GIORNALE LIGUSTICO

X V I.

Istruzione data dalla Signoria a Bartolomeo Senarega, ambasciatore al Papa.

14 8 1, 5 G iu gn o .

Archivio di Stato. Informazioni date dalla Repubblica di Genova a’ suoi ambassadori, e raccolte da Agostino Fransone. Ms. vol. I, pag. 638.

Baptista et O fficium R om anie.

H ec sunt que in m andatis damus vobis egregio secretario nostro B arto lo m eo Senarega ituro ad Sum m um Pon tificem , ad quem damus vobis litteras cred en tiales, quibus redditis Sue Sanctitati et facta pro m ore h u m ili com m endatione pedibus Sue Sanctitatis, verba vestra hec erunt: C a u sa prop ter quam m ittim us vos super om nia exig it m agnam itineris vestri celeritatem , ut ex re ipsa potestis intelligere. Ideo posteaquam S ig e - strum p e r v e n e ritis , curatote terra aut m ari transire usque P etra sa n cta m , v e l P is a s , illic sum ptis equis ad vectroiam die ac nocte quantum possi­ bile vobis erit R om am properate. D icite nos prim um debere sum m e D e i clem en tie gratias im m e n sa s, que nos et ceteros Christianos libe­ ravit a m anu com m unis hostis regis T u rea ru m , quem om nipotentis D e i m anus non vires non hom inum studia interfecit, inter om nes Christianos sum us qui ex suo obitu vehem enter le ta m u r , quod non m odo ab im m i­ nentibus periculis saltem propter C h iu m nostrum erepti sum us, sed oblata est nobis facultas recuperandi de manibus suis que a nobis eripuerat, si m odo n obiscu m adsit benignitas Sue Sanctitatis , que sicuti iam exerci­ tata pro com m uni C h ristian orum com m odo videbatur, ita si nunc aspicere ad suam patriam volu erit, erit ad ipsum dom inum retributio tanti boni parata veru m perennis apud suos Januenses m em oria, cum apparebit Sixtum P o n tific em quartum non m odo patriam suam a sirv itu te liberasse, veru m restitu isse eis dignitatem veterem ac dom inia sua que Christianorum in i­ m icissim u s h ostis illis ra p u e ra t, quia nem o Sum m us P on tifex m aiora pa­ trie sue beneficia unquam contulit. Q u is perenne m onum entum m agis in p atriam adeptus est? N em o h ic certe om nes superavit. Hic est quem si di­ cere fas est Januensis civitas pro D eo suo potest habere. H oc igitur casu ad con silia rei nostre excitati; cogitantes quo m odo recuperandis rebus de m anibus suis possem us intendere ubi filiis suis ut spes est de regno dissidentibus facilior erit aggressus, duxim us a Sua S an ctitate, a Sua C le ­ m entia h ec que dicem us auxiliu m im p lorare et supplices p e te r e , ut po-

354

steaq u am ex obitu suo ex discordia eorum successorum pro ra tio n e cre ­ d itu r Idruntum vel Litium posse expugnare a serenissim o re g e F erd i­ nan do vel dedictione facturum , adeo ut causam propter quam Su a S a n ­ ctita s, si classem trirem alem apud nos co m p a ra it, in nulla a lia re classis ipsas vires exp oni m elius possit quam in recuperandis lo cis n ostris in partibus orientalibus sitis; in quo si Sue Sanctitatis m ens est h ostes ip sos turchos offendere perturbare ac devastari, non aliter co m m o d iu s ac faciliu s, ac cum m aiori spe victorie certe videri potest, et eo m a g is quo n ih il ad cuiu spiam iniuriam querim us, quod ad nos pertinet so lu m in ten ­ dentes, dignetur concedere nobis ut hac classe pro tem pore triu m m en­ siu m quo prim um constitutum est his casibus nostris frui possem us illa, neque exp o n ere ad h ec servitia nostra, quibus si opus fuerit et n aves et alias quasdam trirem es addem us nostro sum ptu. A d quod etsi sua e rg a patriam pietas m o vere Su am Sanctitatem potest, ubi pene quicquid aliu d classis h e c sola in hostem facere pro ratione posset que non ad predandum instructa e s t, sed percutienda hostis viscera, ac etiam que a lie nationes su rrip ere nobis possent loca nostra o rien talia, et quod periculum ab hoste tu rch o illatu m nobis est non minus a christianis nationibus possem us exp ectare, quod eo etiam m aius foret quod si turchus nostra occupasset lo c a , non tam m ercantili negotio privata in eis videbam ur quo p rivarem u r si V en e ti p resertim loca ipsa nostra occuparent, quod om n ino opportet n o s devictare ; et cum his etiam probaremus quod Sua S an ctitas cum D o m in io V en e to ru m com ponat, ut nec ipsa in rebus que a nobis tutabuntur e t de quibus p ax etiam inter nos m entionem fieri se im m isceru n t neque n o s ad illis que de ipso D om ino tenebantur, quom odo utraque pars rem su am curabit, nec alter alteri erit im pedim ento; quod si a ccid eret non m in us h o c grav e esse posset, quam si a turcho oppugnarem ur. V e ru m si recuperabim us lo ca nostra, erim us tureis, si aliquando con valescen t, repu- crnaculum et oppositum , ne de cetero tam facile ad offensionem C h ristia ­ n o ru m transire p o ssen t, idque m agno etiam sumptu nostro facie m u s, quod ceteris C h ristian is prodesse poterit. Sanctitas Sua si h ec om nino fa c ie t, iuvabit patriam suam , extollet eam et restituet ad ve te re m d ign i­ tatem suam , et ad com m oda ingentia, consulet paci C h r i s t i a n o r u m , quam n efas esset ex obitu hostis renovare, quod m elius forsitan fuisset v iv e r e , quam m ortuum novas discordias et nova bella inter C h ristian o s reliquisse. S a tis vid ebitur nobis quod prim is verbis possit a vobis e x p rim i, et ex- pectandum quid Su a Sanctitas respondebit; que si precibus vestris as- s e n û e t quod neque differri potest, neque in suspensionem d u c i, curatote hab ere b revem ad Prefectum classis Sue Sanctitatis et ad patronos

GIORNALE LIGUSTICO

₃₅₅

trire m iu m , ut mandata nostra alio in con trarium n on obstante se­ quantur.

Si diceret non posse de re hac inconsulto rege d eliberare p rò quo classem p aravit, respondete: si Idruntum esset Sue M aiestati re stitu tu m , sublatam esse causam subsidii, nec oportere ad regis arbitriu m h o c fa­ ctum relinqui ; at si Idruntum in fide hostium etiam p erm an eret, eo casu Sanctitas Sua posse regi persuadere ut petitioni nostre ipse etiam as- sentiat, ubi am odo nulla spes est h is , qui Idruntum occupant subsidia expectandi, et in m ora facilius hostes vin ci posse Sua M aiestas v e l una nobiscum si velit vel seorsum ad ulciscendum hostis in iuriam p roseq u i quo hostis a m ultis partibus oppressus ubique concedere facile c o m p e l­ latur; placereque illi R egie M aiestati m agis posse quod recuperem us loca nostra, quam si illa et alia in potestatem D o m in ii V en eto ru m ven iren t qui cum Sua M aiestate ex quo co n ten d u n t, et nos n u llam discrim in is causam cum illa regia Maiestate h a b em u s, ipsa v e ro m ulta cum V en etis qui m aiores sunt ipsius dom inii v ir e s , quam nostre et ad cupiditatem dom inandi m aior am bitio propensiorque libido.

Sine ope classis huius proficere in rebus nostris n ih il confidim us, cum nulla ad presens vel pauca admodum trirem ium corpora habeam us, neque armandi illas tempus quod navigationi illius m aris possit esse accom odatum ad quod post m ensem augusti non facile so let penetrari. Inter h e c , V e ­ netos propinquitate locorum , com m oditate classis quam nunc habent, posse preoccupare nos in m ultis, ad quod nunc videri facile potest, futurum in m ora difficile. Q u e sunt a Sua Sanctitate perm axim e consideranda, si ad rem nostram aspicere piis oculis v e lit, ut credimus.

S i dem um diceret se n ih il deliberare v e lle sine regis consensu, respon­ dete : h o c saltem agi cum m agna celeritate oportere ubi tem pus sue classis labitur quotidie, navigationis tempus etiam currit ; h o c casu volu m us ut eatis ad dom inum A n ellu m regium o ra to rem , ad quem dam us vobis lit­ teras credentiales, et illi exponite adventus vestri causam , et rogate eum ut Serenissim o R eg i suadere velit ut Su a M aiestas petitioni nostre as- sentiat illis rationibus quas supra m em oravim us ; adiecto placere nobis si ita volu erit Maiestas S u a , societatem classis sue ad h ostis offensionem Idrunto recuperato, si m odo possum us una sim ul recuperatis in O riente aliquid facere adversus com m unem hostem quod Sue M aiestati gratum esse possit ; sed edocete eum non posse rem hanc differri propter c o m ­ m em oratas rationes, et ideo cum celeritate agendo, ut de m ente R e g ia statim certiorem ur.

35

huius classis sit super eum v e l saltem totus aut p er verba h is sim ilia , d icite: si classis h e c sua om nino sufficeret necessitati n o stre , n os non recu sa­ turos partecipare p ro aliq u a parte huius im p e n s e , et cum o p orteat nos expeditionem trirem iu m v e l n aviu m n ovam im pensam fa c e r e , certe non possem us h o c p resertim tem pore tantum om nes s u s c ip e r e , im m o cum cito consum ptus sit m ensis unus istius c la ssis, post tem pus triu m m en ­ sium opporteret n os p rovid ere stipend io suo pro n ovo tem p o re; sed con­ ternabimus o b lig a re nos ad h an c rem si, contingat ut recu p erem u s vel' M ittelenum v e l P era m v e l C a p h a m , vel si m agis placeret S u e S a n cti­ tati ut in lo cis illis que recuperari a nobis contingeret e rrig i v e x illa E cclesie non recusabim us rem com m ittere arbitrio Sue S an ctitatis.

P o st co llo q u iu m habitu m cum Sum m o Pontifice prim us sit illu stris C o m es, cui om nia etiam exp licate, et au xiliu m suum ad o m n ia im p lo ra te ; post eum R everen d u m D o m in u m M elph itensem et alio s R e v e re n d o s D o ­ m inos C ardin ales ad quos dam us vobis litteras, et M agnificu m D o m in u m F o ro Juliensem ; et dicitote et exp licate om nibus necessitatem n ostram , ad- nitam ini trahere om nes in vo ta et au xiliu m nostrum ; quo facto quicquid sit nobis per proprium tabellarium nunciatote, nec discedite d o n ec aliu d vobis scribam us. E t dem um si h is verbis quietus esse non v e l l e t , p etite quid ve lle t a nobis, et orate Suam Beatitudinem ut com p atiatu r laboribus nostris, consideret quod quicquid agitur erit in glo riam suam , et ad co m ­ m odum patrie sue, veru m quantum possit necessitas ubi p riv asset nos tot corporibus trirem ium in com placentiam Sue S an ctitatis, et su p erven isset m odo casum quod non necessitet Sua Sanctitas ad alia quam ad offensio­ nem h o s tis , nobisque oblata facultate recuperandi res n o s tra s , an liceret pro re g en erali et cuius nullus fructus sine nobis e sse t, p otest d im ittere classem hanc ad alia quam nostra negotia. H ec om nia n ecesse est quod Sua Sanctitas sapienter et sane consideret, et estim et rem n o s tr a m , sicuti est, esse su a m , et in re nostra agi non m inus de honore suo, de glo ria sua, quam in alia quacum que re ; et dem um cum res hec non m oram patiatur neque pro Sua Sanctitate neque pro nobis, respondeat de sua m ente et co g itet a nobis petere que possibilia sunt, non autem im p o ssib ilia .

B a rto lo m e e , in telligitis causam nostram indigere sum m a festinatione ; pro quo curatote ut in prim a v e l secunda audientia, om nibus rep licatis ; in telligere quid a g i p ossit a vobis ut dixim us, non uno sed p luribu s n u n tiis significate quid egeritis, et que spes vobis esse possit in re h u iusm odi com ponenda; quod si fieri possit, perm axim e ante discessum classis, op ta­ rem us, quia om ni festinatione ac velo citate opus est ut de m ente Sum m i P on tificis certiorem ur. D ata Janue die V Junii 1481.

GIORNALE LIGUSTICO

₃₅₇

X V II.

I Protettori delle Compere di S. G iorgio e i Deputati alle cose orientali provvedono a ll' armamento di tre na vi, ed a più altre occorenze; tra le quali é la spedizione di Luca Massola a Venezia come agente segreto.

14 8 1, 7 G iu gn o.

A r d i, di S . G io rgio . Cod. Diversorum negotiorum Officii S. G corgii, a · 1481-84.

M illesim o quadringentesim o octuagesim o prim o, die septim a Junii. M agnifici et spectabiles dom ini P ro tecto res C om p eraru m Sancti G e o r g ii C o m m u n is Janue anni presentis et X X X X I I I I , et octo dom inorum deputa­ torum (sic) super provisionibus orientalibus in legitim is num eris con gre­ g a ti: h abentes am plum arbitrium et potestatem super arm am ento et p ro ­ vision ibus reru m orientalium , virtute deliberationis num erosi participum co m p eraru m co n cilii scripte die heri m anu m ei A n g e li Johannis (i). V o ­ lentes in ch oare et principium dare oneri ipsis im posito : habita inter eos m atu ra disputatione et con su ltatione, tam super num ero navium arm an­ darum quam hom inum super eis im ponendorum , habitoque respectu ad con­ ditiones tem porum pro his que em ergun t tam in civitate quam extra. D em u m in D ei nom ine et Sancti G e o r g ii, sub calcu loru m iudicio, qui om nes vigintidu o albi in venti s u n t, assensum sign ific an tes, statuerunt et et deliberaverunt arm are et stipendio eorum conducere tres naves infra- scrip tas, vid elicet C o sm e de N ig r o n o , C h ristofori S a lv a ig ii qm. S a lv a ig ii et D o m in ici de F lis c o , cum hom inibus m ille, dividendis et conducendis ac regend is prout in contractu celebrando et inheundo cum patronis ipsarum navium ipsi m agnifici et spectabiles dom ini officiales declarabunt. D e c la ­ rato tam en quod patroni prenom inati stipendio conducere debeant pre- dictos hom in es m ille , pro m ensibus q u a tu o r, pro quibus m ensibus qua­ tuor deliberaverunt naves predictas con ducere, approbandos tam en et re­ vid endos per ipsos m agnificos et spectabiles dom inos officiales v e l depu­ tandos ab e is , sub monstris m andato eorum conficiendis: in quibus acceptare non debeant nisi illos tan tu m m o d o , quos sufficientes judicaverint : et cum d eclaration e quod dicti hom ines con d u cend i, exclusa plusm a d u m ta x a t, debeant et obligati sint facere om ne terrasaniam iussu capitanei et totiens quotiens ipse m andaverit.

Item p au lo post elegerunt iet nom inaverunt ad condendam et revidendam instructionem spectabilis dom ini L uce de G rim aldis oratoris ad Sum m um

358

P on tificem , viros prestantes A n ton iu m Sp inu lam quondam A m b r o s ii, Johannem Baptistam de G rim ald is qm . L u ce et E n ricu m de F ra n cis

T o n su m , tres ex co lleg is eorum .

Item elegerunt et nom inaverunt etiam viros prestantes duo ex se ipsis m assarios ipsorum m agnificorum et spectabilium o fficio ru m , Jacobum Stellam et Fran ciscu m L om ellin u m qm. F ran cisci, qui habeant cu ram so lu ­ tionis p ecu niarum e ro g a n d a ru m , sub apodisiis subscriptis m anu m ei A n g eli Johannis ipsis dom inis m assariis parte reliqu oru m m a gn ificoru m et spectabilium co lleg aru m suorum dirigendis. D eclaran tes tam en quod cura scribendi libri eiusm odi m assarie attributa et dem andata sit ipsi d o­

m ino Jacobo S telle.

Item elegeru nt et nom inaverunt eorum nuncium et m an d atariu m , V e n e ­ rias sine m ora proficiscendum , viru m providum L ucam M a cio lam cum m andato ipsi verbo facto ad explorandum que ibidem a g a n tu r, et sig n i­ ficandum que in tellexerit cognitione digna, per litteras g e n ito ri suo d iri­ gendas sub form a alphabeti zifrati eidem L u ce traditi. C u i fieri m anda­ verunt in dictos dom inos m assarios apodisiam ducatorum v ig in ti quinque.

X V III.

1 4 8 1 , 9 G ipgno.

Cod. Diversorum n egot. Officii Sancti G eorgii, anu. 1481-1485.

I Protettori delle C om p ere e il M agistrato degli otto depu tati a ’ p ro v­ vedim enti sulle cose d’ O riente deliberano che i P rotettori a n o m e d elle

C om p ere stesse contraggano un im prestito guarentito su lle im p o ste che si ricavan o dai luogh i di esse.

X IX .

Istruzioni date dall’ Ufficio delle Compere a Luca G rim a ld o , ambasciatore al Papa.

14 8 1, 9 G iu gn o,

f M C C C C L X X X p r im o die V IIII Junii.

N o s Protectores C om perarum Sancti G eo rgii excelsi com m u n is Janue annorum presentis et X X X X I I I I , ac O fficium octo deputatorum super ar­ m am ento et provisionibus rerum o rie n ta liu m , com m ittim us et in m an­ datis damus ea que dicentur inferius vobis insigni et claro iuris utriu squ e d octori, dom ino L u ce de G rim aldis, oratori nostro ad Sum m um P on tificem in D ei nom ine sine m ora profecturo.