R kopisy cerkiewnosłowia skie w Polsce

(1)

R kopisy cerkiewnosłowia skie w Polsce

(2)

(3)

R kopisy cerkiewnosłowia skie w Polsce

Katalog

Wydanie drugie zmienione

Opracowali Aleksander Naumow

oraz

Andrzej Kaszlej

przy współpracy

Ewy Naumow i Jana Stradomskiego

Kraków 2004

(4)

Opracowanie techniczne Tomasz Sekunda

Projekt okładki Tomasz Sekunda

Konsultacja informatyczna Jacek Kołodziej

ISBN 83-9198814-4-4

Wydawnictwo «scriptum»

Tomasz Sekunda tel. (+48) 604 532 898

e-mail: wyd_scriptum@scriptum.strefa.pl www.scriptum.strefa.pl

(5)

W bibliotekach dzisiejszej Rzeczypospolitej znajduje si ponad tysi c cyrylickich r kopisów zwi zanych z tradycyjn kultur duchow wschodniego chrze cija stwa. Jest to liczba wcale poka na. Cyrylickie zbiory polskie (bo głagolica jest reprezentowana przez dwa niewielkie fragmenty) stanowi orga- niczn cało z cyrylickimi kolekcjami krajów s siednich – przede wszystkim Ukrainy, Białorusi i Litwy, ale równie Rosji, Czech, Słowacji, W gier czy Rumunii. Silne zwi zki wykazuj one z zasobami manuskryptów na Górze Athos. W wielu bibliotekach wiata znajduj si dzi kodeksy zwi zane z nasz wspóln tradycj I Rzeczypospolitej. Ogromna ilo została jednak e bezpow- rotnie stracona w dawnych i nowszych zawieruchach i zawirowaniach historii.

Po niektórych zostały jakie fragmenty, pojedyncze karty lub ałosne strz py.

Cz podzieliła losy starej cyrylickiej ksi ki drukowanej, wchodz c z ni w najró niejsze zwi zki.

R kopisy cyrylickie w zbiorach dzisiejszej Polski w zasadniczej cz ci s zwi zane z terenami pa stwa polsko-litewskiego, Rzeczypospolitej Obojga Na- rodów, albo tu powstawały, albo bytowały, ukazuj c specyfik tych ziem w postaci marginaliów, korekt, uzupełnie , prób pióra. Najwi ksz cz stanowi zabytki pochodz ce z południowo-wschodnich województw, przechowa- ne przez duchowie stwo greckokatolickie a do czasów, kiedy zacz to je gro- madzi , widz c w tych cerkiewnych ksi gach warto historyczn , duchow i artystyczn . Gromadzenie r kopisów, zwi zane z procesami wzrostu wiado- mo ci narodowej i hasłami powrotu do chlubnej przeszło ci, spowodowało powstanie du ych zbiorów, z których najwa niejszy był w Bibliotece Grecko- Katolickiej Kapituły w Przemy lu i który stanowi dzi trzon r kopi miennych cirillików w Bibliotece Narodowej w Warszawie, dok d został przeniesiony w 1946 roku. Wkład takich zasłu onych zbieraczy, jak ks. bp Jan nigurski, ks.

Jan Ławrowski czy ks. Włodzimierz Podoli ski jest niezwykle istotny i wart wdzi cznej pami ci. W tym samym czasie powstawały wa ne kolekcje lwow- skie, kolekcja w Wiedniu i Pradze, kolekcja xx. Czartoryskich. W Imperium Rosyjskim zbierano r kopisy w Wilnie i Kijowie, troch w Chełmie i Warsza- wie, cz pow drowała do centrali moskiewskiej i petersburskiej. Pojedyncze kodeksy cyrylickie znalazły si u trzeciego zaborcy – par cennych kodeksów miał Pozna i Kórnik, troch Królewiec, Wrocław i Berlin.

(6)

W okresie mi dzywojennym kodeksom cyrylickim nie po wi cano zbyt wiele uwagi, ale powstały zbiory lubelskie (na KUL i w katolickim Seminarium Duchownym), głównie na bazie byłych zbiorów chełmskich oraz zbiór w sa- nockim Muzeum Historycznym. Po drugiej wojnie, w wyniku tak istotnych zmian terytorialnych, katastrofalnych zniszcze warszawskich i nieszcz snej akcji wysiedlania ludno ci ruskiej „Wisła”, a nawet wskutek emigracji niektó- rych znawców i posiadaczy (np. prof. Iwan Ohijenko / metr. Iłarion), zasób polskich cirillików istotnie zmalał. Nawet ostatnio znikły r kopisy z niektórych prywatnych kolekcji, a wrocławskie Ossolineum przekazało trzy r kopisy cyrylickie do Lwowa... Nieco uratowanych kodeksów trafiło z osieroconych cerkiewek do muzeów Przemy la i Sanoka.

Jak wspomnieli my, r kopisy cyrylickie pochodz ce z importu, tzn. takie, które tu dotarły z innych terenów, czyli nie s efektem ycia duchowego i kon- taktów kulturowych społeczno ci ruskiej, nale do wyj tków. Posiadamy najwi kszy fragment jednego z najstarszych zabytków pisma cyrylickiego na wie- cie – Codex Suprasliensis i kilka r kopisów przywiezionych w XIX wieku z Bałkanów, kilka kodeksów pochodzenia moskiewskiego, które dotarły przez inne biblioteki (Królewiec, Berlin) albo przez paryskich ksi garzy. Jest „pogra- niczna” kolekcja Soboru Sofii – M dro ci Bo ej z Połocka, przywieziona przez Jana Zamoyskiego. Jest kilka r kopisów z Mołdawii, tak silnie zwiazanych z kultur rusk . Wł czyli my te do katalogu cyrylickie r kopisy z dawnej Bi- blioteki Pa stwowej w Berlinie, znajduj ce si od 1945 roku w Bibliotece Ja- giello skiej jako depozyt. Jest te pewna ilo zabytków staroobrz dowych, najcz ciej w trudno dost pnych zbiorach prywatnych. Kontynuuj one dawn tradycj r kopi mienn , ale wida te , jak ulegały coraz ci lejszemu uzale - nieniu od ksi gi drukowanej sprzed reform patriarchy Nikona. Ich powi zanie z tradycj prawosławia polsko-litewskiego jest stosunkowo lu ne.

Ogromna wi kszo wi c to r kopisy miejscowe, z prawosławnych i greckokatolickich monasterów, cerkwi i cerkiewek. Jest to dzieło w wi kszo-

ci anonimowych kopistów, redaktorów, iluminatorów, introligatorów. Odci- sn ła si na nich specyfika terenu ich powstania i bytowania, terenu pogranicza kultury, styku czy zderzenia dwóch typów duchowo ci chrze cija skiej, które zaowocowało powstaniem typu przej ciowego – kultury unickiej, ale tak e pewnymi istotnymi modyfikacjami w obr bie samego prawosławia kijowsko- halickiego; badania, maj ce ustali , na czym polegała specyfika prawosławia polsko-litewskiego przed uni i procesu zmian w liturgii unickiej s w fazie pocz tkowej.

W sensie ko cielno-prawnym prawosławne diecezje na terytorium pa - stwa polsko-litewskiego nale ały do Patriarchatu Konstantynopolita skiego, ale w latach 1595–1702 cz hierarchii i wiernych, z naruszeniem norm kanonicz- nych, decydowała si na wcielenie do Ko cioła Zachodniego, za pozostałe te- reny były sukcesywnie odst powane przez Konstantynopol Patriarchatowi

(7)

w Moskwie (1686 i nast pne). Samodzielna Cerkiew na terenie Pa stwa Pol- skiego powstanie dopiero w XX wieku, wtedy te dojdzie do procesów nieka- nonicznej autonomizacji prawosławia białoruskiego i ukrai skiego, co zaowo- cuje du ym aktualnie rozczłonkowaniem administracyjnym prawosławnej Sło- wia szczyzny wschodniej. Ko ciół greckokatolicki przejdzie trudn drog od ochoczej latynizacji wiod cej do roztopienia si w Ko ciele Rzymskim po od- zyskanie i umocnienie poczucia własnej odr bno ci i niepowtarzalnej specyfiki.

Zachowane r kopisy z XV i XVI wieku, czyli sprzed unii brzeskiej (1596), a tak e XVII-wieczne z terenu diecezji lwowskiej i przemyskiej, gdzie unia zwyci yła wiek pó niej, pokazuj , e poziom ycia duchowego ludno ci prawosławnej w pa stwie polsko-litewskim był odpowiednio wysoki i nie jest prawd , e unia była ratunkiem dla kultury wschodniego chrze cija stwa. Ro- zej cie si duchowo ci prawosławnej i unickiej, mimo zewn trznych podo- bie stw w rodkach wyrazu artystycznego, stało si faktem i doprowadziło z czasem do emigracji intelektualistów prawosławnych z Rzeczypospolitej do Pa stwa Moskiewskiego i zlatynizowania elit unickich. Odpowiadała temu ka- tolicyzacja i polonizacja ruskich magnatów i szlachty, chłopienie duchowie - stwa, a walka z celibatem była walk nie tyle o dziedziczenie maj tków, nada czy przywilejów, ile o swoist sukcesj ducha. Rol popowskich rodów (Rybo- tyckich, Pasławskich i innych) dla podtrzymania tradycji wida nawet z naszego skromnego materiału.

Wraz z rozwojem druku zmienia si istotnie rola naszych r kopisów. Du- o zostaje zniszczonych, wykorzystanych jako makulatura przez introligatorów, inne padły ofiar walk religijnych, które cz sto widzimy na marginesach ksi g, w kategorycznych przekre leniach czy wyrywaniu kart. Upowszechnienie ksi - gi drukowanej wywołało nowe zjawiska: r kopi mienne kopie ksi g drukowa- nych (tu szczególnie cenne kopie tłumacze Franciszka Skoryny) i – w niewiel- kim stopniu przez nas uwzgl dnione – liczne dopisywane uzupełnienia druków.

Spotykamy te odwrotne przykłady – wstawki drukowane w r kopisach, widzimy silny wpływ iluminacji drukowanej na r kopi mienn .

Ciekawe, ale w polemice wyznaniowej stosowano zasad odwoływania si przede wszystkim do argumentów strony przeciwnej, tak wi c katolicy i unici cz sto cytuj utwory prawosławne, prawosławni za odwołuj si do au- torytetów zachodnich. Najwi cej przepisywano ewangeliarzy, na które zapo- trzebowanie było ogromne, cho by dlatego, e ubywało ich wiele, poniewa od zawsze kapłanowi i biskupowi wkłada si ewangeli do trumny. Zaczytywano psałterze, wykorzystywane równie do czuwania przy zmarłych, czasosłowy, stanowi ce oprócz podstawowej ksi gi psalmisty elementarz do nauki czytania.

Wspólna niegdy dla wszystkich liturgiczna reguła klasztorna ulegała coraz wyra niejszemu ograniczeniu. Cerkwie parafialne i filialne d yły do skracania nabo e stw, ulegaj c po piechowi rytu łaci skiego i kaprysom panów. Poja-

(8)

wiały si nowe typy ksi g, ze starych wykorzystywano coraz mniejsze partie tekstu – wida to np. po zabrudzeniu kart czy zakapaniu woskiem.

W ci gu wieków mo na te zaobserwowa dynamik stosunków w obr - bie j zyków rodzimych (cerkiewnosłowia ski, ruska/ru ka mowa, j zyk staro- ruski, starobiałoruski, staroukrai ski) i ich odniesie do j zyków obcych (greka, łacina, polski, włoski). Zajmuj ce jest te obserwowanie rozprzestrzeniania si alfabetu łaci sko-polskiego na obszar j zyków ruskich; dzi ki temu mo na stwierdzi , e norm ortoepiczn w Cerkwi prawosławnej i unickiej, przynajm- niej od XVII wieku, była wymowa charakterystyczna dla j zyka ukrai skiego.

Na poziomie pisowni mo na jeszcze zobaczy , jak tradycyjne stosowanie tzw.

du ej nosówki (w miejscach nieetymologicznych) było wyznacznikiem przyna- le no ci do pewnej orientacji kulturowej, preferuj cej prawosławne Południe (Ksi stwa Rumu skie, ziemie bułgarskie, serbskie, Góra Athos) przed moskiewskim Wschodem.

Nale y jednak zauwa y , e w wypadku typowych tekstów liturgicznych trudno mówi o granicy i wyra niejszych ró nicach mi dzy cerkiewnosłowia - skim pi miennictwem polsko-litewskim a moskiewskim, poniewa równie tam znajdujemy szereg analogii tekstowych, chocia funkcja odwoła do materiału bałka skiego u nas i tam jest odmienna. Specyfik kultury ruskiej na ziemiach polsko-litewskich, wyró niaj c j z kultury ruskiej rozumianej szeroko, jest niew tpliwie wierno rodzimej kijowsko-halickiej tradycji, silna i wiadoma wi z Bałkanami i Gór Athos, literackie i teologiczne osi gni cia XVI- i XVII-wiecznych obro ców prawosławia oraz cerkiewnosłowia ska twórczo unitów. Cała ta specyfika znajduje odzwierciedlenie równie w materiale r kopi miennym.

Katalog zawiera informacje o wszystkich znanych i dost pnych kolek- cjach r kopisów cerkiewnosłowia skich w dzisiejszej Polsce. Opracowano w nim ponad tysi c r kopisów – redniowiecznych (XI–XV w.) i pisanych pó - niej, a do XX wieku jako kontynuacja tradycji redniowiecznej. Wył czono zasadniczo dokumenty archiwalne i r kopisy nowo ytne, jednak e – dbaj c o pełne przedstawienie poszczególnych kolekcji – wzi to pod uwag tak e cz r kopisów nie nale cych do tradycji redniowiecznej, umieszczaj c je w grupie Varia, jak równie zachowane ksi gi metrykalne parafii greckokato- lickich i statuty bractw cerkiewnych, a tak e inne niecerkiewnosłowia skie ksi gi cyrylickie.

Ogromn wi kszo stanowi r kopisy liturgiczne, zaspokajaj ce potrzeby chrze cijan wschodnich. Połowa zbiorów polskich znajduje si w Bibliotece Narodowej w Warszawie, pozostałe s rozrzucone po wielu miastach, bibliotekach, muzeach i zbiorach prywatnych (Kraków, Lublin, Przemy l, Sanok, Po- zna , Kórnik, Wrocław, Katowice, Ła cut i in.).

(9)

Przy opisie kładziono nacisk na przedstawienie tre ci kodeksów z wydo- byciem tekstów słowia skich autorów oraz na obecno słowia skich wi tych w kalendarzach i ksi gach liturgicznych, a tak e na proweniencj i histori za- bytków, pragn c w ten sposób odtworzy swoist geografi funkcjonowania cyrylickiej tradycji r kopi miennej. Zaznaczano obecno wa niejszych margi- naliów, przytaczaj c niektóre z nich. Mniej uwagi po wi cono innym danym o r kopisach, poniewa dokładne opisy kodykologiczne wraz z publikacj mar- ginaliów znajd si w planowanej serii pełnych opisów cirillików w poszcze- gólnych kolekcjach. wiadomie pomini to tu znaki wodne, a dane dotycz ce opraw ograniczono do minimum. Podano zasadnicz bibliografi do ka dego r kopisu, umieszczaj c tu informacj o mikrofilmach. Wielk pomoc były istniej ce ju cz ciowe opracowania, zwłaszcza Jarosława Szczapowa (Moskwa) i Jurija Jasinowskiego (Lwów), niepublikowane materiały – inwentarz r kopisów cyrylickich w Bibliotece Narodowej o. Iwana Bałyka OSBM, a tak e opisy Galiny Malininej (r kopisy muzyczne – Moskwa), Marzanny Kuczy skiej (homiletyka, hymnografia – Szczecin), Zoi Jaroszewicz- Pieresławcew (staroobrz dowcy – Olsztyn), Ryszarda Nowaka (r kopisy Krakowa – Holandia), Romualda Biskupskiego (Sanok), ale nade wszystko efekty wieloletniej pracy badawczej Andrzeja Kaszleja (BN); wykorzystano te próbne wykazy, sporz dzone dla potrzeb CIBAL (Naumow 1987, CIBAL 13 i 15).

Prace nad Katalogiem trwały długo. Sam pomysł zrodził si w ramach inicjatyw Mi dzynarodowego Centrum Informacyjnego ds. ródeł do Historii Bałkanów i Basenu Morza ródziemnego CIBAL w połowie lat osiemdziesi - tych. Pocz tkowo badania koordynował Instytut Słowianoznawstwa (dzi : Sla- wistyki) Polskiej Akademii Nauk, finansuj c prace dokumentacyjne (wielce za- słu ył si dla projektu fotografik Wojciech Salamon z Bochni). Pomocy udzieli- ła Fundacja p. Barbary Piaseckiej Johnson, która ofiarowała na potrzeby bada komputer. Czynnie – rad i sprz tem – pomagali koledzy profesorowie: Krasi- mir Stanczew, William R. Veder i Mario Capaldo; owocna jest współpraca z O rodkiem Bada nad Słowia skim redniowieczem (RCMSS) Uniwersytetu Stanu Ohio w Columbus z prof. Predragiem Matejiciem. Ale przede wszystkim w trakcie bada napotykali my yczliwo , pomoc i bezinteresowno wła ci- cieli r kopisów i pracowników za nie odpowiedzialnych. Wszystkim Im, zamy- kaj c ten etap bada , z całego serca dzi kujemy.

Sfinalizowanie projektu stało si mo liwe dzi ki finansowemu wsparciu Komitetu Bada Naukowych w latach 1999–2002. W ostatniej fazie, po rezy- gnacji jednego ze współpracowników, nad projektem pod moim kierownictwem pracował zespół w składzie: Andrzej Kaszlej (BN), Ewa Rygucka-Naumow (PWST) i Jan Stradomski (UJ). Od strony informatycznej z zespołem współpra- cował Jacek Kołodziej (AGH). Wydawca, Tomasz Sekunda, okazał nam wiele zrozumienia i cierpliwo ci.

(10)

Zasadniczym celem Katalogu jest udost pnienie podstawowej informacji o istnieniu, stanie i zawarto ci zachowanych r kopisów, by da szerokiemu kr gowi zainteresowanych wskazówk co do mo liwo ci wykorzystania po- szczególnych kodeksów i tekstów w ich pracy badawczej, translatorskiej czy popularnonaukowej. Nie jest on typowym katalogiem, opisem czy inwentarzem, nale y do grupy katalogów autorskich, gdzie informacja jest podawana wybiór- czo, a sam dobór i zakres informacji uzale niony jest od bezpo rednich celów, ale tak e poniek d od zainteresowa i kompetencji wykonawców, a tak e jest odbiciem warunków, w jakich projekt był realizowany.

Katalog ma stanowi pomoc dla filologów, historyków, historyków sztu- ki, historyków Ko cioła i kulturologów, odsłaniaj c niezwykle istotn cz wschodnioeuropejskiej spu cizny kulturowej. Ukazanie bogactwa tradycji cer- kiewnosłowia skiej, zachowanej w zbiorach polskich, powinno si przyczyni do intensyfikacji bada nad stosunkami kulturowymi w Rzeczypospolitej, nad ruskim komponentem w jej kulturze, nad tradycj prawosławn i unick , a tak e nad przeszło ci kulturow całego regionu Europy centralnej i wschodniej.

Pierwsze wydanie Katalogu ukazało si w grudniu 2002 r. w limitowa- nym nakładzie dla potrzeb zespołu, obecne jest przeznaczone dla jak najszer- szego grona odbiorców. Ale i t edycj traktujemy jako wydanie robocze, oczekuj c na poprawki i uzupełnienia wszystkich zainteresowanych i kompe- tentnych osób. Nast piło niewielkie lecz kłopotliwe przesuni cie numeracji, dlatego sugerujemy, by korzysta wył cznie z obecnego wydania.

Kodeksy s uło one alfabetycznie według typów ksi g, a w obr bie typu według miast i kolekcji, w porz dku rosn cym sygnatur. Dodane w tym wydaniu indeksy, opracowane przez Jana Stradomskiego i przeze mnie, po- zwalaj na odnalezienie w Katalogu poszczególnego r kopisu znanego z sy- gnatury, zawieraj te wykaz nazw geograficznych zwi zanych z histori r - kopisu, indeks osobowy (z uwypukleniem kopistów i wi tych słowia skich), wykaz utworów słowia skich. Wielk pomoc przy identyfikacji miejscowo-

ci i tytułów wi ty była (oprócz bezcennego Słownika geograficznego Kró- lestwa Polskiego i Litwy) ksi ka W. Kołbuka, Ko cioły wschodnie w Rzeczy- pospolitej około 1772 roku. Struktury administracyjne (Lublin 1998). Infor- macje pochodz ce spoza danych kodykologicznych zostały wzi te w nawiasy kwadratowe. Z kolei nowo opracowany Katalog druków cyrylickich XV–XVIII w. ze zbiorów Biblioteki Narodowej uwzgl dnia liczne wstawki r kopi mienne współoprawne z drukami¹. Przebadanie innych zbiorów starodruków cyrylic-

1 Katalog druków cyrylickich XV–XVIII wieku w zbiorach Biblioteki Narodowej. Oprac.

Zofia urawi ska, Zoja Jaroszewicz-Pieresławcew. Redakcja cało ci, autorstwo Wst pu i indek- sów: Z. urawi ska, Biblioteka Narodowa, Warszawa 2004, ss. 364 + 61 ill.

A oto wa niejsze cerkiewnosłowia skie teksty r kopi mienne:

Kat. 41b – BN. XVII.3.4536 adl.: 3 karty rozmy lania o m ce i mierci Jezusa Chrystusa z ko ca XVII w. w kijowskim Leksykonie P. Beryndy (1627);

(11)

kich w naszych bibliotekach bez w tpienia odsłoni wiele nieznanego dot d materiału r kopi miennego.

Wszelkie uwagi przydatne do udoskonalenia katalogu prosimy przesyła Internetem na adres anaumow@poczta.onet.pl lub do Zakładu R kopisów BN:

manus@bn.org.pl.

Aleksander Naumow Kraków–Wenecja, grudzie 2004

Kat. 43 – BN. Cyr. 71: 1 karta z frg. legendy o pogrzebie Aleksandra [Macedo skiego]

w wile skich Akatystach (1628);

Kat. 46 – BN. Cyr. 88: 8+27 kart modlitw i kanonów w kijowskich Akatystach (1629);

Kat. 48 – BN. Cyr. 305: 1 k. z fragm. Ew. wg w. Jana i Listu do Tesaloniczan; autograf w. Piotra (Mohyły) w kijowskim Słu ebniku (1629);

Kat. 75b – BN. Cyr. 15: 5 kart zawieraj cych klucz paschalii, w Trebniku z Jewia (1641);

Kat. 86i – BN. Cyr. 164: 32 strony modlitw okoliczno ciowych (Mohyla skie ektenie); te uzupełnienia wpisał Teodor popowicz 3 II 1709 roku przy cerkwi w. Michała we wsi Przysłup;

Kat. 102a – BN. Cyr. 323: na kartach ochronnych lwowskiego Apostoła (1654) kondaki ku czci w. Dymitra i w. Michała Arch.; wypis z nabo e stwa za zmarłych;

Kat. 115b – BN. Cyr. 371: na karcie ochronnej Triodu postnego (Lwów 1664) pie po- kutna; Kat. 122a – BN. Cyr. 110: 2+4 karty z modlitwami w Słu ebniku (Lwów 1666);

Kat. 123b – BN. Cyr. 134: na karcie ochronnej Słu ebnika (Lwów 1666) pie do MB;

Kat. 142 – BN. Cyr. 149: 5 kart „Pravilo ot zlych ” tj. modlitwy przeciw złemu w Aka- tystach (Kijów 1677);

Kat. 144a – BN. Cyr. 367: w Anfologionie (Nowogród 1678) dodano 5 kart r kopisu z ofi- cjum ku czci w. Jozafata;

Kat. 148 – BN. Cyr. 140: 4 karty modlitw wieczerni w rumu skim Słu ebniku (Bukareszt 1680);

Kat. 173 – BN. Cyr. 150: 23 karty z akatystem, modlitwa spowiednika w ksi dze Akatysty (Kijów 1693);

Kat. 212 – BN. Cyr. 53: 2 karty poucze w ksi dze W. Golenkowskiego (Kijów 1714);

Kat. 237 – BN. Cyr 228: 20 kart psalmów w kijowskim Psałterzu (1729);

Kat. 256a – BN. Cyr. 453: 3 karty z modlitwami w Słu ebniku (Uniów 1740);

Kat. 271 – BN. Cyr. 3 adl: 3 karty informacji o datach Wielkanocy wg starego i nowego kalendarza, w Psałterzu (Kijów 1747);

Kat. 301b – BN. Cyr. 506 adl: Pie pokutna w formularzu brackim;

Kat. 351b – BN. Cyr. 626: 10 kart z kondakami i ikosami w staroobrz dowym Czasow- niku (Supra l 1788);

Kat. 368a – BN. Cyr. 25: pie do w. Trójcy w Modlitewniku (Poczajów 1793);

Kat. 388 – BN Cyr. 375: niezidentyfikowany drukowany słu ebnik z Supra la, z drugiej poł. XVIII w., ł czony z r kopisem, 67 kart: formularz mszy w. Bazylego, uprzednio po wi co- nych darów, słu by wi tym, po wi cenie wiec itp.

(12)

Skróty

a. – albo Ap. – Apostoł Arch – Archanioł

BN – Bo e Narodzenie (25 XII) bp – biskup

BS – bez sygnatury Chrz – Chrzciciel cs – cerkiewnosłowia ski cyryl. – cyrylicki a. cyrylica cz. – cz

Czw – czwartek czyt. – czytanie dek. – dekanat diec. – diecezja Duch – Duch wi ty Ew – Ewangelista frg. – fragment Grób – Grób Pa ski inc. – incipit j z. – j zyk k. – karta

Komunia – Komunia wi ta Krzy – Krzy Pa ski lit. – liturgia, msza wi ta łac. – łaci ski

marg. – margines

MB – Matka Boska, Matka Bo a metr. – metropolita

M ka – M ka Pa ska Nar – Narodziny Ndz – niedziela

nlb – nie liczbowana (karta)

NMP – Naj wi tsza Maria Panna, Ma- ryja, Bogurodzica

NT – Nowy Testament

Obj – Objawienie Pa skie, Epifania, Chrzest Pa ski (6 I)

Of – Ofiarowanie a. Wprowadzenie NMP do wi tyni (21 XI) ok. – około

Op – Opieka NMP, Pokrow (1 X) oryg. – oryginalny, -a

ost. – ostatni, -a patr. – patriarcha

PG – Patrologia graeca Pn – poniedziałek pocz. – pocz tek

Podw – Podwy szenie Krzy a wi tego (14 IX)

pol. – polski pow. – powiat

Przem – Przemienienie Pa skie (6 VIII) Ptk – pi tek

pw. – pod wezwaniem rest. – restaurowany, -a ros. – rosyjski

rozdz. – rozdział rozm. – rozmiar rus. – ruski s. – strona Sob – sobota

Sp – Spotkanie Pa skie (2 II) ST – Stary Testament sygn. – sygnatura

r – roda tj. – to jest tłocz. – tłoczenie Trójca – Trójca wi ta tyg. – tygodnia ukr. – ukrai ski W. – Wielki wg – według

Wn – Wniebowst pienie Pa skie wsp. – wspomnienie

Wsz – Wszyscy Wt – wtorek wyd. – wydanie xx. – ksi ta

za . – za alo, perykopa ewangelii, dzie- jów lub listów apostolskich zach. – zachowane

Za – Za ni cie a. Wniebowzi cie NMP (15 VIII)

Zm – Zmartwychwstanie Pa skie, Pascha Zst – Zst pienie a. Zesłanie Ducha wi -

tego, Pi dziesi tnica

Zwiast – Zwiastowanie NMP (25 III)

(13)

Biblioteki i kolekcje

AKP 0 – Anonimowa kolekcja prywatna, Osiniak

AKP 1 – Anonimowa kolekcja prywatna I, Suwałki [G.L.]

AKP 2 – Anonimowa kolekcja prywatna II, Suwałki [J.P.]

AKP 4 – Anonimowa kolekcja prywatna IV, Suwałki [D.L.]

AKP 6 – Anonimowa kolekcja prywatna VI, Suwałki APP – Archiwum Pa stwowe, Przemy l

Berl. w BJ – Kolekcja berli ska w BJ, Kraków

BGU – Biblioteka Główna Uniwersytetu l skiego, Katowice Biblioteka parafialna – Parafia Prawosławna, Leszczyny BJ – Biblioteka Jagiello ska, Kraków

BK – Biblioteka PAN, Kórnik (Biblioteka Kórnicka) BKP – Biblioteka Kapituły (Rzymskokatolickiej), Przemy l BMWM – Biblioteka Muzeum Warmii i Mazur, Olsztyn BMZ – Biblioteka Muzeum-Zamku, Ła cut

BMZP – Biblioteka Muzeum Ziemi Przemyskiej, Przemy l BN – Biblioteka Narodowa, Warszawa

BOZ – Biblioteka Ordynacji Zamojskiej w BN, Warszawa BP – Biblioteka Publiczna, Warszawa

BSS – Biblioteka Seminaryjna, Sandomierz B – Biblioteka l ska, Katowice

BTPN – Biblioteka Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Przemy l BUL – Biblioteka Uniwersytetu Lwowskiego

BUW – Biblioteka Uniwersytecka, Wrocław Czart. – Biblioteka Ksi t Czartoryskich, Kraków KBŁ – Kolekcja prywatna B. Łady y skiego, Przemy l Klasztor – Klasztor pw. w. Trójcy i Zbawiciela, Wojnowo

Klasztor Bazylianów – Klasztor pw. Za ni cia Naj wi tszej Bogurodzicy, Warszawa KMF – Kolekcja prywatna, Suwałki

KP – Ksi nica Pomorska, Szczecin KP 1 – Kolekcja prywatna, Gałkowo

KPA – Kolekcja prywatna P. Agafonowa, Sejny

KTCh – Kolekcja prywatna T. Chrzanowskiego, Kraków KTJ – Kolekcja prywatna T. Jonika, Ełk

KUL – Biblioteka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin KWF – Kolekcja prywatna W. Fiedotowa, Mr gowo

KWT – Kolekcja prywatna W.B. Twardzika, Kraków MBL – Biblioteka Muzeum Budownictwa Ludowego, Sanok MH – Biblioteka Muzeum Historycznego, Sanok

MNK – Kolekcja Muzeum Narodowego w Czart., Kraków MR – Muzeum Regionalne, Tomaszów Lubelski

MSD – Biblioteka Metropolitalnego Seminarium Duchownego, Lublin MSuw – Kolekcja w molennej, Suwałki

MWodz – Kolekcja w molennej, Wodziłki

(14)

MWoj – Kolekcja w molennej, Wojnowo Ossol. – Biblioteka Ossoli skich, Wrocław

PAN – Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie RNB – Rosyjska Biblioteka Narodowa, Sankt-Petersburg

WBP – Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Raczy skiego, Pozna WiMBP – Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna, Lublin Ełk: KTJ

Gałkowo: KP 1 Katowice: BGU , B Kórnik: BK

Kraków: Berl, BJ, Czart, KTCh, KWT, MNK, PAN Leszczyny: Biblioteka parafialna

Lublin: KUL, MSD, WiMBP Mr gowo: KWF

Olsztyn: BMWM Osinak: AKP 0 Pozna : WBP

Przemy l: BKP, BMZP, BTPN, KBŁ Sandomierz: BSS

Sanok: MBL, MH Sejny: KPA

Suwałki: AKP 1,2,4,6, MSuw Szczecin: KP

Tomaszów Lubelski: MR

Warszawa: BN, BOZ, BP, Klasztor Bazylianów Wodziłki: MWodz

Wojnowo: Klasztor, MWoj Wrocław: BUW, Ossol

(15)

Katalog

(16)

(17)

Typ ksi gi AKATYSTARZ Miejscowo Leszczyny

Biblioteka Biblioteka parafialna Datacja wiek XX (1928 r.)

Tre : Akatyst do MB Poczajowskiej: odpis z druku 2.

Typ ksi gi AKATYSTARZ Miasto Przemy l Biblioteka BMZP Sygnatura aktualna 4277 Datacja wiek XVIII, II połowa Ilo kart 193 k. + 1

Wymiary 165 x 140 mm

Oprawa: karton w papierze, uszkodzony grzbiet Stan zachowania: k. 1–162 oryg. (opuszczona k. 83) + 31;

Tre : Spis tre ci, zakl cia diabła, 13 akatystów z modlitwami, 11 modlitw wieczor- nych (przed udaniem si na spoczynek), nabo e stwa północne, modlitwy poranne, 13 ró nych modlitw, kanon pokutny; molebien do MB, przygotowanie do Komunii, modlitwy przed i po Komunii, modlitwa za chorego i „pravilo” do Wsz wi tych

Sygnatura stara: . 920

Zapisy: wła ciciel: ks. Jan Pacławski z Terszowa odziedziczył po te ciu z Zagórza;

k. 185 – Pacławskiego zwrot do Bogurodzicy o pomoc; na k. I – 1757 r.

Historia r kopisu:

Zagórze, [Przem Pa skie, dek. S dowa Wisznia, diec. Przemy l]

Ostrów Nowy, [Op MB, dek. S dowa Wisznia, diec. Przemy l]

Koniuszki, [Nar NMP, dek. Ni ankowice, diec. Przemy l]

Zawadka, [ w. Paraskiewa, dek. Bircza, diec. Przemy l] – ? Spas, [Przem Pa skie, dek. Stary Sambor, diec. Przemy l]

Terszów, [ w. w. Kosma i Damian, dek. Stary Sambor, diec. Przemy l]

3.

Typ ksi gi AKATYSTARZ Miasto Warszawa Biblioteka BN

Sygnatura aktualna Akc. 2667 Datacja wiek XVII Ilo kart 328 k.

Stan zachowania: bez pocz tku; przestawione karty: k. 34 ma by 8, k. 7 to 2, a k. 71 ma nast powa po 126; kilka kart czystych

Tre : Zaczyna si od ko ca 6. ikosu do Trójcy, potem kolejno akatysty: do Grobu,

1 Zob. te opis 1044.

(18)

Najsłodszego Jezusa, Michała Arch, Barbary, Jana Chrz (przeróbka akatystu Franciszka Skoryny z 1525 r., tak jak w wyd. kijowskim z 1677; por. Akc. 2676), dwa do MB, zacz ty do Onufrego (czyste karty), do Mikołaja, do M ki, do Krzy a (figura ze słów), do Wsz wi tych (cz. łacink ), do Dymitra, do Onufrego (koniec łacink ); nast pnie krót- kie nabo e stwa postne od Ndz o synu marnotrawnym do tyg. Paschy: ustaw, czytanie ewangelii na jutrzni, kondak, apostoł, ewangelia mszalna. UWAGA: w warszawskim egzemplarzu kijowskiego wyd. 1677 znajdujemy zajmuj cy dodatek r kopi mienny. Jest tam „Pravilo” od złych zamysłów (dziewi modlitw), modlitwa do w. Mikołaja i modlitwa autorstwa Jana Vrotopulosa, przetłumaczona „od ellinskago na slovenskij jazyk”

Zapisy: kopista: WASILIJ (k. 188) Historia r kopisu:

Przemy l – Biblioteka Kapituły Grecko-Katolickiej Bibliografia:

mf BN 15035

Malinina, Katalog BN, 142 4.

Sygnatura aktualna Akc. 2915

Datacja wiek XIX, I wier wiecze (< 1805) Ilo kart 40 k.

Wymiary 195 x 125 mm Tre : Akatyst o M ce

mf BN 15557 5.

Sygnatura aktualna Akc. 2974 Datacja wiek XVII Ilo kart 7 + 493 k.

Wymiary 155 x 95 mm Paginacja oryg. 8–500 Oprawa: deski w skórze, złocenia

Stan zachowania: pierwsze 7 kart pó niejsze; brak jednej k. po k. 472

Tre : Akatysty do: Najsłodszego Jezusa (ze stichirami, kanonem Teoktysta, modlitw do MB, modlitw do Pana Jezusa patr. Filoteusza), Michała i Gabriela Archaniołów (z rusk modlitw na Pon), Jana Chrz (patr. „Nowego Rzymu” Izydora, z modlitw do Krzy a), Za NPM patr. Filoteusza, Mikołaja, Piotra i Pawła, Krzy a, Wsz wi tych. Nast pnie modlitwy wieczorne (na k. 300 wymienieni w. w.: Piotr Kijowski, Aleksy i Jona Mo-

(19)

skiewscy, Roman i Dawid / Borys i Gleb, na k. 300' wymienieni w. w.: Antoni i Teodo- zy Pieczerscy, Jefim, Teoktyst, Sawa, Onufry, Warsonofij, Paisij, Paweł Prosty i Marek;

i ponownie Antoni, Teodozy, Nikon, Stefan, Isaakij, Marek i Jan Mnogostradalny);

w dalszej kolejno ci modlitwy poranne, przygotowanie do Komunii (z czytaniami i kanonem), modlitwy po Komunii, akatysty do: Trójcy (z modlitw ), Op MB (z modlitw Filo- teusza), Kosmy i Damiana (z modlitw , bez ko ca), Onufrego (bez pocz tku)

Zbiory bpa Jana nigurskiego

mf BN 16066 Malinina 6.

Datacja wiek XVIII, I wier wiecze (1711, 14 IV) Ilo kart 230 k.

Stan zachowania: zbiór w zamy le dwutomowy, t. 1 – 170 k. (miało by 206), t. 2 – 60 k.

Iluminacja: prymitywne miniatury piórkiem

Tre : Akatysty do: Najsłodszego Jezusa, Mocy Niebia skich, Jana Chrz, Op MB, Za NMP, Mikołaja (z wierszykiem inc.: Mieczem słowa... – k. 111'), Piotra i Pawła; nast pnie ryt pasyjny (prawiło) z akatystem, akatyst do Trójcy i o M ce

Zapisy: o. Jan Mochnacki z Kalnicy, Sukowatego i Kamionek; o. Mateusz Jawornicki, ze wsi Serednie Wielkie, 1820 r.

Kalnica, [ w. Paraskiewa, dek. Lesko, diec. Przemy l]

Sukowate, [ w. Michał Arch, dek. Lesko, diec. Przemy l]

Kamionki, [ w. Michał Arch, dek. Lesko, diec. Przemy l]

Serednie Wielkie, [ w. Paraskiewa, dek. Lesko, diec. Przemy l]

mf BN 16063

Malinina; Kaszlej 1991 7.

Datacja wiek XIX, I wier wiecze (< 1805) Ilo kart 174 k.

(20)

Stan zachowania: bez ko ca, dodana jedna k. druczku hebrajskiego Iluminacja: zastawki przed ka dym utworem

Tre : Akatysty do: MB, Najsłodszego Jezusa, Archaniołów, Jana Chrz, Za NMP, Mi- kołaja, Piotra i Pawła, Krzy a, Wsz wi tych, Onufrego, Barbary, Grobu (urwany w modliwie)

Bibliografia:

mf BN 94029

Malinina; Kaszlej 1991 8.

Datacja wiek XVII, IV wier wiecze (1699) Ilo kart 112 k.

Oprawa: deski w skórze z wytłoczonym herbem

Stan zachowania: bez pocz. i ko ca, luka w tek cie po k. 108 Iluminacja: miniatura Trójcy ST

Tre : Zawiera nabo e stwo północne codzienne (nokturn), akatysty do: Aniołów (miejsce na zastawk i tytuł), Jana Chrz, o Za NMP (z pie ni inc. Carice moja... i wy- blakły tekst po rusku), dalej akatysty do: Krzy a i Wsz wi tych; nast pnie zamiesz- czono pie ni m.in. inc. Kto ne chvalit... ze wsp. o „carju hosudaru” i „rejementu maloj Rosyi” i hetmanie Joanie (k. 108'); dalej ubytek tekstu i modlitwy przed Komuni – w.

w. Makarego i Bazylego

Zapisy: kopista: TIMOPHEJ Jakimiak dla Ilii jereja Towarnia skiego; notka o mierci matki i obecno ci wojsk moskiewskich w 1707 r.

Towarnia, [Op MB, dek. Stara Sól, diec. Przemy l]

Chotyniec, [Nar NMP, dek. Przemy l]

mf BN 94928 9.

Typ ksi gi ALEKSANDREIDA Miasto Kórnik

Biblioteka BK

Sygnatura aktualna 146

Datacja wiek XVIII, IV wier wiecze Ilo kart 317 k.

Oprawa: d bowe deski w skórze z tłoczeniem; cz. wierzchniej deski utracona Iluminacja: zostawione miejsce na miniatury

Tre : Spis rozdziałów i pełny odpis „Historii o Aleksandrze Macedo skim” (40 roz- działów) Quintusa Rufusa Curtiusa

(21)

Sygnatura stara: 951; numer BK 146 z dat (II.) 20

Zapisy: na ko cu, na k. 314' i nast pnych półustawem i skoropisem zapisy w j z. rosyj- skim z lat 1696–1720 (z guberni smole skiej i kałuskiej); na k. 144 – zapiski niemiec- koj zyczne; k. 7' – czysta, zapis r k T. Czackiego: „Ten r kopism (pó niej wstawione:

patrodii) przekładu Kurciusza dostałem w darze od Bazylianów 1804 r. D(nia) 16go grudnia 1804 roku w Wilnie”

Bibliografia:

Kutrzeba, nr 1416; Inwentarz BK, PAN, z. II (z dat XVI w.); Aleksandreida 1962, s.

152–258; Aleksandreida 1965, s. 186; Rogow 1969, s. 163; Katalog BK; Szczapow 1971, s. 236; 1976, nr 222, t. II, s. 86–87

10.

Typ ksi gi APOKALIPSA Rodzaj ksi gi z komentarzem Miasto Warszawa Biblioteka BN

Sygnatura aktualna Akc. 12372 Datacja wiek XIX, I wier wiecze Ilo kart III + 165 k.

Wymiary 330 x 205

Oprawa: współczesna, deski w skórze, tłoczenia na grzbiecie złotem; resztki metalo- wych klamerek

Stan zachowania: Karty 164–165 czyste; na niektórych kartach plamy od wilgoci Iluminacja: 72 pełnostronicowe miniatury, ilustruj ce tekst – rysunek tuszem i akware- la, ozdobne karty tytułowe, zastawki, finaliki, bordiura, inicjały, brzegi kart barwione na zielono

Tre : Tekst Objawienia Jana Ew z komentarzami Andrzeja z Cezarei Kapadockiej, poprzedzony „Skazanijem” Hipolita Rzymskiego i przedmow Andrzeja

Zapisy: drobne notki w j z. angielskim, w tym nota (XX w.?) podaj ca bł dnie czas powstania r kopisu i technik wykonania miniatur

Nale ał do Charlesa Butlera [1750–1832, znany ang. prawnik i katolicki historyk, wydawca ST i NT i in.] z Warren Wood, Hatfield. Zakup od Jerzego Aleksandrowicza w 1985 r.

Bibliografia:

mf BN – brak

Kaszlej 1991, s. 82; 2002 (pełny opis) 11.

Typ ksi gi APOSTOŁ² Miasto Katowice Biblioteka B

Sygnatura aktualna R 182 III Datacja wiek XV

2 Frg „apostoła” znajduj si w opisach: 510 (4), 576, 667, 1043d.

(22)

Ilo kart 208 k.

Tre : Pełny tekst Aktów i Listów Apostolskich z uwagami liturgicznymi, przedmo- wami i kalendarzem

Zapisy: pó niejsz r k , tak e pó niejszego wła ciciela dra teologii Pawła Szyma skiego Bibliografia:

Naumow 1982, s. 187 12.

Typ ksi gi APOSTOŁ

Miasto Kraków

Biblioteka Czart.

Sygnatura aktualna 2091 III

Datacja wiek XVI, III wier wiecze (1557) Ilo kart 470 s.

Wymiary 295 x 200 mm Oprawa: skórzana uszkodzona

Tre : Na pocz. dwie karty lu ne; pocz. tekstu Dz 1,16; aparat liturgiczny (skazanije izv stno) po tek cie Listów, na ko cu kalendarz bez wi tych słowia skich

Zapisy: z dat 1557 (s. 470), imi kapłana i miejsce nie wpisane Historia r kopisu:

Puławy – Biblioteka xx. Czartoryskich Bibliografia:

mf BN 17479 Katalog 1999, s. 130 13.

Miasto Kraków

Biblioteka Czart.

Sygnatura aktualna 3916 IV

Datacja wiek XVI, II wier wiecze Ilo kart 536 s.

Oprawa: zachowana dolna deska i cz. górnej Iluminacja: inicjały i zastawki 3, finalik

Stan zachowania: przy tłoczonych wizerunkach Zbawiciela napis łaci ski: „Ego sum lux mundi” i cyryl. „Ap[osto]l tetr ”

Tre : Od ko ca 12 za . Dz (4, 34), po Hbr – „skazanije”, w ko cu aparat liturgiczny (skazanije izv stno) – luki w kalendarzu

Zapisy: z 1639 – z Lubaczewa ojca Pawła; wsp. Zygmunt polski, August polski Historia r kopisu:

Lubaczów, [ w. Mikołaj, diec. Przemy l]

Puławy – Biblioteka xx. Czartoryskich Bibliografia:

Szczapow 1976, nr 52, t. I, s. 100–101; Nowak 1986

(23)

14.

Typ ksi gi APOSTOŁ Miejscowo Leszczyny

Biblioteka Biblioteka parafialna Datacja wiek XVI

Ilo kart 1 k.

Wymiary 301 x 207 mm Stan zachowania: fragment Tre : 1 Tes 4, 2–17 (za . 269–270) 15.

Typ ksi gi APOSTOŁ Miasto Lublin Biblioteka KUL Sygnatura aktualna 190 Datacja wiek XVI, II połowa Ilo kart I + 305 k.

Wymiary 305 x 200 mm Oprawa: karton oklejony płótnem Iluminacja: zastawka (plecionka)

Tre : Pełny tekst z przedmowami i aparatem liturgicznym

Zapisy: z dat 1606 r. o odnowieniu ksi gi przez ks. Gawriiła wikarego Luchowskiego na koszt niejakiego Simiona dla cerkwi prep. Paraskiewy w Luchowie; z dat 1687 r.

o kupnie ksi gi przez niejakiego Fedora z on od Łukasza Semenowicza popowicza knia polskiego dla cerkwi Kossobudzkiej Podw Krzy a

Luchów, w. Paraskiewa (Tyrnowska), [dek. Tarnogród, diec. Przemy l]

Ksi pol, [Podw Krzy a, dek. Tarnogród, diec. Przemy l]

Kossobudy, Podw Krzy a, [dek. Szczebrzeszyn, diec. Chełm]

Bibliografia:

Szczapow 1976, nr 94, t. II, s. 7 (publ. tekstu: t. II, s. 120–121) 16.

Typ ksi gi APOSTOŁ Miasto Lublin Biblioteka KUL Sygnatura aktualna 191

Datacja wiek XVI, IV wier wiecze (1576, III) Ilo kart 222 k.

Wymiary 310 x 195 mm Oprawa: karton oklejony płótnem

Stan zachowania: kodeks; po k. 42 jest 42a, po k. 204 id karty 209–214, potem 205–208 Tre : Tekst kompletny z wykazem 355 rozdziałów i histori Dziejów Apostolskich, przed Listami – przedmowy; aparat liturgiczny

Zapisy: kopista: TEOFAN, w marcu 1576 r. (zob. Akc. 2646, 2665 i 2811); zapisy pol- skie Jacentego Hukowskiego z roku 1717

(24)

Bibliografia:

Rogow 1969, s. 162; Szczapow 1976, nr 95, t. II, s. 8 17.

Datacja przełom wieków XVI i XVII Ilo kart 1 + 204 k.

Oprawa: zachowana tylko dolna złamana deska w skórze Stan zachowania: karty podklejone grawiurami

Iluminacja: zastawki: k. 1 – bałka ska, plecionka ła cuchowa, wia

Tre : Dzieje i Listy Apostolskie z przedmowami i aparatem liturgicznym; w kalenda- rzu brak wi tych słowia skich; do r kopisu wło ona podwójna k. z imionami miesz- ka ców Grodziska 60. i 70. lat XVIII w.

Zapisy: z 1611 r. o ofiarowaniu ksi gi przez pana Piotra z on i synem Mateuszem do cerkwi w. Jerzego w Horodyszczu [?]; z roku 1721; bakałarz Piotr popowicz Balicki;

Ioan Pasławski pop Radocho /ski/.

Horodyszcze, w. Jerzy [!] – ?

Balice, [Nar NMP, dek. Mo ciska, diec. Przemy l]

Radocho ce, [ w. Mikołaj, dek. Mo ciska, diec. Przemy l]

Bibliografia:

Szczapow 1976, nr 127, t. II, s. 33–34 (publ. tekstu: t. II, s. 125) 18.

Datacja wiek XVI, poł. wieku Ilo kart 243 k.

Oprawa: lipowe deski w skórze z tłoczeniami; zachowane dwa mosi ne, grawerowane naro niki

Stan zachowania: brak ko ca

Tre : Dzieje i Listy Apostolskie z przedmowami i aparatem liturgicznym; w kalenda- rzu brak wi tych słowia skich; urwane na prokimnie niedzielnym 2

Zapisy: kopista: TIMOFIEJ; na wewn trznej stronie wierzchniej okładki zapis z 1604 r.;

na dolnej okładzinie napis łaci ski metrykalny z 1646 r.

Wiszniów, [ ci cie Głowy Jana Chrz, dek. Tyszowce, diec. Chełm]

Bibliografia:

Szczapow 1976, nr 128, t. II, s. 34

(25)

19.

Typ ksi gi APOSTOŁ Miasto Lublin Biblioteka KUL

Sygnatura aktualna 1231 Datacja wiek XVI Ilo kart 233 k. + 2 Wymiary 295 x 190 mm Stan zachowania: bez pocz tku

Tre : Tekst Dziejów i Listów Apostolskich z przedmowami; rubryki czyta i kalen- darz bez wi tych słowia skich

20.

Typ ksi gi APOSTOŁ Miasto Lublin Biblioteka MSD Sygnatura aktualna 549 Datacja wiek XVI Ilo kart 306 k.

Oprawa: zachowane tylko dwie lipowe deski w skórze i cz. grzbietu; tłoczenia Stan zachowania: bez pocz. i ko ca; po k. 247 dwie k. wyrwane

Tre : Od Dziejów Apostolskich za . 28, nast pnie Listy, aparat liturgiczny i kalendarz (urwany w maju); brak wi tych słowia skich

Sygnatura stara: 12

Zapisy: naklejki z zapisami o pochodzeniu z ulina (Nr 4); dolna okładka wyklejona notatkami w j z. polskim z XVIII w. cz ciowy zapis o przekazaniu ksi gi do cerkwi

„zavadskoj”

Zawadów, [ w. Jerzy, dek. Stryj, diec. Przemy l] – ? ulin, [Za NMP, dek. Krasnystaw, diec. Chełm]

Chełm, Muzeum Bractwa NMP Bibliografia:

Szczapow 1976, nr 143, t. II, s. 43 21.

Typ ksi gi APOSTOŁ Miasto Lublin Biblioteka WiMBP Sygnatura aktualna 2378 Datacja wiek XVI Ilo kart 232 k.

Oprawa: deski w skórze z tłoczeniem, rest.: koniec XVIII – pocz. XIX w.

Stan zachowania: brak pocz. 2 kart; k. 231 i 232 przed k. 7, po k. 6 – ubytek Iluminacja: inicjały, tytuły mini

(26)

Tre : Dzieje (od 1, 26) i Listy Apostolskie z aparatem liturgicznym i kalendarzem Zapisy: naklejka z napisem „Apostol pisanyj. Nr 3”, „Majdan Kniažpolskij Nr 4”

Majdan Ksi polski, [ w. Mikołaj, dek. Szczebrzeszyn. diec. Chełm]

Chełm – Seminarium Duchowne Bibliografia:

Rogow 1969, s. 162; Szczapow 1976, nr 165, t. II, s. 55 22.

Typ ksi gi APOSTOŁ Miasto Przemy l Biblioteka BMZP

Sygnatura aktualna 1169c /A Datacja wiek XVI Ilo kart 1 k.

Wymiary 290 x 200 mm Tre : Fragment Dziejów Apostolskich 23.

Typ ksi gi APOSTOŁ Miasto Przemy l Biblioteka BMZP

Sygnatura aktualna 4261/A

Datacja przełom wieków XVI i XVII Ilo kart 154 k.

Stan zachowania: bez pocz. i ko ca, w powa nymi ubytkami w tek cie

Tre : Pocz tek od 27 za . Dziejów Apostolskich z lukami, potem frg. listów (ze ska- zanijami) – Jk, 1–2 P (cały), J (cały), Jud (cały), Rz (z lukami mi dzy skazaniami 1, 9), 1–2 Kor (z lukami), Ef (z lukami), Flp (z lukami), Kol, 1 Tes, 2 Tm, Flm, Hbr, frg. apa- ratu i kalendarza od 1 do 23 IX

Sygnatura stara: . 2783, BO/2

Zapisy: k. 74' – „Idut ljachi na tri šljaki, a tur ani na otiri”; piecz L. Baczy skiego Historia r kopisu:

Leonid Baczy ski (1935 r.) Bibliografia:

Szczapow 1976, nr 167, t. II, s. 57 24.

Typ ksi gi APOSTOŁ Miasto Przemy l Biblioteka BMZP Sygnatura aktualna 4266 Datacja wiek XVI Ilo kart I + 284 k. + II Wymiary 295 x 195 mm

(27)

Oprawa: deski w skórze

Stan zachowania: kodeks, brak 1 k. z tyłu Iluminacja: zastawki: cynober, plecionka; inicjały

Tre : Na wst pie skazanije z antyfonami, cykl paschalny na pocz., s wst py (skazani- ja), akta numerowane, potem listy powszechne i Pawłowe ze wst pami, prokimny, czytania posług; w kalendarzu brak wi tych słowia skich

Sygnatura stara: . 2731

Zapisy: nabyto ksi g z Bucewa w 1819 r.

Buców, [Op MB, dek. Przemy l]

Bibliografia:

Szczapow 1976, nr 177, t. II, s. 60 25.

Typ ksi gi APOSTOŁ Miasto Przemy l Biblioteka BMZP Sygnatura aktualna 7683

Datacja wiek XVII, II wier wiecze (1636) Ilo kart 224 k.

Oprawa: deski w skórze, ornamentowa ramka, le zachowane

Iluminacja: zastawki, rysunki jako zastawki (np. przed Piotrem), inicjały

Tre : Dzieje i Listy Apostolskie, poprzedzone „istorij ” i „skazanijami”; na ko cu tablice czyta i kalendarz, bez wi tych słowia skich; dodatkowo czytania na „odno- wienie wi tyni” i prokimny

Zapisy: na ko cu r kopisu anonimowy zapis kopisty z dat (1636 r.) z przeznaczeniem do cerkwi Wola skiej; notatka o pozyskaniu r kopisu w 1950 r. ze wsi Wola Korze- niecka; uwaga: „Ew. z r. 1617 7 VII 1950”; piecz – „Centralna składnica muzeum Min. Kultury i Sztuki w Kozłówce pow. Lubaczów, woj. lubelskie 7683”

Wola Korzeniecka, [ w. Sawa, dek. Bircza, diec. Przemy l]

Bibliografia:

Szczapow 1976, nr 186, t. II, s. 63–64 26.

Typ ksi gi APOSTOŁ Miasto Przemy l Biblioteka KBL Sygnatura aktualna 2 Datacja wiek XVI Ilo kart I + 249 k.

Oprawa: deski w skórze, lady zapi i tłocze , przednia deska podklejona r kopisem cs Tre : Dzieje i Listy Apostolskie, poprzedzone przedmow i wst pem przed ka dym listem, tabele czyta , kalendarz zachowany cz ciowo, bez wi tych słowia skich; na ko cu frg. z prokimnami

(28)

Zapisy: k. 2–5 – o oprawie ksi gi – Wasilij Mizik w 1643 r. (za kop bez szestaka) Historia r kopisu:

Bachów, [Sobór NMP, dek. Pruchnik, diec. Przemy l] – 1931 r.

Bibliografia:

Szczapow 1976, t. II, s. 163 27.

Typ ksi gi APOSTOŁ Miasto Przemy l Biblioteka KBL Sygnatura aktualna 9 Datacja wiek XVI Ilo kart 1 k.

Wymiary 270 x 198 mm Stan zachowania: fragment

Tre : Hbr 13: koniec za . 333, całe 334 i pocz. za . 335 28.

Typ ksi gi APOSTOŁ Miasto Przemy l Biblioteka APP

Sygnatura aktualna AGKBP frg. 3 Datacja wiek XIV

Ilo kart 2 frg. 2 kart Wymiary 222 x 133 mm

Stan zachowania: fragment; drugi frg. w kształcie paska o rozm. 300 x 47 mm Iluminacja: inicjały: frg. 1 – kolorowy inicjał B – czerwono- ółto-morski, bardzo ład- ny; frg. 2 – frg. jednobarwnego inicjału

Tre : Fragment 1 – Dz 5; frg. 2 – te z Dz Sygnatura stara: dok. 289

Bibliografia:

Fenczak, s. 49 29.

Miasto Sanok

Biblioteka MBL

Sygnatura aktualna 13656 Datacja wiek XVI, II połowa Ilo kart 222 k.

Wymiary 330 x 185 mm Stan zachowania: bez pocz. i ko ca Iluminacja: inicjały cynobrem

Tre : Dz od za . 5; Listy, aparat liturgiczny (skazanije), kalendarz do 7 I, brak wi - tych słowia skich

Sygnatura stara: K.W. 749

(29)

Zapisy: o cerkwi w Se kowej przy lesie Historia r kopisu:

Se kowa = Nowosielce Kozickie, Sobór NMP, [dek. Dobromil, diec. Przemy l]

Ustianowa [Dolna? Górna?, dek. Zatwarnica, diec. Przemy l]

Bibliografia:

Szczapow 1976, nr 214, t. II, s. 79 30.

Miasto Sanok

Biblioteka MH Sygnatura aktualna 2 Datacja wiek XVI Ilo kart 284 k.

Stan zachowania: dwie ostatnie karty kodeksu zniszczone Iluminacja: zastawka stylu bałka skiego przed Dziejami

Tre : Dzieje i Listy Apostolskie; historia powstania, skazanija, aparat liturgiczny, ka- lendarz (bez wi tych słowia skich), tablice czyta stałych

Sygnatura stara: 14231 Historia r kopisu:

Liszna k. Cisnej, [ w. Mikołaj, dek. Baligród, diec. Przemy l]

Bibliografia:

Szczapow 1976, nr 190, t. II, s. 70 31.

Miasto Sanok

Biblioteka MH Sygnatura aktualna 5

Datacja wiek XVI, II wier wiecze Ilo kart 270 k.

Wymiary 265 x 180 mm Oprawa: deski w skórze, tłoczenia

Stan zachowania: du o fragmentów uzupełnianych

Iluminacja: zastawki bałka skie (cztery: przed wst pem, przed Dz, Jk i Rz), liczne inicjały plecione

Tre : Dzieje i Listy Apostolskie, aparat liturgiczny, krótki kalendarz: 24 VII – Borys i Gleb (k. 269')

Sygnatura stara: 9261; 28 R/1935, piecz – BMZS 3150

Zapisy: nieudolne próby liter głagolickich i cyryl. (k. 2), notki z datami 1607, 1609, zapiski po polsku

Monasterzec (Dolny? Górny? – Monastyrec) k. Bezmichowej, [dek. Lesko, diec. Przemy l]

Bibliografia:

Szczapow 1976, nr 193, t. II, s. 71