GANDU:,US’ Dlscmo sui governi antichi di Genova. Stamp. IGI i ,
Ms. ad a 386 S ' ^mpea(it0 Storico de’ Governi della città d i Genova.
AuRELm!1' ^ ' ^ ’ AnmU Ecclesiastici della Liguria scritti fa n n o 4 6 4 1. Ms.
Giscardii'A J NUA C_APUC-> Cronologia Urbis Genuae. Ib. 1720. Ms. in-4.*".
s , ■- ona Ecclesiastica della Liguria. Ms. 1750
o
~ ; ! 7 Z ia
* " • Ms- rom- *"■,773i Tom- ■■i44-( U 7 ) GENOVA
Liguriae Annales (1641) dum scriberet Schiaffinus eadem fere verba sic expressit (*).
f IIIC • REQVIESCIT • IN • PACE • Ii • M • MAGNVS • MIL • NOME
EU G E LETO • QVI • VIXIT • IN • SAECVLO • ANN • PL • M • XXXV • DEP • EST SVB • 1) ■ VII • AVG • IMP - DOMINO,- NOSTRO • MAVRICIO • TIBERIO
P • P • AVG • ANNO • OCTAVO ■ INDICTIOME • OCTAVA • f f f .
» Quatuor uti video versibus ea comprehendens quae quinque Ganducius descripserat. Uter ex ipso lapide ignoro. Neuter fortasse, uti suspicor, quamvis Schiaffini aetate lapis adhuc in S. Sabinae extaret, quemadmodum ipse testatur. Hanc porro suspicionem inicit mihi Julius Pasqua qui annis ante Gandu- cium quatuor (1610) quum titulos atque epigrammata nostrarum ecclesiarum colligeret, haec tantum habuit, quae de illo in suam collectionem derivaret (2)
HIC • REQVIESC1T • IN • P A C E ...
QVI • VIXIT • IN ...
MAVRICIO • TIBERIO • IMP • AVGVS • ANNO • OCTAVO • INDICTIONE OCTAVA, f f f .
Quae si ipso e lapide ea fide ac diligentia qua veterum mo
numenta transcribi par est, Julius dedit, non modo Titulum ea aetate corruptum fuisse ostendunt; sed et aliam luisse ver
suum divisionem ab iis quas Ganducius et Schiaffinus dedere.
Ut simillimum veri mihi videatur neutrum ex lapide, sed ex aliquo apographo sua desumpsisse. Ut ut sit, sic sentio
se-(') Op. cit., tom. I, p. 398.
(5) Op. c it., p. 239.
GENOVA ( 1 4 8 )
pulcralem illum lapidem jam inde ah ipsa Justiniani aetate corruptum fuisse. Quis enim credat liaec illum scribere po
tuisse: L’ anno 58G era Imperatore M a u r i z i o ... e in detto anno la chiesia di S. Sabina in Genoa già era edificata ed in quella fu sepeli ito un gran Cavaliere nominato E ligeto, come pare in 1’ Epitaffio della sepoltura sua scritto di lettere magiuscule nella predetta chiesia nel muro dell’ altare in una tavola lapidea » ('), nisi prima secundi versus verba , ita vetustate vel alia de causa deformata fuissent, ut quid illa sibi' vellent intelligi nequaquam posset? Ut enim alia peccet eo loci Justinianus, tum illud praecipuum quod pro NVM • FELICI • LAETOR • quae in lapide incisa pro certo habeo, legerit NOME ELIGETO atque interpretatus sit
nomine Eligeto,
quod a vero longissime abest. Sed antequam de hoc disputem , et reliqua, quae peccavit, ostendam, Titulum ipsum eo pacto restituam, que restituendum plane censeo.t HIC • REQVIESCIT • IN • PACE • B • M • MAGNVS • MIL NVM - FELICI • LAETOR • QVI • VIXIT • IN • SAECVLO • ANN PL • M . XXXV • DEP • EST • SVB • D • VII • ID • AVG -
IMP • DOMINO • NOSTRO • MAVRICIO • TIBERIO • P • P AVG • ANNO • OCTAVO • INDICTIONE • OCTAVA P P P
« Quin haec in lapide incisa fuerint minime d u b ito : idemque mihi facile persuadeo futurum neminem qui Titulo sic restituto non intelligat
Magnum
proprium esse militis hujus n o m e n , quod Justinianus in oppositam convertit, ut de militemagnum optimatem
(un gran cavaliero) nobis effingeret. Hom inem la- tinis, graecis, haebraicis, chaldeis, arabicis, utinam et italis litteris eruditum, fugitMagnum
praenominis ac cognominis(>)
L. c ., p. xxv
v.GENOVA
loco a Romanis usurpatum; quo nihil profecto certius.
Spurium Postumium Albinum Magnum
etGneum Cornelium Cinnam Magnum
consules, alterum anno U. C. G06, alterum anno 758, norunt quotquot nunc Fastos norunt. Ignorasse Justinianum minime miror, Fastis ea aetate nondum illustratis et Romanorum antiquitatibus multis adhuc tenebris obvolutis. At cui non dictus
Gneus Pompeius Magnus (l)
? Idem cognomen non qui Gratiano Augusto impie occiso, Imperium in Occidente arripuit etMagnus Maximus
dictus est, in cippo milliario apud ipsum Maffeium. Sed et plurimos sequiori aetate invenimus, qui non aliud quam
Magni
nomen gessere, quorum plu- res, ut alia monumenta praetermittam, Ecclesiae Fasti Justiniano Sacerdoti et Pontifici suppeditassent.
Magnum
Episcopum Anagninum et Decio imperante Martyrem invenisset XIX Augusti in Romano Martyrologio ;
Magnum
Subdiaconum cum Xysto II Papa occisum Valeriano imperante 6 Augusti ;Magnum
Episcopum Mediolanensem 5 Novembris;Magnum
Episcopum Opitergiensem 6 Octobris, aliosque quos non est necesse a me commemorari, quos omnes Justiniano ignotos miror. Xam quod minime animadverterit in antiquis militum titulis post vocemmiles
adseribi Classem seu militiae Corpus, in quo Defunctus militavit, excusari facile poterit; non enim ea aetate tot illae extabant veterum titulorum collectiones, quarum prae
sidio, quum alia praeclara didicimus, tum hoc etiam quod
(') V. Appiani , init. Belli Mithrid.
(') M affm , Osser, Lctt., T. Ii, art. VIII, p. 299 ot seqq.
GENO VA ( 1 5 0 )
dicebam, post vocem
miles
Legionem, vel Cohortem, vel Alam, vel Numerum, in quo quis militaverat, adscriptum. Innumera sunt hujusce rei exempla, atque ultro se olTerunt vetera monumenta consulenti, ut supervacaneum sit lieic a m e proferri.
Non possum tamen quin Lapidem istum labcnto anno 1796 Romae repertum lieic dem.
d • m • M • C A T T I O • M • K
SECVNDO• CALER GENVA • MIL • CIIOR
X • VRB • 7 • NIGRI VIXIT • ANN • XL
(G A LER ia; MILiti; CHORtis pro
Cohortis;
X V R B an a e Centvriae N IG R I).« Lapis quantumvis per me pretii, licet m utilus; unus enim est, ex quo discimus
Galeriae Tribui
Genuam adscriptam, atque in ea Genuenses suffragium Romae dedisse, quod hactenus ignorabamus. Plura de eo scripsi ad V. C. atque amicum optimum Caietanum Marinium Vaticanae Bibliothecae Prae
fectum, quae non sunt hujus loci (’). Ad
Magni
Titulum revertor. Hujusce Tituli igitur scriptor voci MIL, scilicet MILes, adjecerat NVM • FELICI • LAETO, nempe ut interpretor NVMeri FELICIvm LAETOrvm, ut nemo non ignoraret quos inter mi
lites
Magnus
militasset. At exesis corruptisque vetustate litteris, levi forte sulco incisis; nec satis oculorum acie validus Justinianus legit NOME ELICILETO, turpique errore interpretatus est
nomine Elicileto
velEliceto.
Errantem ducem secuti suntin-(’) V. loti, dei 6 Uen. 1798. Mas. num. X , quint. 12.
( 151 ) G E N O V A
considerate, pene dixeram stolide. Schiaflinus, Aurelius, Gi- scardus, Accinellius, aliique qui
Elicetum, Eliciletum, Eligeum
militem hunc appellavere. Sed his relictis, antequam dicam qui fueritNumerus
isteFelicium Laetorum
, perstringenda mihi Ac- cinellii nimia confidentia, ut levissime dicam, qui lectoribus suis persuadere se posse existimavit militem hunc Genuae mortuum unum ex iis fuisse quos Mauricius Imperator ad Childebertum Austrasiae regem legatos miserat. Sic enim minime timidus scribit (*): « Passando per Genova gli ambasciatori di TiberioAt undenam desumpsit fuisse Mauritii legatum? unde Genua transiisse, ibique in transitu mortuum ? Mauritium legatos ad Childebertum 11 Austrasiae regem misisse, ut Longobardos Imperii hostes armis aggrederetur, atque Italia expelleret, utique novimus, at hoc ut serius anno factum 584. Novimus Mauritium spe sua, quam ingenti pecuniae summa emerat, frustratum ; novam sequenti anno 585 legationem misisse, ut aurum recuperaret; quae, re infecta, Constantinopolim reversa est. Haec sane novimus. At legationes hasce Genua pertran- siisse nemo, quod sciam, scripsit, sed nec transeundi locus ullus erat, quando brevior ac tutior legalis Constantinopolitanis
(’) Comp. delle Storie di Genova, T. I, p. XXVII et p. 15.
I
G E N O V A ( 1 5 2 )
ad Childebertum Metis aut ConJluentiae degentem, per Istriani et Rhetiam patebat via, quarum haec F ra n c is, illa Graecis apud Pancirolum ('). Quam Galliarum partem occuparent de
finire non ausim ; nihil de hoc Pancirolus, e t Zosimus m promptu mihi non est, ex quo colligere id possim.
Laetorum
plurimos inter Occidentalis Imperii copias meruisse video; siquidem