Documenti riguardanti alcuni dinasti dell'Arcipelago

D O C U M E N T I

riguardanti alcuni dinasti dell’ Arcipelago, pubblicati per saggio

di studi paleografici da

A

L

e

G

-

G

.

(

N. 11.

Dorino Gattilusio signore di Metellino e Foglievecchie costituisce procuratori a ratificare la pace col Re di Aragona.

1428, 14 ottobre

(Arch. G ov., Fogliazzo Diversorum Cancellariae, num. 2)

In nom ine D om ini am en. M agnificus et potens dominus dominus Dorinus G atelu siu s civitatis et insule M itileni et Fo liaru m veterarum (sic) dominus etc.,

audiens de pace facta et com posita inter serenissim um principem et do­ m inum dom inum R e g e m A ra g o n u m , catalanos eius subditos com plices et adherentes ipsius seren issim i dom ini R e g is ex una p arte, et présidentes Ja n u e ac îanuenses eorum com plices et sequaces ex parte alte ra ; et audiens quod ipse m agnificus dominus potest dictam pacem confirm are, et in ea se ponere et aggreg are cum dictis presidentibus, et ianuensibus; dictam pacem initam et com positam ut su p ra , om ni m odo, iu re, via et form a quibus m elius potest ratificat et ap p ro b at, dicens et protestans se velle uti beneficio dicte p a c is , et ad m aiorem et abundantem cautelam fecit, constituit et or­ d in a v it, ac fa c it, constituit et ordinat ipsius m agnifici domini procuratores , factores et nuncios sp eciales, et quicquid de iure m elius dici et esse potest, nobiles et egregio s viros dom inos Paulum Spinulam et Salvagium eius fra­ t r e m , F ra n cisc u m , A nthonium et Baptistam de A u ria , Nicolaum de Gri- m a ld is, P etrum Centurionum et Baptistam de M arinis olim P essagnu m , absentes tanquam p résentes, et quem libet eorum in solidum ita quod occupantis conditio m e.io r non e x istâ t, sed quod unus ipsorum inceperit alter et alii possint et valean t p ro seq u i, mediare et finire, specialiter et expresse ad ratificandum et approbandum in Janua et ubicumque fuerit expediens dictam pacem et om nia et singula in ea contenta pro parte ipsius d om in i; et ad iurandum , si fuerit expediens, in animam ipsius do­ m ini observantiam dicte pacis ; et ad promittendum et obbligandum ipsum m agnificum dominum super observantiam dicte pacis et contentorum in e a , et de predictis fieri faciendum unum et plura instrumentum et instru­ m enta, si erit expedien s, cum solemnitatibu^ debitis et opportunis. Et

ad faciendum in predictis et circa predicta om nia et singu la que ipse m ag n ificu s dom inus facere potuisset et posset si presens e sse t; dans et concedens in predictis dictis suis procuratoribus et cuilibet eorum in so­ lid u m , p le n a m , liberam et gen eralem adm inistrationem sive m andatum , prom ittens se perpetuo habere et tenere ra ta , grata et firm a quecum que dicti p rocu ratores et quilibet eorum in solidum fecerint seu facienda dixe­ rin t; sub obligacione om nium bonorum suorum habitorum et habendorum . E t v o le n s dictus m agnificus dominus relevare dictos suos procuratores et quem libet eoru m in solidum a satisdacione de iudicato solvendo et aliis prou t esset expediens dicte p ac is, prom isit m ihi notario infrascripto sti­ pulanti nom ine et vice dictorum procuratorum et om nium et singulorum alio ru m quorum intererit de iudicio sisti et iudicatum solven d o, et om­ nibus aliis prout dictatur et continetur in capitulis dicte p a c is, sub ypo- th eca et obligatione prem issis. Renuntians iuri de principali et om ni alii iu ri. A c tu m in civitate M itile n i, videlicet 'in dom o habitationis ipsius m ag n ifici d o m in i, in eius cam era cubicu lari, anno dom inice nativitatis m illesim o quadringentesim o vicesim o o c ta v o , indictione sexta secundum • cursum Ja n u e , die io vis quartadecim a octobris in te rc iis, presentibus te­ stibus ad h ec specialiter vocatis et rogatis dom ino L od ovico de M onte- gald ono iuris p e r ito , vicario prelibati d om in i, T h o m a de M u rta , Joh anne G a te lu s io , G aleatio P a la v e c in o et B rancaleono de Pinu habitatoribus M itilen i.

N . 12 .

1

(A rdi. Gov., Fogliazzo citato)

In nom ine D om ini am en. N obiles et egregii v iri N icolaus de G rim a ld is, P etru s C en tu rio n u s, A nthonius de A u ria , Baptista de M arinis et Salvag iu s S p in u la , cives Ja n u e , p ro cu rato res, factores et nuncii m agnifici et po­ tentis v iri dom ini D o rin i G atilu sii dom ini M itileni et Phocee veteris, ha­ bentes ad infrascrip ta om nia et singula am plam potestatem et arbitrium v ig o re p ublici instrum enti scripti manu A nthonii E rberici notarii anno p ro xim o preterito die x im octob ris, cuius tenor talis est.

In nom ine D om ini am en etc. (Ved. il Documento precedente). , C o n stitu ti in presentia m ei notarii et cancellarii infrascripti tamquam persone publice stipulantis et recipientis nomine et vice serenissim i ac

p reclarissim i principis et dom ini dom ini A lfo n si D ei gratia A rago n u m etc. re g is , ac om nium et sin gu lo ru m quorum in te re st, intererit vel interesse poterit in fu turum , et agentes nom ine ac vice predicti m agnifici dom ini D o rin i M itileni ac P h ocee veteris d o m in i, habentes certam et indubitatam scientiam esse in contractu pacis et com positionis firm ate anno proxim e preterito die quinta m aii inter m agnificos dom inos legatos et com m issa- rio s dicti seren issim i d o m in i^ regis A rago n u m ex una p a rte , spectabiles sind icos m agnifici C om m u nis Jan u e ex a lte ra , articulum quendam cuius dispositione inter cetera conceditur liberum arbitrium dicto m agnifico do­ m in o M itileni et P h ocee veteris com prehendi et includi pro se et suis subditis ac districtualibus, civitatibusque ac c a stris, terris et locis sibi su biectis in ipso contractu pacis predicte si volu erit, faciendo declarationem et ratificationem eorum que et prout in ipso articulo continentur infra' annum unum et dim idium a die contractus dicte pacis proxim e secutu ru m , et infra id tem pus faciente dicto C om m uni Ja n u e intim ationem ipsi seren issim o do­ m ino regi de predictis d eclaration em et ratificationem , ac m ittente in­ strum entum ipsarum prout verb is dicti a rtic u li, ad quem relatio habenda e st, late continetur. O m ni ig itu r v i a , iu r e , modo et form a quibus m elius et valid ius fieri p o te st, sequentes eo nom ine dictum pacis articulum et om nia in eo contenta, declaraverunt ac declarant se se dicto nom in e, sive dictum m agnificum d om in u m , et fam quan dom inum M itileni et tam­ quam dom inum Ph ocee veteris ve lle includi et com prehendi, et inclusum ac com prehensum esse velle in dictis com positione, pace et tractatu pro se subditisque ac districtualibus su is, civitatibusque ac castris, terris et locis sibi su b iectis, in om nibus et per om nia prout et quemadmodum su- pradictus pacis articulus ad quem relationem habent concedit ac disponit faciendum . A pprobantes et ratificantes sponte et ex certa scientia, et n u llo ducti e rro re , nom ine quo supra quatenus ad ipsum dominum M iti­ len i ac Ph ocee v e te r is , ac subditos et districtuales e iu s , civitatesque ac ca­ stra , terras et loca sibi subiecta referri potest, seu ipsum vel ipsos aut ipsas tangere om nia et singu la in contractu dicte com positionis et pacis expressa et c o n te n ta , prout vigore dicti articuli dispositum et ordinatum est. Prom ittentes nomine quo supra quod prefatus magnificus dominus ac sui dictam com positionem et pacem et contenta in ea - quatenus ad ipsum et ipsos spectabit et pertinebit inconcusse custodient et integra- liter observabunt, et contra eam et ea non facient aut venient aliqua ratione ve l causa que dici ve l excogitari p ossit, sub pena et penis ac obligationibus et bonorum ipothecis que vigore contractus dicte pacis venirent apponende et contrafacientibus infligende. De quibus omnibus

predicti e gre gii procuratores et nuncii rogaverunt me notarium et can­ cellarium infrascriptum ut exinde conficerem hoc publicum instrum entum . A ctum Jan ue in cancellaria C o m m u n is, annì> dom inice nativitatis M. c c c c . vicesim o nono, indictione sexta iuxta m orem Ja n u e , die iovis vicesim a nona a p rilis, hora fere terciadecim a ; presentibus nobilibus viris A ntonio et Francisco Spinulis quondam O berti, ac V a la ra n o et O cta­ viano de V iv a ld is , civibus Ja n u e , testibus ad hec vocatis et rogatis.

N . 13 .

La S gnoria di Genova informa Dorino della guerra rotta coi veneziani. 1431 , 13 marzo

(Arch. Gov. / Registro Litterarum, num. 3)

M agnifico viro domino D orino G atilusio M itileni d o m in o , civi nostro prestantissim o.

M agnifice vir, civis noster prestantissim e. Dignum sem per iudicavim us ut vos m agnificosque patrem, avum et ceteros m aiores vestros participes rerum nostrarum facerem us, et cum eis res nostras prosperas adversasque sem per comm unicaremus. Hunc m orem nostrum et ratum propositum vo - biscum ut cepimus servabim u s, sem per vosque idem facere erga nos equum erit. Quod in presenti nosse vo lu m u s, com pulit nos venetorum insolentia contra illos arm a m overe. N am superbia illo ru m crescere visa est. Speram us autem in Deo prim um qui superbos d ep rim it, et in iusticia cause nostre quod huius belli eorum causa suscepti aliquando penitebit illos. V obis autem hoc nunciasse volumus'. Prim um ut bono sitis anim o. Deinde ut vos ita preparetis ac muniatis ut insula illa vestra ab eorum insidiis tuta sit ; ac si terre ille nostre ope vestra aliquando in d ig e re n t, possitis sine periculo vestro illis auxilium ferre. N os autem si quid pre­ senti aliter possim us quod exaltationem vestram c o n ce rn a t, offerim us in quacumque vota vestra 170s promptos.

D ata Janue die x in martii ( 14 3 1).

B. (1) Archiepiscopus et Officium B alie.

N . 14 .

La Signoria significa a Dorino gli armamenti ai quali dà opera contro dei veneti, e lo invita a concorrervi coll’ apprestare una galea.

14 5 1, 4 dicembre (Ardi. G o v ., Registro Litterarum, num. $)

M agnifico et prestan tissim o civi nostro carissim o dom ino D o rin o G ati- lusio M itileni etc. dom ino.

M agnifice et prestantissim e civis noster carissim e. N on ign oratis nos et hoc C om m une sem per existim asse rem nostram et rem vestram seu patris et aliorum m aiorum vestro ru m u n Jm atque eandem e s s e , nec posse quiquam feliciter aut infeliciter evenire a lt e r i, quod non et alterum equo tangeret ; propter quod sem percum que aliquid contrahendum nobis fuit cum aliquo p rin cip e, aut instruendum contra aliquos h ostes, sem per de vobis et statu vestro cogitavim us ut nos decuit. C um autem nuper intendere­ m us expeditioni n obilis v iri T h o m e Scip ion is C ebe capitanei n o stri, quem cum arm atis navibus C h iu m m ittim u s, dedim us illi inter precipua m an­ data ut de statu vestro sin gu larem habeat c u ra m , obsequaturque volu n­ tati vestre in om nibus in quibus p ossit g lo rie vestre in servire. Itaque si qua in re petieritis operam e i u s , habebitis illu m in vo ta vestra sem per pronum . C eteru m com param us ingentem classem contra hostes nostros v e n e to s, ne diu glo ria ri p ossin t captis paucis galeis p arva cum glo ria et m ulto eorum cruore. Q u ocirca cum m em inerim us in om nibus nostris victoriis sem per galeas vestras in te rfu isse , rogandum vos d u xi­ mus , ut parare arm arique iubeatis galeam unam ut usus belli p o stu la t, eam que transm ittere C h ium circa m edium m ensis m aii. Ibi enim eo tem pore assignante D eo supervenient com m issiones n o stre , que dispo­ nent quidnam ipsa et reliqua facture sint. Id quippe erit nobis instar m a­ xim i obsequii, vosque iuvante D eo participem faciet victoriarum nostrarum . . S i quid est vice ve rsa quod pro augum ento status vestri fieri possit, ecce

nos paratos ex anim o.

D ata m i decem bris ( 1 4 3 1 ).

O ldradus locum tenens (1) civitatis Janue et O fficia B alie et Rom anie.

( I ) Oldrado di Lampugnano succeduto ali’ arcivescovo Capra con titolo di Governatore e Luogotenente Ducale.

N . 15.

La Signoria ringrazia Dorino per le buone disposizioni dimostrate ; e lo esorta perchè vegli alla guardia di Scio.

1452, i.° febbraio (Arch. G ov., Registro citato)

M agn ifico civi et am ico nostro carissim o domino D orino G atilusio M i­ tile n i etc. dom ino.

M agn ifice civis et am ice carissim e. Sicut aliis litteris nostris ad vos sc rip sim u s, om nem eventum rerum vestrarum sem per existim avim us no­ stru m esse ; nih il enim prospere aut adverse fortune evenire vobis aut ve stris p o tu it, quod non com m une nobis quo,que arbitrati sumus. Neque id im m erito ; nam nullas um quam victorias partas nobis legim us, in quibus g a le e ve stre présentes non fuerint. N os etiam nulla unquam federa cum a liq u o p rincip e inivim us que ad vos potuerint p ertin ere, in quibus spe­ c ia lis de vo b is m entio facta non sit. N uper quoque cum spectabilem virum T h o m a m Scipion em ( 1) nostris navibus arm atis preficerim u s, speciale illi m an datu m dedim us ut de vobis ac statu vestro non secus quam de salute n o stra cu ram h ab eat; quod si m agnificentia vestra illi faciendum aliquid in iu n x e rit, in ven iet illum pronum ' in om nia vota vestra. Perlegim us autem n up er litteras vestras, quas ad nos attulit C ristianus L o m e llin u s, rectam vo lu n ta tem ac fervorem vestru m quod com pertum habebamus sem p er, nec quo an im o esset dubitari p oterat? nam cum m aiorum vestrorum vestigia in ceteris im itam in i, verisim ile non erat vos deficere a recta illorum voluntate. P r o vo b is autem ac subventione Chii die ac nocte m agnam potentiam acce­ le ra m u s , que infra dies quindecim aspirante Deo recedere p oterit, ac non m od o su b ven ire ubi opus e r it , sed venetos ipsos fugare ac perdere. In­ te re a ro g a m u s vos ut saluti ac securitati vestre in v ig ile tis, ut pauculis diebus ab o m n i periculo tutus sitis. Com m endam us etiam vobis salutem et su b ve n tio n e m C h i i , ut si intelligetis posse clam aut palam rebus illis s u b v e n ir e , id facere innitam ini quantum vires sufficient. Postrem o iubete p a ra ri atq u e instrui galeam vestram , ut m edio m aio possit se classi quam p aram u s ad iu n gere et particeps fieri victoriarum nostrarum . S i quid est quod in v o ta vestra fieri cupiatis, habebitis nos sem per paratissim os. Data p rim a feb ru a rii ( 14 3 2 ).

O ldradus locum tenens et Officia B alie ac Rom anie.

N . 1 6.

La Signoria partecipa a Dorino la prossima spedizione di una flotta in soccorso di Scio ; e lo esorta a renderne avvisati gli sciotti assediati dai veneti.

1432, 18 febbraio (Ardi. G o v., Registro citato)

M agnifico et prestanti civi nostro carissim o dom ino D o rin o G atilu sio M itileni dom ino.

M agnifice v ir, civis noster carissim e. Postquam litteras vestras accepim us, m ultotiens ad vo s scripsim us. N unc autem scim us vo s non egere ullis exhortationibus nostris ut m agnanim e viriliterqu e agatis. A d gaudium ta­ m en et consolationem ve stram significam us vobis quod hic om issis aliis die noctuque quindecim naves arm are atque expedire a c ce le ra m u s, quas hom inibus aliisque rebus instructas intra kalendas m artii D eo aspirante ex portu educemus. C um in m aria illa p erven erin t, confidim us in D eo quod hostes nostri illarum im petum ferre non poterunt. In servien t autem rebus v e s tris , et quicquid pro glo ria et statu vestro fieri p o terit, id om ne abun­ dantissim e fiet. V o s interea curate in sulam vestram recte c u sto d ire , ita ut a venetis tuti sitis. E t si quid chiensibus prodesse poteritis clam aut p alam id facere enitam ini. In ter que utile erit ut si potestis expeditionem h arum .navium nostrarum illis sig n ific e tis , ut interea obsidionem pauco­ ru m dierum equiore anim o ferant. D a ta ,d e cim a o cta va februarii ( 15 3 2 ) .

O ldradus locum tenens et O fficium B alie civitatis Janu e.

N . 17 .

Ripetesi al Gattilusio

1

(Arch. G o v., Registro citato) M agnifico dom ino M itileni.

M agnifice civis noster carissim e. Si.cut sepe vob is scripsim us , speram us in D eo iusticie nostre defensore quod venientibus in orientem navibus et galeis nostris, quas die ac nocte acceleram u s, venetorum arrogantia qua­ tietur. Expedit tam en ut huic oneri om nes qui ianuensis nominis gloriam desiderant hum eros pro viribus subiiciant. E x quo rogam us vos ut unam galearu m vestrarum parare atque instruere v e lit is , et medio m aio Chium m ittere. Huic enim et aliis que C h ium venture sunt dabuntur mandata opportuna. V e litis igitur ut quem adm odum numquam sine vestris m

aio-rib u s v ic to ria m contra venetos consecuti su m u s, ita vos particeps nunc fie ii v ic to ria ru m nostrarum . N am que nos in om nia gloriam vestram con­ c e rn e n tia sem p er habebitis ex anim o paratos. D ata octava m artii (14 32 ).

O ldradus et Officium Balie.

N . 18.

Si ringrazia Dorino per la galea da lui armata. 1432 , 19 agosto (Arch. G o v ., Registro citato)

M agn ifico civi et am ico nostro carissim o dom ino D orino Gatilusio do­ m in o M itile n i etc.

M agn ifice civis et am ice noster carissim e. Lectis litteris vestris aprili p ro x im o ad nos sc rip tis, et audito viro nobili Francisco de A u ria, expe­ rim en to ip so cognovim us vos non aliter ad nos et hanc urbem affectum e sse quam sem p er fuerint m aiores vestri. Idque ut par est ita se habet. N a m cum ad versa et prosp era vestra nostra esse sem per crediderim us, cum qu e status vester non aliter nobis cure fuerit quam res nostre, equum fuit ut et vos nostra om nia arbitrarem ini vobis esse communia. A g im u s ita q u e gratias vobis quod galeam vestram recte arm atam et in­ stru cta m c la ssi n o stfe adiungi iu sse ritis, volueritisque particeps fieri suc­ c essu u m n o stro ru m et eorum que iustus et m isericors Deus nobis presti- t e n t p arte m sen tire. N os autem ut que petitis recte conficiantur , scribimus e ffic a cissim e prefecto classis nostre ac rectoribus P ere et C h ii, ut qua­ tenus re s e x ig a t provideant saluti status vestri non secus quam carissim is te rra ru m n o stra ru m ; easque litteras ad vos mittimus ut illarum recte d an d aru m cu ra m habeatis. S i.q u id erit quod pro gloria et stabilimento status v e s tri fieri velitis, habebitis nos sem per paratissim os in vota vestra.

D a ta x i x augusti ( 14 3 2 ) .

Oldradus et Officium B alie.

RASSEGNE BIBLIOGRAFICHE

Intorno alla vita cd ai lavori di Andalò D i Necro. __

_ò

5