Historia iuris canonici : in usum seminarii salernitani : Commodo ordine adornata, & veterum recentiorumque Scriptorum auctoritate, multifque non vulgaribus obfervationibus, & adnotationibus, paffim illustrata, & aucta : adiecta eft ad calcem mantissa, in

UNIVERSITÀ DEGLI STUDI S A L E R N O BIBLIOTECA A n i m

A

o

f i

VOL.

(REGISTR

H I S T O R I A ^

IVRIS CANONICI

I N

V S V M

S E M I N A R I I S A L E R N I T A N I

Commodo ordine adornata

3

Se veterum re-'

centiorumque Scriptorum au éìo ritate *

m ultifque non vulgaribus obfer-

v a tio n ib u s, & adnotationi-

bus pallini illuflrata y

& auóla .

Adie&a efl ad galcem mantifla , in qua de deperdi-

tis , aut ineditis canonum colleftìonibus -, tam

Graecis , quam Latinis ; Bibliothtca iuri$

Canonici veteris Vocili, atque Iuftelli;

iteinque Svnodìco M. Guil.

Beveregii difleritur.

A V C T O R E

c a r m i n o f i m i a n o

Eiufdem Archiepifcopalìs Seminarii

P rofeflòre,

'

n e a p o l i m d c c l x u i

,

Jlxcucfebat Caietanus Rofelli.

l ' u b l k a a u B o n t a t c .

A

<

o «

N u lli Sacerdotum fuos liceat canones

ignorare, nec quidquam facere,quod Patrum

fioffit regulis obviare . Caeìeftìn. x. epìft. a i

'Epifcop. per A p u l. ì & Calàbr. conftit.

Corjìantinus Augujìus

ad ’Ecclefìas .

Q uidquid in S a n flis Epifcoporum Con-

ciliis decernitur , id univerfum D ivinae

voiuntati debet a ttr ib u ì.

A M P L IS S IM O V I R O

T

s ì d o r o s a n c h e z d e l v n a A R C H I E P I S C O P O S A L E R N I T A N O Po t e n t i s s i m i n e a p o l i t a n o r v m r e g i s A S A N C T I O R E C O N S I L I O A D M I N I S T R O A C E R R I M O L I T T E R A R V M P A T R O N O C A R M I N V S F I M I A N V S M V N V S C V L V M L I T T E R A R I V M O B S E Q V E N T I S A N I M I E R G O . •

Oc m i hi natura invertìum obtigit , nulla u t re capiar magis , quam v i exim iae fap i en ti a e , f i quam in a liis a n im a d verto, cum probi tate hone-

Jiateque conjuncìam , tnque omnes

me par te s a? am , u t v ir is , quos in -

gens evexit v irtu s , obfervantiae , pronaeque vo-

luntntis fo rtifica ti onem aliquam , officiumque

edam . Q uum cn im n ik il ingenio perficere pojjìm , in quo v e l a liis , v e l certe m i h i ipje placec.m ; e am tamari ^ laudis p a rti culam f a c ile " m i h i vindico , guai in aliorum contemplatione adm irationequ: virtu tu m e/l po/ita . Habes ergo , PFyAESTL A M - TLISSIM E , q u id umquam in cauJJ'a f u e r i t , cur bare , q u je Jub aujpicatijjtmo nomine TVO nunc frim ttm apparet , C a n o n ici Iuris H iftoriam . qua.

commodo u tih ta tiq u e Jiudioforum iurijprttdtn-

iia e canonicae Sem inarii , d e licii T V1 ad in v i-

diam uj'que per ^ TE fior en ti film i , profpcFtum zio-

l u i , T IS I potiffìmttm , qui non an tiqùitate modo generis , C5“ gloria niaiorum , fe d v irtu te T V A unni

omnium m axim e fi or e s , injcribendam decreve-

r t m Q uid enim v ir tu tis ejt , quid ornamenti ,

qutoditi TE non amineat egregie , aliofque in T V l

i-im itationem '■ adm hationem que non p e r t r a l a t ì la m inde ufque ab eo tempore , quo p rim u m 'in iitte r is ju d iu m pofuifii , prae/lantem indolem na­ fta , elucere v i f i Junt in TE celere s quidam in ge­ m i anim ique motus , ad excogitandum a c u t i , ad txp lica n d u m exornandumque ttberes , ad memo­ r i am jir m i , ac diuturn i , exim ìam que [pera !la­ t in i omnibus in ìecijti , talem aliquando fu tu r u m , qua lem nunc cognitum i udì camus . Vrim um a lin- vuarum Jiudio , quod fcien tia rù m vehìctilum quod-

*idam eji , in itiu m duxi/ii : qua in re ingenii abun-

d antia praeditus , tanta utebaris contentìone a n im i, atque indujiria , quanta homi ni utendum , qui quo m inus ingenio poteft , Jubfidio fib i comparat d ili­ g e n ti am , u t (5“ ingeniofos d i li genti a z in c a i , & in ­ genio diligentes . Quo fa ttu m , u t cm nìs oratio TV A "emendata , per p o lita , piena , & ter e t i verborum compofitione temperata v itia cm nia d e v i t e t . Inde n d orientales quoque linguas , ingeniique lum en elo­ q u en ti am digreJJ'us es ; quantumque in hoc negotio cxcellas , probe norunt v i r i opprime do&i , qui T E erudita voce Graecis B^manifque a uri bus digna perorantem adm irati J u n t , <è" jlexanìm o fermane fo ten tem extupuere . Nemo quidem TE nec in v i t i i s vituperandis acerbior, nec in fe n te n tiis acutior , nec in dicendo diJJ'er.endoque fubtilior . Vraejlat autem in TE , quod conftanti omnium opinione , in oratore m a x im e commendandum , lepos quidam , eruditio libero homine digna , celeritafqus c2“ brevitas re- fpondendi C9“ refellendì f u b t ili v en tilate urbanitate- que coni uncl a , q u i bus ce t eros ingenua , honejlaque quadam voluptate perfundis . Interra quìa in ora­

tore dialeBicorum acumen ejl requirendum , Jili­ d i oj'e in ea J'apientiae parte exercebaris , qiiae ve- lu t ì contratta , & adftricìa eloquentìae eji ; ideo- que omnes de ra re fcriptores perlegere volupe T IS I h it . B in e ad p en itìo r tm theologìam m entem ap~

lì-p u lifti, a uà e & ad agnitionen) a n im i pulcherri- t7ja e[i, & ad rem ChrijtianciUm pub lic am ttien- d am moderandamque n ectfaria . In hac zero dì~ Jciplina adeo brevi preferita , ut v e l hoc nomine. *TI B I anteferattlr nemo , paucì putentur pares . Q u id nunc praedicem ju m m a m illa m . ac paene fingularem reconditiorem facrae a n tiq u ita tis Japlentiam , qun

praeclare pojt hom inum memoriam excelles ? Ed

tanta eji , ut unum id -tota vita egijje om nium ad- miratio videaris . Q u id Jcientiam p ontifici! iu r is , Ò" itniverfae ecclejiajttcae hi li ori a? , item que peni- tijjìrr.arum omnium. Pentium , populorumque memo- rem i Iti hac eatenus excelles , u t quae ex a liis de- cerfis , m entis acum i ne , praejlantique dottrina ca- fiigas, a:it meliora reddis , & quacum que de rv. d i cere ingrederis , optim i s , & addimmodatijfimifi exemplis ad confirmandum i d , quod lindes , num - quam non abundes . A d eam vero omnia a natura habes adiumenta , é " praefidia : tanta, nimirum^ praeditus es memoria . n i rerum retro gejiarunt propemodum infipi{atem firrnijjyme retineas , quae-t, qm Jemel mente perceperas , in numerato habes «; !Tantarum fam a v irtu tu m 1‘artenopaeam urbem un~ elicne invadens , eatn (T Splendore nominis T V I iSF omnium adm iratione com plevit ; conjiantiquo cm ttorum opinione p ercreb itit. E a percitus IufiiJJi- mus magnorum tngeniorum aefiimator . CAROLLIS. BCiRJìONIUS, nunc ìnvittijfrm us tìifp a n ia ru m , no­ v iz ie orbis Monarcha , quum am plijfim is TE bona­ r i bus cu m u la v it, tu m docendi provinci am in floreri-

tijjìma fe ie n tia r u m . bonarumque artium attrice

N apolitano A rchigym nrfo perhonorifee demanda­ v i t ; in quo iuvenùm , cultijftm crum que hominunt freq u en ti a Jiipatus , praeclarum japientiae , atque cruditionis T V A E fpecim en exhibuifii . H ìnc quoque fn ttu m , ut nulla fe r m e fu erit Academ ia , quae lau­

d i ac ornamento non f ib i d u x e r it , TE moderato-

. p

rem , aut focìu m ndfcifcere , in quibus cftiHm edijje- r u ìjli , ^Hani de T E conciveras expe&ationem , it a J'uJtinni/ti , ut nemo unus eJJ'et, q u i T IB l in omni p o litio ri hum anitate , ac liberali d ijcip lin a f r i - mas non concederet . Q uid porro dicam de fp ed a- tijjìm is v h tu tib u s T F lS , quibus chritlianam pie­ tà tem cum litte r is f e l i c i conti antique foedere co­ pula/li ? E cq uid aliud , quaefo , ad Epifcopatum

T I S I p a tefecit aditum , nifi fum m a dottrina , in ­ gens pietas , ardentijjìm umque illu d Jiudium , quod

ab ineunte aetate tota mente f a v illi , in omne ae-

vu m fcrip to ru m in sev i a fa tig a tu ru m ? P rim u m

A r ia n i Pontifica tu infignitus es , ut in quo adhuc prefbytero omnes eniterent v irtu tes , is iure m eri- toque Epijcopatu digniflimtis haberetur . Qua occa- fione maiorem exercendae v i r t u t i s cam pum naElus , m iru m prefetto vid eri d e b e t, quam m a xim a ,q u a m - que praeclara prò re cbrifliana effeceris , A u B u s deinde Tarentino Epifcopatu , quos non per t u li (lì labore! , qui T E non in gruit procellarum appulfus, qui bus d ìfficu lta ti bus confliclatus non es , quae de- munì, non fu biiH i d ifcrim tn # , u t optim i J'agacìJJimi- ■que Pajloris munus penìtus explères ? Tàndem ad Salernitanam moderandam Ec eie fi’am eveUus , inde ttfque a TVO exoptatijfimo faujlijfim oque in Provin- ci'am appulfu , quo maius gaudi um , in cre d ib ili fi­ nite la etìtia om nium exp lsv it animos , quo magis de am plijfim is fo r tu n is nojlris grntulam ur , eo m a- iori tu ra , anim ique labore verem ur , ne nova gra- vijfim arum rerum aliunde gerendarum cura com - pulfus , e finn complexuque no/ito d iv e lla r is . Q uid

nane vehem entijfim um T V V M tuendae l{elig7onis

liudium praedicem ? Illu d ta n tu m e l i , u t f i quofdam atidias, qui dubitandi dij'putandique lice n tia abrep- t i , adverfus verenda divinae Fidei dogmata & Gra­ cula paullifper obganniant , exardefeas iracundia ,

& procaces dij'putatores obìurgas , atque r e fe lla s. Hot

Hoc }{t ligio nis f udì uni e ffe c it, ut cla rìffm a viro- rum Catholicae rei a ltìu s extollendae coortorum esempla pone J'equens , Jan&ijJìmam Ecclejtae d ifci- p li nani p rim u m A ria n i , mtTx Tarenti , ac demum Sa lern ì, acerrime vindicares , <3“ improbo labore, tniraque fe lic ita te ubique diffunderes . A n vero eji quiffiam , qui T V A M rerum gerendartim pruden­ t i am ^ confi l i or ttmque explicandorum d exterita tem (idmiratus non [it , TEque ad unum id ortum non d ix e r it , quodcumque agis } Qua infpeBa prudenti a, CAI{OLLIS I{I:X in am plijfim um Confi li ari or um or- dìnem TE ftb i adlegit , TVOQVE confilio , c?” opera in rebus quibufdam d ifficillìm is pertrailandis , e x- pediendifque ufus eji . Q u id nnnc T V A M bonitatem , comitatem , morumque pud icitiam niem orem ? Ea tanta eji , Ut neminem aut afpeSlu , aut colloquia

STO arces , omnium poj'talata libenter cognofcis ,

n ib il ruffa petentìbus denegas . Si q u id negare coge- r is , ea tamen uteris lenitate ferm onis , ut eos quo­ que , quibus negas , aequos placatofque abs TE d i- m ittas . Quae vero reliqu is virtu tib u s T F I S , qui­ bus omnem epifcopalis o ffr ii parttm abfolvis , par inven iri oratio p o te ftì Ver TE adolefcentes ad v ìr - tutem verbis exem plifque provocantur , effufifqtie propofitis praem iis p elliciu n tu r : per TE , V A T E ^ , pretto atque Prati a dignitates exem tae, honorum f o r i v irtu ti addiSta , prifcus Salernitani f o r i fplendor , iuàiciorumque fev erita s inftaitrata . TV T E Index in fin ti bus optabilis ; iis , q u i errore , m etti , ani m i- ve calore d e liq u ijje n t, p la c a b ilis ; in eos , qui cer­ ta m alitia & p rav ita te peccaJJ'ent , piane inexo- rabilis . V erita tis cultor ricliqne tenax . fen ten - tiam , quam animo im b ib ìfti , candide ac ftncere di­ c i s , à “ a fimulatione . quae to llit iu d iciu m veri, idque a d u ltera i, longijjìme abes .I n ardui s Jalebro- Jifque rebus numquam anìm um defpondes , num - tjuam d e fijtif, Jed operi a criu s inftas , donec ad

opta-optatum fe m e l firn ni adrepas . TFT Jentpèr coni-

pos , aequam in adverfìs ferv a s mentern , i n

profperis ab infoienti temperai la etitia . Quod au- tem pari in culm ine Tanto exem pli e f t , de ceteris UberaliJJìme C5“ bonorijice , de TE h u m iliter de­ rni j] eque fen tis . Q u id ego pluribus labaro in rebus T F IS attingendis prae earum m agnitudine ac Splen­ dore notijjìm is ? Gloria fam aqu e T F A tam long» lateque omnium ordinum , ac fapientum virorum praedicaticne celebratur , ut n ib il cquìdem accezio­

n i s fie r i poJJ’e vìd sa tu r . Quae] gloria? a m p litu d o fi

w n n u llisfo r tu n a commadata Videtur , T1B I fraefer-

t im a v ir tu te donata , fartaque m agnitudine m eri- torum , jìn g ulari probìtate , vitaeque ratione ad vmne v ir tu tu m genus efformatae . Optimo ìg itu r con- filio i n f t i t u i , p rim u m hunc litte r a r iu m lab arem » qualis qualis f i t , im m orta li nom ini TFO d i care, Ut nìm ìrum p u blìce p a ti ut , quam ingens i n ib ì , q u a nque conjeans de ing. v ii anim ique T F l Splendi­ ti ijjìm is doti bus infìdeat cp in io . Sincerum ergo ob- fe q u e n tis an im i argum entum , dum T lB I in iacente fo r tu n a ojfero , illu d abs T E contendo , u t qua praeftas hum anittite com itateque excipias , r/ieque in ter no­ m i n i s T F I addiciijfimos obfervantijfimofque habeas; ficq u e v o ti campo s me l ì or a conabor , nom inique TFO fu b m itta m . Interim V E F M ter optim um rogo , at- que etìam oro , u t propiti us votis annuat , quae prò Salute atque in colu m ìtale T F A libens volenjque min- cupo . Dab. ex aedtb. Seminar. IF. Jialcnd- A p r ii, an. efocbae Dìonyfutnas M D C C LX III.

-S A L E R N I T A N I S E M I N A M I S T V D I O S A E I V V E N T V T I L E G V M E C C L E S I A S T I C A R V M S T V D I I S I N S T I T V E N D A E • C A R M I N V S F I M I A N V S F E L I C I T A T E L A ! .

P

Raeclare (hpienterque iam inde ab antiquiffi- mis temporibus more receptum , iuvenes 91 natiffimi , ut qui legum r e c k tradendarum p r o v in cia m aclgredi ftatuunt , iis matfimae curae fit , a n t e omnia ftudioforum animos quibufdam inftrue re , quo facilius ad propolitam materiam perdu- c a n t ,eoque tandem adveéìi evidentiorem habeant intelleótum . H inc Ieges ab ipfìs earum in ìtiis libi repetendas effe duxere . Q u u m enim animadverte Tent , praecipuam cuiufque rei partem in itio c o n

tineri , inque om nibus id effe a b f o lu t u m , quod omnibus con ftat partibus ; potiffimam vero ju ìifprudentiae partem in iuris hi fioria pofitam effe , hiulca impotenfque pcrtra&andi ratio iis e l i vifa , miflìs primordiis , origineque n o n ar celììta , confeftim in ipfam legniti interpretatio nem irrumpere . Q uamobrem iuris o rigìn es > at que progreffum in primis esplicare adgrtfli lu n t.

Q uae cum ita fe res h a b e a t , ut primum floren tiffima Partenopaea urbe reli&a , ubi quinquennio vertente , optimae frugi iuventutem legum ftudiis e ru d iv i, h u c demigraffem, profefforis munere fplen d i d i s conditionibus ornatus ab eo , cuius apud me plurimum v a l e t , & apud omnes peraeque valere de- b e t a u & o r it a s , in eo omne ftudium induftriamque figendam in animimi i n d u x i , ut rei vertrae , ftudio- fi legum i u v t n e j , o m n i cura fedulitateque confifc

letem, -­

-,0 P R A E F A T I O

letem . H ac ergo mente nunc prim um prod it haec Canonici iu r is Hijioria , quam com m odo

utilitatique veftrae addico , ut v o b is ecclefia- fticarum legum facra ingurgitaturis planici- pa- teat aditus • Sane canonicum ius adeo diffufum eft, ut mole magnitudineque fua laboret , eate- nus reconditum abftrufumquE , ut fine h ifto- riae , ac antiquitatum praefidio comparari v i x q u e a t.

H in c quamplurimi infurrexere v iri d o& rin a e eru- d itio nifq u e laude co m m e n d a ti, qui nih il fecerunt reliqui , quo ad {partam hanc e xo m and am certa- tim operam induflfriamque confsrrent fuam . In p ri­ mis autem ftant Petrus de M arca ( i ) , Burchard. G o t e lf . Struvius (2), Io: D o v i a t (3 ). G e r. V a n - M a - ftricht ( 4 ) , Io: Strauchius ( f ) , Henric. L in k i u s ( 6 ) , Cafp. Ziegle ru s (7) , H un old . Plettembergius ( 8 ) , A n t. A r rig h iu s (9) , G e o r g . Henric. A y re ru s ( i o ) , Io3ch. C lu te n iu s ( t i ) , C h r i f l. M a t t h . P fa f- Hus (12 ) , A dam Riccius (1 j ) , C h r i f l o p h . G o t f r i d . Hoffrmannus (i4 ),J o :E rn e ft. Floerckius ( x j ) , Frane.

F IO ­ C O De concord. Sacerd. <V m e n t . i u r . C a n o n i c . p r a e . I m p e r . <5f difT. de V e t e - p i t i a P a u l li L a n g e l l o t t i rib. c an o n , co ll ett- i n f t i t u t i o n i b . i u r . C a -C*] In H ilt oria i u r . C i v i l . no i . F e u d a l. C an onici » aliu- TS] In i n t r o d u A .a d iu s C a n . r u m q u e i u r i u m . [9 ] I n acroalìb. q u a t u o r d« £3] P r a e n o t .c a n o n i c .l i b .I I I . i u r . Po nti fic. u n i v e r f .

de H if t o r . iu r. C an o nie . [ i o ] In p rogram m at.d e c o l - G a l l i c e feripea. le & i o n i b . i u r . c a n o n ic . [4 ] In H iit or. i u r . E ccle - t u m vgterib. r u m recen»

fiaft. t i o r i b .

[ 5 ] DifT.Canonic.de o r ig in . T u ] In Hiftor. i u r. Can on, li br. & a u & o r i t . i u r . ' [ i * ] Ile o r ig in ib . i u r . E c-

Can- clef. veraque e iu s in d o le.

[ 6 ] D i f c u r f . p r a e l i m i n a r .d e [ 1 3 ] De lib r o r .iu r .c a n o n ic . i u r . c an on ic . or ig in . & q u a n tit . & q u a l i t a t . a u & o r i t . » praemiffb e iu s [14] I n d e l i m a t . hifto r. t r a & a t u i de i u r i b . T e m - iu r .c a n o n ic o - F c c le f.

p lo r. [ i j ] In praeno cio nib. iu»

P R A P F A T I O . * i F l o r e n s ( 1 6 ) , B e r n . V a n Ffpen ( 1 7 ) . P e t r . P i t h o e u s C i8),Ja c- U U 'e r i u s ( 1 9 ) , A 1 1 1 .A i - p u f } n u s ( 2 o ) , S t t p h - B a l u z i u s ( 2 1 ) , N a t . A l e x a n d r ( 2 2 ) , C h r f l o p h . l u - f t a l l u s ( 2 $ ) , G e r . T h e o d . M t i e r (2 ■) , l o : A n d r . S c h m i d i u s ( 2 $ 0 , & I o : A l b . F a b n c ì u s ( 2 6 ) . M u t o c e - t e r o s , n e r e m l o n g i u s , q u a m p a r t f t , v i d e a r p r o t r a - h e r e .

Horum ergo operibus accedat haec noflxa qua- lifcumque lu c u b ra tio . A t cui non d id u s Hylas , repente morofus aliquis inclamabit ? Numnam igitur ei fuccenfendum , qui , quoad eius fieri p o ­ tei!, aliquid opis iurifprudentiae pontitìciae , o b regleclos cultores iam e d ign itatis luae faftigio labanti, afferre fatagunt ? Is in illud menttm intor- q u tat, veritatem omnibus patere , non dum occu­ pataci effe , pofterumque atvum , quod agat , pia­ ne habere . Fortaife libi per/uadent, canomeae hi- ftoriae cultores ita fe it praeftitifle , u t o tiu m reli- ■quis fecerint,- fpemque meliora producendi inter- ciderint omnem ? E t vero fi propius eiufmodi Scri- ptorum turbam perluftremus , comperiemus equi- dtm, eorum neminem in hoc ftadio ita decurrifle, u t

f a t i s [15] DilT.de origin. a r t. (5r C3 i J Prolegomen.<3r not.a d

a u t t o r i t . i u r. canon ic. A n t . A u g u i t i n . d e e m e n -[ l y ] T r a f t a t . hi tto ric o-c a - da r. Gra tian.

n o r i e , in om n . co n cilio r. [ i * J In feleft. H ift. F.Cclef. canon, t a m Graer. q u a m capiti b. & adpend.ad diff. L a t in . Oper. p a rt.V . t o m . X X I . Saec I.

V . & V i . L23J Praef. ad C od ic.can on . [18] In Syn opfi hillo r ic a F cc le f. p r i m i t i v .

eor. q u i canon, flr decret. £24] R e l a t i o n , h i lt o ric. d« Concilior. e d id e r e 1 prae- c o l l e f t . canon. praemilT. milTa e d iti on i corpor. m r . codic. c a n o n .E c cle f. u n i -

can m ii c. v e r f.

£10] F p ift. X . ad S am u e l; £2^] S u p p le m . ad Sagittar. V v a r d m n cnm refponfio- in t r o d u t t . H i llo r . Ecclef. ne V v a r d i , apud C le ric. p. 72S. feq.

H ib lio t h e c .u n iv e r f. t o m . £26] In B i b l i o t h e c . G rae t.

it, p.242. t g j n , X Ì .

13 P R A E F A T I O .

fàtis propofito muneri per omnia feciffe videantur. Gomplures enim pleraque fa lfa , v u lgaria non pauca obtrudere haud veriti l'unt : permulta vero , quae erant pertra&anda, praetermifere . A li i autem tnelio- rem praebuere operam ; fed aut p r o l i x it a s , aut ni­ nna vevbofitas , aut brevitas , enataque inde o b lcu- ritas impedimento f u i t , quo minus ad fummum per- venifTe , bonique fcrip toris munus per omnia per- fequuti vid ean tu r. M u l t i tandem haud infelicitec fpartam hanc exornarunt : at quaedam p e c c a r u n t , plura prò d ig nitate non e x p lic u e re , multa nequa- quam animadvertere,non pauca exiliter atque hiuìce pertractarunt, quae poterant uberius enucleatiufque expediri ; ordinem fcopo parum aptum adhibuere tironumque com m odo minime profpexere . Nihi,l p orro praeftantium virorum laudibus detractum ìri c u p io : multa iì e g^ ru nt, fèd non dum perege- r u n t , & noftra quoque aetas m ultum tuturae re- linquet.

N on itaque inanem , nec ab inftituti mei ration» alienarti p rovinciam fulcepi in hac C a n o n ic i iuris hiltoria confcribenda . H abet ea dilucidam diftin- clamque fcribendi rationem , & a nemine ad hanc diem adhibitam . Q uum que nemo omnia , inulti m u lta , omnes omnia poflìnt; clariffimorum in re e c- clefiaftica virorum fententias, & opinion es enarra­ v i , nedum excuffi :u n o q u e veritatis ftudio ductus, alias p r o b a y i, magifque exornavi , quafdam reieci , de nonnullis amplius deliberandum cenfui . M eam quoque f/mbolam paflìm c o n t u l i , ne alieno fcribire periculo viderer . C ritice s ufum ad artis regala^ ex a & u m ubique adhibui ; quantumque lic u it , etiam M S S . codicum auóloritate ufus fum . O p tan d u m equidem f u i t , ut o p p o rtu n u s adhibendorum v e - terum numifmatum , infcriptionum q ue locus mi_ h i offerretur, quibus peramctnìs utihfiìmifque lìu_

P R A E F A T I O . ' i > d ìis haud ita m e d io c rit e r o b l e & o r ( 1 7 ) • Tenendd

enim an tiquitas

,

p e r f p t & s E ra fm u s (28) i n q u i t ,

quae non modo ex vctuj'tis auBortbus, verum etìam e numifntatis p rifeis , e t it u lis , J'axifque colligi tu r .

B re vitati p o r r o , rerum que d electui ornai cura f lu - dui ; m u l t i t u d o nam que tir o n u m m e n t e m , ad qu o s meus h ic la b o r tendit , o b r u i t , abfle rre tq u e p o t i u s , quam i n l t r u i t . C o m p l u r e s dem um h au d vulg a?es o b lè rv a tio n e s, a d n o t atio n e fq u e n o n raro i n t e r ie r u i; mtlioreCque c u iu f p a m rei fc r ip t o r e s c o n f u l t o lau ­ davi , praefertim e o s , qu i e x i n f t i t u t o peculiare aliquod a r g u m e n tu m i n f e q u u t i f u n t , u t

&

li a d iri ab tllis p o l ì i n t , qu i fitim fuflm larg iu s exple re l l u - dent, m ih iq u e ferm onis c o m p e n d i o p r o c l i v i u s p r o - fpicere fas effet;

Vos ig i t u r , o p tim ae fpei iu v e n e s , p rim u m , quod in ufus v e ft r o s l i f t o , lab o ru m m eo rum fpe- cimen , aequo a n im o a c c ip it e ; eoque iam perfpe- f t o , ad c an d nicam ta nd e m iu rifp ru d e n tia m , qua nihil e x o m n ib u s rebus h u m anis eft a u t praecla- r i u s , aut p r a tfta iu iu s . o m n i ftu d to , a m m iq u e la­ bore c o n t e n d it e . M e li o r e s v e r o labores , a d quos iam du d u m animum adieci , fi o c iu m v i r e f - que Superi lù ffcce rint , praeltolem in i . I n te r im ita veftram p r o b a t e op eram , u t p u b lica m in fe­ licitateli) a d o lefcatis , quae m a x im a m partem irt

fa-[J7] Vfus veterum numif- bus ecclefiafti/cis paffiin ufi.

matum in re quoque eccle- Idem de veteribus inferi— iiailica eli va!de commen- ptionìbus dicendum , qua- dandus . Conf. Valenc. rum praelìdio complnra in Ernelt. Laefcher.Oiatrib* rebus ecclefialticis illuftra- deninnar.rei nfu in hiitor. iu a c ,q u u m alii« rum Pan- niimar.ecclef.ac di IT. de rei vinius,Muratonus <5r Blan- ■ufu in explanat. iacr. an- chìnus , cuius eruditiilima tiquit. Hinc Baronius « praefatio ad Anallafii Bi- TiUemontiusi Pagiusi via- bliothecarii vitas l'oncifi- billonius Sarnellms , Hac-. cum legi meretur . chiniuSj aliique viri in pri— C^S.] De ration. inltit. di» jnis daiillimi numi* in re- fcipUn. in pr.

/àpientum virorum copia eft pofita , vo fq u e pul- cherrima fo ve at <pes , rem chn fttanorum p ubli- cam ?n partibus eius v c b i s credendis a c q u a n ­ d o adiuvari polle . Q u o d lì e x itu , ut a v o - bis depcfco , com probatum vid ero , v o t i compos ero, ac uberrimum operae fru & u m con fequutus v id e b o r . Scnbeb. in Salernit. A r c h ie p ilc o p . eod. I V . Kalend. A p rii, ann. aerae chriftian. M D C C L X I I I .

HT-H I S T O R I A

I V R I S C A N O N I C I

.

In ufum Seminarli Salernitani

.

V V M praecipua cuiufque rei pars principium fit , quo probe non per- fp e & o , perpetuo caligare necefia eft, ipfàmque rern perficiat eorum omnium n o t i t i a , quae ad eamdem omnibus nu- meris ab/òlvendam funt comparata;ic- c ir c o canonici iuris hiftoriam explicaturo mihi tam fcrib en di rationem inftituendam arbitror , ut prius ipfius iuris originem, fìatumque generatici rtferam; d eind e fonte» aperiam,e quibus d tflu x it; tum rerum gefitarumferiem a primis chriftiani nominis e x o rd n s ad no/ira ufque tempora perdurati), in tres epochas fc o p o noftro adcommodatiflìmas, accenfa ch ro n o lo - giae facula, exhibebo. Prima exCurret ab ipfis Eccle- iiae mcunabulis a d C o n lìa n t in u m M .;q u a m epocham

iuris canonici an tiq uijjìm i iure meritoque d i c e s .

Secunda vero a C o n f ta n tin o ad G ratianum : quae

epocha iuris canonici veteris adpellari commode po­

tei!; . T ertia demum a G r a d a n o ad noftra tempora procedet : quam epocham iu ris canonici novi nun- cupare l ic e t . H u ic ordini infiftcns , primum cano­ n ici iuris faciem quum in oriente , tum occidente ab Ecclefiae primordiis ad C o n ftan tinu m exponam exinde a C o n tfantino ad Gratianum ; tandemque a G rattano ad noftra tempora perfequar . Ne autem quidquam ìntaòìum videar praeterire , quod ad f’u- fceptam femel provinciam pertineat , mantiflam i'ubiiciam , in qua primum de deperditis , aut inedi- tis canonum colltótiom b us GiatCis ; fubsnde de

amiffis , ineditifve co lle & io n ib u s L a t i n i s ; m ox de B ib licth e ca iuris canonici veteris V o e l l i , & Iuftelli; ac poliremo de S yn od ico M . G u i l. Beveregìi dilTe- ram. Sed iam propofitam mihi fp a rta m , omni piae- cifa mora, a d g r e d ia m u r .

C A P . I.

D E O R I G I N E I V R I S C A N O N I C I , E I V S Q V E S T A T V G E N E R A T I M .

S*.1: Ca* §. I. R ig q _ iu ris canonici ab ip fo _ C h rifto eli

nonici iu -

-iì s origo. __ arceffenda ; qui evangelica Ecclelìae L e

-ge ftatuca , univerfae Ecclelìae principi Petro co - piam fec it legis interpretandae , o ccultarum fu b li- miumque rerum declarandarum , novarum que prò re nata legum perferendarum . Q ^ p d p r o c liv e c o n - iìcitu r ex eodem Servatore noftro apud L u c am ( i ) :

o aww upw j eft» a otte iw u(4otst eui etS-irsi)

q u i vos a u d ii, me audit, qui vo i /pern ii, m : fper ni t . A udire L a tin is eft iubenti parere , quo fsnfu lu e ac-

c ip itu r, itidemque apud T u lliu m ( a ) , N epotem (3), Apuleium (4) , aliofque . T an tide m eft G raecum

aumtr , ut e x D i o d o r o S ic u lo ( f ) , Demolirtene (6) ,

& P y t h i o oraculo Soloni dato, demonftrat T h . G a - takerus (7).Idem quoque Hsbraicmn tffàW Seiarnah lignificare , iam compertum eft . H anc Petro , eiul- que fuccefloribus a C h r if t o collatam p oteftatem , innumera adftruunt folidiflìma argumenta . C o n f e - rantur Bellarminus, P anvinius, D u v a lliu s , H abert, A g r ic o la , B z o v i u s , ac plerique omnes (8) . $.l i . A- § ' lani ve ro poteftate lib i a C h r ift o collata, poftoi*, &• A p o fto lo ru m princeps Petrus , iplique A p o f t o ii ufi

fucceffores iiiat»

poteftate li­

bi a C h r i - . . , X j l S > ftllo cap. I V .

ito c o l l a » j F a m i l . Hb. t i . e p i i l . i< [ S ] Hos , a l i o f q u e e r m iit o t , 1 u * [ j | In L y l a n d r . cap. i , qu i S u i n m i Pontificis di- [<ij I n A p o l o g . g n it a t e m , iu r aq u e v inJ ;- A p u d F h o t . C o d . C C X L I V . ta n e , c o lie g it I o : T b . dt

[ 6 J A d v . L e p tin . li o ccab srt i in _ BiUhuthec., i 7 j Difi; de flov» T « ft q m s n t . m a x i in. P o h vi tic»

F J V S Q . S T A T V G E N E R A T . mi

f u n t . Enata(namque primis nafcentis Ecclefiae exor> d i i s controverfia , num rideles circumcifionis lege , M o f aicifque caeremoniis obltringerentur, Petrus ac ci ti s A poflolis.atq ue fenioribus(quod primum C o n ciliu m Hierofolymae an. L I . habitifm, atftimat Ba ro n iu s (9) ) decrevit, Fideles.circumcifione, Mo/ài . c ifq u e caeremoniis folutos effe , iifque abltinendurn ab Id olo th ytis, fanguine, fuffocato, & fornicatione. A c t o r . X V . (10) Hanc eamdem poteftatem petrf fuecefì'ores con (tanti ili me exercuifie , eccleiiaftica o m n iu m temporum hiftoria penitus evincit. A t ve r o .prioribus tribus faeculis raro ea ufi ; tum quia in unum convenire , furente perfequutionum ra b i e , haud ita frequsnter licuit ; tum quod num- q u a m ferme op ortu it : Fideles enim o b recentem C h r i d i memoriam, exemplumque A p o fto lo ru m , ad r e c ta m vitae rationem mores componebant fuos ( i 1).

§ . III . Tribus prioribus faeculis ad Nicaenam j ; m >

u f q u e Synodum I., non nifi Sacra Scriptura, & A p o Q.Ì10 ime fto i rcis traditionibus ufa Ecciefia eft . Sic in contro* p,r.lor!bli s v e r f ia pafchali, utraque pars traditionibus A p o ft o ^[cs y

I o r u m , altera D. Petri, & Pauli, altera loannis , ac P h i l i p p i ad fententiam fuam adftruendam u(àeft 1 q u o d ex E u feb io (12) liquet. Pariter Clemens A le x a n d rin u s (13) fe impulfum ait a familiaribus fuis, u t traditiones , quas a v e c u ftio n b u s presbyteris ds p a lc h a t e acceperat , fcriptas pcfteris m andaret.Am

B ^ bigi F l e u r y de m o r i b . C h i i l l i a n . E d v v a r d . V v a c e r h u s . d i ( T . de p i e t a t . c a r i t a t . & p o l i t i » a n t i q u o r . t e m p . , & p r i m o r . C h r i l ì i a n o r . G u i l v C a v e in p r i m i t i v o C h r i J l i a n i f m o , G o t f r i < Ì . A r n o l d , d e l i n c a r , p r i m o r . C h r i f t i a n o r « i ^ a y a n i n . G a u d s n t . d e v i t . C h r i l h a n o r . a n t , t e m p o r . C o n l t a i u i n . , c e t e r o f q n e . f u ] H i l l . E c c l e f . V . i j , g( 3 j t C13] L i a . d * Patch» C9J A n n al. E cclr f ad a n . L I . quo conigliere: decre » ti h u i u f e e ob li gati o abili n e n d i a fanguine» Se fn ffo t a t o , & q uam diu in F.ccle* .fla lle te rit, d ifp uta nt in pri­

m i , s Curce lle us JJiatrib. d$ ■ufiw fangui n. i & Spencct. d i r t r . i n Aft .X V.2o

[ n X c ^ u a m pulcherrima v i tae q u e e fan it u no n ii praelt^ns f u i i i c prioribus faecu lis fide l i u t i m wtae xatio Conf»

’ ­ -­ -- -- -­ --

-b ig i porro nequit, quin fingulai ecclefiae a-b A p o fto - lis iufl:itutae,aliquas ab ìis traditiones,atque regulas acceperint, quas in re ecclefiaflica gerenda oblerva- rent. A d m od um pauci fuerc canone», quoniam per- pauca con cilia celebrata funt. Sic faeculo primo lia- b itum C o n c iliu m H ie r o f o iy m ita n u m , de quo fupe- rius d i& u m . Saeculo fecundo facri quidam c o nv en - tus habiti fn A l i a , Syria , Palaeftina, in Occidente, Rom ae, & in G allia , contra M o n t a n if t a s , & C a ta- p h ryp as , deque celebrandi pafchatis controverfia. M e d io fere faeculo tertio Romae contra N o v a tu m , eiufque fe& atores habita fy n o d u s ,in qua tamen nul­ li editi funt canones , fed ìitius refert E u fe -

bius (14). Aliae quoque eodem faeculo habitae fy - nod i in A frica, A lia , & O rie n te , fed nec in hifce ca- Tiones in ftitu ti, in codicem c o n ie & i funt. Primi au- tem canones, qui c o d ic i inferti f u n t , fuere A n c y r a - n i, Neocaeiarienfes, L ao d ic e n i, G a n g ren fe s, A n t i o ­ cheni. Nicaeni, & C P o l i t a n i (if)> ut infra cap. I V . $.11. dicemus .

j . iv.C a- $. I V . P o f l Synodum N icaenum I. Scripturae , & I'°n IH A p o fto lic is tra d itio n ib u s acce/Te re Canones con cìlio- t io n e w d ru m , inque C o n c i l i is u terque c o d e x in medio poli- iaec. x i i . tus, quo de d og m atib u s, r i t i b u f u i e ìudicaretur. C a- Bogmaca nQnibus , eorumque c o lie c h o n ib u s fu bin dè Decre-

ia Y o n tifcu m pritnus adiu nxit i e x t o ineunte faeculo

D io n y fiu s Exiguus:tandem que eorumdem Decretales

epìjtolas p r i m u ^ j m canonibus c o lle g i: (èptimo de­

clinante faeculc C r d c o n i u s . Ita inde ufque a co n ­ c ilio Nicaeenii duplici iure Ecclefia u f i e l i , D ivino, •quod (acris litteris, & Canonico, auod canonum col- lection ib us c o n t i n e t u r . C o n c ilio r u m autem cano­ nes , Pon tificum que c o n llitu tio n e s per duodecimi priora faecula , tan tu m chridianae Fidei dogm ata,

rro-[ i j ] V i d .i lì licet, I u i t . Hen»[14I H i f t . E c c l e f . V I . 3r. nig.B 0shm er .1n dilì erratio

-nU>. im«eccjcf.antjq,*d

Pii-i m Pii-i m f e c u n d n m , & Ter- t u l l . > & r'iaffiumi in origi- n i b . i i i t . t c t k i .

F I Y S Q i S T A T V G F . N E R A T . i j nnorefque fidelium fpe&arunt ; nihilque de iudiciis pnvatorum que iure, quod maximam parfem ab iure Romano ed , decrevere . A t fae<;ulo X I I . inducli funt externi fori iu diciarli ritus : tumque coepe- re PontiHcum r t f c r i p t a , conciliorunique canones iudicianutn ordinem } externiquc fori cauflas Ipe- éàare .

C A P . I I .

f . I .

D E F O N T I B V S I V R I S C A N O N I C I .

A

B enarrata iuris canonici origine ad eius fontes pandendos abfcedamus . Ius e rgo canomcum d iv in is J itte r is , Summis Pontitìcibus, G o n c iliis , cathohcis Patribus , & c i v ili iure fluxit. Primus fons eft facrum Foedus » tam v e tu s , quam n o vu m ; itemque ius non fc rip tu m ,fiv e trad itio .P lu rima qutdem in ecclefiaflicis occurrunt legibus,quae facrarum litterarum verba , atque (ènfentias praefe

runt: qua de re conferantur Petrus G u en ois ( i ) , & I o : Nicivellenfis (2). A b eadem origine arctflita mo- ralia praecepta;itemque complures tccltfiafticae con ili tutiones , teite Innocentio III. ($) . Q u i vero u triufque Foederis no titiam , quae ?uris ecclefiafticf fìu dio fo eli: opus . comparare f t u d e t , ìs adeat prae Ceteris Huetium (4), L am y (y) , Serarium (6) , Bcl larminum ( 7 ) , W a ith o n (8), lac. de la Haye (9), Se nenfèrn (10) , Fraffen ( j i ) , G ra v e lòn (12) , Canum C f .?). & ad captuni canonici iuris, Io: D o v i a t (14).

§• II. Altfcr vero ions Romanorum Pontificum

B i Con f i ] In corpor.iur. canonie. T 2] In libro i n f c n p t o » C on cord ia . ,1 f j j C a p . X X V I d c a c c u f a t . I n O e m o n l t i i t . e v a n g c l . S s J I n A p p a r a r . l i i b l i c . £0 , I n jprolegomcn. Biblic. LlJ U e 'V er bo Uei . f SJ I n A jp at ac . Biblic o.

In prolegomen. pra efix. t o m . i . fuae Bibliae M a x i * i t i l e . [ 1 0 ] I n B i b l i o t h t c . S a n & , L » iJ U e S a c r . S c r i p t u r . C u ] U e S a c c . S c r t p c u r . f.x j J U e l o c . T h e o l o g i c . U . C n J lJr 4« n o t . C * a a n i c t I , 5.1, F on tes cano­ nici i u ri s. _ ­ ­ -­ -­ - ­

-to’ lt1’ ° e c o n flitu tio n ìb u s co n tin etu r.E a e in g en era les,& fp e- tionibxìs” ciales difpefcuntur Gcnerahum c o n f titu n o n u m Jpe- l'ontiiìcù c its duae D e c r e t a i D ecretales epijiolae. Decreta di- cuntur, quae fp o n te fua, five m otu prop rio Summus P on tifex iubet . Decretales autem funt c o n f tit u tio - nes ad Praelatorum , privatorum que hominum rela- tiones emiflàe, quae & refponfa, & referipta nuncu- pantur . Speciales porro c o nftitu tio n es f u n t , quae ìu pplican tium cauffa in rebus p i o re nata emergen- tib us altquid fieri feifeunt ; nec funt ad exemplum pertrahendae. Hae adpeliantur D iplom ata , quod in auas contraili plicas loleant membranae,quibus c o n ­ ferì buntur ; itidemque Bullae , a figno iis appenfo, & B revia, quae eo a Bullis diftant,quod breviorib us membranis fcribuntur ( i j ) .

5 .tri.Ge- §. n i . [ani vero Rom ani Pontifices iam inde a rCcificum primo Eccleiiae faeculo ad noftra ufque tempora de-

epiftoiae cretales epiftoias edidere , quibus Ecclefiis , E p if c o - per tria p j Sj aut fyno d is , de fide, v e l d ifciplina ecclefiaftica tuia. c o n fu le n tib u s refpondebant.Eft tamen,cur quifpiam edaci tempori fu cce n fe at, quod tot,tantaque monu­ menta interciderit . Sub exitum faeculi primi c o n - i u k u s Glemens I. Epiftolam ad C o rin th io s d e d iti c u iu s Irenaeus ( 1 6 ), Dionyfius C o rin th io ru m E p i - fe o p u s C17) , E piphanius ( 1 8 ) , Hieronymus (19)» siliq u e meminere . Eam Latin e ad fidem v e rn ili (Timi M S . B ib lioth eca e Regis A ngliae e v u l g a v it P atric iu s l u n i u s (20). Eamdem cum iecunda epiftcla ad C o - xinthios edidit Cotelerius (2 1) . V i c t o r I. Epiftolam

in

[ i y ] V a r i a v e c cr is Ecclefiae [20J O r o n . M D C X X X l l I . e p i lt o la r u m genera ena r- [21, PP. A p o f t o l i c . t o m . i . Se-

r a n t Ferrari us di ls .de an- c u n d a m e p ilto la m ad Co- ri q u o Ecclefiae epil to lar. g e- ri n th io s qu id a m C le m e n t i nere> L u p u s ad T e x t u l l . d e tr ib u un r;ac ab eo abiudicat p r a e i'c r ip t .ca p .X X .ia liiq u c. G ro t . epilt. (JLIV. a<l G a l i , t 16] A d v . H a e r e i . l l l i 3. q u a m v i s non diffiteatur ef-C17J A p u d F u f e b . H . E . l V ) 2 j . fé prim i fa ecu li o p u s.

C i s j Haerel. X X V I 1. [ WJ H iit.E cC Afi.V i a j.

in pafchali controverfia d e p r o m f it , cuius meminit EufebiusC22).Cornelius P. rres 'edit tptft:oIas,duas a d Cyprianum, mque eius epiftolis l e g u n t u r , alte­ rarci ad Fabium Epifcopum Antioclienum , quam fervavit E u fe b u s (23) • Aliarum ab eodem P o n te ­ fice latarum , quae tamen e x c id e re , ipfe C o rn eliu s , (2 4 ), Cypnanus (.15-), Hieronymus (26). & Eufeb ius (2 7) mentionem miecere . Soter P. epiftolam ad C o - rin thios fcripfit , cuius meminit D ionyfiu s C o r i n - thiorum Epifcopus (28). Fabianus quoque epiftolas dedit.quas memorai C yprianus (29), u ti etiam L u ­ ciu s P., cuius apud ipfum Cyprianum mentio . S te- p h a n u sl. litteras edidit , quarum alterum fragmen- tum exhibet Dionyfius Alexandrinus E pifcopus ( g o ) ; alterum vero Cyprianus (31) (32) • D io nyfiu s JP- Epiftolam dedit adverfus Sabellianos, cuius frag- mentum aftert Athanafius (33). F elix I. fcripfit epi­ ftolam ad M axim um Alexandrinum E pifcopu m , cu­ iu s fragmentum laudatur in C o n c ilio E phefmo(34).

§• IV. A tq u e hae fun t genuinae Pontificum epi- S. iV.Ge^ f t o l a e , qui prioribus tribus Ecc/efiae faeculis v i - n^>j'caeP5~ p u e r e . Q uae vero aliae feruntur , eae ad apocrypha q u ^ t ì f o e -

ablegandae . Q u o d ad Pontilices faeculi I V . ad Si- c u l i epi5 ricium, etli vero' propius fit, nonnullas ab iis decre-

tales emiflas ; nihilommus excidere : adeo ut trium dumtaxat Pontificum quarti faeculi ante Stricium, quaedam extant epiftolae . Earum duas ed u xit Ju­ liu s I., alteram ad E u fe b ia n o s , quam refert A th a ­ nafius (3f ) , alteratn Socrates ( 3 6 ) , & Epiphanius

B 3

Scho-[23] Hiftì Fcclef. V I , 43: £32] Dp epiftolis Stephan! I . £2 4] In f u is epilloIis. ad C v p r i a m i m con fu l a t n r

In epiftol. P .M ifT oriu s pecul.difT. F t

[2 6 ] Pe vir . illnft ri l) . cap. B lo n d e llu s in

Pfcndo-Ifi-LXXV1. doro.

C27 j Hilt. F.cclef. V I , 4 6 . £33] Fpift.de B ecre tis Syn o d.1 £2^3 Ap"d Fn fe b.H .E .lV > 3 3. Nic aen .

£29] Eptft. LV. £34] /Vftion. I.

Eufeli.H E.VllliJ* C 3 f j A p o lo g .c o n t r . Arianos* f j i j f p i l t . l - X X I V . £36] H i f t , E ccle f.U , 33.

Scholafticus (37X L ib erius P. d u o d e cim co n fcrip fit e p i f l o la s , quarum feptem p ro d u x it H ilarius Q S ' ; quafuor ad E u k b i u m Vercellenfem E p ifco p u m ,edi- dit Baronius (39) : duodecimam ad O n e n ta le s Epi- fcopos , affert Socrates (40). Aìiae eiufdem Pontitì- , cis E p ’.flolae deperiere . Damafus P. E p iflo la s o f t o p rop andit, quarum quatuor in lucem p ro d u x it H ol- llenius (41): duae proftant inter Hieronym i E p i f l o ­ las : aliae duae, nempe altera ad E p ifc o p o s lll y r i c i h a b ttu r Graece apud T h eo d oretu m (42) , L atin e apud E piphanium Scholafbcum (4.?); altera contra A p o llin a riu m , & T im oth eu m prò fìat apud eofdem T h e o d o re tu m (44) , & Epiphanium àcholafU - cum (45-).

t v Col- § ^unt S enu’ nae Pontificum faeculi quarti

itàoresde- ante Siricium decretalesrquae affèruntur aliàe, rÀuar creta.iuin redolent;praeftrtim,quae i n l f i d o r i M ercatoris expi- Kom.Pon- ]a tjone Cufa funttde qua o p p o rtu n o agam loco.In fc- <)uutis autem temporibus Romani Pontifices decre- tales prò re nata fcivere. Earum plunm as ev ulg aru n t Iac- Mcrlinus , Petrus C r a b b e , Laurentius Surius, D o m in icu s N icolin us, Scverinus Binius , ac rei 1 qui prope omnes conciliorum colleélores ; itemque Fr. Io veriu s (46), Baronius, B z o v iu s , R aynalcus , c=te- rique A nn alium fcriptores. H s accedant D ionyfius E x i g u u s , C refcon ius, Burchardus , I v o , Gratianus, Bernardus C ir c a , io: Galienfis , Bernardus O o m p o - iìtllan us , Tancredus , Raymundus Perinafortienlis, atque Bullarum, & c o n fb tu tio n u m editores; de qui- bus fingulis fuo loco difTerendum. P o r r o ab A n t . C a - rafa, & A nt.de A q u in o , iufìu G regorii X I V . , in lu- ctm productae P on tificum epiftolae a Clem ente ad

G re -f37lHlft.Tripartir.XLVIl.15. partir.

C3SJ In frag mcnt. [ 4z ] H i f t . E c c l e f .I I i 2 2. [39] A d »n. C C C L I V . A n - [43] H ift. Ecclef. V, 29.

nal. t o m . 111. £44! Hitt. F.cclef. V , 13. I.40] Hift.F.i clef. I V , i j . [ 4 f j Hill.F.cclcf. I X , 1 ki J j l o c u i l t A . R om an» b j - eleolite.eia#.JJi>

Gregorium V I I . Omnium v e ro in hac re ftudium induftriamque facile v ic it Petrus C o u f t a n t , qui de­ cretales a Clemente ad X y ftu m 111. , genuinas ab ementitis feiungendo , adcurateque ad fidem M SS. caftigatas, ch ron o lo gico digeltas ordine ,e r u d itif lì- m ifque notationibus, & o b ìervatio n ib u s ìlluftratas, jpoblicaluce donavit (47).

§. V I. Porro non delìere e r u d i t i , qui in edendis,

illuftrandifque quorumdam Pontifìcum decretalibus, profefTam navarunt o p e ra m . Sane L e on is M . epi fto- lae extan tin eius o p enb us, Pafcbas- Q uefnelli o b - fervationibus i 11 uftratae . Epiftolam dogmaticam ad Flaviamim , C P o litan u m Epifcopum , aliamque ad Leonem Irrp. Graece , atque Latine v u lg a v it G e r , V o fljus (4 8 ): G re g orii I. epiftolarum libri X I I . in ­ ter eius opera prodiere . Paulli L Epiftoias X X X I . e d id it Fr. D u Chefne (49). Epiftolae fexdecim N i ­ colai I. iam lucem infpexere (50) . M u l t o plures po- ftea Baronius e v o lv it , ac Bimus ( f i ) e v u lg a v it.A le - xan dri III. epiftoias edidit Sirmondus ( f a ) . Silve- ftri II. epiftolae C L l X . e B iblioth eca Papyrii M a f - f o n ì prodiere . Innocentii III. epiftolarum libros X V I . , poft imperfe&as G u il.S irle tj, & Fr. B o fq u etl collediiones, e v u lg a v it , eximieque illu llrav it Stepli. Balu^ius (f$).In has Innocentii decretales com men- t a tu s quoque eft A n t. Dadin. Alteferra Cf4)- Pii II» epiftolae C C C C X X X l . & ante , & in P on tific ata f c r i p t a e , in lucem emiffae funt ( f f ) . Hadriani V I . epiftolae quoque prodiere ( f 6 ) . Pii V . epiftolarum lib ro s V. e v u lg av it Frane. G o u b ea u . L e o n is III . epiftoias decem ad C arolu m M . , e M SS. Academiae

B 4 I

u-[ 4 7 } P a r i f . M D C C X X I . t o i n .i . f y r l In c o l l e S . r o n c U !or .

f o t . Oper t n m . n i

Ad calc. Gregor. Thau-f [ f } ] P a r i f . M O C L X X X l I . t o m .

m a tlir g . I I . f o l.

[ < q l S c r i p t o r , F r a n c i e , t o m « C f 43 Da n f . M D C ^ X V I . f u i . I I I . H W 7 . <5r 7 6 0 . J N ' i r i i n b . M C ' C c r X X X I . CsoJ Rio m.M DX LII. fol. [ f 6 ] C olon. M D X X X V .

S.Vl.Ds-crecales q u o m n - dam t'ori- f i c u m i l - l u i t M U »

.?4 CAP. II. DE FONTIBVS

Juliae primus edicìit,ac notationihus illu ftra v it Her­ man. C o n rin g iu s . Epiftolarum volum en , quas Ro­ mani quidam Pontifìces ad G alliarum Reges, C a ro - lum Afartellum, Pip in u m .& C arolum M- mifere,edi- dit lac.G retfèrus ( f i ) . Idem epiflolas plurium P on - tifìcum ad Petrum Cnapheum E u tych ia n u m , G ra e - ce, ac L atin e v u lg a v it . L e on is X . Decretales ex cu - fae funt ad calcem operum L eon is M .( f 8 ) . Prodiere* quoque conflitutiones G r e g o r ii X I I I . ( r g ) ; ttidem - que Pii I V . . Pii V . , & G regorii X I I I . (60)

§. VIT. V I I . Tertiu s canonici iuris fons lunt concilia, Tertius q uorum canonibus ( 6 0 marna iunfprudentiae p

on-can onici ■ n. A 1 . »

i u r i s fons tin ciae pars conitat . C c n c iliu m Grcece cunoJos, & concilia, cwttfiov Htbraice , denotat coetum

la-crum , Ecclefiae prsl'u lib u s conflantem , ad tìdtm tuendam,lapfofque trigendos mores c o ll e d u m .C o n - ciliorum habenaorum mos inde ab A p o f lo lic is tem­ poribus ob tin u it. Eorum alia Bsgta funt, alia E ccls-

fia jiìca . Regia conllaban t E p ifco p is , O p tim a tib u s,

& C o m itib u s Re^ni, adeo ut leges ad ecclefiafticam civilemque poteftatem omnium fufFragiis conderen- tur. Haec C P o l i frequentia, in G a llia vero frequen- tifiìma fuere , Francorum enim Reges nullum maius negotiu m fine E p ifcoporum , & o ptim atum con fìlio, decernebant. C o n f.P etr.d e M arca (62) T h o m afm u m

(62),

Cf7] Ingoiiiaft.MpcXllI) 4. Epifcopi decrevere , de poe-

[ff!] Colon.MDLXl. fol. ritentia lapfis toni edenria,

CfoJ l ugdun.Mt>LXXXIll,4. d'ojfct vota x ur , ioy/Aa tt».

[6o] Florenr.MDLXXXllli4 ft;arcu irart „ decietiun

t è i ] 0 1 ini Synodoium cano- db omnibus iaétum elt,,. A.C

nes, qui Fidei dogma fpe- poitei ionbus temporibus ilabant,, Decreta,-, qui vero conciJiorum decreta , fiVe mores Ecccefiaeque dii'ci- dogma fptétarent, lì ve ri. pliaam,canones,Llicebantur. tùir.,, canones,, indiicrimi- Sic in lultiniani Nov. ratim di&a:itemque „ De- CXXX1. cap. 1. ioyfiaru , & creta,, & „ capitula ,1 ut ex

xctvovis diferte due mguu n- toncilium infcriptionibuj

t u r , & apud Eufebium H. patet.

E*VI, JJ. udì agitur de cor.- [62] Uc Conc. Saceid.& Imp, «itig centra Novatumiquci .Vi ,*4.

(6.?), Baluzium (64), atque Bignonium (6 f) .

£. V i l i . Ecclefiaftica porro con cilia f u n t , quae $ vlll#Sy- Sacerdotibus conftant, inque iis de rebus ad Eccle- nrdor.ec- fiam pertinentibus a g i t u r . Eorum fpecies quatuor, clefiallic.

generatici, nationalia, provinciali a , c?“ dioecefana (la- ptL1£,‘

tu u n t B^llarminus (66) , Cabaflutius (67) , D o v i a t (‘68), ac reli qui prope omnes. A t prae ceteris P o n ti- l'fcx luculentiffimorum operum praeconio celebratif- fimus Benedi&us X l V . (69) tradit, quaedam a Sum- mis Pontifìcibus habita concilia, quae ad relatas Sy- nodorum fpecies referri commode ntqueunt; vid en- turque ex provincialibus , atque Dioecefanis q u o - d am m od o m ix ta. P r o f e t o iis nonnutti adfuere E p i- fc o p i, quos Romae effe a c c i d i t , ac Romani praete- rea prtsbyteri, aliique Eccefiaftici ord in is v i r i , live Romani cleri e flè n t, five ex alienis dicecefibus R o- mam adventafient. Eiufm odi fuere compiuta c o n c i­ lia, quorum exempla congeffit A u c to r lib ri G allice • 1 cripti dejiudio Concilior. (70)

§. I X . Iam vero generalia , five oecumenica con- $.ix.Con-

cilia funt, quae u n iv e rf c fidelium orbe in unum ac- ciiiórum c i t o , auftoritate Romani Pontificis c o n g r e g a n t e , generaiiù D e ratione celebrandarum oecumenicarum fyno d o- natuf»* rum , earumque o rigin e , neceflìtate , ac a u& o rita- te c o p io f e , atque ornate Io: H e n ich in s ( 7 1 ) , M nt- t h . V gonius

(

72

)

, Dan. T oflàn us

(

7 3

)

, Io: Faber ( 7 4 ) , Guil. D u ran d u s (7 j0 % Io: A n t . D e lph inus

(76):

[ 6^3 De nov. S e v e t . Ecclef. difcipl.part.a.lib.lll.cap.46. f ó 4 ] N o t . a d C a p i t u l . t o i n . i l .

C723 Lib.de nm nib . ad C on ci­ l i a ri te ac le g itim e cele - brand, pertin entib .

t a t i s E c c i e f . & C o n c ilio r .

C o l l . 1023.

U f 3 Not. ad Marct1lph.I1 £663 l*e concil. 1 , 4. (.673 No tit . Fcclef. laec. l*obf.

[733 De c ol l o q u i i s ) & C o n c i - li is q u ifn ain eor. u f u s in Ecclelia.

de Concil. Ecclef. C6S3 Pratnot. c a n o n . [6 9 3 D e àyn od. Uioece f.I > r » I703 i'a r o l.M U C C X X lV , 4. £71} DilT.de a u f t ^ n t . a n t i q i u -[743 Li b e llo praeparator.Con- c i l i i u n i v c r f . f u t u r . [ 7 j 3 De modo generalis co n ­ cài.selebrand.

( 7 6 ) , M o f e s A m yraldus (77) » ceterique.Oecum e- nica vero concilia a Pontifice prob ata,in Fidei mo- rumque negotio errare non poffe , iam fatis conflat. S x. con- $. X . Nationalia concilia f u n t , qu^e a Patriar- tio'naVium c )ia ’ v e ^ P r.*m?^e> accitis omnibus patriarchalis di-

m d o ie s. tionis A rch iep ilc op is , atque Eptfcopis , celebran- t u r . Haec univerfalia quandoqus dieta , non quoad univerfam Eccleliam , fed illam nationem . A t ea prope femper univerfalia , & plenaria cum quodam m odo nuncupata , quo a veris oecumenicis leiunge- r e n t u r , o b fe rv a v it Nat. A le x an d e r ( 7 8 ) . In natto- nahbus co n c iliis , de cauflìs E p ifc o p o ru m , myfte- riis Fidei , morumque difciplina pertradtari con fue - v i t . Sed procedente tempore , Fidei caufla n n iver- fàlibus conciliis,R om an oque P o n tific i adfervata eft. iX i.Q aid §• X I . C o n c ilia provincialia funt , quaa a M e -

tonciiu tropolitanis c o n v oc atis p rovinciae fuae E p ifc o p is, provincia- atque A b b a t ib u s , celebrantur. Ea bis in anno indi- cenda, ftatuere C o n c iliu m Nicaenum ( 7 9 ) , C h a lc e - donenfe (80) , & A n t io c h e n u m (8 1). P oitea o b bar- barorum praecìpue irruptiones, ea femel in anno ac- ciri vifum eft , ut e x S y n o d o T r u lla n a (82), liquet. Demum fingulis faltem trienniis co n v oc ar! fta tu it C o n c iliu m Lateranenfe fub Leone X . (8$) : q u o d ratum habuit T rid e n tin u m (84) . Q u o d ve ro ma- iorum cauflarum cogn itiones , quae ad p rovincialia co ncilia olim referebantur, Rom ano P on tific i re- fervatae f u n t , iftiufm odi co n cilia paflìm defuevere.

5. X U . §■ X l l . D enique concilia dioecefana , five epifeo. Concìipr. pcilìa f u n t , quae ab epifeopo c o n v o c a t is presb

yte-D i o e c e f a - 1 * r i e

r o r . n a - *

t u r a Se l 7 6 ] T r a & . d e tr a t t i n d . i n C o n - t i o n . S a lm u n i e n f . p-r of. 3c u n g o . c i l .O E c u m e n i c . & in q u e m ( f j .

finetn Patres ea diiTei'ere I n S a e c .I Il.d if f.X X V » c o n v e n i a t . C 7 9 ] C a n . V » [79] D iflertationib. t r ib u s t# L 8 o ] C a n . X T X « D e c o n c i l . o r i g i n .&• n e c e f l ì t . f s O C a n . X X . I I .D e r a t i o n - C o n c i l . c o n v o - £ $ìl C a n . V i l i , c a n d o r . I I I .D e i l i o r . a u f t o - [ S 3 ] Se(T. X . *i t* E r t i n e . e iu s d i f p u u - L84J Sef i* X X IV . de ref.cap-9.

ris, & clericisfuae d io e c e fe o s, aliifque , quibus il- lu d trt adeundum , ad decernenda , quae epilcopa- lem curarti pertinent , habtnf u r . Olim

fresbyteria d'cebantur , quod presbyteris , praei'i-

dente Epifcopo , conftarent ( 8 0 . A liq ua n do con­

c ilia c i v i li a elicla , quonism ab F p ifco p o in urbe

prepria cum presbyteris dicecefeos cogebantur. D e o rigine epifcopalium conciliorum magnae funt tur- feae . Celiotius ( 8 6 ) , Turrecrtm ata (87) , Guere- rius (88) , aliique repetunt a Iacobo M in ore , F in ­

ire D o m in i difto , qutm H erofolymitanum E p ifco­

pum fenile , ex Clem ente A le x a n d r in o , E u fe b io , E p ip h a m ò , C hryfoftom o , & C y r illo A lexandrino demor.ftravitPetr. Fr. F og g in i ( 8 9 ) . Is namque ad abolendoti fufpicionem in Pauilum obortam , con- cilium cum Senioribus habuit ( 9 0 ) . A t quamvis denegari nequeat, quin in eo Stniorum co n v e n tu haud obfcuraeluxerit epifeopaiis concilii i m a g o ; veram tamen fynodum non fuiffe , argumento eft , quod ii ad Iacobum non vo ca n te m fponte acceffere, u t Pauilum inviferent, quodque tantum amice Paui­ lum monuere, non autem decretum eduxere . V e r a fy n o d u s Diotcefana omnium fortaife a ntiquior eft, quam defcribtt Siricius P. ( 9 O » nempe Io v in ia n i haerelim a fe àr univerfo clero Bim ano cor am J'e f i-

i m i l coaffo, damnatam fu iffe . Q u o d ve ro pertinet

ad alia concilia D ioecelana , quorum ad nos a fta p e rv e n e re .ve tu ftiffim ae lt Synodus Antifiodorenfis an. D L X X V I I I . M u l t o hac antiquiora , quorum gefta excidere , contrafta f u n t . Dioecefanae nam- ■que fynodi ccteris antiquìtate praeftant ; quippe primis Eccleiìae faeculis furente perftquutionum

aeftu,

[ S f J V i d . Suifer. T h e f a u r . CSSI T r a f t . d e C o n d ì . cap./V £ccIef.vOc«M £< K,& CUiad. C^9] De R o m a n . U . ,C|“ T o n te i.d e antiq.ju r.pre sby» n e r .& e p i f c o p . e x e r c . A V m . t e io r . in itgimin. E c c l e f . P.

f*6 ] i i b . l V , i a p . « . r?oJ C o n f . A f t . A A l .

a e ft u , Epifcopis proc liviu s fu it fuum coetum c o i> tr a h e r e , quam in concilium p ro v in c ia le curri aliis C oepifcopis convenire , uti fcite T h o m alìn u s (91) o b f e r v a v i t .

t;. x i n . §• X I I I . Iam fatis liq u e t,in co n c ilio ru m decretis

Conci liis pulcherrimam certiflìmamque hiftoriae ecclefifticae certilììma partem, live dogm ata fpe&es, five difciplinam , mo- «atumUec- refque , c o m p re h e n d i. Porro praeter Oecumenica , eief.noti- alia concilia errare poffe , quum h om ines f i n t , f u e - tia conti- rintque ii , a quibus haberi c o n t i g i t , nemo eat infi- nttur* cias , totque damnantium fe viciftim fententiarum contrariae decilìones proclive c o n r i c i u n t . Pervu l- g a t a eft g ravis G re g orii Nazianzeni (93) querela de infelici eiufmodi co n ventu u m ev e n tu , deque <pv\om-

xuur, & <i>b\a$‘X'iaxt A n tiftitu m fui temporis , qui ad

S y n o d os convenerant • Piura de hac re L a u n o iu s (94), G r o tiu s ( 9 f ) , de M arca (6 9 ), B afn ag ius (97)» C h a m ie r (98) , aliique d a b u n t , qui caute, bonaque cum ven ia l e g a n tu r .

S. x i v . §. X I V - C o n c ilia p o rro omnis generis certatinj

v ’ r‘ ecclefiaf t ' cai'um rerum feientiflìmi colltgere ,

™ètores°& notationibufque bo n o lumine c o ll o c a r u n t . In prU

iiiuftrijto- mis ftant P h ilip . L a b b a e u s , D o m in io., M anli, Io; ret* Harduinus ,P e t r . G rabbe , Fr. lo v e r iu s , L au ren t., Surius, Sevevin. B i n i u s , Ioach. Gamerarius , M arc, B atta glin u s , G u i l . C a v e , F r . C o rio lan u s , l o : L a l- fenius , P. Poiffon , C h rift. L u p u s , M u t iu s Pania, Io : Cabaifutius, L u d o v - T h o m alìnu s , L u d o v . B a il . E dm . Richelius , Iac- P e r i m e z z i , lo : P r i d e a x , E m - man. Schelftratenus, Io: L u d o v . R u e l i u s , a c pleri. que omnes . H is a c c e d a n t , qui peculiaria concilia collegere . Sic H ifp an ica Iofeph. de Augu irre , «Se

G arf.

Cs1! De n o v .é r v e t . Ecclef. d i- [g6] de Conc.Sacerd. & ImpJ f c i p ! . p a r t . a . l i b .l l l . cap.73. V I .

[93] E p i f t . L V . ad Procop. [9 7] H ift. E c c lef. X . [04 ] F.piflotar.p art.V 1. [ j s ] Pan ltratiae ca rh oli c. XII,

[ 95] o p e r.T h e o io g ic -t o m .lU , *<?, i j . & X iV it o a iill* p . u 3.fe n ,

CANONICI IVRIS. 2i

G a rf. Loayfaeus ; Gallica Sirmondus , & Baluzius; Britannica Henric. Spelmannus , & D avid W ilk in s i n unum conttilere. V id efis o m a in o Struvium (99),

atq u e Fabricium (100) .

§ .X V . Quartus canonici iuris fo ns fu n t catholict

Patres , nempe qui in fid e , & commmùone catholica x v -

Janele , Japienter , conjlanter viv en tes, docentes, eS“ j^ ' sartiuus. p erm a n en te!, v e l mori prò Cbrijto fid e lite r , v e l oc- ns cane

c id i fra ChriJ'to f e l ic it e r m e ru e r u n t, uti perbelle nici*

in q u it Vincentius Lirinenlis (101). M u ltas catholi- <?orum Patrum lententias in f u f | canonum colle- étiones coniecere Regino , Burclrrndus , I v o , G ra - tìanus , aliique . C om plura quoque a SS. Patri bus i n decretis condendis paffim mutuata funt concilia, & P on tifìces, ac nominatim Clemens I I I . , ac Inno- cen tiu s III. Ceterum Patrum fententiae , etfi vi ìu - 11 s non potiantur quum ii perferendarum legum co p ia caruerint; infertae tamen iuris corpori a Pon­ t i lice probato, vim legis adfequuntur. A d rem Bo- nifacius V i l i . (102) : noftra, in q u it, fa c im u s , cjuae

probam us, s r quibus no]tram im pa rtim ur andari - ta te m .

§. X V I . A d canonicum v e ro ius prob e nofeen- , x v l .

dum , cogmtio Patrum , Scriptorumque eccleliafti- in iunRi- corum confequatur , neceffe eft ; itidemque eorum tur ùu- fcrip toru m , quae genuina i ì n t , quae fuppofititia ,

quae integra, quae interpolata. Hanc vero fpartam ptor"nq«« c o p io lè exornarunt Bellarminus, L abb ae us , Senen- Ecclefiaiti- fis , R o b . C o c u s , Rivetus , Nat. A l e x a n d e r , G u i l. cor* C a v e , Io: G o tfrid . Oleari us , Severin. W a lt h o r . « itic c V '4 Slutetus , Cafp. Saggi ttarius, T h . Ittig iu s , Io: A l b .

Fabricius • His adnciantur T l l e m o n t i u s , N ic -le N o u rry , Du Pin, O udin, C o m e b e h fiu s , C olom efius, Bafnagius, B a ro m u s , A n t.P ag iu s, Cotelerius , G

ra-• be,

C99") In Bibliorhec.iur. [101] In Commouitor. C100] In b ib iioth ec. G « e c . [ i 02j C a p .X X V i.d e praebend.

be, C iericus, Dacherius , aliique Patres M au ro-B :- n e d i& in i.C o n fi, lì h c e t, T h . I t t i g i u m de Bibliothècis

Ttitrum , & Io: A n d r. Bofium , qui integro prope li­

b r o , qui veteres Patres , fcriptorefque ecclelialticos recenfuerunt, atque illuftrarunt, perfequutus elt. S . x v i l . X V I I . Q ijin tu s dcmu:n canonici iuris fons,ci- QiiLntus* vile ius ed:,five a Romanis Imperatoribus, live Fran- tanonic. corum Regibus conditum .C o m p l u r a fiquidem tius 1 ns * iuris p r o b a v i t , inque proprium ulum a d lciv it Ec- clefia, five iudicia ipeétes.live nupnarum n tg otiu m . H in c veteres canoaum co lle c lo rts pleraque ab iiir* R o m an o r e t u I t r e V E Graecis quidem Io: S c h o la lb - cus, P h otiu s, aliique permulti r:(tmut¥VH , ho c tlt ca- nonum , legumque c iv iliu m collationes m tm onae prodidere. E L a tin is autsm R egino, I v o , G ia tia n u s , Raym undus Pennafortienfis fatis multa e fentcntns P au lli, C p d ic e T h e o d o lìa n o , Pandeclis, C o d ic e ,N o - vellis, ac in fìitu tio nib u s Iu fliniani,R egu m q u e Fran­ corum Capitularibus,pallini repetiere.Permulta q u o ­ que ecclefiafticam difcrplinain Ipectantia ab iure R o ­ mano in canonicum irrppfere . Pontifices namque Decretalium conditores , iurifprudentiae Romanae peritifiìmi , quamplurimis regulis, atque definitiont- b us e fan& iori iurifprudentia fufceptis, p o n tificiu m ìus explerere : quod iam obfervarunt A n t . C o n t i u s , Scipio G e n t il i s , Berous, ac univerli iuris p o lì homi- num memoriam confultifiìmus Iac- C u ia c iu s , cuius teftimonia exfcripfit Ian. V m c e n tiu s G r a v in a ( i o j ) . Sic Gelafius I., C a e lillin u s III ,L u c iu s III ,G r e g o - rius I X - , & qui maxime cmnìum R o m an o iure ufi fu n t, G re g o riu s M ., Innocentius III., Sr Alexan der I I I . , plurima a R o m an o iure , ad decernendam Ec- clefiae difcipliijam , lèdandafque controverfias , mur tu a ti funt.

C A P .

c a p . i n .

D E S T A T V I V R I S C A N O N I C I IN O R I E N ­ T E A C O C C I D E N T E A B E C C L E S I A E

1N I T 11S A D C O N S T A N T 1N V M M .

§. I. \ B expanfis canoniche iurifprudentiae fon- j.i. ct i .

x V . t i b u s , ad eius faciem pernofcendam , ab tlls * « r < s ipfis Eccltfiae prim ordiis tam in O r ie n te , quam O c- Prfor°bu* a d e n t e , a d Conftantinum M .,abfcedere p a re IL P rio - faeculis* rib u s tnbus faeculis Scriptura , ac iure non fcrìp to,

fiv e traditione Ecclefia r e g e b a tu r . P ofl Nicaeenfcm a u ttm Synodum, & iure D iv in o , quod facris L i t t e - ris , & ecclSaj'tìco , quod canonum colleftionibus comprehenlum eft, uti c o e p it . Iam vero nullam tri- bus ns faeculis canonum colle& ionem concinnatam, e x fcriptarum legum paucitate , diro p erftq u u tio- nu m aeltu, itela fidelium illorum vitae ratione , af- ft q u i facile p o t t l l . Idtm pariter oftenditur ex arcat­ ili difciplina ; vetuftis namque Patribus , fi qua di- fciplinae capita (cripto com mittebant, ne in vu lgu s eth nicorum , & catechumenorum e x i r e t , maxtmae curae fuit (i).

§. I I . Vtrum poft faeculum tertium , in Oriente ilaJòC°à'

u b i coepit Religio , prioraque concilia habita funt, nonuin A - canonum colleòììones prodiere (2) . Satius hic erit, poltouco- primum enarrare canonum c o lle & io n e s , quae Apo- rJ’yphap°"

Jiolorum , & Clementis nomine afferuntur, non quod c 4*

hac temperate prodierint, led quoniam co n ftitu tio - nes iis ìnfertae maxìmam redolent vetuftatem , di- fciplinamque tnum priorum faeculorum pratfe- r u n t . Prima itaqu^ praeferibitur ’Zuvayuy» xa»oy«» reu» ayiai AirojoX.aiv Sia KXxjuevrof CoiUtìiù canOTÌUM SS. Apojtokrum per Clerncntem. De eius a u tìo re mi­

ra Ci] Confule F.mman. Schei- nonum ab Orientalìbus

ltraten.diir.de dìfcipiin.ar- coep\t; & ab iis ad Occiden*

cani. ulcs bjeyi aianavit.