• Non ci sono risultati.

Medicina salernitana id est conservandae bonae valetudinis praecepta, cum Arnoldi Villanovani in singula capita exesegesi. Accedunt Matthaei Politi in Salernitana schola P.P., novissima commentaria

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Condividi "Medicina salernitana id est conservandae bonae valetudinis praecepta, cum Arnoldi Villanovani in singula capita exesegesi. Accedunt Matthaei Politi in Salernitana schola P.P., novissima commentaria"

Copied!
328
0
0

Testo completo

(1)
(2)
(3)
(4)
(5)

g

... ...

M E D I C I N A S^4L E R N I T ~ 4 N>A I D E S T Confervanc1® b o r * v a l e t u d i n i s p^ae . e p t a , C U M

A R N O L D I V I L L A N O V A N T

Un fm g u la C a p ita exegeft , A C C E D U N T

M A T T U B I P 0 *L I T I

In Salernitana Scbola P . P. NOVI SSI MA C O M M E N T A R E . T O M . I.

t

b W ' x i - j

* * * * S C H E R N I , M D C C L X X X J X . E x Officina Fer di nand! C a m p i

Supcrtcribus annuenti b u s ,

*

B

W, ^

____ ^

®f>:i

(6)

> *

t.* » ; ;

ì è

K

ì r

e t f

.

vj

LI__

(7)

S A L E R N I T A N I C O L L E G I I P A T R I B U S

M A T T H A E . C S P O L I T I

' •

i

^

C

i&UM M e d ie * /a c u ita ti* opu&

S alernitana Schola. a n tì-

« § 8 &

i

in fc rip tu m , Awjfi^

«o/?r/ S a lern itan i C ollegif

decu s fa n é , ac ornamentimi , p e r inda

apud nos dtfpeA um , atque pene o b h te-

r a tu m , ac sp ai e x te r a i N a tio n e s t a n

c e le b r a tim i, ta n ti (pie k a b itu m , u t ilh n c

e p tim a f p e i praftan tiores ju ven es ma­

g n i* eorum tum ìncomm&dis , cum ingea*

tib u s im penaiis, p o /lh a b itis p a tr iis

Ac

a-

d e m iis , Auc a i obtinendam * noflro Col

leg io M edicam Lauream g reg a tim in diem

c e r ta tim adventare conjpiciantur , fjxpe

numero in ter mea %confueta Jludia prue

vian ibu s haberem , ejusdem canones corri-

m en tariofqu e p rò m ei ingenii mod3-

io* v jrib u sq u c

lance p e r p e n d a m i

(8)

< 4

) t a n d e m a d e j u s d e m n o j ì r i C o l l e g i ì n i h m e n p e r p e t i m r e n o v a n d u m , c o n t e n t i o - n e m a n i m i m e i a d h i b u i , u t n o v i s a l i Ì 3 c o m m e n t a r i i s a d j i é ì i s , e t e n e b r i a , i n q u i è t i £ n e ' f c i o q u o F a t o , q u a v e d i j j i d i a , a d h c e c n o f ì r a t e m p o r a d e l i t u i t , i n l u c a n r e v o c a r e m . Q j i i d ? f o r f a n & c u r a v a c u c e ^ < 9 l a b o r e s i n a n e s l M i n i m e q u i d e m . S t u ­ d i o / a n a m q u e J u v e n t u s n i a l i u d , c a u - [ a n i c è r t e à a b e b i t , u b i f e o b i e t t a n d o f a n * p e r p r o f i c i a t . H i n c , ope>re a f y o l u t a . d i n a n i m o p e r p e n d i , J u b q u a - d u c e , c u \ u / q u e A u f p i e ì i s h a s r n e a s , q u x c u m q u e F i n i , e i a - c u b r a t i o n e s e d e n d a s . c u r a r e m A t m e m o r t a n d e m & v e j l r s A u à o r i t a t i s , & m e i e r g a v o s o b / l r i à ì i a n i m i f i r m a f t e t i t f e n t e n t i a f u b e j u s d e m n o f t r i C o l l e g i i v e * j l t o q u e t u t a m n e n o n f o l u m , u t q u i p r ò m e f o r t i t e r [ ì a r e n t , p r x f t o h a b e r e m , v e ­ r u n i , & m a j u s e x v e j l r o n o m i n e d e c u s a c c e d e r e t , i d a g e r e . L t u b e n t i i g i t u r a - n i m o q u o s v o b i s d i c o , i n o b j e q u e n t i s m e i e r g a v o s a n i m i a r g u m e n t u n i , k u s m e o s c o m m e n t a r i o s i n v . e f ò r u m t u t a m e n a c c i p i a t i s q u & f o . S i c e q u i d e m a c u j u s - <fu m q u e A r i f l a r c k i , M o m i q u e d e n t i b u s - p c j ì J c ' r m c i p i a m e f u t u r à n i J p e r o , V a h t e ,

l

(9)

( s )

J N S C H O L

a

M

s a l e r n i t a n a

^

P R A E L O C U T I O f

^ iu»!"jq X p i l f a s Italia, totaque Europa

I

j | | l itcras, n o n o m n i n o c o n t i c u i f -

|

IJ fe , verum fefe apud aliena»

3aEtfsmi-.gfe re c;p' fl e N a t i o n e s , c u i q u e i l -

lorum t c n i p o r u n ? h i t o r i a s , a c m o n u m e n t a (*) p e r i u i l r a n t i l u c u l e n t e c

( • ) I n t e r aìiss , quas f u b - f i n e m f a cul i I X . praefer- t i m hse nofirae P r o v i n c i a paffae f u n t c al ami ­ t a t e s , p r i m u m o m n i u m facile adnoravcri s pef« f i m u m fcientiarum f qual l or e m. E c qu i s c n j m , i l « ] a t e m p o r u m colluvie, a ma e ni or i bus muf i sope. r a m dar e auderet? Q u u m a u t e m S a r a cenor um, fctque A r a b u m ope , a l iq u a n t u l u m rel'pirare

< « p er in t difciplins , obl ì ac u l u m haud q u i d e m * p a r v u m , ut i in A r i f t o t e l i c a p h i l o l o p h i a , Ile i n pr avo c omme n t a n t i um furore n a 6 t « funt» S a t n o t u m E r u di t i s , quge, qu a n t a q u e mal o* r u m feries fit deig cor.fecuta, donec V i r i li» t e r a r u m bono nati f ervi t ut em e x p u l e r i n t , at« q u e ingenia in libfrratem r e v o c a v e r i n t . C j n » • fulcna'us Fleurius H i f i E c cl . t ool . 3 . *

(10)

( * )

t p p a r e t; pncfertim apud Arabos, O

jrientalium

Populorum antiquillìmos,

qui quamvi* Muhamedis religione de­

v i a i , non adeo rudes , feientiarumqu»

o n n iu m expertes ( quemadraodura ple-

xique autumant ) habendi f u n t , ut eas

non plurimi fecerin t,

&c ftrenue co!uc-

rin t : Undecimura cnim ance fceculum

( ic f e & ;3 feilieet apud nos difcip’.i n i s )

aaetap byfics, phyìcse g e n e ra li, medi-

cinsque operam acerrimam navafTe ne»

mo infkias* i v e r i t . Suba&is propterea

quamp'urjmis Orbi* Romani regionibus,

multisque Afias depopulatis provinciis,

inter m ajores, qua* e Grecia h a gen-

t^s deporiarunc praedas, aliquoc ha»

bue,'e libros, qu bus tanto ftudio , ac cu­

ra abtepta? funt , ut anno o&ingenrefi-

2110

\'igefim o, aut c ir c ite r , per Kali-

©hun A ’ mamonera Conftantincpolitano

Imperatori illutìriora pecierint Graeto*

» rum Opera, qusein A rabicani linguam,

vertere curarunt obtenta , quseque in­

ter , abdicatis poefeos , politices ,hifto-

rixque voluminibus , A r ift o t e li, Hip-

pocrati,

ò< Galeno , *mathefita , meta-

p]iyficam , ac medicina® fd ig e n te s, f t

(11)

( 7 )

Quod

ea

ratione fa&um noftri

« v i

phiioiophus (*) catiftiraar, qua iadi>

bium perh.bctur, nullità f u b t i l i a , ac

fpetaphyiìca ftudia fcliciu* radice* miti»

tcre % opimiuiquc c r e d e r e , quam in ca«

l i d i s , atque aduftis climatibu» , vcittC

i n proprio fola, quippe ubi hominc»

contemplando magis , quam agendo na*

t i elle videantur ; fiquidem exhaufti*

r i m i o calore corporis v i i i b u s , fraftii»

q u e , tclaque nervofa expanfa, ac evor

l u c a , acque idcirco irritabiliori , cor-

pora imbecillia, animi p e r a c u t i , exco*

gitandoque aperti f i u n t . Sed q u i b u s e *

caufis ingeniofiores funt homines , eo

fune praecalidioris , ac vividioris phanta»

fise, ut quod exeogitando , incelligen-

doque mìnus conlèquantur, id fubita

imaginatione effinganc : Hin c A r a b e s fi*

mente fu b tilìjfm i , & omnium m ortdliam

f a n a t i c i j ì m ì .

Inter estera autem feientiarum ge- •

nera , ars medica apud co* plurimum

- *■ 111 - ... »■» ■himjiii —M E

[ * ] A n t . Genuenf. ad difs«rt. I V . i n noti* <

4

®

orig. mal or.

(12)

invaluifie, e x h i s , qua; adhuc extant,

ex i a ni lì p.uriiris commentis , ac nugi-

bus refcrta vclamina , aperte colligi tur,

quod non adeo factum in Chimica ,

q u $ , pjtthabita a G rx ci s recepta Ana­

tomia , nifi patres A r a b . s , indurre*

certo agnovit edmatores. His acceffit

.A Urologia , quem ad firnm tota ilk rum

Ivlathelis fpecìabat, quaqae perridiculas

sycophantas novimas le j . d a l l e , quam­

quam Kaliphi Almamcn s Agronomica*

tabu'as nen-.o non nfarmaverit, Geome­

t r i ® , atque arictimetkse plurimi ufui

fucile . Id vero ho mini ingenuo negandum

non e f t , Algebram Arabis multum incre­

menti habuiife, invento zero, atque etiam-

num ha bere . R in e facile cognofci po­

terò , pricres

(

polìquam hifee noftris

provinciis fìudiorum amor revixerit )

Araborum libros , potiluraum Mefue ,

atque Avi cen na s, pervolvi csepille , p-ri-

anosque omnium Monacos , deperditis

i,liis temporibus , philoiòphos, ac medi-

cos audire . Qu;ìre apud Galles Fulber-

iUJr Epiferpus Charrres, Se apud Phi.

lippum Auguftum O ò i z u s . Heic vero

ttotàtu d i g i u n i vldetur , t a r o , tamaro

(13)

( ? )

qtiè arti? medica? exercendae cupidfnem

primores E-cclcil£E

cepiile , ut annis

centefimo tpgeiìmo , primo ,

tri*

gefimo nono Conciliis R. efnnenii* &c La-

terano fub Innocenti^ II. obviam ire

necefi'e fuerit. Quod proftéìo nonficob-

t i n u i c , quin & Clerici tcrcentis am-

plius ann.'S deinceps illajn exe^cuerinr.

E t quamquam continuo Arabum , Sa-

racenorumque ad has noftras provincia?

adventu , iilorum fìudia , atque opinio-

nes ( u t i adhuc colligi ^>oteft ) ad nos

pertranfilTe certum eft ; quonam tamen

modo in hac Salerni Urbe tam a l t s s ,

profundafque jecerint radices, etiamnuni

illius $ v i Au&ores incornpertum habenr,

I d profeto non ambigitur , prae cae-

ter is Italicis Urbibus floruifse Saler-

r - u m , ac

prò

commento habendum eft,

quod plerique aurumant Saiernitanam

• Sehoiam m m Farifienlì , ac Bcnonienlì

a Carolo Magno

ere&am

; auandoqu:d;yii

, { praeterquani quod in

ejus

ditioae

nunquam fuit j

q u i b u s h o c e v e n i f s e

t em ­

poribus affirmaut , Carolum inter , &:

Salcrni Principerà A

rechi

um capitale^

verfebantur i n i m i c i t i a e .

Quac ouum

• *

(14)

t » e 1

Ita f i n t

,

epochis longe pofterioribua

Sa*.

Jernitanae Schol* origines oportet repc-

t a m u s .

a

Salcrnum Urbem m aritimam , in

T y r r h m i maris finu pofitam > t o ti u f

Italiae Civhatibua pukhriorem , floren-

tioremque , foli f e c u n d i t a t e , fluviorum,

©pportunitate, atque aeris falubritate

com mendabiliorem, exterarum gentium

non praedis m o d o , fed illuftrium viro-

ru m defìderiis f u i f s e , efTeque adhuc e x -

p ct ita m is i g n o r a v e r i t , qui in hillo-

riarum voluminibus piane hofpe*

c f t .

Saracenos atque Arabe» (regnantibu*

Longobardorum principibus ) i l l a n &

faepiuj vifitafse , in eaque diutius fei*

m u s permanfifsc . Quin immo hae gcn-

tes A f r i c a m , Siciliamque proxiniiorcm

relinquentes, illiusque oras appetcntcs,

m a g n o C iv iu m terrore, ac damnis cir-

cumjeétum infeftabant folum ; adcoque •

u* a r g e n t o , atque auro q u i e t e m , pa-

cemque emere paterentur. E v e n i t pro­

f e t o , f r e q u e n t i u f u , familiaribusque

c on t abu ìa ti on ibu s ,

donec Gu aimarii

Majoris tem p o ri b u s ,

N o r m a n n o r u n i

▼irtute p a t t i n a s i

acauitìcrint libef.

(15)

g n >

satrem , animi pacifcerentur, «cqule.

fcereittque ; quo fa&um fic , Arabum phi.

lofophiam. ac mediciciam avide acccpe-

rint, & rctinuerint, foverimque dein, ac

perpolierint. E t re quidem vera nu la

ncque probabilior, ncquc (inceri.? Au.

éloribu* acceptior ratio , quam ampie*

é ta m u r, fuppctit.

I llu i quidem extra dubitationis aleant

habendurn cft ,

celebiiorem

famam

Conftantino.

A f i i c a n o Scholam Saler.

n it a n a m debere. Is eifìm , pofìquanx

e x vari-s A l i » , Africaeque locis prae,

cìpua fcicntiarum dogmata excerpferìr.

Baby'onem p e r i i r , ibique Chaldseorum ,

Arabum , iE^yptiorum, Perfarum , atque

Indorum grammaticam ,

diale&ic3m ,

Ai'itimeticam * g o m e t r i a m , Ma thciim,

ac phyficam hauftus, Mcdicinae fe t o t u m

d e d i t . H:iìc Africam reverfus, atque

* ing en ti ac’e , dl lcip’inarumque app3.

ratu fui s i n v ì f u s , clam a u f u g i t , v i .

rorumqme i'iullriutn tutricem , ac ma,

trem SÌalernum tendit . Heic autem nul.

li notumi, vitamque incommodam de.

gantem BabyToneniis Regis Frater agno,

v i e , ejiusque commeadationibus g l u n t i i

(16)

[ 1 * ]

faabuit Robertus Guìfcardus , donec fui

pertsfus apud Caffinenfes fe reccperit,me.

dicinaeque nonnulla, Se philofoph ae vo.

lumina confcripferit. Nili autem illis

s v i Icripiorts certiores nos facerent, in.

credibile fortafse videri p o t e r i t , quan.

lam Salerni haec nofìra Schola gìoriam

famsmque apud gentes fit confecuta,

quantique e x t i t e r i n t celebrioris nomi.

n;s Aucìores. A lf a n us , ac Romualdus

Guarna Archiepifcopi Sa’ernitanorum

exceilentes , utfi p i et a t e, Se dottrina ,

fìc

Se mededendi arte nu-merantur ,

quofque fummi in u roqu^ ordine viri

confuluerunt : adecque Gulieinius cogno.

mento Malus Panormi aegrotans Ro-

mualdum non fit accire dedignatus, ejus-

que medelas fubjacere. Quid? quod Jo.

annes ilic de Procida id emfuerit proge­

nie , Se factis illuftris , Se medica arie

affati ni notus ?

Praeclarius nihilominus hujus nofìrae

Scbolae d e c u s , ornainentumque adhus

perenne facile adnotandus fubvenit Joan-

pes Me diohnenlìs , qui me«jicinam Sa­

lerni exercens , Saìernitatiam hanc Scho-

(17)

cui-t M 1

que, &: f u i t , & erit lìngulare nomen , e^u*

c u b ra vi t, k conlcr piit . Qaae medico-

rum omnium tunc temporis hacce in

U i b s exccl!entiorum fuffragia. confecu­

t a , totius Scholac inlcriptione merito

donata eit, Robertoqae Gulielmi Nor-

mandiae iilio dicata . Iiierofolyma re-

riux Robertus, cujus refpuerat ditioneni,

Anglorum Regno i Mnjoris natu Gu-

l i e !mi Rufi fratria òbitu fuccefiurus,

Salernum appulit , msdicosque

tunc

infijnes ob vulnus bello acc.ptum con­

fu'uir . Quum autem voti compos , aut

arte medica , aut uxoriS amoi? [ ut*

ferunt ) fa&uS f i t , methodum fervan-

va nd ae vali rudi ni s Salernitanis medici*

e x p e t i i t , eique oblata eft Salernitana*

Schola Anglorum Regis in fe r ip t i o n e,

eriamfi Robertus numquam » ìli us Re­

gni ditionem a c q u ì f e r i t , ma'is Enrici

tertii .fratris

machinationibus

imp«-

d i t u s .

At qiiibus ipfìs temporibus tantum

elìce Salernitanae Schoiae honar, tan-

tamque obrineret nomini*

gloriarci*

tiu lo neque Collegii , neque Academiae

©ir.Àtu infignitam feimu s, done*c

(18)

jFede-t &gjFede-t;4 ]

i l e i II. (anftionibus fa&um f i t , ut ne.'

mo medicus a u i i re r, nec medicinam

txercere patcretur , nifi S^lernitanis

m cd ici s p-ricu'utn f e c i f l e t , earumque

iuffragìum tu i i ì e r . Tandem gratifica,

tionibus Regis R o b e r t i , Joann® , I. &:

l i . L a d i s ' a i , ac Ferdinandi I. in Aca.

demiam erecla e f t , atque e x tGto dein.

ceps terraruni o r b e , quotquot ad me.

dicam artem protìtendam d o l o r a l i h u .

rea aoiiari vellent, occurrerunt, hodieque

magna Salernitanorum fatisfatione oc.

currunt . Atque fiìentio praetereundym

non eli , Salernitana S^-ho1» origine*

al tiu s repetere p o l l e , fontibusque longe

iiipcrioribus d e n v a r e , q u u m e o d e m H o .

rati! Flacci scvo Salcrnitanum Caelum,

Uti e x Epift. X V . lib. I. depromi po,

teft , val etud ina tiis idoneum agnoveri,

m a s ex il u ma tu m: veruni opinionem hsne

quaequae e l i , argumentis firmare initi.

tuti ratio n e c p ó f c i t , neque in arenani

iftam defeco.ere libct; voti eaim fatis

compotes fa&i avbitramur , cr'giiìibus,

utpoce bab?ntur Spud edebiiores Ali.

Flor es , rciatis.

(19)

D e conferund* bona valetudine, opufculum Schoi

Ix

Salernitana ad Regem A n g li» , cum Ar«

noi di Novicomenfis enarrationibus novi&m è

a u $ i i <5c rccognitis per Joan. C urionem

-z r.

D e ration e v iftu s falufcric poli iocifara v e n a » A n a fta fij,

( I L

D e vi& u c & culfus ratione expofita quatuor pe* fin gu los «enfes verfibus per Jo a ch ia m m Ga«

m e r > r i u t n .

I V.

D e tnoderaatiane cib i & p o fu s, itera f o n a i t S i vigiliaruum doÉfrrin* faluberrim x.

Y.

D e v i $ u s t falubris ratione pri « t o r n i i P a l y b t Cra&atutt J»aa, G u iaterio A n d c r o u w iatirprete.

(20)

A N T O N I !

M U S A E

B ra fa vo li de hòc libello ju d ic iu m .

U l g a t u s S a l er ni f ar um de tuenda v a l e tu d i n e L i b e l l u s , his q u i l e g u n t , n o n p a r u m uti« l i t a t ì s prae^at : illisque m u l t o m a j o r e m , q u i li* bei l i praecepta o b l e r v a n t .

Pone gul* m e tis , ut Jit tib i ìongìor eetas.

E Jfe cupis fanus ? J it tib i parqa m tnus •

(21)

D E

CONSERVANDO

B O N A V A L E T U J) I N E

,

L I B E R S C H O L A S A L E R N I T A N A .

CAP. I.

£>B A N I M I P A T H E M A T 1S , E T R E M E D I I S QUIBUSDAM G E N E R A J . 1BUS .

A

Nglorum Kegi feri bit fchola tota

Salerni :

Si v i s

incolumem, fi vis tc recidere fanum.

Curas tolle

gravès,

irafei crede profanum;

Parce mero, ccenato parum , non fit tibi

v a n u m ,

Surgere poti enulas, fomnum fuge me*

r td ia n u n i,

N e m if t u m retine, nec comprime for-

titer an.ura,

H s c bene lì ferves, tu longo tempore

v i v e s .

P

R /e s e n s hic libcr a D o f l o r i b u s Scholae Sa* lernitaoae in gr at i a m Regis A n g l i s c o n f c r i - p t u s , m u i r a &; var ia confervandas b o n a v a l t t u . (finis pr<?cep.ta c o m p l e & i t u r .

(22)

r

1

I n l»#c a u t e m capi t e o £ t o i n p r i m i s generatiti» r e f e r u n t u r . q u a o m n i a f i n g u l a t i m , d e i n d e , ac fuo q uo d q u e ordi ne ’i x p l i c a b i m u s , [ P r im u m ] er« g o e t t , u t t u e n d * f anitatis f t u d i o f u s , a nx sf e r a s , g r a v e i s , & pertinaces curas relaxans e x a n i m o p en i t u s e x t e r m i n e t . [ C u r a ] e n i m corpus vehe- n e n t e r e x t e n u a n t , 8c e x i c c a n t , f o m n u m impe» d i u n t , perpetuifque vjgiliis c o n f i c i u n t , [ * ] v>rt* d e f t r u u n t , febres e t i a m a c c e d a n e , ac gr a v i fl imi ?

|" - ■ ■ ■ r - r v " » " ! 1,"1, l1 j j*1. *WJ "~zzs

[ l ] S u b eoruty nomine omnia a n im i pathe* m a ta compre b e n d u n tu r , q u a cum anim o fu n d itu s

n fe d e rin t fa n ita ti & v i t a m agnam noxam a d fe r u n t. C om pertum enim babem us fp ir itu m nsrvorum , f; v § bum orem illu n i, qui de cerebro cerebelloque e g r td i* tu r , per nervos a d omnes carporis p a rte s prò m o• t u & fcn fq tio u e adfdrri , illue m a g is adfiuere , u b i exercitium f i t crebrius . U fu rp a tu r in terin i fa r tib u s otiofìs , a lita » in to t m uneribus fu b e u n • d i i non fufficeret , q u a quo m agis torpent & exer* eitio c tre n t , eo morb'ts cantrahendis aptiores fi* tin t . Qmnes a M e n m o r b i, licet a b h u m o rib u s in» c ip ia n t , n ib ilo m in u s torunt caufa u t p lu rim u n t ' p a r ti bus fo lid is d e b e tu r , q u a bum aribus p a r a n d it fec u n d u m n a tu ra m bum ani corporis non fu ffic iu n t, q u i v e l quia r e tin e n tu r , d u m in u tile s v e l tioxii t v a d u n t , v e l q u ia u lterius non p tr fic iu n tu r morbunt f a r i u n t . H is ergo p o fitis v a r k is & m u lti p i ices m or. So rum caufas effe adfirm are p o ffu m u s, nam illa , qua »t» fo lid is conjìjlit pradifponens dici m eretur , HI4 « *tem q u a in flu id is , m a teria lis ; a tq u e iterum

(23)

[

19

J * .

-v a l e t u d i n i Hu s initia prsebept : i p f * q uo q u e M e - I3nch0li.ini generant, p a r i t e r q u f cal or e m i n n a f u m r e f ol v j n t , & e x t i n g u u n t , Se’ m i g i s fi d i ur i us d u r a r i n t , A u&o r Gialenus, c u m mu l t' S aliis In- c i s , r u m -prx.ipus A p h o r . lib. 2. com.-n. 1 & lib, 3. c o mme nt . 31. Se de tuenda i a ni t at e h b .

p r i m o cap. u*.

S u b e ode m praecepto cor apr ehendi debent & ( T r i f l l t ì i e ) quae, 8? ipfe corporis n a t u r a m frigi- g i d i t a t e & ficcitare q o r r u m p u n t , ( % ) id q u o d

hitc in vifeeribus , in tern a titi fa n g u in e & bumo» rib u s hterens proxitna erit appellanti,1 . Q tiapropter q u i n ’tm is mentem exercent , v e l O'Atvis alio ani­

m i p a th e m a te a d ficiuntur, prò hoc exercitio nervo- ru m [p iritu s im p tn d e n t, & reliq u is p a rtib u i u ju r•, p a n t. Ideo extenuant ur v ir e s , motus t or p e n i , va fe ru m e fc illa tio n e i lanqucnt , digejìjones , fequejirationest 0 tq n t fu n S iio n es reliquie hebetant , quas morbi v a • r ii , tr»nici u tip lu r im u m , fe q u u n tu r , lite ra tis quo­ que & fedentatriis fa m ilia ri/fim i .

f a ] N on q u ia Jiccitas & fr ig u s corpus & e ju s b u - tnores corrumpeve v a le a t , quìn potius corruptia* nem im p e d ia n t. Verta» quia quacumque in va d en te tr ijìitia , m ens eodem mod» ac fu b aliis cu rii to r q u e tu r . Ideoque , u t i fu p eriu s , la n g u en t v ire s , & hum ores v itio fa m indolem concipiunt . B ilis f i t a c ritr , & r eli qui* bumeres digejlioni d icati ^ u n a cum alim entis. in aliquam fp o n ta n ta n t m u ta -

tionem abeunt . , *

\ H oc fig n u m commentari* M a tth a i P e liti in?

(24)

S a l o m on q u o q u e capir. 17. P r o v e r b i n o m i foo« r u m atteftarur : Spi.rirus triR:tiae , i n q u i t , ex'.c, c a t o l l a. Sed c u m o m n i s maefhria generando me- laccbolice vini h a b e a t , q u o t a me n ve he me n r io r ac d i u t u r n i o r baec aff £lio f uerir, eo p!cs acifer$ peri culi . N a m e x t r a hoc q u o d corpus ma c i e c x t a b e f a c i t , cor e t i a m ipl um i m m o d i c è conflrin» g l t 4*. fpiriturn o b t e n eb r a t , i nge n’.urn h e b e t a t , ratio- c e n i ’ i m p e d i r , j u d i c i u m obfcurat , & m e m o r i a m o bt u m i i t . I n m a r o r i b u s i t e m forti bus , uri a 2 \t me f »o c a p i t e v i g e i i m o de nat ura . h a i a i a i s , ex t e r f i o lib. D- - monf t r nr i onum Ga le ni r e f e r t u r , bi- l i ol a quaedam 0 lupertluitas conl ue vi f in vent r i - c u l u m dtflìiere , Se m u l r o magis q u a m i p fe m a ­ le a f t i f t u s f u e r i t , qua» fané mol e l l i a m exhiher.*. u t non prius a m*ffiria , & cruciiifu ce/Tef, q u a m f u p t ì i iu i r a s ili? v o n m n . ej eft a tuerir , id quod G a k i us e t i am A p h o n l . lib. $ . c o m m e n t . 50- a t t e i ì a u i r .

I DEI VI de tim ore [ 9 ] q u oque i n t e l l i g e n d u m ,

<|f f j ) Senfus. ncflr't ab externis objc& is vario, g d fic u n iu r modo u t eorum Ideam fenforio pojjtnt re% priefentare. D um enim leni flitn u lo alljciuntuv: , nul- la m Je*t/\bilem m utatìonem p er/en fìm u s , pttster illa m , q u a [uie c a u fe corre [pancia . Quarti p r i­

vati s f i ir,tul us f i t intenjìor , Jcqifjtur convuljio. *Ab siiti C a ta p u ltif v e l alia fortiort acrìs perenzione , neu vt*s. acufìicus ita fo ,t:te r c o n c u titu r, ut quafi con- •veli a tu r. S im ilite r d u m repentinus tim or nos per^u- 4 h u r ctnvelitir.lur omiies n e r v i, O 1 v a fa omnia ar.

(25)

tfiàtn Se ipfe intro , & ad principiurn , futr. fpi» r i t u m , fut n ianguinem una curo refrigeratione e o r u m , qua; in f ummo coi pore funt. , a b d j e i t , ac c o n t r a h i t . • i\ q u e etiafn pui l us rum a r t e r i a r u m , f u m cor di s , i i s, qui t i m e n t m i n i m i , ac m a - x i m è i mbeci l l i iunt : partes in i u p t i ficie pofitae a l g e n t , c o r p s q u e p a l l e f c i t , , trfemor i n c i d i t , v o x i n t e r r u m p i t u r , Si vires detiique c o n v ; l ) u n t u r omne' s . (4 ) Qu o d aut em in t r ist i t i a p^ui a- i i m p a t i u n r ùr homines , id in t i m or e con- f eft i m n c c i d i t , dìtìldentibuS lei 1 icet i nt e r fV paf- f i o n i b u s i j s , noji foto g en e r e , fed ma g n i tu di n e , & v e h e me n t ia . Itaquc et i um ob t i m o i e m , & i m m e n i u m moerorem n o n pu l l i i^pent i na m o r t e i m e r i e r u n t , quod lcilicet i mb e c i l l a luapte

natu-fta n tu r . Veriit celerrime deplenttìr in dexterutn cordis •ventriculum

arteria n im is a\igufratte fa n g u in e m la corde no» recipinnt

,

tSel n im is parce

,

neque «d tx tre m a s parles tr a n fm ir tu n t

,

unde m axim a p a rte in tra m ajora v a fa & circa cor co llig itu r

^

b in e pa lter f a c t i

,

p a lp ita tio }trei:tcr, fr ig u s extreinoru»)t p u lfits p a r u i

,

fyncope

,

qnatn a li quando ipja tnoit

excipit . mmtm

[4] H ac: tamen differenti a quod T ri f l i t té rion n ifi m in a tea jafiguinis , & hxtmorv-rn d ia tb f t y a b fq u e convuljrone , v e l in/lantanea folidorum la tto n e , f i ta n tu m o d o ja itta tio n e s organictts , (tua

tnorbos croni co s fe q u u n tu r , cxceperis , hemines itti e* r im a i . T e n o r e centra illico [vos p a rit tffe fltts , bgna la m e» b u m o iu m tra fi remanente .

(26)

( l ì )

r à anirtiula eorurti fub val i do affV&o opprefla

confetti m ext i nól a , & (uffocata f i r , q u e m a d m o »

d u n i l uc ul e h t e r , & perfpicue docet Ga l e n u s lib.

a . cap. 5 . de caufìs f y m pt . Q u i p p e ext i gui e j m

a c c id i t propt er affe&us ipfius n a t u r a n i , u t cuju*

gcneratio in frigefcendoconfifiat : feffocari a u t e m ,

«o quod t o t u s f ar gui s una ccrmmee* , at que ad p r i n c i p i u m deferatur . C u j u s fané rei infignia « e m p i a e xt a nt ap u d P l i n i u m l i b . 7 . a p . 3 6 . r a t u r a l i s hì f t or i ®. Q u o c i r c a e u m , qui f ani r a t i s fuse tuer.dse c u r a m f u f e e p e r i t , e a n e p e i u s , & a n ­ g u e , o m n i a i l i a , q u a n o n af pe&u , & au» d i tu m o t u , 0v e r u m & m e n t i s a gi t a r i o n e tri» ftia e x i f t u n t , fu g e t e o p o r t e b i t . Q u o d A r i . fìoteles q u o q u e innuiffe v i d e t u r , c u m proble» iriat.5.feft.7, iicribit i n laet ot humi am i n c i d i l e quan* d r q u e , q u i h o mi n e s fuffocari Jaqueo vi di f f ent f o l u m . L e g e pl ur a apud S t e p h a n u m A t h e n i e n . f e m in l i br o j . ad G l a u c o n e m c o m m e n . 12.

H O C t ame n i g n o r a nd um non eft, quod obefis fionr.ul<is , q u i b u s c or pu s i m m o d i c e p l e n um eft, ac iis e t i a m , q u i l pi ri t u s a d m o d u m m o b i l e s , & c a l i dos h a b e n t , i n t e r d u m u t i l e Hr, fi curis , t t i m o r e , & t ri f i i t i i s c onf i ci a nt ur ( 5 ) , q u o n i m i r u m , fpiritus

«li. 11 i n t — — ■ . w

( 5 ) Non fin e m agno v i t e , v s l fa lte m f a - n ita tìs d i/crim ine . N a n i confum ptio • q u a bas a n im i adfefìiones fe q u itu r m al am bum orum d ia tb e fìm /ib i comitem babet , q u a a d n u tu m medicorum ne« qu'rt tm endari , neque a n im i p a th em a ta deieri cum j a m a lta s egerint radices , T u tiu s vero fu p ev fia i burnire

s

p w abjtinentiam , per -vi

il

uni te n u tm ,

(27)

[ n )

Càlor h e b e r e t u r , & n i m i a m o l f s , q u a corpus o n e r a t , rxrenuetur aliqua e x par t e , at que aufe» r a t u r . - id quod uno ore conf i r mant P t l i l u s i E g i - n e t a libro i . cap. 5 7 . A e t i u s lib. 4. cap. 3 3 . & Rha ze s lib. 4. c. y . ad A l m a n f o r e m .

S E C U N D U M , u t ab ir a (<

5

) t e m p e r e t. N a t n C u m i r a (ìt fervor q u i d a m , ac v th e m e n s m o tu s

p e r corporis exercitium, v e l per acris m u ta tio n em to llu n tu r. Multo m ìn u s tr i/la r i debent, v e l a quo» v i s alio patbemate a dfici q u i f pi r it us a d m o d u t n tttobiles & calidos h a b e n t , u t (p n g u in e i, & bi» lìofi

,

tu m quia p blegm ate & fuperjìuo bit more careni , tu m quia b ilis & fa n g u is fa c iliu s q u a m in a liis temperamentis exa fp era n tu r .

[<5] M irabilcs fu n t Ó" f e ie incxplicabiles ir a effeclus . *Ab injuria alicui illa ta e x ù ta tu r in m en- . te Idea cum injìantanea [p iritu u m comtnotiine , f e d qua lege nefcim us. C ontinua in te n d itu r cordis m o m en tu m , arteriarum vafo ru m , unde celerior fa n g n in is motus , trep id a ti0 , fequejlrationes celer­ r im a p r a fe r tin p erfp ira lien is, fu d o ris: ideo R u b o r in oculis t in facie , in toto corpore . In ju v e n » b ilio fa tem periei , fu b in g e n ti ira, fe m in is excretit^ abfque u lta tiintigine , Vide adnot. H a ller. Tom z 4. P ra le ft. Bìoerbav. p. 2 3 8. de fe n fib u s in te r n if. I r a o mn e s m o t u s auget t u m c ir c u l a t i o n e m , e x q u a r u b o r cal or , tr epi da t i o , Se fe c r e t i onum fu» bitae ftimulationesfangui ni s' pr ofufi ones &c. I» b a i a u te m injìantanea fu n ftio n u m m atafione m u lta ma»

(28)

f M 5

caloris in ipfo cordis corpore , q u i in e xf r e ma s t a n d e m partcs c u m i m p e t u di f funda rur , ut e a m p i a ne dilucidequ>i Ga l e nus lib. 1. cap. 4. de dif. ferent. feb. & in libro de caufìs m o r b o r u m , c. z . definit , neceffario corpus i p i u m i m m o d i c e cale- faci t , & exiccat , q u o fit , u t febrim n o n n u n . q u a m accendat , i n iis p r s f e r t i m cor poribus qnae in fe adrr.iffam c a l i d i t a t e m l ongo t e mp o r e terinere na t ur a apt a f u n t . E t l ì e n i m m o t u s cor­ dis f e de t ur , i n hifce ' t a m e n r e m s n e t cal or praeter nat urarci , at q u e inde h o m i n e m fcbricitare c on t i n - g i t . Q u i d a m e t i a m ira c o m m o t i , quali a t t o n i t i , ac e x t r a fe pofiti v i d e n t u r . S u n t praiterea q u i i m p o t e n t i ira impet uofi us c o n c i t a t os in x iro T X titixv i n c i d i l e m u l t o s , r e p e t e n t q u e ; a n i m a m expiraife, n onnul los v e r o f ur or e , c o mi t i a i i s m o r b i accefiìo. ne T x p x X u r p i, convul fì one , p o d a g r a , & arti- c ul o r um m a x i m e , ac t o t i u s c or por i s t r e m o r e c omp r c h e nf o s , concidifie t r a dz nt . O b f t a t e t i a m s n i m i j udi c’o , & rat i oni s opera p e r t u i b a r , & , ■ut Ci cer. a i t , ira praefente n i h i l refìe fieri po- teft . Of f e n d u n t ur a ut e m ab i r 3 potifTimum , qui t cmp: ?r a t ur am c orporis toti us cal i di or em , q u a m

fa lte m inflam m ationes ob celeriorem m otum , & cordis m om entum a d u ftu m , fa n g u in em in v a fa e x iliffim a v a lid iu s urgentis , ad caput p r e c i­ p u e , cum m etu conviti fio tti S , apoplexi<e , epi- Jepfìce * Ip [a B ilis acricr & • fu b tilio r fa f i a a •venti portartim in bcpaticas , tr u a itu r , tandem in caVam , & inni / a n g u i ne c irc u m vsfia , \ 8 e*

(29)

f a r fi* , aut m o r b o , a ut natura confecuti f u n t , praecipue q u * n d o c o r & caput naturali i nt empe r i e i m m o d e r a t e fervent, a u t al i quo adve nt it i o cali- d o aff.£ìu laborant . A n i m a l i b u s t a m e n viriis, m o r b i s frigidis , & nat ura (rigidiori cordi , & c a p i t i , G a l . lib.

6

. E p i d e m . partic. 5 . coni- m e n r . g . aurore i ira non leve pr:efidium ad- fer t [ 7 ] I nna t um eni m calorem in ipfis j a m

tor-ru m p a rit , w l in ven tricu lu m de!ut a febres b ilio fa s , anxietates , deliquia, v o m i t u s c a r d i a l g i a »!, & fim ilia . D iverfitas a utem effeftuum lem p ira • tm n iis d eùetur , & peculiari bum orum difpofitioni ; n a m f.anguinei in ftb r im ir.fljm m atoriam , in vajo ru m n ip tu r a s , in ctr.vu.'fiones , biliofi ve r0 i>t h i l io fa m , & iìi fino:urti p u tr ì darri ìncidunt .

[ 7 ] Q u»d *liquando verum e/l , quatenus i>» cum J ì t ’uehem tns‘& momentancus anim i a d fsilu s,

hum ores in infialiti ledere nequit & eorunt crafim m u ta re , a tq u e alias fo lid a s partes , u t in t r i/li. tia evenire f o l e t . O bflat autem m a xim a d ifficili- ta s , tium ta lis anim i adfeSìus in tra datos ìim ites pcjjit retin eri , & tantum odo calorem excitare , fa n g u in e m a d vafa cutanea impellere , Jecreticner prom overe , humores depurare abfque fa n ita tis no- * x.1 . O b jerva tu m enim efl ira ti a li q u a n d i anim o d e fi cere , ali quando epileptici f i e r i , fr ig id i tamen & p a l l i d i , p rx fe rtim p b le g m a tic i, & bipecondrtaci C a v e n d u m ig itu r /tb h u ju fm o d i con/ilio, nam >«?* dica fa c u lta s alia tuttora p re /id ia in bis cefi bus *fii£peditat .

(30)

(

)

f r f c e n t e r o exc i t af , a d a u g e t q u e . Q u o d Hi ppocr i* t es e t i a m lib. 2. e p i d t m partic. 4 . in c u m Ieri* b t r s m o d u m c o n f i ' m a t . D i l i g e n t i a V i n q u i t , • d h i b e n d a eft , u t e x c a n d e f c c nt i a i n d u c a t i ^ , & co* J o r i s reparandi , & fangui ni s i n vafa ftìbter curi* c u l a m colligencn g r a t i a . Q u o c i r c a ipfa a perfri­ gerati* 4 pa l l i do colore pr *di t is , & n x y t f y x l a . b or an t i b u s * e x q u i b us d a m i nt e r v a ll i s , & t e m ­ p o r i b u s o pp o r tu n i s afl umenda eft , n o n fané i t a c o n t i n e n t e r , u t facultas cffsrndatur i fed perinde U t e xe rc it àt io n e s i n n a t u m ca l or e m c or r obor a nt e s , fcon i mm o d e r a t a s facere o p o r t e t , fed c u m oppor - t u n e , t u m moderare afluir.ere 4 i t a &. excande* f ee n t i a m , fi f l a t i f f i m i s M e d i c i n a f c r i p t o r i b a i G a l e n o lib. 3. c. 10. de difficul. refpirat. P a u l o l i b r o 1. c. 5 8 . & A e t i o lib. 4 . c. 3 4 . creden- «ium e f t .

T E R T I U M , u t m o d e r a te vi n o u t a t u r ( 8 ) .

(

8

)

V in i u fu s m oderatus arcanttm m edicam entum te n fe ri poteft q uibusdam in m erbis a tem p erit p b leg m a tica o r tis , J ìm ilite r in a li q u i bus an n i te m ­ p o rib u s . E x a dverfo ejus .abitfus n tn n u llo ru u t

m orbèrttm caufa & e r ig o , quia addarti acrimonia»* *tre a t . C um enim ex fu a natura in a d d u m Jpon-

ttn e n tn abeat bilem enervata atque ita e ju s n a tu • tram m u t a t , u t d ig eflio n i & ch yl'fica tio n i a m — p liu s in fe r v ir e non v a le a t . H in s btepatis ab. firu É ii

0

cacbexia , H y d r o p s ,

&

aliquando m a ra j

-

m u s . In fu p er fa n g u is & humores omnes in fe ru m sera tc n v e rji etia m n tr v e r w n f u a * d ir am d i / f f f t

(31)

( 47 )

V i n u m e n i » modice ha uf t um n a t i v u m cal or em a d a u g e t , teile Galeno capire 4 . de caufis mo r - b o r u m . U b i vero i m m o d e r a t i u s b i b i t u r , q u a m u t v i n c i p o f l ì t , t a n t u m abtft , ut a n i ma i cale* f a c i a t , Ut etiam frigidiora v i t i a g i g n a t , q u e m - a d m o d u m topiofe Ga l e n u s libi 3. cap. 5. de cap. j . de temper amentis o f t e n d i t q u i p p e a poplexia, p a r a p l e g i a , & <ju® G r s c e c a r o s , Se c o m e t a vo- c a m u s , ner vor um r e f o l u r i o , c o m i t i a k s mor bi , c o n v u l f io n e s , tetani , & debi l i t as v e n t r i c u l i , r e r e l i q u o r u m morboritm o m n i u m , i m m o d i c u m v i . n i p o t u m c o mm i t a ù i r , q u o r u m u n u m q u o d q u e f r i g i d u m eft viriuth . Scd de his plura infra ca» pi te d e c i m o q i n n t o . •

Q U A R T U M , ut in coena (p ) m odico cib o

f i a m conciliar* , unde T a r n ly fta , ca te rifu e nervo-

rum

m o r b i. De quo plura in cap. Jupra c ita to .

[0] C ontraritim fortaffe e v in c itu r . Iva in camper» tu m h abem us

fomnì

tempore om nia m em bra e tta ­ r i , & vo lu n ta rio s m otus quiefeere , ideoqne {p i- t i t u s n e rv o ru m prò eorum exercitio non im p en d i . S u p e r e f i erga u t ad v e n tric u li nervos a d flu a n t

ad

digejlionetm facilitandant eo v e l m agis q u i a v e n ■ triculus majoort /lim a lo laceffttus propter ciborio* p le n itu d in e m majori fp iritu u m q u a n tita te indiget pr* eorum digefliione . Ubi autem Jlim u lu s v ig e t ib i f e q u itu r a d fllu x u s . tA dfluent ergo ad ven tricu lu t» fu c c u s n erve m t , & humores g a /lric i / apienti n a ­

t u r a con/ìlio prò dige/lionts com odiate. C um enim flo m a c u s f i t prim a digejiionit eau/a , & f ì b n s

(32)

Irtattif, cxì puus r a r n q u e cibus a faculfate v i n c i p e rf et te & facile potert . Q u i vero n e f ì u mul *

■■■■■?■ ,

imì

las a

iie tv e is , atque tendinei <; ccv/ìet copi ufi [fim i s magno rckore pr<cdit:s , Jequitnr e/us mom eutum in ten d i in d ire tta ratione objlaculortim , f i te tti* Neutonis L eg i f i d a babenda e/i,duinmodo hoc integre a ni m i a abortirti refi f o n t i a no» d e lc a lu r , ;<f >» m a xim is replctioni- aliquoties evenire Jo!et , Viget parit.tr m otus rejp ira tio n is diap b ra g m a tis fd lic e t pulm oaum , Ci?* tnu fculorum in ten o jla liu m ì liberi or fo r ia te & aequ *- bilior ad faciliorem digeftioKcm concurrentittm . Ve­ runi ex a d v srfo dua jacruiit raiiones . P rim a v e l quia p ra n d ii dige/ìio non integre e/l abjoluta , u fi­ de a d d ita lautiori carta , p lu fq u a m eiu s v ires f t - retit , g r a v a tu r ve n tric u lu s ita , u t u tram que dU g ejìio n e m p e rfic e re non v a ie a t } Unde f i a t r s , for­ m u la ruB its , cardialgia , & fim ilia qr.tt fem nun» tu rb a n t & fo rta ffe pejora a d feru n t m ala . sA h ers quia r.imis repleto Jl ohi Meo a r te r ii aorta defee»- dens aliquo modo com pritriitur, u n d t ad fà n g u in im j u x t a fo litu m tra fm itte n d u m im p a r r s d d ilu r , qu i cum non peffit per e a tu permeare , tritnéun) Jupe- rioretn a d ib ii, atque m ajori nifu & còpta contenta ia p ttis v a fa difìendens : fem n u m fu g a b it . In ftfp tr f i t u s corporis b o r ia titi parallelus , iium decum bu r,ius , fa n g iiin is a à fiu xu m a d caput f a c i l i t a t . Cit- teruìn fe lic ite r quiefcim us etiam p s fl latitam c<e- Mam j queties a prandio ab/ìin u ttr.iìs1 qtidcunqitè dè caufa & mane bilareS fu r g im u s , Ó" cor bar e /f» v jfln ii ;

(33)

f u m i n g e m n t , ven t ri cu l u mq u e n i m i o ci bo onc« r a n t , dolorem p r i m u m & anguftiam perpetiun-* t u r , d e i n d e nec pr abè d o r m i r e , nec concoquere pofTunt , quod r,imia copia facultas aggra vet ur, c ?u n i m i o pontiere pretta , lubi nde qua fuperarfi i n g e f tu m cibum ncqueat , id quod & infra c. u be r iu s ac fufìus deci«irabimus .

Q U I N T U M , ut f t a ti m a ( ump t o ci bo fur« g a t [ i o].- hoc enim ad c on c o&i on e m f a c i t , a u i a cifcus t u m pt u s ka facilius delcendit in i m u m ven- I r i c ul i , io q j o , Ga le no lib. 5. cap. de locis af« ft£l. tette , coft uuis opus p e r f k i t u r , Infra cap,

I. &

-S E X T U V f , ne a prandi o f omno i ndul geat , I s n a m q u e lomnus , qui c i b u m ftatim t x c i p i t ( i l ) ,

[ 1 0 ] P rtter neceffitatem , dumnibda a lin r fe rts non babent , n<mn'um , u t leni tnotu & d t am b u la tio n e ótptjli» fa c ilite tu r , no» qu ia erelìo cor* pare a lim en ta m eliti! Jìomaci fu n d u m p e te n t, cum ja m fa t i s conftet btez a -virtbus pvejforiis fa tis v a lid e f u b ig i . Neque alim enta fin tim ptyfl p ra n * d iu m a d ve n tric u li fu n d u n i perven iu n t , ver*nt quam p r im u m ma/ori ex parte fu e rin t digefìa , & flu id -a ra f a t i l a , ut inde Juperala refi [tenti a v a l v a '

Ite p y lo ri , in duodetiutn pCfjJtt tvanfire .

[ 1 1 ] Q uod d /livo tempa re -verificar! fo t et , quando nempe ,p ,m nimio calore , e jìu a tu r , atque eo m a g is in n i mia repleticne . Caufae enim quae ca­ p u t replent & g ra ven t longe aline f u n t -, quam jx a la tic n e s . De illis in adnetatione ad quartunt p ra ti

(34)

( 3° )

fum ofìs exH alationibus caput r e p le t , JcftiHatio» ncm que p a r it. Sed de hoc u b e ru s infra cap. 3 .

S E P T ' l M U M , ne l o t i u m d i u t i u s , qy a n n a ­ t u r a f e r t , r e mo r e t u r [ u ] : hi nc e n i m i n t e r d u m

111 ■" 1 ■ ' ■■ ■■ —■»

( 1 2 ) N a m faepe Iscuria , fìr a n g u r ia , d y . fu r ia fe q u u n tu r. Urinae enim est tu m m ufculus d e tru - fo r m o litu r , q u i in vejtcae replet ione d ifìe n ju s m ejen d i neceffitatem in d u cit , & eo fo r tiu s qu• v a lid iu s d ifle n d 'itu r. H inc acriter lacefjitus a d con. •vulfìonem ufque carruga tu r , & urinam unde qua- que preemens , ifsftra e fp b in te r is refiflentia fu p e • ra ta p er uretram ip fa m e x p e llit. N eque veruni efi fp b in te re m ob v in i m n fcu i arem aperiri , ite ru m q u t g la n d i, fe d tantum odo rigt d ita te f u a urinae in v o • lu n ta riu m exituns probibere. S i vero u rin a plujquarrt f a r e f l retin ea tu r, detrufor n im is diJìraB us p a r a li- p ticu s e v a d it , u t confìringi nequeat , u nde u ri. ttae fu p p t tjfio quae n ifi p erita raanu per cateterem J p b in te r ipfe aperiretur , nequequam prodiret . In Jenio ob urinae acrimoniam idem fv e n ire fo le t q u a fp b in te re n continuo ir r ita n d o , refolutionem fa c it . In fu p er urinae retentio calculis faepe originerà f r a e b e t . J a m notum efì omnem urinam calculorunt d e m e n ta co n tin ere, quae in v a r iis bom inibus

non

todem concrefcunt tempore , netnpe modo citiu s , modo fe r iu s . Q uapropter ab a lì qui b u s retin etu r u r i ­ n a abfque ulto fu n e flo e ven tu , *ib a liis neque p er h o r a m , qui» in dolores n ep b riS iro s & in Ifcu - n a m incident ■ Haec enim d e m e n ta , f u n t p a rtes exilifftm ae a v e fo ru m m e m b ra n is, a liifq u r fo lid is ,

(35)

( 3 * )

• r i u n t u r Z v fo v p tx , ^ tr y o u p tx h o c eft v i t i a , i n q u i * b us u r i n a a u t agre & difficulter e x c e r n i t u r , a u t i n t o t u m f uppr i mi t ur ac c o h i b e h j r . E o d e m m » * d o c a l e u l u m a l i t a n d o Se aqua i nt er cus gigni per* h i b e n t u r , neque aliud q u i d q u a m aique vcficatn l s d i t , a t q u e longior , ultra ipi ngendi vol unt a » t e m , l o t i i retentio , id quod t e f t a nt ur c u m pri» isnis G a l e n u s lib.

6

. c, 4. de hoc aff.cl. R h a z e s l i b. 4 . cap.

6

. ad Al ma n f . & A v i c e n . Feti. \ g , 3 . t r a f t . 2 , c.

6

.

O C T A V U N I, ne compreffis na t ibus ventris o n u s f u p p r i m e r e [ 1 3 ] & r e t i ne r e t e n t e t , i t a n a m q u e in* iiij. , ,1. u i... .11 , , 1 . iim> ... f a r t i b u s p e r v ita v im a v u lfa e , u t etiam per •v ita v im eorum de fe f i n i n u tr itiv a fa c u lta s f u p « p l e a t , q u a dummodo lotium in m otus a g a tu r , »»/■ la w in te r fe attraflionem exercent, quam p rim u tn q u ie v e r it , tnvicem a ttra b u n tu r , & in arenulas c o n c r e fc u n t, inde in lapillos , q u i n ifi cum u rtn » tg e r a n tu r in magnos caiculos abeunt , C um enin

9

hoc tnapnttnt v itiu m in urina v ifu m efl , curan- d u m ne d iu tiu s in vefìca retineatur • fim ilite r om nia ■v ita n d a alim enta , q u a a d tritu m per v a fa in ten­ ti u n t , u t i f u n t stornata , & fp ir itu o fa , c u ] u t tp e partes fohidit copiofìus a b ra d u n tu r , & talen­ t i d e m en ta coonjVtuunt ,

5F [ 1 3 ] Qàuod ulteriori probatione n o i in d ig tt , tiam ’v u lg a ris texperientia hoc idem probat : nitn iru M a fa tei bus p e rr vim retentis ctlica , vertigo , vo» m itu s & c . fin m iltttr veruni ejl faects retenias txi<• { f r i per v i » a tu , qu* ab in te fìin it crafftt *»

(36)

C 3® ]

d u r a n t u r faces in i n t c f li n i s ob c o n t i n u a r» f u & ' o . r e m v e n a r u m meferaicarurn , q :a» c u m i nt ef tmi s c o n t i n u a t a , o m n e m h u m i d i t a t c m e fa c i b u s e x u - g u n t , q uo fit u t i l l a e x i c c a t a , diffilioris e x i - t us inteftma o b ' ì r u a n t , o p p i l e n t q a e .* o p p i i i a t i o - n e m v e r o , ob f ì a t uu m ecjuéìionis pra c l n f i o n e m ,

8

c a l i a r u m c o n f r q u a n t i u m fjcjmn c o a c e r v a t i o n e m , n o c u m e n t a f e q u a n r u r c u m illa q u * cap. 4 . ènu- B i € r à i) tu r , t u m et i a m qua: referuntur a C o r n e l i o Ce l f o lib. 1. cap. 3. E x vent re i n q u i t , fuppref. f o , i r . f k mi n a t i o n e s , cal i gi nss , capi t i s d o l o r t s , a i ia q u e fuperioris partis mal a incref cunt . Q j i b u s accedit e t i am , ut R h a z e s teftafur , TffysTU®' & cibi f a f t i di um , qu«d m a l u m G i a c i cxvopej'ixx L a t i n i v e r o a p p e t e n t i * ami f l i onem v o c a n r .

S U M M O P E R E p r ar er ea c a v e n d u m , ne i n exoneranda a l vo n i m i o [ 1 4 ] conafu u r a t u r , n a m & hinc non rara fcqui iolet TPoerjz©* five exi t u s i n t e r i n i , qu o d ab ofie facro ad a n u m ufque p e r t i n e t , Graecis txrcuduTueyoy ngji xpyov d i c i t u r , L a t i n i s L o n g a n o n r t f ì i i m , & princeps , tefìe A n d r e a V a i a l i o lib. 5. c. 5 . f a b r i c a h u n u n i c or por i s .

fj «•

fico le n abeunt , p t t quirs clyjm a ta n u trie n tia ab• jo rb e n tu r .

[ 1 4) N o a fo lu m h a ; , fe d etiam pejora m a­ la , v im iru m propter continuo! r.onatus a q itu r Ja n • g u is per arteria! m ajori celeri t a t e , qnam a vetiis rejorbttur , q u a d ìjl racla v z r ic o fa e v a d u n t, & raro infiam m antitr cum [uppurationis m itu , p ra ter K carim um doltrem il; fgtiÙ H t txccrr.cndis .

(37)

{ 3 3

)

U L T I M O ta ndem loco f ub l u n g i t u r , lonpiffi. mr> r e m p o r e vi&isrutn , q i r c u n q u e hxc prsccepta ft udi ose , & diligenter o h l er va ve ri t .

S

I tibi dcfìciant M e d i c i , medici tibi

fiant

H s c crii : mens hilaris, req u ie* , mD»

derata d isc a .

H O C l oc o fif m ? n t i o t r i u m r e m e d i o m m , quse i n defc£tu Me di c i vicem ejus c y m apud a ' ù s , t u m n o b i l e s m a x i m e , Se e x t e l l e n u s viros i uo .I

i.

p l e r e poflTint .

P R I M U M , a n i m u s hilaris ( 1 5 ) , ac lserus |—HllllllllMH II TI Mi TTIW

5T [ f5] N il tam certe p r t f e r v a t a morbi st quam a n im i b ila r ita s , fe d qua lege , & qua rettone non a d ó n e i n notiti t . D nb ita n d u m a ulem non e f i tnecbanicas funSìiones rite & rette procedere :n he• t i t i a , & p n r fe r tim infe»fìb:lcm perjpiraitone.m qtiie o m nium exeretionum efì m axim a , & v i x J ap­ p r e s a v a r ia a d fe r t [y m p th o m a ta . Ita B o e rh a viu s. fr te le lì. academ.. de perfp. in [enfi b.- toni. 3. p a g t 3 0 7 . P arag. 4 5 0 . E / f i c i u n r , s o g e r i t , c c nf e r va nf - r e f t i t u u n t hanc . . . . Aff<.£us moclerafa; J s r i . t i a. & c . yAtque b la lL t'tts in . adnstatione n u in .z z , A n i m i con f o l a t i o faci: corpus l e v i f lì mu m , c o d e m n u m e r o , t i m o r & t r iftitia g r a vi us . H<cc enim I f i l a r i t a s f i n im ts exctffe 1 :l fu n tjìo s p a r it eff(Sìus\ <&' q u id e m in ìn flu a ti : fi-ut pe* in te n tiv i cerdis

(38)

C 34 )

Igptitia e n i m c a l or e m e x c i t a t n a t u r a l e m , fpiri» t u s t e m p e r a t , & puri ores r cddi t , v i r t u t e m c o r ­ r o b o r a r , setatem Horidam facit , j uv e n i l e corpus diu c o n f e r v a t , v i r a m p r or oga t , i n ge ni u m acuir, $c h o m i n e m negotiis qui b u s ì ib e t oSe und s apt i o- r e m reddi t . C a n v e n i t u t h s c ipfa lasntia five g s u d i u m , bona; v a l e t u d i n i c o m n o d u m , fit t e m- p er a f um , non excendens m o l u m , r.eque repenti* r u m , N ; m i o e n i m & r e p e n t i n o g a udi o , que- m a d m o d u m Ga l e nu s lib. a. cap. 5, de Sympro* m a t o n caufis , Se A l e x a n d e r Apht' odi feus proble- ir.ate 2 1 . me mo na e p r o d i d e r u n t , t a n t a fit cor­ di s r e l a x a t i o , u t v i r t us vi t ai i s , u n a c u m i n n a ­ t o calore t o t a e g e r a t u r , ac d i f f i p e t u r , a de c q u e Syncope n o n n u n q u a m , & r e pe nt i n a mnrs conie- q u a t u r . A t q u e hujus q u i d e m rei e x t a n t h or r i bi

-m o-m entu-m , a quo fa n g u is ad partes celerri-me pel- ìitu r per a r u r ia s , re flit vero tarde nim is p$r v e • nas ad cor , quod cum im pleri eadem proportiene non p r jfit, ac f u i t depletum , g r a v i fyncopc a d fi‘ cietur , ex qua etiam a c q u a n d o mors , f t v e quod

1

fp ìr itu s anim ales celeribus JuccuJJionibus cobareant in extre m ita tib u s , unde convulfto ex n im ia reple- tione . In /u p er longe p e ri cui*fi us repentinum gau- d iu m accidit illis qni g r a v i m cejlitia tenentur , &

e cantra .O p o rtet ig itu r u t taejc adfe B u s , Ji've tri

fle s , f i v c l a t i f v e r i n t , g ra d a tim exc ite n tu r , riio- qu in fem per pericu lu m in v o lv u n t , non Jecus ac m utationes in fi aritene a , q u a in corpore f t v e fo n o , ji‘

%>8

infirm o fie r i J c 'e n t .

(39)

Jia , a c pertimefcenda exempl a apud T . L i v i u t n D eca: 3. iib. 2. Val. M a x i m u m lib. 9. c. 12. P i i n . lib, 7, cap. 31. Se 53. & A . G e l l i u m l i b . 3<c. l 5 . A t enini cum , juxra tritifififrium (cholas m e d j c n r u m d f t m n contraria c o n t r a ri is cur?ntur , ac d e p e i l a n t u r , illis pot Ui i mum g a u d i u m adici- feenduen eft , qui triftioribus a n i m i pat hemat i s i m m o d i c e c o n f i , i q n t u r . Q u o d fané per illa c u m p r i m i s con( -c||ijeinur , qua: prificipes facuì t a t um parres corroboorant, fa ngui nem b o n u m g e n e r a n t , Se ipirirus in"ìaurant : eadem q ui ppe , & m e n t i , A v i c e n n a 4. i. cap. 1. & 11. traéì:. 2. cap. 10. t e d e , g a u d i u m , Se liefitiam ccwicilianr, adi un- g un t q u e . . H u j u s m o d i por rà funt cibi fuaves Se b o n i iucci , v i num fubtile ac deleótabile , b o n i Se fragantes o d o r e s , d e l e &i b i l i u m rerum com u è . m o r a t i o , Se cum amicis & ^amiliaribns frequen- t i o r Se jucunda cm^vefl-.t.o . Q u a r c , ut Eoba« n u s nof ì er diferte canens a d m o n e t :

JJtere c o n v ìv i; non tr ijlib u s , yterc a m ic is, Q jto s nugee & rifus , & ioca [a lfa j u v a n t . Q ttem non blanda ju v e n t v a r ii m odulam ina can«

tu s !

H in c i e c u r, & renes , agretq. corda f lu p e n t. ISlam n t b il hw.rag.nas tanta diti cedine m entes

b iffic i t , a c: melica' nobile vocis opus .

T a n g e lyram d ig ìtis , animi dolor om nìs d è i bit t D u ld lo n a in ì reficit tri [ ti a corda melos .

A r q u e hincc adeo eft , quod graviffimus a uc lo r P l u t a r c h u s ini Jib, de virtute m o r u m t r a d i t , P y - t h a g o r a m aniimo pacando, fedandoque ab affetti- • b u s , Se p e r t u r b a t i onibus ve he me nt ior i bus M u f i c a m a d h i b e r c l o l i t t u m . Sic S a u l #quoque per Da v i d

(40)

( s* y

^fallentéttì a fpiritu maligno liberstura legiffius. Kis fìtti ili*, & fcitu non indigna, hb. 1 . & 1 4 . J^ipEofophìfton Athenasus refert . A.rqui hacte- nus quideiti dièta magna ex parte hilce etiatìl Verfibtis ez Hieronymo Fracàftorid compiei^ fii-

r b u s .

T u iam en interra effugito q u a t'rljlì

«

menteni f o l l i c i t a h l

,

procul effe tube cUrafqui

,

m etum que ^ a l l'etite ni

,

tiltrices iras : J in t omnia lu ta

.

i& lm a te r e s le ih h o c

,

B acchi duo la ta

j

u v t f

è u n i

& Ìsir,irx, flc àulces e p u lt , fìc ccpta rem n i . S ic u r b is

,

Jic r u h s opes

,

& fu m m a voluptàS

Vigere Jéepe àm nes n itid o s

,

itìcundahtle

T

em p et B t p i acid a i fa m m is feS ia ri in m ontibus a u r a s

.

xAccedant jU yen u m ^u e ebori, m itefq u s p ù é lla e

.

S E C U N d U M . A n i m i t r anqui i l i t a s ( x 6 ) : nobiles e n i m , Se e^cel l ent es v ir i , ob m a x i m a s & d i v e r - ias curas , qùas fuRinenè ( fi ipfi e s t e r a o m n i a ant e puriter a d f ue r in t ) m e n t i s i n q u i e t u d i n e ma - g ' s , q u a m rhediocris c o n d i t i o n i s ' h o m i n e s ladun» t ì i r . N ; m

fi

quid a l i u d

, haéc

m a x i m e f o m n u m i m p e d i a t , qui nobi l i bus c u m biliolae fere, & fic- feioris naturai fint , i m p r i m i s cohv e n i eb a t . Vigi« •ìis vero i, ut G a l e n u s lib. 7. cap. 6 - T e r a p j u , - m e t h . a uè to r efl , rr.agis adhuc t o t i i m c o r p o n s h a b i t u m iìccànt , adeoque iis , q ui a li oq u i n ex ììccitate l a b o r a n t , lnfe(\Ìffimaè lùrit . Vc i ( R<:~

ff C iò ] £ » * cuii) b ila rìta tc ita convenit , u t" (isè m e , ■ccdtmque penimi e tem pre bendatili' '

(41)

qutos ( 1 7 ) ) hic ad corporis q u i e t f m ’ q u * Trio* t u i e p p o n i t u r , rcferenda . N->m & h'tec quo» ou e r.d v a l e t t d i n e m neceffario a d hi b c t u r . C a l o - r e m ( 1 8 ) enim nat ural cm aifiduis Jaboribus fra- c t u m diffiparjm r e v o c a t , v i r t s exha uf i j s ac pe n e p s r di t a s recuperai , ade cque piasflat , u t a n i m a i fc colligat , ac durare pcffit . Q u o d di* iertc a d m o d u m apuli O ' / i d i u m lib. 1. epift' 4 , Fha»dra H y p p o l i t o iis verfibu9 fignificavit . Q u o d caret alterna requie d urabile non ejl ,

H aec re n ovai t vires , feffrtdut m em bra te v a i .

% [ 1 7 ] N atura b a n a n a ita a fum m o .A*tìfico com parata e j l , ut in etdem f ì a t » , eedem.-jur v i t a tenore ju b fifiere non pojfit ; idee p la cid a quiete in d ig e w u s p n jl fubìatos labores , alicquin ad n o v itm exercitium impares ejjem ut or,mino . C u • r a n d u m a u tem , tic utrum que excejfevit , nani co n tin u u s la b o r , ( ? d iu tu rn i!: humores exiccat , u n d e v a f a m inim a im pervia f i u n t ufqite di;m tcca iefca n t , uttjle citior fen effu s . Q uies e coatra torporem in n e m i s , & iti bum oribus m axim ai» ci- hie/ionem , u n d e fta fes , objlrucìiones eacocbi:nia y H j/drops & c

-( 1 8 ) B u m m o d o per calorem naturaiem infoili- g a tu r calar ille B qui ab tfcillatione v a fo ru m , cordis nem pe & a rt cria rum , atque a fa n g u in is m otif p r o d u a tu r , & hic a ntotibus v o lu n ta riis in ten d i- tu r p o tiu s , quam e x tin n u itu r . M e liu s quidsm in te i « lig e n d u m de {a c u ita ti producendi calorem , qua;

irf

p u f f i b u s fo lid is vepuftta t j i , & in earuna exerct» t a t i o n e . V ìfA n q u ia b,e pofl d jjitu rn o s rrntus ipf la b e r ts tx te ìiH tt# colU tw ntitr , ob <iifps>)Jiuty j g t y l

Riferimenti

Documenti correlati

Queste variabili permettono di individuare in maniera più puntuale le aree di intervento al fine di poter pervenire ad una piena consapevolezza, da parte degli operatori,

• I giovani nati in Italia da genitori stranieri mostrano di scontare meno difficoltà rispetto alle prime generazioni, in virtù di una migliore conoscenza della lingua, di

94 3.6.2 Il benessere termoigrometrico dell’edificio

I secondo tentativo progettuale, oggetto della tesi, è quello di realizzare uno o più edifici ex-novo su un’area di 6896 mq, in parte però soggetta a vincolo cimiteriale

(In applicazione di tale principio, la Corte ha precisato che l'imputato non può nemmeno dolersi dell'eventuale mancata assistenza del difensore del dichiarante).. Peraltro,

Si  tratta  di  una  confisca  disposta  a  seguito  di  condanna  sia  in  primo  che  in  secondo  grado  per  il  reato  di  cui  all’art.  12‐quinques  D.L. 

Failure modes of RC beams retrofitted with FRP fall into six distinct categories (Figure 2.3.1). The mode of failure marked as a) in Figure 2.3.1 is characterised by yielding

La condivisione di responsabilità politica tra le forze che, con costi e sofferenze, ma sempre dando il loro contributo, hanno sorretto l'attività di questo Governo e la coesione, che