letterature classiche”, 53 (2001), pp. 63-135.

Id., Scholiorum in Vergilium Veronensium reliquiae: notizie degli scavi, edizione provvisoria.II: In Georgica, in “Maia. Rivista di letterature classiche”, 55 (2003), pp. 5-83.

N. Marinone, Elio Donato, Macrobio e Servio commentatori di Virgilio, Vercelli 1946. Th.Mommsen, Zu den Scholien der virgilischen ‘Georgica’ in “Rheinische Museum”

16 (1861), pp. 442-453; Ibid. Aus und über Leydener und Münchner Handschriften. 3. Virgilische Scholien, pp.137-140.

C.E. Murgia, Critical notes on the text of Servius’ Commentary on Aen.III-V, in “HSCPh” 72 (1968), pp.311-350.

Id., The Donatian life of Virgil, DS and D, in “California Studies in Classical Antiquity” 7 (1974), pp. 257-277.

Id., Prolegomena to Servius 5. The manuscripts, Berkeley; Los Angeles; London , 1975. B. M. Olsen, L'etude des auteurs classiques latins aux XIe et XIIe siècles, Paris 1985-1989.

Id. Catalogue des manuscrits classiques latins copiés IX-XII, in "Revue d' histoire des textes" 21 (1991) p.75.

A. Perutelli, Bucolics, in A Companion to the Study of Virgil. Mnemosyne Supplementum 151, a c. di M.N.Horsfall, Leiden 1995, pp.27-62.

E.K.Rand, Is Donatus’s Commentary on Virgil lost ? in « Classical Quarterly » 10 (1916), pp.158-164.

M.D.Reeve, Misunderstanding Marginalia, in “Talking to the text: marginalia from papyri to print : proceedings of a conference held at Erice, 26 september-3 october 1998. a cura di , V.Fera, G.Ferraù, S.Rizzo, Messina 2002, pp.289-300.

O. Ribbeck, Prolegomena critica ad P.Vergili Maronis opera maiora, Lipsiae 1866 (rist. Olms 1966).

W.H.Roscher, Pan als Allgott, in Fest. für J.Overbeck, Leipzig 1893, pp. 56-72. Id., Die Sage von der Geburt des Pan, in « Philologus » 53 (1894), pp. 362-377.

(4)

J.J.Savage, De scholiis in Turonensi Vergilii codice scriptis, in “Harvard Studies of classical Philology”, 35 (1924), p.173;

Id. The Scholia in the Virgil of Tours, Bernensis 165, in “Harvard Studies of classical Philology”, 36 (1925), p.91-164;

Id. Notes on some unpublisched Scholia in a Paris Manuscript of Virgil, in “Transactions of American Philology Association”, 56 (1925), pp.229-241;

Id. The Scholia on Virgil's Eclogues in Harleian 2782, in “Classical Philology” 24 (1929),pp.274-8.

Id. The manuscripts of the Commentary of Servius Danielis on Virgil in “Harvard Studies of classical Philology”, 43 (1932), pp. 77-121.

Id. The manuscripts of Servius’s Commentary on Virgil in “Harvard Studies of classical Philology”, 45 (1934), pp. 157-204.

A.Santoro, Il Servio “Danielino” è Donato, in “SIFC” n.s.20, (1943), pp.79-104.

E. A Schmidt, Hirtenhierarchie in der antiken Bukolik ? in "Philologus " CXIII (1969), pp. 183-200.

U. Schindel, Meliboeus redux, in “Hermes„ 97 (1969), pp.472-489.

Id., Die lateinischen Figurenlehren des 5. bis 7. Jahrhunderts und Donats Vergilkommentar, Göttingen 1975.

R.J.Starr,Vergil's seventh Eclogue and its readers: biographical allegory as an inter- pretative strategy in antiquity and late antiquity, in “CPh” 90, 2 (1995), pp.129-138. A.F. Stocker, A Possible New Source for Servius Danielis on Aeneid III-V, in “Studies in Bibliography” 4 (1951-52), pp.129-141.

G. E. D. Suringar, Historia critica scholiastarum Latinorum, Lugduni Bat. 1834

V. Tandoi, Scritti di filologia e di storia della cultura classica, a cura di F.E. Consolino, G. Lotito, S. Timpanaro [et al.] , Pisa 1992.

C.Thilo, Beiträge zur Kritik der Scholiasten des Vergilius, in“Rheinische Museum” 15 (1860), pp.119-152.

E. Thomas, Essai sur Servius et son commentaire sur Virgil, Paris 1880

H.J.Thomson, A new supplement to the Berne Scholia on Virgil, in"Journal of Philology" 35 (1920).

S. Timpanaro, Per la storia della filologia virgiliana antica, Roma 1986. Id., Virgilianisti antichi e tradizione indiretta , Firenze 2001.

Ph.Wagner, rec. ad Muelleri Analecta Bernensium, Zeitschrift.f.Alt. X (1842), p.921. Id., Commentatio de Iunio Philargyro, Dresda I 1846, II 1847.

M. Winterbottom, Virgil and the confiscations , in “Greece and Rome” 23 (1976) , pp. 55-59.

Id., Conjectures on some insular texts, in “Mélanges F. Kerlouégan”, Paris 1994, pp.667-672.

M. Venier, Per una storia del testo di Virgilio nella prima età del libro a stampa (1469-1519), Udine 2001.

J.E.G. Zetzel, Emendavi ad Tironem : some notes on scholarship in the second century A.D., in “HSCPh.”, 77 (1973), pp. 225-243.

Id., Statilius Maximus and Ciceronian studies in the Antonine age, in “Bulletin. University of London. Institute of Classical Studies”, 21 (1974), pp.107-123 .

Id., On the history of Latin scholia, in “HSCPh.” 79 (1975), pp.335-354.

Id., The subscription in the manuscripts of Livy and Fronto and the meaning of emendatio, in “CQ.” 75, n. 1 (1980), pp. 38-59.

Id., Latin textual criticism in antiquity, New York 1981.

Id., Marginal scholarship and textual deviance : the Commentarium Cornuti and the early scholia on Persius, London 2005.

Riferimenti

Documenti correlati

On  the  basis  of  these  results,  ternary  systems  were  prepared  by  physical  mixture  and  co‐evaporation  with  RAMEB  (HCT‐RAMEB  1:1  molar  ratio) 

While a year of exhibits and concerts might prove exciting for a year, it was not believed to guarantee a long- term return on that investment (Interview with: ComGen01,

According to a di fferent approach, other methods are instead based on the review of databases of failure case histories in order to identify characteristic conditions for slope

detected for the Atlantic Ocean: France (Roscoff), and Portugal (Furadouro); four haplogroups were detected for Western Mediterranean: Western Sardinia (Cabras

analisi dei dati della popolazione italiana analisi dei dati della popolazione italiana analisi dei dati della popolazione italiana analisi dei dati della popolazione italiana

Thus, by using US combined with power Doppler (PD) and including both assessment of inflammatory changes and structural alterations, the aims of the present study were to investigate

To investigate the extent of degradation caused by the alum treatment, alum-treated Oseberg wood (without linseed oil) was compared to a sample taken from the untreated,

Per regolare i rapporti tra il convento e la compagnia di San Giorgio, il 18 dicembre 1486, il Ministro della provincia di Sicilia, Giacomo de Leo concede ad Umberto