- ﺔ +, و ر و ﻷ ا ت ﺎ ﺳ $ﺎ ﺴ ﻟ ا ﺰ ﺟ ﻮ ﻣ -
1| ﺔﺤﻔﺻ
ﻛ ﯿ ﻒ ﯾ ﻨ ﻈ ﺮ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
إ ﻟ ﻰ ا ﻟﻔ ﻀ ﺎ ء ا ﻟﺬ ي ﯾ ﻘﺒ ﻊ ﺧ ﻠ ﻒ ﺣ ﺪ و د ه اﻟ ﺠ ﻨ ﻮ ﺑﯿ ﺔ
؟ و ﻛ ﯿ ﻒ ﻛ ﺎ ن ﯾ ﻘ ﻮ م ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ﺑ ﺘﺄ ط ﯿ ﺮ ا ﻟﻔ ﻀ ﺎ ء ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﻲ ﺧ ﻼ ل
اﻟ ﺨ ﻤ ﺴ ﯿ ﻦ ﺳ ﻨ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺎ ﺿ ﯿ ﺔ
، أ ي ﻣ ﻨ ﺬ أ ن ﺷ ﺮ ع ﻓ ﻲ و ﺿ ﻊ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ﺧ ﺎ ر ﺟ ﯿ ﺔ و أ ﻣ ﻨﯿ ﺔ
؟ و ﻛ ﯿ ﻒ ﻗ ﺎ ﻣ ﺖ ھ ﺬ ه اﻟ ﺘﺄ ط ﯿ ﺮ ا ت ﺑ ﺘ ﻐ ﺬ ﯾ ﺔ
، و ﻗ ﻮ ﻟﺒ ﺔ
، و ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻷ ر ﺟ ﺢ
ﺗ ﺤ ﺪ ﯾ ﺪ
، ﻣ ﻤ ﺎ ر ﺳ ﺎ ت ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ا ﻟ ﺨ ﺎ ر ﺟ ﯿ ﺔ ﻓ ﻲ ﻣ ﻘﺎ ﺑ ﻞ ا ﻵ ﺧ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﻲ
؟ ﻛ ﺎﻧ ﺖ ھ ﺬ ه ا ﻷ ﺳ ﺌﻠ ﺔ ﻓ ﻲ ﺻ ﻠ ﺐ ا ﻟﺒ ﺤ ﺚ ا ﻟﺬ ي ﺗ ﻢ
إ ﺟ ﺮ ا ؤ ه ﻓ ﻲ ر ز ﻣ ﺔ ﻋ ﻤ ﻞ
"
ﻣِ
ﺪ ر ﯾ ﺴ ﺖ
"
اﻟ ﻌ ﺪ د 1 اﻟ ﺘ ﻲ ﺟ ﻤ ﻌ ﺖ ﺑﺎ ﺣ ﺜﯿ ﻦ ﻣ ﻦ
"
ﺟ ﺎ ﻣ ﻌ ﺔ اﻟ ﻘﺎ ھ ﺮ ة
"
، و
"
ﻣ ﺮ ﻛ ﺰ ﺑ ﺮ ﺷ ﻠ ﻮ ﻧ ﺔ ﻟﻠ ﺸ ﺆ و ن اﻟ ﺪ و ﻟﯿ ﺔ
"
) CIDOB (
، و
"
ﻛ ﺮ ﺳ ﻲ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
) ENP ( ا ﻟﺘ ﻲ ﻣ ﺮّﻘ ھ ﺎ ﻓ ﻲ ﺣ ﺮ م
"
ﻛ ﻠﯿ ﺔ أ و ر و ﺑﺎ
"
ﻓ ﻲ
"
ﻧﺎ ﺗ ﻮ ﻟﯿ ﻦ
"
ﻓ ﻲ ﺑ ﻮ ﻟﻨ ﺪا .
إ نّ
ﻧﺘ ﺎﺋ ﺞ ھ ﺬا اﻟ ﺒ ﺤ ﺚ و ا ﺿ ﺤ ﺔ ﺟ ﺪًا : ﯾﻘ ﻮ م
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺑﺒ ﻨﺎ ء اﻟ ﻔ ﻀ ﺎ ء اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﻲ ﻋ ﺒ ﺮ ﺛ ﻼ ث ﻣ ﻤ ﺎ ر ﺳ ﺎ ت ا ﺳ ﺘ ﻄ ﺮ اد ﯾ ﺔ
، ﻻ ﺳ ﯿ ﻤ ﺎ
"
اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻛ ﻔ ﻀ ﺎ ء ﺟ ﯿ ﻮ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﻲ ﻣ ﺘﻨ ﻮ ع
"
، و
"
اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻛ ﻔ ﻀ ﺎ ء ﻣ ﺤ ﻔ ﻮ ف ﺑﺎ ﻟ ﻤ ﺨ ﺎ ط ﺮ
"
، و
"
اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻛ ﻔ ﻀ ﺎ ء ﺿ ﺮ و ر ي ﻟ ﻤ ﺼ ﺎﻟ ﺢ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د
ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
"
. و ﺑﯿ ﻨ ﻤ ﺎ ﯾﻘ ﻮ م
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺑ ﺒﻨ ﺎ ء ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﺑ ﮭ ﺬ ه اﻟ ﻄ ﺮ ﯾﻘ ﺔ
، ﯾ ﻘ ﻮ م أ ﯾ ﻀًﺎ ﺑﺈ ﻋ ﺎ د ة اﻧ ﺘﺎ ج ﻧ ﻔ ﺴ ﮫ ﺑ ﻄ ﺮ ﯾﻘ ﺔ ﻣ ﺜﺎ ﻟﯿ ﺔ ﻋ ﻠ ﻰ أ ﻧّ
ﮫ ﻣ ﺴ ﺘﻘ ﺮ
و آ ﻣ ﻦ
، و ﺑﺈ ﺿ ﻔﺎ ء ا ﻟ ﺸ ﺮ ﻋ ﯿ ﺔ ﻋ ﻠ ﻰ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺎﺗ ﮫ ا ﻟﺘ ﻲ ھ ﻲ ﻓ ﻲ ا ﻷ ﺳ ﺎ س ﺗ ﻜ ﻨ ﻮ ﻗ ﺮ ا ط ﯿ ﺔ و ﺗﻨ ﺰ ع ا ﻟ ﻄ ﺎﺑ ﻊ ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﻲ
، و ﻛ ﺬﻟ ﻚ - ﺑ ﺪ ر ﺟ ﺔ أ ﻛ ﺒ ﺮ ﻣ ﻨ ﺬ أ و اﺋ ﻞ
اﻟ ﺘ ﺴ ﻌ ﯿﻨ ﯿﺎ ت – ذ ي ط ﺎﺑ ﻊ أ ﻣ ﻨ ﻲ . ﺑﻨ ءًﺎ ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟ ﻤ ﻼ ﺣ ﻈ ﺎ ت ا ﻟ ﻤ ﺬ ﻛ ﻮ ر ة
، ﯾ ﺪ ﻋ ﻮ ﻣ ﻮ ﺟ ﺰ ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت ھ ﺬا
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
إ ﻟ ﻰ ﺗ ﻐ ﯿﯿ ﺮ ﺧ ﻄ ﺎﺑ ﺎ ت
اﻟ ﻐ ﯿ ﺮ ﯾ ﺔ ) و ﻛ ﺬﻟ ﻚ ﺗﻠ ﻚ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻌ ﻠﻘ ﺔ ﺑﺎ ﻷ ﻣ ﻦ ( ا ﻟﺘ ﻲ ﯾﺘ ﻢ ا ﺳ ﺘ ﺨ ﺪا ﻣ ﮭ ﺎ ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ ﺗ ﻌ ﺮ ﯾ ﻒ ﻣ ﺠ ﺘ ﻤ ﻌ ﺎ ت و د و ل ا ﻟﺒ ﺤ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ . ﻛ ﻤ ﺎ ﯾﻘ ﺘ ﺮ ح ا ﻟ ﻤ ﻮ ﺟ ﺰ ﻧﺒ ﺬ
) ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻷ ﻗ ﻞ ﻟ ﺪ ر ﺟ ﺔ ﻣ ﻌ ﯿﻨ ﺔ ( ﻣ ﻘﺎ ر ﺑ ﺔ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ا ﻟﺘ ﻜ ﻨ ﻮ ﻗ ﺮ ا ط ﯿ ﺔ و اﻟ ﻼ - ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ ﻟ ﻠ ﻤ ﺠ ﺘ ﻤ ﻌ ﺎ ت ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺘ ﮭ ﺪ ﻓ ﺔ ﻋ ﺒ ﺮ ﺗ ﯿ ﺴ ﯿ ﺮ ا ﻟﻔ ﺮ ص ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ
ﺗ ﻌ ﺰ ﯾ ﺰ اﻟ ﻮ ﻛ ﺎﻟ ﺔ اﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ ﻟﻠ ﻤ ﺤ ﻠﯿ ﯿ ﻦ
، ﺑﺎ ﻷ ﺧ ﺺ اﻟ ﻤ ﺠ ﻤ ﻮ ﻋ ﺎ ت اﻟ ﻤ ﻌ ﺎ ر ﺿ ﺔ
، و اﻟ ﺠ ﮭ ﺎ ت اﻟ ﻔﺎ ﻋ ﻠ ﺔ ﻓ ﻲ اﻟ ﻤ ﺠ ﺘ ﻤ ﻊ اﻟ ﻤ ﺪ ﻧ ﻲ ﻏ ﯿ ﺮ اﻟ ﻤ ﻨﺘ ﺪ ﺑ ﺔ
، و اﻟ ﻨ ﺴ ﺎ ء
ﻛ ﻌ ﻮ ا ﻣ ﻞ ﺗ ﻐ ﯿﯿ ﺮ و ﺗ ﺤ ﺪ ﯾ ﺚ .
ﺑﻨ ﺎ ء ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ ﻟﻠ ﺒ ﺤ ﺮ اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
ﯾﻠ ﺨّ
ﺺ ھ ﺬا ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺘﻨ ﺪ ﻧﺘ ﺎﺋ ﺞ ر ز ﻣ ﺔ ﻋ ﻤ ﻞ
"
ﻣِ
ﺪ ر ﯾ ﺴ ﺖ
"
ا ﻷ و ﻟ ﻰ ﺣ ﻮ ل ﻗﯿ ﺎ م
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ ﺑ ﺒﻨ ﺎ ء ا ﻟﺒ ﺤ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
، ﻛ ﻤ ﺎ ﯾ ﺤ ﺪ د ا ﻵ ﺛﺎ ر ا ﻟ ﻤ ﺘ ﺮ ﺗﺒ ﺔ ﻋ ﻠ ﻰ
اﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت .
ﻣ ﺎﯾ ﻮ /أ ﯾﺎ ر 2017
ﻣ ﻘ ﺪ ﻣ ﺔ و ﻣ ﻠ ﺨ ﺺ ﺗﻨ ﻔ ﯿ ﺬ ي
ﻣ ﻮ ﺟ ﺰ
ا ﻟ ﺴ
$ﺎ ﺳ
ﺎ ت
ا
ﻷ
و
ر
و
+,
ﺔ
- ﺔ +, و ر و ﻷ ا ت ﺎ ﺳ $ﺎ ﺴ ﻟ ا ﺰ ﺟ ﻮ ﻣ -
2| ﺔﺤﻔﺻ
و ﻗ ﺪ ﺗ ﻢ ا ﻟﻘ ﯿﺎ م ﺑ ﺎﻟ ﺘ ﺤ ﻠﯿ ﻼ ت ا ﻟ ﺨ ﺎ ﺻ ﺔ ﺑ ﺮ ز ﻣ ﺔ ا ﻟ ﻌ ﻤ ﻞ ا ﻷ و ﻟ ﻰ ﻋ ﺒ ﺮ ا ﻧﺘ ﺎ ج ﺛ ﻼ ث أ و ر ا ق ﻋ ﻤ ﻞ ﻋ ﻦ ﺑ ﻨﺎ ء
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻟ ﻤ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
ﺧ ﻼ ل ﺛ ﻼ ث ﻣ ﺮ ا ﺣ ﻞ ز ﻣ ﻨﯿ ﺔ ) 1970 - 1989
، و 1990 - 2002
، و 2003 - 2017 ( . ﻓ ﻲ ﻣ ﺎ ﯾﺘ ﻌ ﻠّ
ﻖ ﺑ ﻘﯿ ﺎ م
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺑ ﺒﻨ ﺎ ء
"
ﻣ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ
اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
"
ﺧ ﻼ ل 1970 - 1989
، ﯾ ﻈ ﮭ ﺮ ا ﻟﺘ ﺤ ﻠﯿ ﻞ أ نّ
ﻣ ﺤ ﺎ و ﻻ ت أ و ر و ﺑﺎ ا ﻟﺒ ﻜ ﺮ ﻟﺒ ﻨﺎ ء ﻣ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻛ ﺎﻧ ﺖ ﻣ ﺪ ﻓ ﻮ ﻋ ﺔ أ ﺳ ﺎ ﺳًﺎ ﺑﺎ ﻟ ﻤ ﺼ ﺎﻟ ﺢ
ا ﻻ ﻗ ﺘ ﺼ ﺎ د ﯾ ﺔ ﻟ ـ
"
اﻟ ﺠ ﻤ ﺎ ﻋ ﺔ ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
"
و ﻛ ﺎﻧ ﺖ ﺿ ﺮ و ر ﯾ ﺔ ﺑ ﺤ ﻜ ﻢ ﻋ ﻤ ﻠﯿ ﺎ ت ا ﻟﺘ ﻮ ﺳ ﻊ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻜ ﺮ ر ة . ﻟﻢ ﺗﻨ ﻈ ﺮ
"
اﻟ ﺠ ﻤ ﺎ ﻋ ﺔ ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
"
إ ﻟ ﻰ ﻣ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ
اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻋ ﻠ ﻰ أ ﻧّ
ﮭ ﺎ ﻓ ﻀ ﺎ ء ﻣ ﺘ ﻤ ﺎ ﺳ ﻚ
، و ﺗ ﻢ ا ﻟﺘ ﻤ ﯿﯿ ﺰ ﺑ ﻮ ﺿ ﻮ ح ﺑ ﯿ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﻜ ﻮ ﻧﺎ ت ا ﻟ ﺠ ﻐ ﺮ اﻓ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺨ ﺘﻠ ﻔ ﺔ ﻟ ﮭ ﺬ ه اﻟ ﻤ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ . ﻛ ﻤ ﺎ ﯾ ﻈ ﮭ ﺮ ا ﻟﺘ ﺤ ﻠﯿ ﻞ أ نّ
ﻣ ﻌ ﻈ ﻢ
ﻣ ﺒﺎ د ر ا ت
"
اﻟ ﺠ ﻤ ﺎ ﻋ ﺔ
"
ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ ا ﻟﺘ ﻌ ﺎ و ن ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﻲ ﻣ ﻊ ا ﻟ ﻌ ﺪ ﯾ ﺪ ﻣ ﻦ د و ل ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻟ ﻢ ﺗ ﻨ ﺠ ﺢ . و ﯾ ﻜ ﺸ ﻒ ا ﻟﺘ ﺤ ﻠﯿ ﻞ أ ﯾ ﻀًﺎ أ نّ
ﻣ ﻌ ﻈ ﻢ ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﯿ ﻦ ﻛ ﺎﻧ ﻮ ا
ﯾﻨ ﻈ ﺮ و ن إ ﻟ ﻰ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ا ﻟ ﺸ ﺮ ق ا ﻷ و ﺳ ﻂ - و ﻟﯿ ﺲ
"
ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
"
- ﻛ ﻤ ﺠ ﺎ ل ﻟ ﺪ ﯾﺒ ﻠ ﻮ ﻣ ﺎ ﺳ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﻮ ﻻ ﯾﺎ ت ا ﻟ ﻤ ﺘ ﺤ ﺪ ة اﻟ ﻔﺎ ﻋ ﻠ ﺔ
، ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟ ﺮ ﻏ ﻢ ﻣ ﻦ أ نّ
"
اﻟ ﺠ ﻤ ﺎ ﻋ ﺔ ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
"
ر أ ت ﻧ ﻔ ﺴ ﮭ ﺎ أﻧّ
ﮭ ﺎ ﺟ ﮭ ﺔ ﻓ ﺎ ﻋ ﻠ ﺔ أ ﻛ ﺜ ﺮ ﻗ ﻮ ة ﻗﺎ د ر ة ﻋ ﻠ ﻰ ﺑ ﻨﺎ ء ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻛ ﻤ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ ا ز د ھ ﺎ ر ا ﻗﺘ ﺼ ﺎ د ي .
أ ﻣ ﺎ ﺑﺎ ﻟﻨ ﺴ ﺒ ﺔ ﻟﺘ ﺤ ﻠﯿ ﻞ ﺑﻨ ﺎ ء
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻟﻠ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻓ ﻲ ﻣ ﺮ ﺣ ﻠ ﺔ 1990 - 2002
، ﻓﺈ ﻧّ
ﮫ ﯾ ﻮ ﺿ ﺢ أ ﻧّ
ﮫ ﻢّ ﺗ ﺗ ﻤ ﺜﯿ ﻞ ا ﻟ ﻔ ﻀ ﺎ ء ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﻲ
ﻛ ﻤ ﺼ ﺪ ر ﺗ ﮭ ﺪ ﯾ ﺪ ا ت
، و ﻛ ﻔ ﻀ ﺎ ء ﺑ ﺤ ﺎ ﺟ ﺔ إ ﻟ ﻰ ﺗ ﻔ ﺎ ﻋ ﻞ ﻣ ﻊ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
، و ﯾ ﺮ ﺟ ﻊ ذ ﻟ ﻚ أ ﺳ ﺎ ﺳًﺎ إﻟ ﻰ ﻗ ﺮ ب ا ﻟ ﻤ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ ﻣ ﻦ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
و اﻟ ﺪ و ل ا ﻷ ﻋ ﻀ ﺎ ء ا ﻟ ﻔ ﺮ د ﯾ ﺔ
، و ا ﻻ ﻋ ﺘ ﻤ ﺎ د ا ﻟ ﻤ ﺘﺒ ﺎ د ل ﺑﯿ ﻨ ﮭ ﺎ.
و ﻗ ﺪ ﺣ ﺎ ﺟ ﺞ
"
ﻣ ﺮ ﻛ ﺰ ﺑ ﺮ ﺷ ﻠ ﻮ ﻧ ﺔ ﻟ ﻠ ﺸ ﺆ و ن ا ﻟﺪ و ﻟﯿ ﺔ
"
) CIDOB (
أ ﻧّ
ﮫ ﻢّ ﺗ اﻟ ﻨ ﻈ ﺮ إ ﻟ ﻰ
اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻋ ﻠ ﻰ أ ﻧّ
ﮫ ﻓ ﺮ ﺻ ﺔ ﻟ ـ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
، و ﻛ ﺬﻟ ﻚ ﻣ ﺴ ﺆ و ﻟﯿ ﺔ ﻣ ﻔ ﺮ و ﺿ ﺔ ﺗﯿًذا ﺎ.
و ﻗ ﺪ ظ ﮭ ﺮ ت ا ﻧ ﻌ ﻜ ﺎ ﺳ ﺎ ت ا ﻷ ﻣ ﺮ ﻓ ﻲ ط ﻤ ﻮ ح
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د
ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ا ﻟ ﻤ ﺘﻨ ﺎ ﻣ ﻲ ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻌ ﻼ ﻗﺎ ت ا ﻟﺪ و ﻟﯿ ﺔ و ﻋ ﻘ ﺪ
"
اﻟ ﺸ ﺮ ا ﻛ ﺔ ا ﻷ و ر و - ﻣ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﯿ ﺔ
"
ﻛ ﻤ ﺸ ﺮ و ع ﺑ ﻨﺎ ء ﻣ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ ﯾ ﺘ ﻤ ﺘ ﻊ ﺑ ﺒ ﻌ ﺪ ﺛ ﻨﺎ ﺋ ﻲ ﻗ ﻮ ي . ﺣ ﺪ ث ھ ﺬا
ﻋ ﻠ ﻰ ﺧ ﻠﻔ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﻨﺎ ﻗ ﺸ ﺎ ت ا ﻟ ﺴ ﺎﺑ ﻘ ﺔ ا ﻟﺘ ﻲ ﻛ ﺎﻧ ﺖ ﺗ ﺪ و ر ﺣ ﻮ ل ر ﺳ ﻢ ﺣ ﺪ و د ا ﻟﺒ ﺤ ﺮ ا ﻷ ﺑﯿ ﺾ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
، و ھ ﻲ ﻧ ﻘ ﻄ ﺔ ﺧ ﻼ ف ﻟ ﻄ ﺎﻟ ﻤ ﺎ ﺗ ﻢ ا ﻟﻨ ﻘﺎ ش ﻓ ﻲ أ ﺣ ﺪ
و ﺟ ﮭ ﯿ ﮭ ﺎ:
ا ﻟ ﺮ ﻋ ﺎﯾ ﺔ ﻣ ﻘﺎ ﺑ ﻞ ا ﻟ ﻤ ﻠ ﻜ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺸ ﺘ ﺮ ﻛ ﺔ
، و ﻛ ﺬﻟ ﻚ ا ﻟﻔ ﺎﺋ ﺪ ة ﻣ ﻦ ا ﺗﺒ ﺎ ع ﻣ ﺠ ﺮ د ﻧ ﮭ ﺞ ﺗ ﻜ ﻨ ﻮ ﻗ ﺮ ا ط ﻲ ﻣ ﻘﺎ ﺑ ﻞ ﻧ ﮭ ﺞ ﺷ ﺎ ﻣ ﻞ . ﻛ ﻤ ﺎ ﺳ ﻠّ
ﻂ ﺗ ﻘ ﺮ ﯾ ﺮ
"
ﻣ ﺮ ﻛ ﺰ
ﺑ ﺮ ﺷ ﻠ ﻮ ﻧ ﺔ
"
اﻟ ﻀ ﻮ ء ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻷ ھ ﻤ ﯿ ﺔ اﻟ ﺘ ﻲ أ و ﻟﺘ ﮭ ﺎ
"
اﻟ ﺸ ﺮ ا ﻛ ﺔ ا ﻷ و ر و - ﻣ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﯿ ﺔ
"
ﻻ ﻧ ﮭ ﯿﺎ ر ﻋ ﻤ ﻠﯿ ﺔ اﻟ ﺴ ﻼ م ﻓ ﻲ اﻟ ﺸ ﺮ ق ا ﻷ و ﺳ ﻂ و ھ ﺠ ﻤ ﺎ ت 11
ﺳ ﺒﺘ ﻤ ﺒ ﺮ . و ﻗ ﺪ ﻗ ﺎ ل ا ﻟ ﻤ ﺮ ﻛ ﺰ إ نّ
ھ ﺬ ه اﻟ ﺘ ﻄ ﻮ ر ا ت ﻛ ﺎﻧ ﺖ ﺑ ﻤ ﺜﺎ ﺑ ﺔ ا ﺧ ﺘﺒ رًﺎ ا ﻟﯿ ﺲ ﻓ ﻘ ﻂ ﻟ ﻠ ﺸ ﺮ ا ﻛ ﺔ
، ﺑ ﻞ أ ﯾ ﻀًﺎ ﻟـ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺑ ﺄ ﻛ ﻤ ﻠ ﮫ . ﺑﺎ ﻟﺘ ﺎﻟ ﻲ
،
إ نّ
ا ﻟ ﺨ ﻼ ﺻ ﺔ ا ﻟﺘ ﻲ و ﺻ ﻞ
‘ﻟ ﯿ ﮭ ﺎ
"
ﻣ ﺮ ﻛ ﺰ ﺑ ﺮ ﺷ ﻠ ﻮ ﻧ ﺔ
"
ﻓ ﻲ ﻣ ﺎ ﯾ ﺨ ﺺ ﻣ ﺮ ﺣ ﻠ ﺔ 1990 - 2001 ھ ﻲ أ ﻧّ
ﮫ ﻣ ﺎ ﺑ ﺪأ ﻛ ﻤ ﺸ ﺮ و ع ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﻲ ﻟ ﺒﻨ ﺎ ء ا ﻟ ﻤ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ ﻓ ﻲ
اﻟ ﺒ ﺤ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﺗ ﻢ ﺗ ﻨﻔ ﯿ ﺬ ه ﻓ ﻲ ﻧ ﮭ ﺎﯾ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﻄ ﺎ ف ﺑ ﻄ ﺮ ﯾﻘ ﺔ ﻏ ﯿ ﺮ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ و ﺗ ﻜ ﻨ ﻮ ﻗ ﺮ ا ط ﯿ ﺔ إ ﻟ ﻰ ﺣ ﺪ ﻣ ﺎ.
و ﻗ ﺪ ﻛ ﺎﻧ ﺖ ﻋ ﻤ ﻠﯿ ﺎ ت
"
ا ﻷ ﻣ ﻨَﻨ ﺔ
"
ﻣ ﻮ ﺟ ﻮ د ة ﻣ ﻨ ﺬ
اﻟ ﺒ ﺪا ﯾ ﺔ
، و ﻗ ﺪ ﻢّ ﺗ ﺗﻘ ﺪ ﯾ ﻢ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
/أ و ر و ﺑﺎ ﻛ ﺤ ﻞّ
ﻟ ﻠﺘ ﮭ ﺪ ﯾ ﺪا ت ا ﻟﻨ ﺎﺑ ﻌ ﺔ ﻣ ﻦ ا ﻟ ﺠ ﻨ ﻮ ب . و ﻗ ﺪ أ ﺻ ﺒ ﺤ ﺖ ﻋ ﻤ ﻠﯿ ﺎ ت ا ﻟﺘ ﻮ ر ﯾ ﻖ ھ ﺬ ه ظ ﺎ ھ ﺮ ة أ ﻛ ﺜ ﺮ
ﻣ ﻨ ﺬ أ ﺣ ﺪا ث 11 ﺳ ﺒﺘ ﻤ ﺒ ﺮ
، و ﺑ ﺸ ﻜ ﻞ ﺧ ﺎ ص ﻓ ﻲ إ ط ﺎ ر ﺗ ﻌ ﺎ ﻣ ﻞ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻣ ﻊ ا ﻟ ﮭ ﺠ ﺮ ة و أ ز ﻣ ﺔ ا ﻟ ﻼ ﺟ ﺌﯿ ﻦ ا ﻟﺘ ﻲ ﺑ ﺪأ ت ﻋ ﺎ م 2015
، و ﻓ ﻲ
إ ط ﺎ ر ﻋ ﻼ ﻗ ﺔ أ و ر و ﺑﺎ ﺑ ﺎ ﻹ ﺳ ﻼ م .
ﻓ ﻲ ﻣ ﺮ ﺣ ﻠ ﺔ 2003 - 2017
، ﻛ ﺎﻧ ﺖ ﻣ ﻘ ﺎ ر ﺑ ﺔ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻟ ﺠ ﻨ ﻮ ب ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
"
ﺗ ﺘ ﻤ ﺤ ﻮ ر ﺑ ﺸ ﻜ ﻞ ﺧ ﺎ ص ﺣ ﻮ ل ﺗ ﺮ ﺳ ﯿ ﻢ ﺣ ﺪ و د
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د
ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
، و ﺑﺎ ﻟﺘ ﺎﻟ ﻲ ﺧ ﻠ ﻖ د ا ﺧ ﻞ آ ﻣ ﻦ و ﺧ ﺎ ر ج ﺧ ﻄ ﺮ ) ﻛ ﻤ ﺎ ﯾ ﻈ ﮭ ﺮ ﻓ ﻲ ا ﻟﺘ ﺸ ﺪ ﯾ ﺪ ﻋ ﻠ ﻰ ﻣ ﺮ اﻗ ﺒ ﺔ ا ﻟ ﺤ ﺪ و د و إد ا ر ة اﻟ ﮭ ﺠ ﺮ ة
، ﻛ ﻤ ﺎ ﯾ ﺮ د ﻓ ﻲ آ ﺧ ﺮ
اﻟ ﻤ ﺴ ﺘﻨ ﺪا ت ا ﻟ ﺼ ﺎ د ر ة ﻋ ﻦ
"
ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
"
( . و ﯾ ﺤ ﺎ ﺟ ﺞ ا ﻟﺘ ﻘ ﺮ ﯾ ﺮ ا ﻟ ﺼ ﺎ د ر ﻋ ﻦ
"
ﻣ ﺠ ﻠ ﺲ أ و ر و ﺑﺎ
"
أ نّ
ﻣ ﻘ ﺎ ر ﺑ ﺔ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ا ﻷ ﻣ ﻨﯿ ﺔ ﻛ ﺎﻧ ﺖ ﺗ ﻤ ﺮ ﯾ ﻦ ﺑﻨ ﺎ ء ھ ﻮ ﯾ ﺔ
، ﻻ ﺳ ﯿ ﻤ ﺎ ﻋ ﻠ ﻰ ﻏ ﺮ ا ر اﻟ ﮭ ﺠ ﺮ ة و ا ﻹ ر ھ ﺎ ب اﻟ ﺮ ا د ﯾ ﻜ ﺎﻟ ﻲ اﻟ ﻤ ﺴ ﺘ ﻮ ﺣ ﻰ د ﯿًﺎﯾﻨ ) ﻛ ﻤ ﺎ ﯾ ﻈ ﮭ ﺮ ﻓ ﻲ ﻧ ﺼ ﻮ ص
"
ا ﻻ ﺳ ﺘ ﺮ اﺗ ﯿ ﺠ ﯿ ﺔ ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ ﻟ ﻸ ﻣ ﻦ
"
، و
"
ا ﻻ ﺳ ﺘ ﺮ اﺗ ﯿ ﺠ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﻌ ﺎﻟ ﻤ ﯿ ﺔ ﻟ ﻼ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
، و
"
ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
"
( . ﻛ ﻤ ﺎ ﯾ ﻜ ﺸ ﻒ ا ﻟﺘ ﻘ ﺮ ﯾ ﺮ
ط ﯿ ﻒ ﻛ ﺎﻧ ﺖ ﻣ ﻘﺎ ر ﺑ ﺔ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻧ ﺎ ز ﻋ ﺔ ﻟ ﻠ ﺼ ﻔ ﺔ ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ ﻓ ﻲ ھ ﺬا ا ﻟ ﺸ ﺄ ن . و ﺑﺎ ﻟﻨ ﺴ ﺒ ﺔ ﻟ ﺜﻨ ﺎﺋ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﻌ ﺎﯾ ﯿ ﺮ و اﻟ ﻤ ﺼ ﺎﻟ ﺢ ا ﻟﺜ ﻨﺎ ﺋﯿ ﺔ ﻓ ﻲ ﻋ ﻼ ﻗﺎ ت
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺑ ﺸ ﺮ ﻛ ﺎﺋ ﮫ ﻓ ﻲ ﺟ ﻨ ﻮ ب ا ﻟﺒ ﺤ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
، ﯾ ﺒ ﺮ ز ﺗ ﻘ ﺮ ﯾ ﺮ
"
ﻣ ﺠ ﻠ ﺲ أ و ر و ﺑﺎ
"
أ نّ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻛ ﺎ ن ﯾ ﻌ ﺘ ﺮ ﯾ ﮫ ا ﻟ ﺤ ﺎ ﺟ ﺔ
اﻟ ﺪﻟ ﯿ ﻞ و اﻟ ﺘ ﺤ ﻠﯿ ﻞ
- ﺔ +, و ر و ﻷ ا ت ﺎ ﺳ $ﺎ ﺴ ﻟ ا ﺰ ﺟ ﻮ ﻣ -
3| ﺔﺤﻔﺻ
ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ إ ﻋ ﺎ د ة ا ﻻ ﺧ ﺘ ﻼ ف ا ﻟ ﻤ ﻌ ﯿﺎ ر ي ﻋ ﻦ ا ﻵ ﺧ ﺮ ﯾ ﻦ ﺣ ﺘ ﻰ ﯾ ﺘ ﻤ ﻜ ﻦ ﻣ ﻦ ا ﻟ ﺴ ﻌ ﻲ و ر ا ء ا ھ ﺘ ﻤ ﺎ ﻣ ﺎﺗ ﮫ ﺑ ﺸ ﻜ ﻞ أ ﻛ ﺜ ﺮ ﻓ ﻌ ﺎﻟ ﯿ ﺔ . و ﯾ ﻀ ﯿ ﻒ ا ﻟﺘ ﻘ ﺮ ﯾ ﺮ أ نّ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د
ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﯾ ﻨﺘ ﮭ ﺞ ﻣ ﻘﺎ ر ﺑ ﺔ ﻻ - ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ و ﺗ ﻜ ﻨ ﻮ ﻗ ﺮ ا ط ﯿ ﺔ ﺗ ﺘ ﻐ ﺬ ى ﻋ ﻠ ﻰ ﺑ ﻨﺎ ء ا ﻟﺬ ا ت ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺜﺎ ﻟﯿ ﺔ ﻓ ﻲ ﻣ ﻮ ا ﺟ ﮭ ﺔ ا ﻵ ﺧ ﺮ ﯾ ﻦ ﻏ ﯿ ﺮ ا ﻟ ﻜ ﺎ ﻣ ﻠﯿ ﻦ .
ﻓ ﻲ ا ﻟ ﺨ ﺘﺎ م
، أ ظ ﮭ ﺮ ا ﻟﺒ ﺤ ﺚ ﻓ ﻲ ر ز ﻣ ﺔ ا ﻟ ﻌ ﻤ ﻞ ا ﻷ و ﻟ ﻰ أ نّ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﯾ ﻘ ﻮ م ﺑﺒ ﻨﺎ ء ﻣ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻣ ﻦ ﺧ ﻼ ل ﺛ ﻼ ث ﻣ ﻤ ﺎ ر ﺳ ﺎ ت
ا ﺳ ﺘ ﻄ ﺮ ا د ﯾ ﺔ ﺑ ﺸ ﻜ ﻞ أ ﺳ ﺎ ﺳ ﻲ :
"
اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻛ ﻔ ﻀ ﺎ ء ﺟ ﯿ ﻮ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﻲ ﻣ ﺘﻨ ﻮ ع
"
، و
"
اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻛ ﻔ ﻀ ﺎ ء ﻣ ﺤ ﻔ ﻮ ف ﺑ ﺎﻟ ﻤ ﺨ ﺎ ط ﺮ
"
، و
"
اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻛ ﻔ ﻀ ﺎ ء
ﺿ ﺮ و ر ي ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ ﻣ ﺼ ﺎﻟ ﺢ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
"
. و ﺗ ﺨ ﺪ م ھ ﺬ ه ا ﻟ ﻤ ﻤ ﺎ ر ﺳ ﺎ ت ﻓ ﻲ ﺑﻨ ﺎ ء ھ ﻮ ﯾ ﺔ أ و ر و ﺑﯿ ﺔ ﻣ ﺜﺎ ﻟﯿ ﺔ ﻓ ﻲ ﻣ ﻘ ﺎﺑ ﻞ ا ﻵ ﺧ ﺮ و ن ﻣ ﻦ
ﺳ ﻜ ﺎ ن ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ا ﻟ ﺬ ي ﯾ ﺘ ﻢ ﺗ ﺼ ﻮ ﯾ ﺮ ھ ﻢ ﻋ ﻠ ﻰ أ ﻧ ﮭ ﻢ ﻣ ﺠ ﺘ ﻤ ﻌ ﺎ ت ﺗ ﻌ ﺎﻧ ﻲ ﻣ ﻦ ﺣ ﻜ ﻮ ﻣ ﺎ ت و ﺳ ﻠ ﻄ ﺎ ت ﺳ ﯿﺌ ﺔ
، و ﻻ ﺗ ﺴ ﺘ ﻄ ﯿ ﻊ أ ن ﺗ ﺘ ﻌ ﺎ و ن ﻓ ﻲ ﻣ ﺎ ﺑﯿ ﻨ ﮭ ﺎ،
و ﻋ ﺮ ﺿ ﺔ ﻟﻠ ﻨ ﺰ ا ﻋ ﺎ ت . ﺑ ﻜ ﻠ ﻤ ﺎ ت أ ﺧ ﺮ ى
، ﯾﺘ ﻢ ﺗ ﺼ ﻮ ﯾ ﺮ ھ ﺎ ﻋ ﻠ ﻰ أ ﻧّ
ﮭ ﺎ ﻣ ﺠ ﺘ ﻤ ﻌ ﺎ ت ﺿ ﻌ ﯿﻔ ﺔ
، و ﻧﺎ ﻗ ﺼ ﺔ
، و ر ﺟ ﻌ ﯿ ﺔ
، و ﻏ ﯿ ﺮ ھ ﺎ ﻣ ﻦ ا ﻟ ﺼ ﻔﺎ ت ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻌ ﻠﻘ ﺔ .
و اﻟ ﺠ ﺪ ﯾ ﺮ ﺑ ﺎﻟ ﺬ ﻛ ﺮ أ نّ
ﺗ ﺼ ﻮ ﯾ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
"
ﻋ ﻠ ﻰ أ ﻧّ
ﮫ ﻣ ﺠ ﺎ ل ﻣ ﺘﻨ ﻮ ﯾُع ﺤ ﻀ ﺮ ﻣ ﻘﺎ ر ﻧ ﺔ ﺣ ﺘ ﻤ ﯿ ﺔ ﻣ ﻊ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ا ﻟﺬ ﯾُي ﻌ ﺪ ﻗ ﺪ ﻧ ﺠ ﺢ ﻓ ﻲ ﺗ ﺤ ﻘﯿ ﻖ
"
اﻟ ﻮ ﺣ ﺪ ة ﻓ ﻲ ا ﻟﺘ ﻨ ﻮ ع
"
. و ﯾﺘ ﻢ ﺗ ﻮ ظ ﯿ ﻒ
"
ﺧ ﻄ ﺎ ب ا ﻟ ﺨ ﻄ ﺮ
"
ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ ﺗ ﻌ ﺮ ﯾ ﻒ ا ﻟ ﻤ ﺨ ﺎ ط ﺮ ) ﻛ ﺎﻟ ﺼ ﺮ ا ﻋ ﺎ ت
، و ا ﻹ ر ھ ﺎ ب
، و اﻟ ﮭ ﺠ ﺮ ة ﻏ ﯿ ﺮ ا ﻟ ﺸ ﺮ ﻋ ﯿ ﺔ
،
و أ ﺳ ﻠ ﺤ ﺔ اﻟ ﺪ ﻣ ﺎ ر اﻟ ﺸ ﺎ ﻣ ﻞ
، و اﻟ ﺘ ﻄ ﺮ ف ( اﻟ ﺘ ﻲ ﯾﺒ ﺪ و أﻧ ﮭ ﺎ ﺗﻨ ﺒ ﻊ ﻣ ﻦ ﺟ ﻨ ﻮ ب اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ و ﺟ ﻮ ا ر ه.
ﻣ ﻦ ﻧﺎ ﺣ ﯿ ﺔ أ ﺧ ﺮ ى
، إ ن ھ ﺬا اﻟ ﺨ ﻄ ﺎ ب ھ ﻮ ﻟُﺒ ﻨ ﺔ
اﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت ا ﻷ ﻣ ﻨﯿ ﺔ ﻟ ـ
"
ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺗ ﺠ ﺎه ا ﻟ ﻤ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ
، ﻛ ﻤ ﺎ أ نّ
ﺗ ﺼ ﻮ ﯾ ﺮ ﻣ ﺠ ﺘ ﻤ ﻌ ﺎ ت ﺟ ﻨ ﻮ ب ا ﻟﺒ ﺤ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﻋ ﻠ ﻰ أ ﻧّ
ﮭ ﺎ ﻧ ﺰ ا ﻋ ﯿ ﺔ ﯾﻨ ﻄ ﻮ ي
ﺑ ﻄ ﺒﯿ ﻌ ﺘ ﮫ ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟ ﻤ ﻘﺎ ر ﻧ ﺔ ﻣ ﻊ ا ﻟﺬ ا ت ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ / ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ ا ﻟﺘ ﻲ - ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﻘﺎ ﺑ ﻞ - ﺗ ﻌ ﺘﺒ ﺮ ﺳ ﻠ ﻤ ﯿ ﺔ .
ﺿ ﻤ ﻦ ﺣ ﺪ و د ا ﻟﺘ ﺤ ﻠﯿ ﻞ ا ﻟﻨ ﻈ ﺮ ي و اﻟ ﻤ ﻔﺎ ھ ﯿ ﻤ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﻀ ﻄ ﻠ ﻊ ﺑ ﮫ
، و ﺟ ﺪ ت ر ز ﻣ ﺔ ا ﻟ ﻌ ﻤ ﻞ ا ﻷ و ﻟ ﻰ أ نّ
ﻗ ﯿﺎ م
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺑ ﺒﻨ ﺎ ء ا ﻟ ﻤ ﺘ ﺳّﻮ ﻂ ﻛ ﻔ ﻀ ﺎ ء
ﺟ ﯿ ﻮ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﻲ ﻣ ﺤ ﻔ ﻮ ف ﺑ ﺎﻟ ﻤ ﺨ ﺎ ط ﺮ و ﺿ ﺮ و ر ي ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ ﻣ ﺼ ﺎﻟ ﺢ ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻻ ﻗﺘ ﺼ ﺎ د ﯾ ﺔ و ا ﻷ ﻣ ﻨﯿ ﺔ
، ﯾ ﺆ ﺛ ﺮ ﻋ ﻠ ﻰ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت ا ﻷ ﺧ ﯿ ﺮ ﯾ ﺤ ﻖ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ .
ﻋ ﻤ ﻠﯿ ﺔ ا ﻟﺒ ﻨﺎ ء ھ ﺬ ه ﻻ ﺗ ﺸ ﯿ ﺮ ﻓ ﻘ ﻂ إ ﻟ ﻰ ا ﻧﺘ ﺎ ج و إ ﻋ ﺎ د ة اﻧ ﺘﺎ ج ا ﻟ ﮭ ﻮ ﯾﺎ ت ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ و اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﯿ ﺔ ﻓ ﻲ ﻣ ﻘﺎ ﺑ ﻞ ﺑ ﻌ ﻀ ﮭ ﺎ،
ﺑ ﻞ ﻟ ﮭ ﺎ أﯾ ﻀًﺎ ﺗ ﺪا ﻋ ﯿﺎ ت ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺎﺗ ﯿ ﺔ .
و ﺗ ﺆ د ي ا ﻷ ﻣ ﻨَﻨَ
ﺔ ﺣ ﻤًﺘ ﺎ إﻟ ﻰ ا ﻟﺘ ﺠ ﺮ ﯾ ﺪ ﻣ ﻦ ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ﻷ ﻧّ
ﮫ ﯾ ﻢّ ﺘ أ ﺧ ﺬ ا ﻟﻘ ﺮ ا ر ا ت ﻋ ﻠ ﻰ ﻣ ﺴ ﺘ ﻮ ى ا ﻟﻨ ﺨ ﺒ ﺔ ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ و ﯾﺘ ﻢ ا ﻓ ﺴ ﺎ ح ا ﻟﻘ ﻠﯿ ﻞ ﻣ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﺠ ﺎ ل أ ﻣ ﺎ م
اﻟ ﻨﻘ ﺎ ش ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﻲ ا ﻟ ﻌ ﺎ م . ﻣ ﻦ ﺟ ﮭ ﺔ أ ﺧ ﺮ ى
، إ نّ
ا ﻟﻨ ﮭ ﺞ ا ﻟ ﻼ - ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﻲ ا ﻟﺘ ﻜ ﻨ ﻮ ﻗ ﺮ ا ط ﻲ ا ﻟﺬ ي ﯾ ﻨﺘ ﮭ ﺠ ﮫ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺑ ﺎﻟ ﻨ ﺴ ﺒ ﺔ ﻟ ﻠ ﻤ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ ) ﺑﺎ ﻷ ﺧ ﺺ
ﻣ ﻨ ﻄ ﻖ ا ﻟ ﻤ ﻌ ﺎﯾ ﯿ ﺮ و اﻟ ﻤ ﻘﺎ ﯾﯿ ﺲ
، و ﻛ ﺬﻟ ﻚ ﻧ ﻈ ﺎ م ا ﻟﺘ ﻘﺎ ر ﯾ ﺮ ا ﻟﺘ ﻜ ﻨ ﻮ ﻗ ﺮ ا ط ﻲ ( ﯾ ﺘ ﻢ ﺗ ﺒ ﺮ ﯾ ﺮ ه ﻋ ﺒ ﺮ ا ﻹ ﺷ ﺎ ر ة إﻟ ﻰ ﻣ ﺼ ﻠ ﺤ ﺔ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻓ ﻲ ا ﺳ ﺘﻘ ﺮ ا ر
ﻣ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﺔ
، ﻛ ﺬﻟ ﻚ ﻣ ﺼ ﺎﻟ ﺤ ﮫ ا ﻻ ﻗﺘ ﺼ ﺎ د ﯾ ﺔ /ا ﻟﺘ ﺠ ﺎ ر ﯾ ﺔ .
ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟ ﺮ ﻏ ﻢ ﻣ ﻦ أ نّ
ا ﻟ ﻤ ﻘﺎ ر ﺑ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺘﺒ ﺎﯾ ﻨ ﺔ ا ﻟﺘ ﻲ ﯾﻨ ﺘ ﮭ ﺠ ﮭ ﺎ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
– ﺧ ﺼ ﻮ ﺻًﺎ ﺑ ﻌ ﺪ ﻣ ﺮ ا ﺟ ﻌ ﺔ
"
ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
"
ﻟ ﻌ ﺎ م
2015 و ﺗﺒ ﻨ ﻲ
"
ا ﻻ ﺳ ﺘ ﺮ اﺗ ﯿ ﺠ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﻌ ﺎﻟ ﻤ ﯿ ﺔ ﻟ ﻼ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻟ ﻌ ﺎ م 2016 – ﺗﺒ ﺪ و أ ﻗ ﻞ ﺗ ﺮ ﻛ ﯿ ﺰً
ا ﻋ ﻠ ﻰ أ و ر و ﺑﺎ و ﻣ ﻔ ﺼّﻠ ﺔ ﻋ ﻠ ﻰ ﻗﯿ ﺎ س ﺣ ﺎ ﺟ ﺎ ت
ﻣ ﺠ ﺘ ﻤ ﻌ ﺎ ت ﺟ ﻨ ﻮ ب ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
، إ ﻻ أ نّ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﯾ ﺴ ﺘ ﺨ ﺪ م ﺑ ﺸ ﻜ ﻞ ﻣ ﺘ ﺰ اﯾ ﺪ ﺧ ﻄ ﺎ ب ا ﻵ ﺧ ﺮ و ﺧ ﻄ ﺎ ب ا ﻷ ﻣ ﻨَﻨَ
ﺔ ﻓ ﻲ ﻣ ﺎ ﯾﺘ ﻌ ﻠّ
ﻖ ﺑ ﺎﻟ ﻤ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ .
ﯾ ﺤ ﺪّ
ھ ﺬا ا ﻟ ﺨ ﻄ ﺎ ب ﻣ ﻦ ﻗ ﺪ ر ة
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻟﻔ ﮭ ﻢ ا ﻟﺘ ﺎ م ﻟ ﺪ ﯾﻨ ﺎ ﻣ ﯿﺎ ت ا ﻟﺒ ﺤ ﺮ ا ﻷ ﺑﯿ ﺾ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ا ﻟ ﻌ ﻤ ﯿﻘ ﺔ
، و ﯾ ﺠ ﻌ ﻠ ﮫ ﻋ ﺮ ﺿ ﺔ ﻟ ﻼ ﻧﺘ ﻘﺎ د
ﺑ ﺴ ﺒ ﺐ ا ﻷ ﺑ ﻮ ﯾ ﺔ و اﻟ ﺘﻔ ﻮ ق ا ﻟ ﻤ ﻌ ﻠ ﻦ ﺗﯿًذا ﺎ.
إ ذ ن
، إ نّ
ﻣ ﺸ ﺎ ﻛ ﻞ ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ ) ﻛ ﻌ ﺪ م ا ﻟﻔ ﻌ ﺎﻟ ﯿ ﺔ
، و ﻋ ﺪ م و ﺿ ﻮ ح ا ﻟ ﺮ ؤ ﯾ ﺔ
، و ﻋ ﺪ م ﺛﻘ ﺔ ﺷ ﺮ ﻛ ﺎ ء
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د
"
ﺑ ﮫ ( ﻻ ﺗﺘ ﻌ ﻠّ
ﻖ ﺑﺎ ﻷ د و ا ت ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ ﺗ ﺤ ﺖ ﺗ ﺮّﺼ ﻓ ﮫ
، إ ذ إ نّ
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ﯾ ﻤ ﻠ ﻚ ا ﻟ ﻌ ﺪ ﯾ ﺪ ﻣ ﻦ ھ ﺬ ه اﻟ ﻮ ﺳ ﺎﺋ ﻞ . اﻟ ﻤ ﺸ ﻜ ﻠ ﺔ إ ذًا ﻓ ﻲ ا ﻟﻔ ﮭ ﻢ ﻣ ﺴ ﺒ ﻖ
و اﻟ ﻤ ﺆ ﻣ ﻨ ﻦ ﻟ ـ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻓ ﻲ ﻣ ﺎ ﯾﺘ ﻌ ﻠ ﻖ ﺑ ﺎﻟ ﻔ ﻀ ﺎ ء ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﻲ ) ﺣ ﺘ ﻰ ﻓ ﻲ ﺑ ﻌ ﺾ ا ﻷ ﺣ ﯿﺎ ن ﻓ ﻲ ﻣ ﺎ ﯾﺘ ﻌ ﻠّ
ﻖ ﺑ ﺄ ﻋ ﻀ ﺎ ء
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻣ ﻦ اﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ (
، ﺑﺎ ﻹ ﺿ ﺎﻓ ﺔ إﻟ ﻰ اﻟ ﻤ ﻘﺎ ر ﺑ ﺔ اﻟ ﺘ ﻜ ﻨ ﻮ ﻗ ﺮ ا ط ﯿ ﺔ
، و اﻟ ﻼ - ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ ﻓ ﻲ ﻛ ﺜﯿ ﺮ ﻣ ﻦ ا ﻷ ﺣ ﯿﺎ ن
، ﻷ ﻧّ
ﮭ ﺎ ﺗ ﻌ ﯿ ﻖ ﺗ ﺤ ﻠﯿ ﻞ ﺟ ﯿ ﻮ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﻲ أ ﻋ ﻤ ﻖ
ﻟﺪ ﯾﻨ ﺎ ﻣ ﯿ ﻜ ﯿﺎ ت ا ﻟ ﻤ ﺠ ﺘ ﻤ ﻌ ﺎ ت ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺘ ﮭ ﺪ ﻓ ﺔ
، و ﺗﻘ ﻠ ﻞ ﻣ ﻦ ﻓ ﻌ ﺎﻟ ﯿ ﺔ أ د و ا ت
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
. ﻓ ﻲ ﺿ ﻮ ء ھ ﺬا ا ﻟﺘ ﻘﯿ ﯿ ﻢ
، إ نّ
ا ﻟﺘ ﻮ ﺻ ﯿ ﺔ ا ﻟ ﺮ ﺋﯿ ﺴ ﯿ ﺔ ا ﻟﺘ ﻲ
ﺗ ﻀ ﻌ ﮭ ﺎ ر ز ﻣ ﺔ ا ﻟ ﻌ ﻤ ﻞ ا ﻷ و ﻟ ﻰ ھ ﻲ ﺗ ﻐ ﯿﯿ ﺮ ﺧ ﻄ ﺎﺑ ﺎ ت ا ﻵ ﺧ ﺮ ) و ﻛ ﺬﻟ ﻚ ا ﻷ ﻣ ﻦ ( ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺘ ﺨ ﺪ ﻣ ﺔ ﻟ ﺘ ﻌ ﺮ ﯾ ﻒ ا ﻟ ﻤ ﺠ ﺘ ﻤ ﻌ ﺎ ت و اﻟ ﺪ و ل ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ . و ﯾ ﺠ ﺐ
ﻗ ﺮ ن ھ ﺬا ا ﻟ ﻤ ﻮ ﺿ ﻮ ع ﺑ ﺎﻟ ﺘ ﺨ ﻠ ﻲ ) ﻋ ﻠ ﻰ ا ﻷ ﻗ ﻞ ﻟ ﺪ ر ﺟ ﺔ ﻣ ﻌ ﯿﻨ ﺔ ( ﻋ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﻘﺎ ر ﺑ ﺔ ا ﻟﺘ ﻜ ﻨ ﻮ ﻗ ﺮ ا ط ﯿ ﺔ و اﻟ ﻼ - ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ ا ﻟﺘ ﻲ ﯾ ﻨﺘ ﮭ ﺠ ﮭ ﺎ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﺑ ﺤ ﻖ
ا ﻵ ﺛﺎ ر اﻟ ﻤ ﺘ ﺮ ﺗﺒ ﺔ ﻋ ﻠ ﻰ اﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت و اﻟ ﺘ ﻮ ﺻ ﯿﺎ ت
- ﺔ +, و ر و ﻷ ا ت ﺎ ﺳ $ﺎ ﺴ ﻟ ا ﺰ ﺟ ﻮ ﻣ -
4| ﺔﺤﻔﺻ
اﻟ ﻤ ﺠ ﺘ ﻤ ﻌ ﺎ ت ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺘ ﮭ ﺪ ﻓ ﺔ
، و ذﻟ ﻚ ﻋ ﺒ ﺮ د ﻋ ﻢ ﺧ ﻠ ﻖ ظ ﺮ و ف ﺗ ﺰ ﯾ ﺪ ﻣ ﻦ ﺳ ﻠ ﻄ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺤ ﻠﯿ ﯿ ﻦ ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ
، و ﺑﺎ ﻷ ﺧ ﺺ ﺳ ﻠ ﻄ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺠ ﻤ ﻮ ﻋ ﺎ ت ا ﻟ ﻤ ﻌ ﺎ ر ﺿ ﺔ
،
و اﻟ ﺠ ﮭ ﺎ ت ا ﻟﻔ ﺎ ﻋ ﻠ ﺔ ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﺠ ﺘ ﻤ ﻊ ا ﻟ ﻤ ﺪ ﻧ ﻲ ﻏ ﯿ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﻨﺘ ﺪ ﺑ ﺔ
، و اﻟ ﻨ ﺴ ﺎ ء . ﺑ ﻤ ﺼ ﻄ ﻠ ﺤ ﺎ ت أ ﺧ ﺮ ى
، إ ذا ﻛ ﺎ ن
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﯾ ﮭ ﺪ ف إ ﻟ ﻰ إ ﺣ ﺪا ث ﻓ ﺮ ق
ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
، ﯾ ﺠ ﺐ أ ن ﺗ ﺒ ﺪأ أ و ﻻً
ﺑ ﻨ ﺰ ع ا ﻟ ﻄ ﺎﺑ ﻊ ا ﻷ ﻣ ﻨ ﻲ ﻋ ﻦ ﻣ ﻘﺎ ر ﺑﺘ ﮭ ﺎ.
ھ ﺬا ﺑ ﺎﻟ ﻄ ﺒ ﻊ ﻻ ﯾ ﻌ ﻨ ﻲ ا ﻟﺘ ﻘﻠ ﯿ ﻞ ﻣ ﻦ أ ھ ﻤ ﯿ ﺔ
، أ و ﺣ ﺘ ﻰ ﺗ ﺠ ﺎ ھ ﻞ
، ا ﻟﺪ ﯾﻨ ﺎ ﻣ ﯿ ﻜ ﯿﺎ ت
ا ﻷ ﻣ ﻨﯿ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﻮ ﺟ ﻮ د ة ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
، ﺑ ﻞ ﺗ ﺒﻨ ﻲ و ا ﻻ ﻟﺘ ﺰ ام ﺑ ﻔ ﮭ ﻢ أ ﻛ ﺜ ﺮ ﺷ ﻤ ﻮ ﻟﯿ ﺔً
و ﺗﻨ ﻋًﻮ ﺎ و ﺑﺎ ﻟﺘ ﺎﻟ ﻲ و اﻗ ﻌ ﯿ ﺔ
، ﻟ ﻠﺘ ﻄ ﻮ ر ا ت ﻣ ﺘ ﻌ ﺪ د ة ا ﻷ و ﺟ ﮫ ﻓ ﻲ ا ﻟﻔ ﻀ ﺎ ء
اﻟ ﺠ ﯿ ﻮ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﻲ ا ﻟﺬ ي ﻻ ﯾ ﻨﻔ ﻚ ﻋ ﻦ ا ﻟﺘ ﻄ ﻮ ر .
ﯾ ﮭ ﺪ ف ﻣ ﺸ ﺮ و ع
"
ﻣ ﺪ ر ﯾ ﺴ ﺖ
"
إ ﻟ ﻰ ﺗ ﻔ ﻜ ﯿ ﻚ ﻣ ﻔ ﮭ ﻮ م
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻋ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ا ﻟﺬ ي ﯾ ﺘ ﻤ ﺤ ﻮ ر ﺣ ﻮ ل أ و ر و ﺑﺎ
، و ز ﻋ ﺰ ﻋ ﺔ ھ ﺬا ا ﻟ ﻤ ﻔ ﮭ ﻮ م
ﺑﺎ ﺳ ﺘ ﺨ ﺪا م ﻧ ﮭ ﺞ ﻣ ﺘ ﻜ ﺎ ﻣ ﻞ و ﺷ ﺎ ﻣ ﻞ و ﻣ ﺮ ن ﻟ ﻠ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﯾ ﻀ ﻊ ا ﻟﺘ ﺮ ﻛ ﯿ ﺰ ﻋ ﻠ ﻰ ﺟ ﮭ ﺎ ت ا ﻟ ﻤ ﺠ ﺘ ﻤ ﻊ ا ﻟ ﻤ ﺪ ﻧ ﻲ ا ﻟ ﺸ ﻌ ﺒ ﻮ ي ا ﻟﻔ ﺎ ﻋ ﻠ ﺔ ) ﻛ ﻤ ﻨ ﻈ ﻤ ﺎ ت ا ﻟ ﻤ ﺠ ﺘ ﻤ ﻊ ا ﻟ ﻤ ﺪ ﻧ ﻲ
ﻏ ﯿ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﻨﺘ ﺪ ﺑ ﺔ و ا ﻷ ﻗ ﻞ ا ﺣ ﺘ ﺮ اﻓ ﯿ ﺔ ( و ا ﺣ ﺘﯿ ﺎ ﺟ ﺎﺗ ﮭ ﺎ و ﻣ ﺘ ﻄ ﻠﺒ ﺎﺗ ﮭ ﺎ.
إ نّ
ا ﻹ ط ﺎ ر ا ﻟﻨ ﻈ ﺮ ي ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺘ ﺨ ﺪ م ﻓ ﻲ ھ ﺬا ا ﻟ ﺸ ﺄ ن ا ﻟﺒ ﻨﯿ ﻮ ﯾ ﺔ ا ﻟﻨ ﻘ ﺪ ﯾ ﺔ
، ﻣ ﻊ ﻣ ﯿ ﻞ ﺑ ﺴ ﯿ ﻂ إ ﻟ ﻰ
ﺑ ﺪ ﯾ ﻞ ﻣ ﺎ ﺑ ﻌ ﺪ ا ﻟﺒ ﻨﯿ ﻮ ﯾ ﺔ . ھ ﺬا ﺑ ﺒ ﺴ ﺎ ط ﺔ ﻷ نّ
ﻣ ﺜ ﻞ ھ ﺬا ا ﻹ ط ﺎ ر ﯾ ﻮ ﻓّ
ﺮ ﻓ ﻤًﮭ ﺎ ﻟ ﻜ ﯿ ﻒ ﺑ ﻨﺎ ء
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ا ﻟ ﻤ ﺤ ﺪ د ﻟ ﻠ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ﯾ ﺆ د ي إ ﻟ ﻰ ر ﺳ ﻢ ﺣ ﺪ و د
) ﺧ ﺮ اﺋ ﻂ ذ ھ ﻨﯿ ﺔ (
، و ﻧﺘ ﺞ و ﯾ ﻌ ﯿ ﺪ ا ﻧﺘ ﺎ ج ا ﻟﺬ ا ت ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ و ﺟ ﮭ ﺎ ﻟ ﻮ ﺟ ﮫ ) ﻓ ﻲ ﻣ ﻌ ﻈ ﻢ ا ﻷ ﺣ ﯿﺎ ن ﻓ ﻲ ﻣ ﻘﺎ ﺑ ﻞ ( ﻣ ﻊ ا ﻵ ﺧ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﻲ
، ﯾُو ﺴ ﻜ ﺖ أ و ﯾ ﺴ ﺘﺒ ﻌ ﺪ
ﺧ ﻄ ﺎﺑ ﺎ ت ا ﻷ ﺧ ﺮ و ﯾﻘ ﻮ م ﻓ ﻲ ﻧ ﻔ ﺲ ا ﻟ ﻮ ﻗ ﺖ ﺑ ﺸ ﺮ ﻋ ﻨ ﺔ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺎﺗ ﮫ ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﻨ ﻄ ﻘ ﺔ . أ ﻣ ﺎ ﺑﺎ ﻟﻨ ﺴ ﺒ ﺔ ﻟ ﻤ ﻨ ﮭ ﺠ ﯿ ﺔ ا ﻟﺒ ﺤ ﺚ ا ﻟ ﻤ ﻌ ﺘ ﻤ ﺪ ة ﻓ ﮭ ﻲ ﺗ ﺤ ﻠﯿ ﻞ ا ﻟ ﺨ ﻄ ﺎ ب ا ﻟﻨ ﻘ ﺪ ي
اﻟ ﺬ ي ﯾ ﻌ ﺘ ﻤ ﺪ ﺑ ﺸ ﻜ ﻞ أ ﺳ ﺎ ﺳ ﻲ ﻋ ﻠ ﻰ أ ﻋ ﻤ ﺎ ل
"
ج . ﻣ ﻠﻠ ﻜ ﻦ
"
، و
"
ل . ھ ﺎﻧ ﺴ ﻮ ن
"
، و
"
ر . و و دا ك
"
. ﻟﻢ ﯾ ﻜ ﻦ ا ﻟ ﮭ ﺪ ف ا ﻷ و ﺣ ﺪ ﻟ ﺮ ز ﻣ ﺔ ا ﻟ ﻌ ﻤ ﻞ ا ﻷ و ﻟ ﻰ ا ﻟﻨ ﻈ ﺮ
ﻓ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﻌ ﺎﻧ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﺸ ﺘ ﺮ ﻛ ﺔ ا ﻟﺘ ﻲ أ ﻧ ﺸ ﺄ ھ ﺎ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻓ ﻲ ﻣ ﺎ ﯾﺘ ﻌ ﻠ ﻖ ﺑ ﺎﻟ ﺒ ﺤ ﺮ ا ﻷ ﺑﯿ ﺾ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
، ﺑ ﻞ ھ ﺪ ﻓ ﺖ أ ﯾ ﻀًﺎ إﻟ ﻰ إ ظ ﮭ ﺎ ر ﻛ ﯿ ﻒ أ نّ
ﺧ ﻄ ﺎ ب
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻣ ﻨﺘ ﺞ / و ﻣ ﻌ ﯿ ﺪ ﻣ ﻨﺘ ﺞ ﻟ ﻠ ﻤ ﻮ ﺿ ﻮ ﻋ ﺎ ت و ا ﻷ ﺷ ﯿﺎ ء و اﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت – و ﺑﺎ ﻷ ﺧ ﺺ ا ﻟ ﮭ ﻮ ﯾﺎ ت و ا ﻻ ﺧ ﺘ ﻼ ﻓﺎ ت – و ﻛ ﯿ ﻒ أ نّ
ﺧ ﻄ ﺎﺑ ﮫ ا ﻟ ﻤ ﮭ ﯿ ﻤ ﻦ ﯾ ﻀ ﻔ ﻲ ا ﻟ ﺸ ﺮ ﻋ ﯿ ﺔ ﻋ ﻠ ﻰ ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺎﺗ ﮫ . ﺑ ﻌ ﺾ ﺗ ﻘﻨ ﯿﺎ ت ا ﻟﺒ ﺤ ﺚ ا ﻟﺘ ﻲ ا ﺳ ﺘ ﺨ ﺪ ﻣ ﻨﺎ ھ ﺎ ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ ا ﻟ ﻮ ﺻ ﻮ ل إ ﻟ ﻰ أ ھ ﺪا ﻓﻨ ﺎ،
ﺷ ﻤ ﻠ ﺖ و ﻟﻢ ﺗ ﻘﺘ ﺼ ﺮ
ﻋ ﻠ ﻰ ﻣ ﺮ ا ﺟ ﻌ ﺎ ت ا ﻷ د ب و ا ﺳ ﻌ ﺔ ا ﻟﻨ ﻄ ﺎ ق
، و اﻟ ﻤ ﻘﺎ ﺑ ﻼ ت ﺷ ﺒ ﮫ ا ﻟ ﻤ ﻨ ﻈ ﻤ ﺔ
، و اﻟ ﻤ ﺴ ﻮ ﺣ ﺎ ت ا ﻟﺘ ﻲ ﺗ ﺴ ﺘ ﮭ ﺪ ف ا ﻟﻨ ﺨ ﺐ .
و ﻢّ ﺗ اﻟ ﻘﯿ ﺎ م ﺑﺘ ﺤ ﻠﯿ ﻞ ﺷ ﺎ ﻣ ﻞ ﻟ ﺠ ﻤ ﯿ ﻊ ﻣ ﺴ ﺘﻨ ﺪا ت
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ا ﻟ ﺮ ﺳ ﻤ ﯿ ﺔ ﺣ ﻮ ل
"
اﻟ ﺸ ﺮ ا ﻛ ﺔ ا ﻷ و ر و - ﻣ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﯿ ﺔ
"
) EMP (
، و
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ﻣ ﻦ
أ ﺟ ﻞ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
"
) UfM (
، و
"
ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
"
) ENP (
، و اﻟ ﺜ ﻮ ر ا ت ا ﻟ ﻌ ﺮ ﺑﯿ ﺔ ) ﻋ ﻠ ﻰ ﺳ ﺒﯿ ﻞ ا ﻟ ﻤ ﺜﺎ ل
، ا ﻹ ﻋ ﻼ ﻧﺎ ت
، و ا ﻻ ﺗ ﺼ ﺎ ﻻ ت
،
و ا ﻻ ﺳ ﺘ ﺮ اﺗ ﯿ ﺠ ﯿﺎ ت ا ﻟ ﻤ ﺸ ﺘ ﺮ ﻛ ﺔ
، و ﺧ ﻄ ﻂ ا ﻟ ﻌ ﻤ ﻞ
، و أ و ر ا ق ا ﻻ ﺳ ﺘ ﺮ اﺗ ﯿ ﺠ ﯿ ﺔ (
؛ ﺟ ﻤ ﯿ ﻊ ﺧ ﻄ ﺎﺑ ﺎ ت ر ؤ ﺳ ﺎ ء
"
اﻟ ﻤ ﺠ ﻠ ﺲ ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
، و اﻟ ﻤ ﻤ ﺜ ﻞ ا ﻟ ﺴ ﺎ ﻣ ﻲ
،
و ر ﺋﯿ ﺲ ا ﻟﻠ ﺠ ﻨ ﺔ
، و اﻟ ﻤ ﻔ ﻮ ﺿ ﯿ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﺴ ﺆ و ﻟﯿ ﻦ ﻋ ﻦ
"
ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
"
) ENP ( / ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ﻣ ﻦ أ ﺟ ﻞ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
"
) UfM (
، و اﻟ ﻘ ﻄ ﺎ ﻋ ﺎ ت
اﻟ ﺘ ﻲ ﯾ ﺤ ﺪ د ھ ﺎ اﻟ ﻤ ﺸ ﺮ و ع
؛ و ا ﺳ ﺘﻨ ﺘﺎ ﺟ ﺎ ت ر ﺋﺎ ﺳ ﺔ
"
اﻟ ﻤ ﺠ ﻠ ﺲ ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
؛ ﻗ ﺮ ا ر ا ت و ﺗﻘ ﺎ ر ﯾ ﺮ و ﻣ ﻨﺎ ﻗ ﺸ ﺎ ت ا ﻟﺒ ﺮ ﻟ ﻤ ﺎ ن ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ و ﺧ ﻄ ﺐ ر ﺋﯿ ﺴ ﮫ
؛
ﺑﺎ ﻹ ﺿ ﺎﻓ ﺔ إ ﻟ ﻰ ﺧ ﻄ ﺐ ا ﻟﻘ ﺎ د ة اﻟ ﺤ ﻜ ﻮ ﻣ ﯿﯿ ﻦ ﻟ ﻠﺪ و ل ا ﻷ ﻋ ﻀ ﺎ ء
"
اﻟ ﺮ ﺋﯿ ﺴ ﯿ ﺔ
"
. ﻛ ﻤ ﺎ ﻗﺎ ﻣ ﺖ ر ز ﻣ ﺔ ا ﻟ ﻌ ﻤ ﻞ ا ﻷ و ﻟ ﻰ ﺑ ﺎ ﻻ ﺳ ﺘﻔ ﺎ د ة ﻣ ﻦ ﻣ ﺮ ا ﺟ ﻌ ﺔ أ د ﺑﯿ ﺔ ﺷ ﺎ ﻣ ﻠ ﺔ
ﻟﻠ ﻜ ﺘ ﺐ و اﻟ ﻤ ﻘﺎ ﻻ ت ا ﻟ ﻌ ﻠ ﻤ ﯿ ﺔ ذا ت ا ﻟ ﺼ ﻠ ﺔ ﻓ ﻲ ا ﻟﺪ و ر ﯾﺎ ت ﺣ ﻮ ل ا ﻟﺒ ﺤ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
، و اﻟ ﻌ ﻼ ﻗﺎ ت ا ﻷ و ر و - ﻣ ﺘ ﻮ ﺳ ﻄ ﯿ ﺔ
، و
"
ﺳ ﯿﺎ ﺳ ﺔ ا ﻟ ﺠ ﻮ ا ر ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ
"
) ENP (
، و اﻟ ﺜ ﻮ ر ا ت ا ﻟ ﻌ ﺮ ﺑﯿ ﺔ ا ﻟﺘ ﻲ ا ﻧ ﺪﻟ ﻌ ﺖ ﻋ ﺎ م 2011
، و
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر ﺑ ﻲ
"
، و ﻛ ﺬﻟ ﻚ ا ﻟ ﻤ ﺮ ا ﺟ ﻌ ﺔ ا ﻷ د ﺑﯿ ﺔ ﻟ ﻠ ﻤ ﺴ ﺘﻨ ﺪا ت ا ﻟﺘ ﻲ أ ﺻ ﺪ ر ﺗ ﮭ ﺎ أ ھ ﻢ
ﻣ ﺮ ا ﻛ ﺰ ا ﻟﺒ ﺤ ﻮ ث ا ﻷ و ر و ﺑﯿ ﺔ . و ﻗ ﺪ ﻢّ ﺗ ﺗ ﻮ ﻛ ﯿ ﻞ ﺷ ﺮ ﻛ ﺎ ء ر ز ﻣ ﺔ ا ﻟ ﻌ ﻤ ﻞ ﻣ ﮭ ﻤ ﺔ ا ﻧﺘ ﻘﺎ ء ا ﻟ ﻤ ﺼ ﺎ د ر و ذﻟ ﻚ ﺑ ﺴ ﺒ ﺐ ا ﻟﻔ ﺮ ق ا ﻟ ﺰ ﻣ ﻨ ﻲ ﺧ ﻼ ل ا ﻟﺒ ﺤ ﺚ ا ﻟﺬ ي
أ ﺟ ﺮ اه ﻛ ﻞ ﺷ ﺮ ﯾ ﻚ . و ﻗ ﺪ ﻗ ﺎ م
"
ﻣ ﺮ ﻛ ﺰ ﺑ ﺮ ﺷ ﻠ ﻮ ﻧ ﺔ ﻟ ﻠ ﺸ ﺆ و ن ا ﻟﺪ و ﻟﯿ ﺔ
"
) CIDOB (
"و ﻛ ﻠﯿ ﺔ أ و ر و ﺑﺎ
"
ﻓ ﻲ
"
ﻧﺎ ﺗ ﻮ ﻟﯿ ﻦ
"
) CoE-N (
ﺑ ﺈ ﺟ ﺮ ا ء ﻣ ﻘﺎ ﺑ ﻼ ت
ﺷ ﺒ ﮫ ﻣ ﻨ ﻈ ﻤ ﺔ ﻣ ﻊ أ ﻋ ﻀ ﺎ ء
"
اﻟ ﺒ ﺮ ﻟ ﻤ ﺎ ن ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
، و اﻟ ﻤ ﻔ ﻮ ﺿ ﯿ ﻦ
، و ﻣ ﻮ ظ ﻔ ﻲ
"
دا ﺋ ﺮ ة اﻟ ﻌ ﻤ ﻞ ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ ا ﻟ ﺨ ﺎ ر ﺟ ﻲ
"
) EEAS (
، و ﻣ ﻮ ظ ﻔ ﻲ ﻣ ﻤ ﺜﻠ ﻲ
اﻟ ﺪ و ل ا ﻷ ﻋ ﻀ ﺎ ء
، و أ ﺻ ﺤ ﺎ ب ا ﻟ ﺸ ﺄ ن ا ﻟ ﻤ ﻌ ﻨﯿ ﯿ ﻦ ا ﻵ ﺧ ﺮ ﯾ ﻦ .
اﻟ ﻌ ﻮ ا ﻣ ﻞ اﻟ ﻤ ﺘ ﻐ ﯿ ﺮ ة ﻓ ﻲ اﻟ ﺒ ﺤ ﺚ
- ﺔ +, و ر و ﻷ ا ت ﺎ ﺳ $ﺎ ﺴ ﻟ ا ﺰ ﺟ ﻮ ﻣ -
5| ﺔﺤﻔﺻ
ﻣِ
ﺪ ر ﯾ ﺴ
ﺖ عوﺮﺸﻤاﻟﻢﺳا
د . دا ﻧﯿ ﯿ ﻼ ھ ﻮ ﺑ ﺮ و د . ﻣ ﺎ ر ﯾﺎ ﻛ ﺮ ﯾ ﺴ ﺘﯿ ﻨﺎ ﺑ ﺎ ﺳ ﯿﯿ ﻠ ﻮ
، ﻣ ﻌ ﮭ ﺪ ا ﻟ ﺸ ﺆ و ن ا ﻟﺪ و ﻟﯿ ﺔ
، ر و ﻣ ﺎ،
إﯾ ﻄ ﺎﻟ ﯿﺎ
، d.huber@iai.it mc.paciello@iai.it،
اﻟ ﻤ ﻨ ﺴ ﻖ ) ة ( اﻟ
ﺠ ﺎ ﻣ ﻌ ﺔ ا ﻷ ﻣ ﯿ ﺮ ﻛ ﯿ ﺔ ﻓ ﻲ ﺑ ﯿ ﺮ و ت
، ﻟ ﺒﻨ ﺎ ن
ﻣ ﻌ ﮭ ﺪ ا ﻟﺪ ر ا ﺳ ﺎ ت ا ﻟ ﻌ ﺮ ﺑﯿ ﺔ – ﻣ ﻨ ﮭ ﺠ ﯿﺎ ت ا ﻟﺒ ﺤ ﺚ و اﻟ ﺘ ﻌ ﻠﯿ ﻢ
، ﻟ ﺒﻨ ﺎ ن
ﻣ ﺮ ﻛ ﺰ ﺑ ﺮ ﺷ ﻠ ﻮ ﻧ ﺔ ﻟ ﻠ ﺸ ﺆ و ن ا ﻟﺪ و ﻟﯿ ﺔ ) CIDOB (
، إ ﺳ ﺒﺎ ﻧﯿ ﺎ
ﺟ ﺎ ﻣ ﻌ ﺔ ا ﻟﻘ ﺎ ھ ﺮ ة
، ﻛ ﻠﯿ ﺔ ا ﻻ ﻗﺘ ﺼ ﺎ د و اﻟ ﻌ ﻠ ﻮ م ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ
، ﻣ ﺼ ﺮ
ﻣ ﺮ ﻛ ﺰ ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﺎ ت ا ﻟ ﻌ ﺎ ﻣ ﺔ و اﻟ ﺪ ر ا ﺳ ﺎ ت ا ﻟﺪ ﯾ ﻤ ﻘ ﺮ ا ط ﯿ ﺔ
، ﺗ ﺮ ﻛ ﯿﺎ
"
ﻛ ﻠﯿ ﺔ أ و ر و ﺑﺎ
"
ﻓ ﻲ
"
ﻧﺎ ﺗ ﻮ ﻟﯿ ﻦ
"
، و ا ر ﺳ ﻮ
ﺟ ﺎ ﻣ ﻌ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﻨﺎ ر
، ﻛ ﻠﯿ ﺔ ا ﻟ ﺤ ﻘ ﻮ ق و اﻟ ﻌ ﻠ ﻮ م ا ﻟ ﺴ ﯿﺎ ﺳ ﯿ ﺔ
، ﺗ ﻮ ﻧ ﺲ
اﻟ ﻤ ﻨﺘ ﺪ ى ا ﻟﺪ و ﻟ ﻲ و ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ ﺣ ﻮ ل أ ﺑ ﺤ ﺎ ث ا ﻟ ﮭ ﺠ ﺮ ة
، إ ﯾ ﻄ ﺎﻟ ﯿﺎ
ﻛ ﻠﯿ ﺔ إ دا ر ة ا ﻷ ﻋ ﻤ ﺎ ل IPAG
، ﻓ ﺮ ﻧ ﺴ ﺎ
ﻣ ﻌ ﮭ ﺪ ا ﻟ ﺸ ﺆ و ن ا ﻟﺪ و ﻟﯿ ﺔ
، ر و ﻣ ﺎ
ﺟ ﺎ ﻣ ﻌ ﺔ د و ر ھ ﺎ م
، ا ﻟ ﻤ ﻤ ﻠ ﻜ ﺔ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﺤ ﺪ ة
ﺟ ﺎ ﻣ ﻌ ﺔ ﻣ ﻮ ﻻ ي إ ﺳ ﻤ ﺎ ﻋ ﯿ ﻞ
، ا ﻟ ﻤ ﻐ ﺮ ب
ا ﻻ ﺋﺘ ﻼ ف
ﺑ ﺮ ﻧﺎ ﻣ ﺞ إ ط ﺎ ر ﻋ ﻤ ﻞ
"
Horizon 2020
"
ﻟ ﻠﺒ ﺤ ﺚ و ا ﻻ ﺑﺘ ﻜ ﺎ ر – INT-06-
2015 : إ ﻋ ﺎ د ة ﺗﻨ ﺸ ﯿ ﻂ ا ﻟ ﺸ ﺮ ا ﻛ ﺔ ﺑ ﯿ ﻦ ﺿ ﻔﺘ ﻲ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
ﻣ ﺨ ﻄ ﻂ اﻟ ﺘ ﻤ ﻮ ﯾ ﻞ
April 2016 – March 2019 (36 months) أﺑ ﺮ ﯾ ﻞ /ﻧ ﯿ ﺴ ﺎ ن 2016 – ﻣ ﺎ ر س /آ ذا ر 2019 ) 36 ﺷ ﺮًﮭ ا(
اﻟ ﻤ ﺪ ة
EU contribution: 2,497 million Euros ﻣ ﺴ ﺎ ھ ﻤ ﺔ
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
: 2497 ﻣ ﻠﯿ ﻮ ن ﯾ ﻮ ر و
اﻟ ﺘ ﻤ ﻮ ﯾ ﻞ
http://www.medreset.eu/ ﻲﻧوﺮﺘﻜﻟﻻاﻊﻗﻮﻤاﻟ دا
ﻧﯿ ﯿ ﻼ ھ ﻮ ﺑ ﺮ ) d.huber@iai.it
،( ﻣ ﺎ ر ﯾﺎ ﻛ ﺮ ﯾ ﺴ ﺘﯿ ﻨﺎ ﺑﺎ ﺳ ﯿﯿ ﻠ ﻮ
) mc.paciello@iai.it
( تﺎﻣﻮﻠﻌﻤاﻟﻦﻣﺪﯾﺰﻤﻟﻠ
ﺳ ﯿﺒ ﺴ ﻲ
، ﻣ ﻮ ﻧﯿ ﻔﯿ ﯿ ﺮ ﺑﻨ، ﺎ ء
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎد ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻟ ﻠ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
، ﺗ ﻘ ﺮ ﯾ ﺮ
"
ﻣِ
ﺪ ر ﯾ ﺴ ﺖ
"
ا ﻷ ﺧ ﯿ ﺮ .
ﺳ ﯿﺒ ﺴ ﻲ
، ﻣ ﻮ ﻧﯿ ﻔﯿ ﯿ ﺮ و ﺗ ﻮ ﺑﯿ ﺎ س ﺷ ﻮ ﻣ ﺎ ﺧ ﺮ ) 2017 (
، ﺑ ﻨﺎ ء
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻟﻠ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ) 2003 - 2017 (
"
، ﻓ أ ﻲ و ر ا ق ﻋ ﻤ ﻞ
"
ﻣِ
ﺪ ر ﯾ ﺴ ﺖ
"
، ﻋ ﺪ د 3
،
http://www.medreset.eu/?p=13294 .
ﺳ ﯿﺒ ﺴ ﻲ
، ﻣ ﻮ ﻧﯿ ﻔﯿ ﯿ ﺮ و ﺗ ﻮ ﺑﯿ ﺎ س ﺷ ﻮ ﻣ ﺎ ﺧ ﺮ ) 2016 (
،
"
ﺗﻔ ﻜ ﯿ ﻚ ﺧ ﻄ ﺎ ب
"
ا ﻻ ﺗ ﺤ ﺎ د
ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻋ ﻦ ا ﻟ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ
"
، ﻓ أﻲ و ر ا ق ﻣ ﻨ ﮭ ﺠ ﯿ ﺔ و ﻣ ﻔﺎ ھ ﯿﻢ
"
ﻣِ
ﺪ ر ﯾ ﺴ ﺖ
"
، ﻋ ﺪ د
2
، http://www.medreset.eu/?p=13238 .
ھ ﻮ ﺑ ﺮ
، دا ﻧﯿ ﯿ ﻼ ﻣو ﺎ ر ﯾﺎ ﻛ ر ﯾ ﺳ ﺗﯾ ﻧﺎ ﺑ ﺎ ﺳ ﯾﯾ ﻠ و 2016) (
،
"
"
ﻣِ
د ر ﯾ ﺳ ت
"
: ﻣ ﻘﺎ ر ﺑ ﺔ
ﺷ ﺎ ﻣ ﻠ ﺔ و ﻣ ﺗ ﻛ ﺎ ﻣ ﻠ ﺔ و ﻣ ن أ ﺳ ﻔ ل إ ﻟ ﻰ أ ﻋ ﻠ ﻰ
"
، ﻓ أﻲ و ر ا ق ﻣ ﻨ ﮭ ﺠ ﯿ ﺔ و ﻣ ﻔﺎ ھ ﯿﻢ
"
ﻣِ
ﺪ .http://www.medreset.eu/?p=13169،1دﺪﻋ،"ﺖﺴﯾر
ﻗ ﺮ ا ء ا ت إ ﺿ ﺎﻓ ﯿ ﺔ
ھ ﻮ ﯾ ﺔ اﻟ ﻤ ﺸ ﺮ و ع
- ﺔ +, و ر و ﻷ ا ت ﺎ ﺳ $ﺎ ﺴ ﻟ ا ﺰ ﺟ ﻮ ﻣ -
6| ﺔﺤﻔﺻ
إ ﺳ ﺤ ﺎ ق
، ﺳ ﺎﻟ ﻲ ﺧ ﻠﯿ ﻔ ﺔ و ھ ﺎﯾ ﺪ ي ﻋ ﺼ ﻤ ﺖ ﻛ ﺎ ر س ) 2017 (
، ﺗ ﺄ ط ﯿ ﺮ ا ﻟ ﻤ ﺠ ﺘ ﻤ ﻊ
ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ ﻟ ﻠ ﻤ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ ) 1970 - 1990 (
، ﻓ أﻲ و ر ا ق ﻋ ﻤ ﻞ
"
ﻣِ
ﺪ ر ﯾ ﺴ ﺖ
"
، ﻋ ﺪ د
1
، http://www.medreset.eu/?p=13287 .
م و ر ﯾ ﻼ س
، ﺑ و ب و إد و ا ر د ﺳ و ﻟﯾ ر إ ﻟﯾ ﺗ ﺷ ﺎ ) 2017 (
،
"
ﺗﺄ ط ﯾ ر
"
ا ﻻ ﺗ ﺣ ﺎ د
ا ﻷ و ر و ﺑ ﻲ
"
ﻟﻠ ﻣ ﺗ و ﺳ ط ) 1990 - 2002 ( : ﺑﻧ ﺎ ء ﺷ ر ا ﻛ ﺔ أ و ر و - ﻣ ﺗ و ﺳ ط ﯾ ﺔ
؟
"
،
ﻓ أ ﻲ و ر ا ق ﻋ ﻣ ل
"
ﻣِ
د ر ﯾ ﺳ ت
"
، ﻋ د 2 د
،
http://www.medreset.eu/?p=13290 .
