• Non ci sono risultati.

,r ' r / -% j i / / f A <7. *? j * jé R. BIBL. NAZ. Cmanual* HI. Vili. RACCOLTA VILLAROSA 53(6 \ I. N apolvìl. i *

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Condividi ",r ' r / -% j i / / f A <7. *? j * jé R. BIBL. NAZ. Cmanual* HI. Vili. RACCOLTA VILLAROSA 53(6 \ I. N apolvìl. i *"

Copied!
227
0
0

Testo completo

(1)
(2)

\ I

*

é

,r'

r

j

/

•-%

j

i/

? *

j

*j

/

f

A <7

R.BIBL.NAZ.

Vili.Cmanual*HI.

RACCOLTA VILLAROSA

\

£ 53(6

N apolVìL.

i£*

(3)

V»-d£<x/u. 2

\

v

DigitizedbyGoogle

(4)

DigitizedbyGoogle

(5)

GLI ANNALI

d

1

C- CORNELIO TACITO VOLUME Vi.

DigitizedbyGoogle

(6)

DigitizedbyGoogle

(7)

GLI ANNALI

T>I

C. CORNELIO TACITO

TRADOTTI IN LINGUA ITALIANA

DA

GIUSEPPE SANSEVERINO

DE*SIGNORI DI

M ARCELLIN

ARA.

STORIOGRAFO

DEL

S.M.0.GEROSOLIMITANO.

roi ume ri

\

NAPOLI,

NELLA

STAMPERIA REALE.

MDCCCXV.

DigitizedbyGoogle

(8)

DigitizedbyGoogle

(9)

DigitizedbyGoogle

(10)

ANN ALES

C. C0RNEL1I TACITI

B RE VIA RIUM

LIBRI

XII.

I. Claudiusde matrimonio deliberai. Inler Lolliam Paulinam , JuliamAgrippinani, etAeliam Petinam certalnr. 111. Pallantis studio , suisque illecebris, Agrippina praevalrt:justae interpatruosetfralrunl

filiasnuptiaedecreto Seratusstaluuntur.

Vili. Mortela sibi consciscit Silanus:

Calvina,sororejtis,Italiapellitur.

Àn-

naeus Seneca abexiliorcvocatus.IX.Octa- via,Claudiifilia, Neronidesponsa. X.

Partbit’pgem

Roma

peluntMeherdatem:

qui,praeliocongressus,aGotarzevinci- tur. Mors Gotarzis: VoDOnessuccedit:

mox

Vologeses.

XV.

Mithridates Ponti

DigitizedbyGoogle

(11)

ANNALI

DI C.CORNEL1 0 TACI TO SOMMARIO

DEL LIBRO DUODECIMO.

I. Claudio risolve di prender moglie. Si contrasta tra LoHia Paolina, Giulia Agrippina, ed Elia Petina. III. Per opera di

P

aliante, esuoi allettamenti prevale Agrippina : son dichiarate per decreto delSenato legittime lenaietra glizii,e le figliede'

f

ratei'i. I II. Sila- nosidàlamorte: Calvina, lasorella dilui,èbanditad' Italia. Anneo Seneca

\ vienrichiamatadallesilio. IX. Ottavia,

figlia di Claudio , è data in isposaa Nerone.X. I Parti chieggono aloro Re da

Roma

Meerdate;ilquule,venutoal- le mani, restavintoda

G

otarie. Morte diGotarze: Fonone gli succede: indi

V

ologese.

XF.

Mitridate tenta di ricu-

DigitizedbyGoogle

(12)

4

perare ilRegno del Ponto: vinto,ècon- dotto a Roma.XXII. Rovina diLollia e di Caipu

mia

per astio d'Agrippina.

XXXII

Si ripiglia Taugurio della

Sa-

lute.Il Pomerio di

Roma

si estende: descrizione degli antichi suoi confini.

XXV.

Nerone è adottato da Claudio.

XXVII-

Colonia stabilita nella Città degli Ubj perrender piùfamosoilnome di Agrippina.I Catti,cheandavansac- cheggiando

, restano vinti.

XXI

X. Van -

nio,RedegliSveni, ècacciatodalRe- gno.

XXXI.

Geste di P.

O

storio nella Britannia;evittoria riportata di Carat- taco.Al defunto Ostarlo vien surrogato A. Didio.XLI. SidàaNerone latoga virileinnanzi tempo. Britannico è a lui pospostoperartifiziod'Agrippina.XLIII.

Prodigje carestiainRoma. I

XI

V.Guer- ratra gli Armeni, e

gl

Iberi, origine digrandissensione tra Parli e Romani.

LII. Esilio di Furio Scriboniano. Gli Astrologhi son cacciati d' Italia.

LUI

Senatusconsulto intorno alle pene delle femmine , che si desseroinbraccio agli schiavi. Pollante, che Cesare dichiarato aveva autored'unatalproposta,vietipie-

DigitizedbyGoogle

(13)

5

regnumreciperaré tentat: victus,

Ro-

manaducitur. XX.II. Lollia et Calpur- niaAgrippinaeodiispervertuntur.

XXIII.

Reperitimi Salutis augurium.

Pomerium

Urliis prolatum : veteres ejus fines.

XXV.

NeroaClaudio adoptatur.

XXVII.

Coloniain oppidutn

Ubiorum

deducta, utAgrippinae

nomen

inclaresceret. Cat- ti,latrocinia agitantes,vieti.

XXIX.

Van- nius , Suevorum rex, pellilur regno.

XXXI.

P. Ostorii inBritanniares ; et deCaractacovictoria. Oslorio,vita fun- cto, suflfectus A. Didius.

XLI.

Virilis togaNeronimaturata: Britannicus po~

stbabitus Agrippinaeartibus.XLIII. Ro-

mae

prodigia,etannonaecaritas.

XLIV.

BelluminterArmeniosIberosque,Partbis acRomauisgravissimoruminter se

mo-

tuum causa. L1I. Furius Scribouianus inexiliumactus. MatbematiciItaliapul- si.LUI.Senatusconsultura de poena fe- minarum, quae servis conjungerentur.

DigiiizedbyGoogle

(14)

6

Pallantis ,

quem

repertorem relationig Claudio*ediderat,praemia.LIV.

Com-

motaeJudaeae quies rcddita, damnato Cumano. LV. CliUriuu turbascomponit Antiochus.LVI.Claudius lacumFucinum emittit, edito priusnavalispraelii spe-

etaculo. LVI1I. Causas Ilieusium etBo- nonien;ium oratNero. Rcddita Rhodiis liberlas.TribuluraApamiensibusinquin- qucnuiumremissum.

LLX.

StatiliuraTau-

rum

Agrippina evertit.

LX.

Procurato-

rum

in Provinciis auctoritas stabilita

.

LXI.

Data Cois immunitas. LXII. By- zantiistributa inquinq-ennium remissa.

LXIV.

Crebra prodigia. Lepidae mors indicta.

LXVI.

Claudiiisadversa valetu- dine corripitur. Agrippina, occasionis propera, infusoboletisveneno,«unain- terimit.

LXIX.

Britannico, Agrippinae blanditiiseluso, Neroimperator consa- lutatur.Claudio cadeste»honores decer- auntur.

DlgitizedbyGoogle

(15)

7 minto.

TAF

Si ristalnlisce la calmain Giudea collacondannadi Cumano.LFI.

Claudiodàloscolo (dieacque dellago Fucino, avendoviprimafatto celebrarlo spettacolod'unabattaglia navale.LXIII.

Nerone avvoca perl(tcausadegl' lliensi e de'Bononiensi. Si sovviene alla colonia Bononiense, consumatailalfuoco. Si ri- mettono in libertài Rodiàni. Esenzione degliApamiensi dadaij perunquinquennio.

LI

X. Agrippinaforma il precipizio di Statilio Tauro. IX. Sifissa t autorità de' Procuratori nelle Provincie. LXI.

Franchigia dataa Coi. Esenzion da' tri- buticoncessa a Bizantini perun quinquen- nio.

LXIF-

Continuiprodigj.

E

intimata la mortea Lepida.

LXFl.

Claudio

am-

mala. Agrippina , profittando dell'oc- casione, 1'uccide, porgendogliilveleno negli uovoli.

LXIX.

Mentre Agrippinava baloccando Britannico, Nerone è accla- mato Imperatore. Vengon decretati a Claudioglionoridivini.

(16)

s Tutte queste

An.di

Roma

DCCCII.

DCCCIII.

DCCCIY.

DCCCV.

DCCCVI.

DCGCVII.

cose avvenneroinseianni.

diG.C. SottoilConsolato di

f C. Pompeo Longi- 49 )no,

f Q. Veranio.

C.Àntistio Veti- RE9

M.

SuillioNervil-

liano. *

Tr. Claudio Cesa- REV.,

Se».Cornelio

Or-

FITO.

/ P. Cornelio Sella _ 1Fausto,

\ L. Salvio

Oton*

{Tiziano.

Decimo Giuhio Si- lano,

Q. Aterto Anto- nino.

M.

Asinio

Mar-

cello-,

Manio Aciolo

A

vi- ola.

DigitizedbyGoogle

(17)

9

Haecgesta

A.U.C.

DCCCII.

DCCCIII.

DCCCIV.

DCCCV.

DCCCVI.

DCCCVII.

mms

sex.

J.C.

49. Cost.

5i.Coss.

5 1Coss.

53.Coss.

54.Coss.

C.Pomfeio

Lon-

ginoGallo,

Q.Veranio.

Ì

C. Antistio Yk- TERE,

M.SuiLLIO NeR- villiano.

T. Claudio Cae- SAREV.,

Sea. Cornelio Orphito.

P.

Comìeuo

Syl- IlaFausto,

L. SalvioOtho- NE TlTIANO.

DecimoJunio Si-

LANO,

Q. Haterio

An-

tonino.

M. A

senio

Mar-

cello,

ManioAciolo

A-

VJOLA.

DigitizedbyGoogle

(18)

ANNALIUM

C. CORNELIl TACITI

#

L

I

B E R

XII.

1. (_y/EdeMessalinae convulsa Prin- cipi dornus,ortoapud libertoscertamine,

«yiusdeligeretuxoremClaudio,caelibisvitae intoleranti, etconjugumimperiis obnoxio.

Nec minore ambitu feminae exarserant,

suamquaeque nobilitatem,formam,opescon-

*

tendere,acdigna tanto matrimonio osten-

/

tare.Sed maximeambigebaturinterLolliam Paullinam,

M.

Lolliiconsularis filiam,et JuliamAgrippinam, Germanicogenitam :

huic

P

alias,illiCallistus,fautores ade- rant: atAEliaPetina,efamilia Tubero-

num

,Narcisso fovebatur. Ipse

mo

lohuc

,

DigitizedbyGoogle

(19)

DEGLI ANNALI

DI C. CORNELIO TACITO libro

xii.

§. 1.

P

er lauccisione di Messalina

siscompigliò la Reggia, essendo insurta contesa tra’Libertichi scerrebbeuna con- sortea Claudio, che non sapea (a)vi- versicelibe-, edera ligiodelle mogli.

eransiledonne

meno

accesed’emulazione, mettendo ciascunaafrontelapropria nobile tà,bellezza, ed opulenza,efacendole ve^

derdegnedicotantomatrimonio.

Ma

ildi- battimentomaggioreeratraLollia Paolina, figliadi MarcoLollio,già statoConsolo,

e Giulia Agrippina, natadi Germanico:

(a)Abbiampreferito laparolaintollerante ad in- tonante,che indica un0011.0,ilquale inveisca con»

tro; giacchéClandiopoteva inveir controlo stato conjugale,nongiàcelibe,raccontandociSuetonio, che .morta Messalina(che bastava sola afarconce- pirolioalmatrimonio)dissea'Pretoriani:giacché soncosipoco fortunatoinav«r moglie,resteròceli- be,esenonmanterròlamiaparola,son contenta chemitrucidiatecollevostreariani.

(20)

12

avean persostenitori costeiPallante,colei Callisto; EliaPetina poide’Tuberoniera favoritada Narcisso.Egli girandosiinqua e inlàasecondade’ varjpersuasori,chia-

ma

icontendentiad adunanza, edordina eh’esponga ciascunoil suo parere, evi aggiungaleragioni.

2. Narcisso adduceva quelle c^ell’an- ticosuo matrimonio, della famigliaco-

mune

(giacché da Petina (a) eragli na- ta Antonia), del non farsi novità in casa, sevi ritornasse la solita moglie,

incapace diguardar con occhioda matri- gnaBritannicoedOttavia, figli quasi u- gualmcnteche isuoi.Calistoquelled’aver egli riprovata Petina con lungo divor- zio, ed appunto per tal motivo esser ella perlevarsi in superbia, se lariam- mettesse; e perciò con assai maggio- reavvedutezza pigliarsi Lollia, che non avendofiglidisortaalcuna, sarebbe scevra di parzialità,

e come madre de’figlia-

(a)Ripudiataun tempoda Claudio perfrivolimo- tivi.

DigitizedbyGoogle

(21)

modoillue, utquemqae suadentium audie- rat,promptus,discordatila incunsiliurn vo-

cat, oc promeresententiam» et adijeere rationes iubet.

5. a.Narcìssusvetus matrimonium, fa- niiliamcoramunem (

nam

Antoniaex

Re-

tina erat),nihil inpenatibusejus novurn disserebat, sisuetaconjunx rediret,haud-

quaquam

novercalibus odiis usura in Bri- tannicumetOctaviam,proximasuispignora.

Callistusimprobatamlongo discidio,ac si rursus assumeretur, eo ipso superbam :

longeque rectius Lolliaminduci

, quando nullosliberosgenuisset, vacuamaemulatio- ne, etprivignis parcntisloco futuram.

At

Pallai id maxime in Agrippina laudare,

(22)

>4

quod Germanici nepofem secum traheret,

dignumprorsusimperatoria fortuna; stir—

pem

nobilem et familiae Claudiae, quae posteros conjungeretj Dee feminaexpertae

fecunditatis,integrajuventa, claritudinem Caesarumaliamin

domum

ferret.

5-3. Praevaluerehaec,adiuta Agrippina^

illecebris

,qnaeadeum,per speciemneces- situdinis, crebro ventilando, pellicit pa~

truum,ut praelataceleris,etnondumuxor

t

potentiauxoria

jam

uteretur.

Nam

ubi sui matrimonii certa fuit, struere majora ,

nuptiasqueDomitii

,quem exCn. Alienobarbo genuerat, et Octaviae , Caesaris filine,

DigitizedbyGoogle

(23)

i5 stri(a). Pallantepoi ciocché imprese ad esaltarprincipalmentein Agrippina, si fu iltx-arsecolei insiemcol nipote di Ger- manico (A), degno veramente d’imperot

unaslii-penonsolamenteillustre,

ma

del sangue de’Claudj, dacui venisse la suc- cessionead essertutt’uno:enon accades-

' t 4

se

, che unaDonna, di fecondità cono- sciuta, esulfiordella gioventù, portas- se incasa straniera la chiarezza de’ Ce- sari.

I. ,. -

3. Prevalsero queste ragioni, anima- tedagli allettamentidiAgrippina, che .por- tandosispessodallo zio(c) sotto il man- todellapax-entela,adescolloin

modo,

che anteposta allealtre, faceagiàuso, nones- sendo ancora, dituttala potenza di

mo-

glie. Impeixiocchè non si tosto fuellasi- cura del suo matrimonio , che levossia maggiori disegni, ecominciò adarchitet- tar lenozze di suofiglio Donxizio, che

(a)Cosi cioè,diBritannicoed Ottavia,ched'An-

. 1

lo.na.

(b}Nerone,poiImperatore

,ch’ellaavuto avea da CknuixioEuobarbo, a euisuccessePassianoin seconde,eClaudio finalmenteintersenozze.

(o)Cioè

,Claudio,fratellodiVàermanico, padredi lei.

DigitizedbyGoogle

(24)

i6

avuto avea da

Gneo

Enobarbo,con. Otta-

via, figlia di Cesare: cosa, chenon

potea mandarsi ad effetto senza mancar di fede , perchè Cesare fidanzata avea Ottavia aLucioSilano, e promosso co- stui, giovanettoancoraegià peraltri ti- tolifamoso, al favorpopolare con deco- rarlo delleinsegnetrionfali,edare in

no- me

diluilo spettacolo de’gladiatori.

Ma

nientesembrava di difficileriuscitanell’a-

nimo

d’unPrincipe,lacuistima, lacui aversione, noneramaidisuocapo,

ma

secondo chegliela ispiravano edimpone- vano.

$.4- Vitellio adunque facendoservirdi velolaqualità diCensorealldsuàt?ilfurbe- ria,edantivedendochiera prossimoado- minare, comincia, pergratificarsiAgrippina, adintromettersine’disegnidilei,edaspar- gerdelittisudiSilano, che aveva inve-

riuna vagae lasci vetta 'sorella, stata,non eragrantempo, nuora di Vitellio. Ecco dondeordì l’accusa, infamando1’

amor

di

DigitizedbyGoogle

(25)

*7 fratelloesorella,libero si-,

ma

nonince- stuoso: Cesare intanto prestavagli orecchio perla propensione, che 1affetto paterno incpiravagli aisospetticontrodelgenero.

Ma

Silano,ignorando la(rama,etrovandosiper cisoPretore inquell1anno,vienaun tratto, peredittodi Vitellio, rimosso dall'ordine Senatorio,tuttoché fallasifosse poc'anzi lasceltadelSenato, e solennizzatoillu- stro. Nel tempo stessoClaudio sciolse il parentado, e fu Silanocostretto a rinun- ciar lamagistratura, e peril resto del tempoconferissila Pretura ad Eprio

Mar-

cello.

§. 5. Sotto ilConsolatodi C.

Pompeo

, e

Q

Vcraniofuilmatrimoniostabilito fra

Claudio ed Agrippina. Già questo veniva confermatodaliafama,già dall'amorein- cestuoso5pur nonardivano solennizzarlo, nonessendovi esempiocTuna figlia difra- tellotoltainmoglie dallozio. Esservene anzidivieto^, dieui nontenendosi conio,

lemeasi,che andasseascoppiareinqualche pubblica calamità.

deposero fattair- resoluzioneprimacheVitellioassumessedi portarla cosaa fine.co

1

suoi ai tiGzj.Aven- do quindidomandato a-Cesarese si pio-

(26)

i6

filerebbeaiPlebisciti,seaiSenalusconsultij nontosto neottennein risposta<T esser egliunde'Cittadini,enoninistatodire- sisterealla volontàgenerale,chelofa trat- tenere inpalazzo

,ed egliintantoentra in Senato

,doveprotestandosi,chesitratta- vadi?Ila

somma

dellecosepubbliche,chiede di poter parlareprimadi tuttigli altri,e incominciacondire•,chelegravissime cure d'unPrincipeinregger f universohanbi- sognodiajuto,'ondescevroeglide' pensieri domestici, nons'occupi chedel bencomu- ne. Orqualsollievopiu onesto perlianimo diun Censore(a),che iltorreunamoglie, compagnacosìne'prosperi,chene'tristiav- venimenti? cuiaffidi isegretipensieri edi teneri figliun uomo,non avvezzoall'intem- peranza, edai piaceri,

ma

esecutor delle leggi findallaprima sua giovanezza.

(ì.

Dopo

chepremiselaicose con un graditoragionamento,edera accompagna- to da millevoci d’adulazione de'Padri, presoeglinuovamente afavellarejgiacché,

(*)Qual era CtauJio, purchénon vogliamo in- tenderlo generalmented'unanimocostumato, edi rigidavirtù

,qualsiconviene adunCensore.

DigitizedbyGoogle

(27)

*7

moliri:quodsine scelereperpetravinonpo- terci t,quia L.Silanodesponderat Octaviam Caesar5 juvenernqueetaliaclorura, insi- gnitriumphalium,etgtadiatoriimuneris

ma

-

gnificentia,protuleratad.studiavulgi. Sed nihilarduumvidebalurinanimoPrincipis, cuinonjudiciurn,nonodiitmerat,/usiin- dilaetjussa.

5. 4. fgltur Vitellini nomine Censoris servilesfallacias obtegens , ingruentiumque dominationumprovisor, </uogratiam Agrip- pinae pararci, consiliisejusimplicari,severe

crirnina inSilanum(a),cuisane de'-oraetpro- caxsoror,Iunia Calvina,hautimulturnante Vitellanurus fueraf. hinc initium accusatio-

(a)Sororetnguanifestivissima'» omniutnpuella- ium

,quam omnesVenerei» vocaient,tnaluitJuno- Beniyocare.Senec.in lud.DeMar.Claud.

(28)

i6

nis,fratrisquenon incestum, sedincustodi- tum amorem ad infamiamtraxit:etpraebe- bat Caesar aures, accipiendisadversum ge- nerumsuspicionibuscantatefiliaepromptior.

AtSilanus,insiiliarumnesciut,oc forte eo annopraetor, repente peredictum Vitella ordinesenatorio movetur,

quamquam

ledo pridemsenatu,lustroquecondito,simulad- finitatem Claudiusdiremit, adactusqueSila- nus ejurare magistratum, e/ reliquusprae-

turaediesinEprium Marcellumcollatus est.

5. C. Pompeio , Veranio Coss.

pactuminter Claudium etAgrippinam

ma-

trimonium.

lam fama

, ya/n amoreillicito firmabatur,nec

dum

celebraresolemnia nu

-

ptiarumaudebant

, nullo exemplo deductae in

domnm

patrui fratris filiae. Quiaet in- cestum,ac,sisperneretur,neinmalum pu

-

blicum erurnperet , metuebatur. Nec ante omiuacunctatio,quam Vitelliussuisartibus idperpetrandumsumpsit,PercunctatusqueCae-

DigitizedbyGoogle

(29)

*7 disse,eglièuttsentimento generale, clie debba alPrincipedarsimoglie,ila d’uopo scegliereunadonna, chesia per sangue,

perprole,e per costume rinomata.

av- viluogo alunghe ricerche per vedere se Agrippinasuperi ognialtrainchiarezzadi nascita, seabbiadatopruova difecondi- tà

,e sesi accox'dicontutto ciòla santità de’costumi.La grancosa siè quella,che per Divina provvidenzatrovisiellavedova, ondecongiugnersicon unPrincipe,ilqua- lenonha provato cheimatrimonisuoi(a).

Abbiam

noiuditoda’genitori,abbiarnve- duto co’proprjocchi strapparsile moglia capriccio de’Cesari:questaècosabenlon- tanadallapresentemoderazione:diasian- ziunesempio,su dicui siregoliunIin- peradoreinprender moglie.

Ma

nuovi

,

mi

sidirà, sonper noiimatrimonjcollefi- glie de’ fratelli:ioperò rispondo, chenon losono perlealtreNazioni,nè avvileg- ge,chelivieti.Ancheque’conle cugine,

(a)Cioè1.con Plauzia TJrgulanilla, 3.con Elia Petina

,cfinalmentecon Messalina,liberetutte,e nongiàmoglid’unaltro,comeLiviap.e.toltada AngustoaTiberioNerone.gravida giàdiseì»rae«i.

(30)

i6

lungamentesconosciuti,si son poirenda-

ti col tempofrequenti (a):adaltansii co- stumial bisogno, etlavverrà lostesso in quelle cose

,chevanno adintrodursi.

§. 7.Ebbevi di coloro,che protestando agara d’esser essiperagirconla violen- za,se Cesare indugiasse,uscirondi Sena- to infuria.Laplebes’ammucchiaallarin- fusa,egrida, chelacosastessachiedeasi dalpopoloRomano. Cheperciò Claudio, senzaulteriortardanza,fassi nelForoin- contro a coloro,chevenivanoacongratu- larsisecolui:edentratoinSenato,chie- de1’emanazion deldecreto, con cui si stabilissero lecite anche per1'avvenire le nozzetra glizìi, e lefiglie de’fratelli.

P*on trovossiperaltro,cheunsoloavido di taimatrimonj,efuT.AlledioSevero, cavalier

Romano

, spinto, dicean taluni,

davolere entrar in grazia

d

1 Agrippina.

Cangiòda quel

momento

l 1

aspetto di Ro-

ma

] e tuttoubbidivaad unafemmina,che

non

faceasigiuocodello Statofraledisso- lutezze,comeMessalina. Rigida eralaSor-

ta)Sull’esempiodiSpurio Ligustino

,*epurque-

stoflou abbiaavuto esempj più remoti.

DigitizedbyGoogle

(31)

_ l7 sarem,anjussispopuli, anauclontatisena- /ujcederei?u£iù7eunum secivium,etcon- sensuiimparenirespondit,opperirì intrapa- lallunijubet, ìpsecuriam ingreditur, sum- rnamquc Rernpublicamagì obtestans,veniani dicendi antealiasexposcit,orditurque;Gra-

\’Ì5SÌmos Principia lubores, quis orbimiter- raecapessat,egcre adminiculis, ut

dome-

sticacuravacuus, in corninone consolat:

quodporro boncslius censoriae mentis le- vamen,

quam

assumereconjugem prospe- rimi dubiisque sociam?cui cogilationesin- timas, cuiparvosliberos tradat, non lu- xus aut voluptalibus assuefuctus, sed qui

prima abjuvcntalegibusobtcmperavisset.

§. 6.Postquam haec favorabili oraiione pracmisitymultaquepatrumassentatioseque-

DigitizedbyGoogle

(32)

1$ balur

5cfptorursusinitio,quando maritan-

titini Pfincipem cuncti suaderent, delìgi oporlere tVininam nobilitate

, puerperiis , ganctimonia insigncm Necdiuinquirendum, quinAgrippina claritudine generisanteiret:

datumabea fecunditatisexperimentum; et congruereartesboneslas.Id vero egregium, quodprovisud<

ùm

viduajungerctur Princi- pi, sualant

m

(a) matrimoniaexperlo: au- di vissea parentibus,vidisseipsos, arripi conjuges adlibita Caesarum: procul ida pvaesenlimodestia: statuereturimodocumen- timi

, quo uxorem impcratoracciperet.

Àt

onim nova nobisin fratrum filiasconjugia,

sedaliisgcnlibussollrnnia, nec lego ulla prohibita. Et sobrinarum diu ignorata,

(a-) Scrihoniamininatrimonium accepit(Augustus) nuptainante dnobusconsutai ibus,etexalteroetiam luatrem.Cumhac etiam divorfiuinfecit, pe.taesus, utscribi

t,inoruin ptrversi taterncjns:acstatiinLi- viamUrusillam inatritnono Tiberii Neronisprae- gnantemabduxit.Suct.inAug.Gl. LiviainOresti! - lam, C.Pisoninubentein, adsededu«i impcravit (Caligala). LolliamPaulinam, C.Meinmioconsil- iarinupiam, eprovincia evocavit,etperductam a marito coujunxitsibi.Id.deCalig.s5.

DicjitizedbyGoogle

(33)

vitù,esimile a quella, cìie si esigerebbe

«laun uomo. Severità inpubblico, epiù dellevoltealterigia : incasanientedidi- sonesto, purchénon conducesse al domi- nare: 1’immensaaviditàdidanaro avea il suo pretesto

,quasi s’accumulasseper sov- venirne

T

Impero.

§ 8. Silano diessi lamorte il dì delle nozze}siache(in aquesto tempo prolun- galaavesse lasperanza divivere, sia che sceltosifosse quelgiorno per rendermag- giore1’indignazione. Calvina,suasorella fubandita d1Italia. Claudiovi aggiunse, che farsidovessero sacrifizj secondo i riti del

Re

Tulio

, ele espiazioni permezzo de’Pontefici nelboscodi Diana,scoppian- donetuttidelle risa, cheintempi dital naturas’andasse in cerca dipunire, cd espiareun incesto(«). Agrippinaintanto,

pernonfarparlar disepersolemalvage azioni,impetra neltempo stessodiriban- dirsi Seneca(ù)-ecrearsi Pretore,creden-

za)Tempi,cioè* incuisicommettestidegl’ince- stiperlenozzed’unanipotecollozio.

(b)BanditoinCorsicada Claudio,comeadulterodi Giulia

,figliadiGermanico,

DigitizedbyGoogle

(34)

t

16

dodieil pubblicone gioirebbe,amotivo della suagranletteratura,e perfarclieil giovane Domizios’allevasse sottountanto maestro,e sivalesse de’ consiglidi lui per pervenire all'Impero;giacchécredeasi,che siconserverebbeSeneca fedeleadAgrippina, perla rimembranza del benefizio,e nemi- co di Claudio,pel risentimentodell’ingiu- riaricevuta.

9.

Fu

poi risolutochenonsidovesse d’ora innanzi indugiar piùoltre,

ma

«a forzadigranpromesse induconoilConso- lo eletto MctnmioPollionea manifestare il suo parere didoversi pregar Claudio perchè sposasse Ottavia aDomizio,nones- sendovisproporzione veruna fra 1’età di ambidue,edaprendosi1’adito a cose mag- giori. Pollionenefece laproposta inter- mini nientediversi daquelliadoperatidian- zida Viteliio («): e vien così fidanzata Ottavia;onde divenutoDomizio,oltrel’an- tica parentela,sposoauntrattoe genero cominciaapareggiarsiaBritannico,peristi—

gazion dellamadre non

meno

,cheper ar- tifizio dicoloro, ché, avendo accusata Messalina

,temeanolavendettadel figlio.

(a)Trattandosi dellaconvenevolezza ditorsi da l.laudiciper moglie Agrippina.

DigitizedbyGoogle

(35)

*7 tempore addito,pevcrebuisse(a):

morem

ac- comodali prout conducat,etforehoc quo- que inliis

, quae

mox

usurpculur.

t

7. riuniidefuere qui certatim,sicuncta-

0

retur Cciesar,viacturostestificatites,crum- perent curia.Coiglobutur promiscua mullitu-

ilo,populumqueRornanuni eadetrirogarecla- mitat.Nec Claudius ultra exspectato, ob- vium apud forumpraebetsegratantibus.Se- natumqueingressusdccretum postulai, quo justaeinterpalruosfratrumquefiliasnuptiaa etiam inposterumstatuerentur.Neque tamen repertusest

, nisiunustalismatrimonii cu- pitor, T. AllediusSeverus equesRomarius,

quem plerique Agrippinae gratin impulsum ferebant. Versa ex eocivitas

,etcuncta fc~

mìnaeobediebant, non per lasclviam , ut Messalina,rebusRonianisilludenti.AJductum

,

(a)Spuriu* Li gustinuse*Sabinijsutnoriumlus,. ,

Lunaprimuminaetaieinveni ,pater inibì uxurcm fratriesuifiliaindedit.Liv.XLU.34.

(36)

etquasivirileservitium.Palarnseverità!,oc saepiussuperbia:nihil domi impudicum,ni- sidominationiexpediret:cupido auriimmen- sa obtentum habtbat,quasisubsidium regno

pararetur.

8. Dienuptiarum Silanussibi morte/n conscivit:siveeo usquespcnivitaeproduxe- raijseudelectodie,augendam adinvidiata.

Calvina sororejusItaliapulsaest.Addulit Claudius, sacraexlegibusTulli(a)regis

,

piaculaque apudlucumDianaeperpontifices danda : irridentibuscunctis, quodpoenae procurationesqueincestiidtemporisexquire-

rentur. AtAgrippina, ne malistantum faci- noribusnotesceret,veniamexsiliipròAnnaeo Seneca, simul praeturamimpetrai, laetum

(a)Utcaedet manifestaaliquotamenpiaculolue- retur,inaperatuinpatri,filiume» piai etpepunia pu- blica. lsquibusdain piacularibtis sacrifìciis fatiti*, transinissoperviamtigillo,capiteadoperta, velut subjugumjureucrninisit.Liv.1.aò'.

DigitizedbyGoogle

(37)
(38)

DigitizedbyGoogle

(39)

*7 inpublicum rata,ob claritudinem studioruin

ejus; utque Domitiipueritia tali magistro

adolesceret,etconsiliisejusdem adspettido- minationisuterentur: quia Seneca fidus in

Agrippinam memoria beneficii , et infensut Claudio doloreinjuriae credebatur.

§.9. Placilumdehinc nonultracunctari:

seà designai

um

consulem,

Memmium

Pollio- nem, ingentibus promissis inducit senten- tiam expromere, qua oraretur Claudius,

despondere Octavium Doniitio: quodaetati utriusquenon absurdum, et majora patefa- cturumerat.Polliohauddisparibusverbisac nuperVitelliuscenset}despondeturque Octa

-

via: ac super priorem necessitudinem, eponsus

jam

etgener Domitius aequari Bri- tannico,studiis

ma

tris-,etarteeorurn

,qui?ob accusatam Messalinamultio exfilio lime

-

balur.

DigitizedbyGoogle

(40)

i6

§ io.VersoIo stessotempo, gli

Amba-

sciadoride’ Parti, inviati, come giàrac- contai(a),a domandar Meerdate,entrano inSenato, edespongonole lorcommissio- ni inquesta forma:

Non

veniressidimen- tichidell'alleanza; nè per separarsi della famigliadegliArsacidi;

ma

riunirsi inveceal figlio d'un Vunane, alnipote d'un Fraa- te, contro lasignoriadi

G

otarie,insoppor- tabilecosì a'Nobili, chea'Plebei. Già i fratelli, già quc', chegli soli piu, già que', cheglison meno congiunti perpa- rentado,esserdaluistati spentipermezzo delle stragi:or farsi aquestigiuntadi

mo-

gligravide, di figlibambini, purché possa egli neghittoso inpace,sciaguratoin guer- ra farservirela crudeltà di scudoallaco- dardia. Esister fra' Partienoianticaepu- blicaamicizia: doversiquindi prestar soc- corsoadalleati,emuliinpossanza, edin- feriorisolamente per deferenza.

Non

darsi ifigli de'loro Reinostaggio peraltro,che per avere, quantevolte sia loro divenuta gravosa la domestica signoria, ricorsoal Principeed alSenato onde ottenerneun Re

,

che,avvezzo a'lorcostumi, siapiùdegno

ilicomandare.

(j)NelL Xt.degliAnnali,io.

DigitizedbyGoogle

(41)

*7

§. io. Per idemtempuslegatiParlhorum adexpetendum(p),ut retuli,Metterdatetintis- si, senatumingrediuntur, mandatatele in hunc

modum

incipiunt:

Non

sefoederis

K

gnaros, nec defectione a farnilia Arsaci-*

darumvenire: sedfiliumVononis, uepo- lem.Phraatis, accedere adversus domina'*- tionemGotarzis, nobilitati plebiquejuxta intolerandam.

Jam

fratres

,jam propinquos-,

jamlongtussito»,caedibus exhaustos:adjici conjugesgravidas,liberosparvos,

dum

so- corsdomi,bellisinfaustus, ignaviam sae- vitiategat.Veteremsibiacpublicecoeptam nobiscumamicitiam: etsubveniendumso- ciis,virìum aemulis,cedentibus<jue per re- verentiam. Ideoregum obsideslibei*os da- li,utsidomesticiimperiitacdeat, sitre- gressus ad Principem patresque,

quorum

moribus adsuefactusrex melior adscisceretur.

, v . \

(a)PraevaluitGotarzci,potitutijaeregiam, porsac -

vitiam,aclnxoma.legitPatthoainitteread Principem Uouanatnoccultaiprece*,qui*perinittiMehsrdalem.

patrium adfastìgiumorabaat.An.x».xo.

(42)

§. il.Ubihaecatquètalìa dissertaveref incipitorationem Cattar defastigio

Roma- no

, Parthorumque obsequiis: seque divo Augustoadaequabat, peti tura ab eoregera referens5omissaTiberiimemoria,

quamquam

isquoque miserat(a). Addiditque praecepta

(etenim aderat MAxerdates) ut non

do»

minatiouem etservos, sedrectoremetci- yencogìtaretjclementiamqueacjustitiam,

quanto ignara barbaris, tanto toleratiora capesseret.Hincversusadlegatos, exlollit laudibus

alumnum

urbis, spectatae ad id modestiae

; actamenferendaregum inge- nia,nequeusuicrebras mutationes;

rem Ro-

jnanam hucsatietategloriaeprorectam, Ut exteinisquoquegenlibusquietemvelit.

Da-

(«1Phraaten,regiaPhraatisfilium, Romapoaee- baut( Partili).CapitimiidTiberio:ornatPhraaten, tacciagitanepateraam ad/astigiani...Phraatesmor- boabsumptusest.SednonTiberina onisit iat-epta.

Tiridatem sanguini* ejusdem

,aemalunt Artabano, de- ligit.An. VI. 3i.3a,

DigitizedbyGoogle

(43)

»9 5- 11-Appenaprofferitequesteed altre

«inailiparole, dièCesare principioadunra- gionamentointorno alla grandezza

Roma-

na, edallaossequiosa condottade'Parti:

edinraccontare,cheanche al DivinoAu- gusto era stata fatta richiesta d'un Re,

Venivaaporsi del pariconlui

; passando sottosilenzioTiberio,benchéquesti aucora mandati neavesse(a).Diè poscia precetti aMeerdate(giacché era quivi presente ) che deponesse le idee di Signore, e di schiavi,eassumesseinvecequelladi rego- latore,ediCittadini)esiappigliassealla dementaed alla giustizia, virtù quanto

men

note, tantopiù daCBarbari gradite.

Voltosl indi agli ambasciadori, innalza allestellequelloallievo di

Roma

; cTuna moderazione, perverità, specchiatafin a quelmomento’, doversi purtutta viaportare in paceinaturali de'Re :lefrequenti mutazioniriuscir giovevoli: trovarsiormai timpero

Romano

pervenuto ad esser così saziodi gloria, che desideratranquillean- chelestraniereNazioni.

Dopo

diciòor- dina a CajoCassio, eh'era allorailPres-

ta)Fraate,indi Tiridate.

è

(44)

sidedellaSiria

, d’accompagnare ilgiova- ne inrivaall’Eufrate.

§. ìa. EraCassioil piùdottogiurecon- sultodiquella età: giacché1’artemilitare èsempre malconosciuta ne1tempi d’ozio^

elapacenonfadifferenza fra gliindustriosi egl’inerti.Purtuttaviaattendevaegli,per quantopermetteano que’tempi tranquilli, afarrivivere1’antica disciplina, adeser- citarlelegioni, eda condursi collasua sollecitudineeprovvidenzain

modo come

sefosse ilnemicoalle porte.CredevaegK di rendersi in tal guisa degno de’ suoi antenati, edella famiglia Cassia, rino- mata fin anche fra quelle Nazioni (o).

Mossi dunque coloro, per sentimentode*

quali fufatta

domanda

del

Re

, edac- campatosi presso

Zeugma

(b), dal qual punto èilfiume più agevolea guadarsi , nonsitostogiunseroiGrandide’Partied Akgaroil

Re

degliArabi, cheavvertìMeer- date, violenti essere iprimiurti de'Bar- bari,

ma

colFindugioillanguidirsi, econ-

t »

(a)EperveritàerastatoC,.Cai,iolasalvezzad,e’

RomanidopolacelebresconfittadiCrasso, edaveva noisoOsace condettierde' Parti.

(b)OrailponteManbeg.

DigitizedbyGoogle

(45)

31

kimpost haec C. Cassio,quiSyriae praee- rat,deducereiuveneniripartiadEuphratis.

ìa.

Ea

tempestate Cassius ceteros praeminebat perititi legum :

nam

militares artesperotiurnignotae, iudustriosque aut

ignavospaxinaequotenet. Attamen quan- tumsine bello dabatur, revocare priscum morem, exercere legione

s

, cura, provisu perindeagere, ac sihvslisingrueret: ita dignummaioribus suis, et familia Cassia ratus, per illas quoque gentes celebrata.

Jgitur excitìs quorum de sententia petilus rex;positisque castrisapud

Zeugma

, unde maximepervius amnis, postquam illustres Parthi,rexqueArabumAbgarus(a)advene- rat,monel Meherdatem, barbarorumirapetus -acres,cunctalionelanguescere,autin per-

(a)Arabia supradietahabetoppida1Edessam,

rjuaequondamAntiochia dicebaturj Callirhoen a fon- tenominatalo;Carras clade Crassinobile*. Piin, v.3 6.

(46)

f

M

fidiam mutari:itaque urgeretcaepta.

Quod

spretumfraudeAbgari, qui iuvenemigna- rum ,et

summam

fortunaminluxuratum,

multosperdies attinuitapud oppidum Edes- sam. Et vocante Carrhene, promptasque res ostentantesi citiadvenissent, non co- minusMesopotamiam, sed flexuArmeniam pelunt,id temporisimportunam>quiahiems

occipiebat>

i3.

fim

nivibus et montibus fessi>

postquam campospropinquabant,copiisCar- rhenis adiutiguntur. Transmissoque atnne

Tigri, permeant Adiabenos-, quorum rex IzatessocietdtemMeherdatispalaminduerat: in Golarzen per occulta etmagìs fida in - clinabat.iS'edcapta intransitu urbs Ninos,

vetustissimasedesAssyriae,efArbda, ca- stclluminsigne

fama

•, quodpostremo inter Dariurn atqueAlexandrumproelio Persarum

DigitizedbyGoogli

(47)

a3 giuniintradimento:quindiincalzasse. Del qua] consigliononsitenne conto per frau- ded’Abgaro, che per molti dìtrattenne inEdessa(a)quel giovane, inesperto, e che riponevailmassimode'beninellavolut- tà. Chiamandoloindi Carrene, e facendo vedertuttopronto, serapidamenteaccor- ressero, non vannodirettamente in

Meso-

potamia,

ma

giranper1’Armenia, mala- gevole inquellastagione perchè erangiài principi del verno.

§. i3. Travagliatiindi dallenevi e da’

monti,unironsi,quandoeranperprende»

lapianura,all’esercitodiCarrene-

E

pas- satoilTigri traversano gli Adiabeni(b), ilre de’quali abbracciato aveapalesamen- to1’alleanza di Mecrdate,

ma

in segreto cpiù lealmente teneadaGotarze.

Fu

pre- sanel passaggiolaCittadiNino(c), se- deantichissima de1

Re

Assiri, edArbe- la(d),quellatanto famigeratafortezza per la rovinaiviaccadutadellagrandezzaPer- siananell’ultima guerrafraDarioedAles-

aiOrpba(dov* eralaReggiad’Abgaro.

Orparie delKurdutaadella llwopotamia.

(e)Ossia Ninir*.

(d)Erba.

DigitizedbyGoogle

(48)

•4

sancirò.Gotarze intanto faceavoti sulmonte SarobuloalleDeitàdelpaese,fralequali il culto maggioresipresta adErcole, da cui vengono, incertitempi, avvertitiin Sognoisacerdoti didovere accantoal

Tem-

pioporglide’ cavalli a ordineper lacac- cia. Questinon tosto veggonsiindosso r turcassi candii di frecce, che errando pe’ boschi finalmenteansantiforteritornan la notte co'turcassivoti.Il

Nume

rivela dinuovoin sogno quai selve abbia egli scorso:eritrovansiin quàe in làatter- gatelefiere.

14.DelrestanteGotarzenon avendo ancora ingrossato abbastanza Vesercito*

comincia afarsi riparo delfiume Conna.

E

benchésfidato abattaglia con invettive emessaggi,purva temporeggiando,mutando luogoe cercandod’indurre,permezzo di seduttori, i nemici prezzolati aribellarsi.

De’quali ritirossi prima IzateAdiabeneJ Indi Abgaro con tutte le truppe Arabe*

perquella lorvolubilitànaturale,eperchè è 'ormai provato dallaesperienza, che Barbariamano didomandarei

Re

da

Ro- ma

piuttosto,cheaverli. Meerdate intanto spogliatodivalidiajuti, ed in.sospetto

DigitizedbyGoogle

(49)

itileopes conciderùnt.Interea Gotarzesapud rpontem,cutnomen Sambulos

,votadiisloci

suscipiebat, praecipua religione Herculiì

qui temporestato, per quieterà monet sa- cerdote

s

, ut,tempi

um

iuxta,equos venatui adornatossi-stant. Equiubi pharetras telis onustas accepere^ per saltus vagì^ noeti demurnvacuis pharetrés, multocumanhelitu

•rédeunt. JRursusdeus

, qua silvaspererrave- rit, noctumovisu demonstrat:reperiuntur- que futde passimferae.

§• Ceterum Gotarzes, nondum satis aucto exercitu

, fumine Cormaprò munì -

mento uti

; et

quamquam

perinsectationes etnuntios adpraelium vocaretur, nectere moras, locosmutare, etmissiscorruptori

-

bus, exsuendam adfidem hostem emercari.

''

« : .

Ex

quis Jzates Adiabenus

,

mox

Abgarus Arabum cum exercitu abscedunt, levitate gentili, etquia experimentis cognitum est,

iarbaros malie

Roma

petere reges, quam Imbere. At Meherdatex, validis auxi/iis Mudatus, ceterorum proditione suspecta,

(50)

j6

quod.

unum

reliqunnt, rem in easum da- re, proelioque experiri statuii. Nec de- tree lavit pugnam Qotarzes, deminutis ho- stibusjerox. Concursumque magna caede, etambiguaeventi*: ianec Carrhenem,pro- digati*obversis,longiusevectum, integer

a

tergo globus circumveniret.

Tum

omni tpe perdita, JMeherdates promistaParrhacispa- temiclienti$ tecutu*, dolo ejus vincitur, iraditurque vietali, /itque ilio non pro- pinquum, neque Àrsacis de gente, $ed alienigenam et

Romanum

increpans, auri- iujdecisisvivereiubet, ostentuiclementine suae» efinnos dehonestamento. Dein

Go-

tarzes morbo obiit, accitusque in regnum Vonones, Medistumpraesidens.Nulla huic prospera aut advrsa,

memo

raretur:brevi etinglorio imperio perfunctus est

; resque Parthorum infilium tiusVologesen trans

-

lalae.

§. i5.AtMithridates Bosphoranus,amis-

DigitizedbyGoogle

(51)

*7 del tradimento dìtuttiglialtri, deliberò,

nonrimanendogli altro scampo, didarsi in braccioallafortuna, e cimentar tutto con unsolfatto d’armi.

Gotarzesdiivol- io, rendutoanimoso per veder inemici scematidiforze. Si venne allemani con granstrage,econunesitoincerto fintantoché

Camme

essendosi,dopod'avere sbaragliato le truppe a fronte, troppo distaccato,

non

fu da gente fresca inviluppato alle spalle. Perdtftaallora ogni speranza, ab*

fcandonossiMeerdateallepromesse diPar- race,'dientedisuopadre,eperfrode di luifulegato, e consegnato alvincitore.

Questi rimproverandogli di non esser suo parente, nè dellastirpedegli Arsacidi;

ma

stranieroe

Romano

,glifamozzargliorec- chi,econtinuareavivereper

pompa

«del- lasuaclemenza, e nostro vitupero. Indi moriGotarze di suamorte,efuchiamato a regnar Vonone-, che presedeva allora a’Medi. Dicostuinon sapresti raccontar nulladiavventuroso, oviisinistro. 11suo Regno nonfu nè lungo, nè glorioso5 e passòinpersonadisuofiglioVologese.

.§• *5.Intanto Mitridate del Bosforo(a), (a)DellaCrimea,«edelledue coste delmard’A- aowaPonente e Mezzogiorno,

DigitizedbyGoogle

(52)

*&

ramingodopolaperdita delloStato, sa- puta aveva appena la ritirata diDidio, condottierde1Romani, colforte dell’eser- cito, e1’esserrimastiinunRegno nuovo Coti,inespertoperla suagiovaneetà, e poche coorti con Giulio Aquila cavalier

Romano

,che pien didisprezzoper1’nno e per1’altrocomincia a metter su quel- leNazioni , adallettare i fuggiaschi; e giunto finalmente aradunare unesercito,

discacciail Rede’Dandaridi(a) es’impos-1 cessa delRegno dilui. Delle quali cose Sparsaappenalavoce, e teneantutti per fermo, chefoss’ eglialloraallora per in- vadereilBosforo, quandoAquila e Coti diffidandodellelorforze,perchè Zorsine,

de’Sirachi(b),ripigliateavealeostilità, andarono anch’essi in cerca d’amicizie esterne,inviando ambasciadoriadEunone, cheera il principale dellaNazione degli Aorsi (c).

fu difficile si fatta lega ,

facendosi

pompa

della potenza

Romana

contro quelribelle di Mitridate. Conven-

t

(a)ITartaridelKuban.

(b)Tartarianch'essidelKuban.

. (c)Laparte orientale della piccola Tartariafra’I

Niepere’lDon.

DigitizedbyGoogli

(53)

*9

iìiopibusvitgus

,posteaquam Didìumducerw

Romanum

(a),roburqueexercitusabissico- gnoverat, relictos in novo regno Cotyn inventa rudem , et paucas cohortium cum Iulio Aquila equite

Romano

\spretis utrisque, concirenationes,illicereperfugas,postremo exercitucoarto, regemDandaridarumex tur- bai, imperioque eius politur.Quae ubico- gnita

, etiamiamqueBosphoruminvasurus habebatur, dijfisi propriis viribusAquila>

et Cotys, quia Zorsines Siracorum rex

hostiliaresumpserat, externas etipsi gra-

tiasquaesivere,missislegatisad Eunonen , qui Aorsorum genti praecellehat. Necflit inarduosocietas

, potentiam

Romanam

ad-~ versus rebfllemMithridatem ostentantibus.

(a)MoxDidins Galla* partaaprioribu*continui!, paucisadmodumaastellisinulteriorapromotis, Yit.

Jul..Agric.

(54)

3 o

Jgiturpepigere, efjuestribtispraeliis

E

linone*

certaret; obsidia urbium

Romani

capes- aerent.

5» 16. Tutticomposito agmine inceduntt cuiusfrontemetterga,Aorsijmediacohor~

tes,etBosphorani tutabantur,nostris inarmis.

Sic pulsushostis, ventumque Sozamoppi-

dum

Dandaricae, quoddesertumaMithri -

date,ob ambiguos popularium animos obti

neri, relieto ibipraesidio,visum. Exin in Siracos pergunt,eftransgressi

amnem Pan

-

, circumveniunturbem Uspen, editam loco1 etmoenibus acfossismunitam; rem quodmoenia non saxo, ae<i cratibus re - vinctis, acmedia

humo

, adversum inrum- pentesinvalidaerantteductaequealtiustur-

resfacibus atquehastis turbabant obsessos'•

ut ni praeliumnox diremisset, caeptapa- trataque expugnatioeumdemintradiemforet.

§. 17. Postero misere legatos, veniam liberi*corporibus orantes: sei-vitti

decem

jnillia offerebant: quodadspernatisunt vi- eto resjquiatrucidarededitos,saevum?ten-

DìgitizedbyGoogle

(55)

3i nerodunque, eh’Eimone combattesse alla testadellacavalleria, e i

Romani

s’incari- casserdegliassedj.

§• 16.Marciano allorainbattaglia, es- sendoallafronte edalla coda gliAorsi, nel centro, inostri e iBosforani armati allaRomana.

Fu

inquesta guisa messoin fugail nemico, eandossi a Soza, Città Dandarica,dove, tuttochéabbandonatagià daMitridate, fucreduto doversi lasciare unpresidio, diffidando di que' del paese»

Marcianoindicontroa'Sirachi,evalicato ilfiumePanda,metton1assedioad Uspet cittàsituatainluogoeminente,efortificata dimuraedifossi, senonchèlemura non disasso,

ma

di graticcibenlegati,eripieni diterra, riescivano incapaci a reggeread unassalto:eletorri, portate aun altez- zamaggiore, infestavano gliassediaticon fiaccoleedaste asegno, chese lanotte divisinonli avesse, 1'espugnazione sareb- bestatafraltermine d'un giorno comincia- taefinita.

§• 17. Neldìvegnente mandarono

am-

basciadoriper implorare ilperdono aili- beri, offerendo diecimila schiavij dello che riseroivincitori, mentri il trucùiar

(56)

3*

coloro,eh'tramiarresi,esser-Cosa crudelef

siccome difficile quella ditener guardata»

tanta moltitudine) convenirpiuttosto, che fosser vittima della ragion diguerra.

Fu

dunque data «He truppe, eh eratv salite collescalein sulemura, il segnaledella;

Strage.ConiosterminiodegliUspensisincus- setimore a tuttiglialtri, che credettero, nonesserviniente disicuro, superandosi da noi del pari armate e fortificazioni ,

e luoghi malagevoli o eminenti, efiumi,e

città. Che-perciò- dopo d’aver Zorsine lungamentebilanciatose provveder doves-f se agliaffari disperati diMitridate oal suo*Regnopaterno-, appena prevalsenel-

1’animosuo1’utiledellapropria famiglia , che-, datiostaggi, siprostèsedinanzialla,

immagine diCesarecongloria grande del-

1’esercito

Romano

,cheognunsepped’es- serpervenuto, senza perdita di,sanguee vittorioso, alla distanza di- tre giornate dalTanai(a).

Ma

nel ritorno fuben di- versala fortuna,mentrealcune navi,sbat- tute,rivenendo permare, sullacostade Tauri(b),furono inviluppatedaque’Bar-

(a)IlDon.

(b) IlKuban.

DìgitizedbyGoogle

Riferimenti

Documenti correlati

La forte inclinaison à l’innovation constante a permis à Star Progetti d’emmener le soleil au service du bien-être des personnes avec la création des chauffages électriques

Il decreto di cui al comma 1 del presente articolo viene emanato per dovere d’ufficio anche nel caso di cambiamento del contribuente dell’imposta comunale, di cambiamento

[r]

Bisogna premunirsi contro quella situazione ( singolo di cuori e 3 carte di quadri in Est) e anche contro 4 cuori e 3 quadri in Ovest e giocare innanzitutto l’A di cuori e poi

9. contatto con professionisti nel campo di interesse che metteranno a disposiz ione del tirocinante le loro conoscenze: stretto co ntatto con G uido Stecchi, direttore

É vietata (ai sensi dell’art. 48, comma 9 del Codice) l’associazione in partecipazione sia durante la procedura di gara sia successivamente all'aggiudicazione. Salvo quanto disposto

5. Fermo restando l’obbligo di denuncia all’autorità giudiziaria, il dipendente segnala, in via riservata, al RPCT le situazioni di illecito o irregolarità di cui venga a

perchè in quel tempo era al- iente , e mai non ritornò da quel viaggio ; vi fono di più fortiflime ragioni di, credere , che gli ordini da lui lafciati nel partire di fare inneità r