ùria
in cotte Itoreflefercita in-propofizieniarte rinate,fcco'ndocKé fcriC /e Plinio (p)»-C*lnoròilTiraqucllo(q)yCofa(che
nclPoncano-alUdi*olgatasapp^cferaflì* *•’ ’ •"•* 1 '
l*•
Inordine afpritno-punro,che venendoUiiflfcin Italia(lepnt fiavera quefta,vemua),citlopi,e Icftrigouiivifbflèro,cunafelennefavola de'poetiiiaqualrifpoitanonmerita,
come
Scrabone(r),e PietroLafena (f),avverriicoRo.pi oltreTucidide(r),,chefiorì(u;ua
fecoloprimad*Agufto
ne'tempidellaguerra peloponenfecircalaXC
olimpiade.»IqCCLXX
annidopo
grinfortun/rrojani.ftimòdel tutto favoiòfii ciclo-pi, e’reftrigomsdànquefur’eglinoicosìiantichinell’etàdeli’egiziojc’autoe sicelebre nell'obblio de’veturtifecolinon pocdrauvifargli;.Di vantaggio igrecUteflischevoglionoileftrigonifiiperari,educcifidallòc’Alceo,il qualevennein ItaliaLV
anni primadelleguerrediTroiai
dir d’ Alicar-nalfto^x),oppongonfia quelloerrordelPontino,
chetanti»annidipoi neltempo
d’Ùliflie,edella.guerradiTroiadeferi vegliripulì iliaci,e bciu»provetti d’età.
Diciamdi
piu,chedopo!*
mortede'leftrlgoni,iqua' ue’tenimenti diGaeta
dipreflÒaMola(del cui Cartello èperpetuo1* ono-revol pollo di Cartellano inuno
dellaillurtre,e nobil famiglia-Gaetano, perifpizialiprivilègide’SercniflìmiRe
Aragonefii^i^avendociòinfieme-con
altre notabili prerogativeipersonaggidi qpeÀa-fcKiacragodutoper*lofpaziodigia.trclècoli, ed.oggitalrilevante carica efcrcitaDj
V
incen-zo
Gaetano- nortrocognatotcol qualeDiCartlindradeRofanortra forti», lavenneamarito)nellacittà'diFórmia-,Ormia
anticamentechi*-mat
aivicinaa Mola, fuddeccaitcgnavaao giudale tradizioni,di- Pli-nio» *p
SUvtlinat.bijfor.cap.xv\.qde nokilira/ecap.xxxi.autn. Irv,,
rJib,liGeografi. t
f antic.Gmnaf.t\r
ap. cap.ult.filj164,iiiqualVuole(parli diStrabene))chi-non aveC-’-fomicadelfàvoiefol’èflernavigando arrivatoV-liifenellaSicilia, nell* Italia, ed!
anconell’eftremapartediSpagna; tuttochépofeia vi fa voleggiailè(qui parlad’1 Omerr)conl’invenzione de’Iuoghidi fotterra.de'bovi dei fole,dell’albergo del-la fata,delletrasformazionide’corpi, delle orribiliforme.de’cicl^pi, de’ledrigo-t
ni,e di lcilla,&c..
tItb.vi.bellipehponenfjnprinc.lncoluerunteamabinìtii,atque ienuerunt permultf geniti,quarumferunturanttquijjhni inguadar» durntaxatinfulet parte babitantet tyclopts,atquelejlrigonet
,quorumegonequtgenus,nequ* uudevenerine,neque quo ab)ermtdicertbabetjujlciat,quodà poeti>memorataciefl ,
è
apudfequi]quiide tinifenili.o Pellegrini ampagn.felic.dift.il.cap.xxi.fiLirjt.
xhb. i.anttqu.Roman.
(
0
apparedalliprivilegj,lettereregali* decreti dellaRegiaCameraiellaSumaria -t/>-poghattideITattuanedi ejfaNicoliE
raneatifane.«o RACOVACLI STORICI DI NAPOLI.
? nio(y>. Alberti C r) SolinoU)
.Carlo Stefano("<),ScipioneMa
tp&JU{cj
.PietroMaifu (•).Marciano Eracleoca(e),Fiippo
Cluerio(f) » eGiulio-CefareCapaccio(g).fortecocalnonerimaloa que' cittadini ùiquelliguifa.chefidiflbnoipopolitirreni dalRe
Tirreno,ilidjdelRe
Lidio,edalcri.alliqualiledcnoiniuazionida'propj (ignori lorderivarono,onde
argomentarpoilipolla,chequella geute, la quale dagli antichi gì*gantiredòil
uome
de’Ieilrigoni,follequella,che rifedeva in Italia nei paiTaggiou'D
irte.Oltre a ciò quegli antichi giganti fur leftrigoni chia-mati,unperocchcd'umanemembra
pafcevanli.cgliuominis’ingo/avano all’aurorizzardiPlinioI!fh),diB
croio(i),dell*autor' incerto (k),edi FilippoClucdo
(1) e,p.rchéi(addereipopoliformianidella nortra.*campagna
felicea pafeerlìdicorpiumani
aduiaronlt ,ebbono
pertal crudeltà ancheediilnome
de'leltrigom>come
riferifeeilCapaccio(m)
» anzi lo BertoPoma
nolo) par,che‘1confali,quando
diptgnequellifuoi lellrigoninonaltrimenti in figura di giganti\ma
perunaforta d’nomini carncnci, afurti,e« ladronecciinchioaciiquiodiviepiùerefeeilfoprapo*,
, ,, fto
7
Min.11.tib.vtl.eaf.11.* »».i11
taf.v.Ofpidum Farmi* Hanoi
*
diSwumt***• <JHmavtrt antiqua bfirigonumfedii.
%dtfc:itt. di',tahalatiumtifioraleCamp.ignadiRamafai.i)f.
xVtlyajìtcaf v111.
F
«rmutetiam fyingowbushabitat*• loleode.bifìor.nerb. Ufi tigonet.—
-'
-cnella dcfcr-aioiiedelRegnodiWapofi;provinciadiTerradiLavar*.Faquella città diFornitaanticaabitazioned’.AntifateRede’ lellrigonicrudeliUimitiri ni.
d appoilcit, Alberti.
ea)poloftelTo.Formiaetiamleftrlgonum habitatione famofa.
fItaliaanticalib.ni.cap.altitn.tom.il.
gkifi.Nraf.lib.\l.cof.z\x. farmi
*
minturn*
.Fornai*
UHrigonetibifuife,orinam
Antropopb.ig'irumfede.
rnaturai, hijl.lib.v li, caf.11 .Effefcytarumgenera.
è
quidtm fiuta,qu*earpantutbum
anitvtfeerentur, indieavimus tdiffumincredibile fottaffètni cogite/nus inmedia orbettrrarmn,oc Siliha,b
Italia/nifeguattìbu)utmonjlricycUpei,&
lejìngonet.iUh.t.antiquit. v
i
d-’Re antichid* Italia,q larti diTofcanaanno mundi ciacixccvt. appouSatt*Pi viti*.
1iral.antit.tib.wt.cap x.tam.
n.e
della Cicilia.
inhiftor.NeapMb.xI.caf.Zia.Et formitiohcipium morti,quiferi lejìrigonet tnde-tantur
.
., ,n
ncit.Ub.Vx.belli
N
rap. Uhjfii ^bellique troianitemporibus tenebantctclopet,&
lejtnfo-Ut’,alquaSytener.temere,ArCinrmern:gemi hominumfurtit. aclatrociniyajj tun- b>q\fpetut .qui adonoi magliincolebant,dtdufiifquetnrritifecuifub tfrTM\.tutticubi diverfabanturCmttquecelebreapudipfoioracuitoli rjfetjierentqueaver ad/acuti/aerain Ditis partiihonorem,inquibui,evocatiimambui,futuranojci ban’ur,bacradone multai mortales ,quiad
f
aera conveniebant,atqueadorataum
tenfulendu n dep^ebenfn.inmtatibui,hcifque fubterraneisfpaliandt libidineclamo -truncibant.Oetnum/celeràforum drprebenfa,tpjì/oppiteloaffoeh ,/edeJqueeaiur everftt, ocpenifui diletta.iizedbyIjOOgte
_ fr^^ri
DEL SIGNOR D. TOMMASO DE ROSA: 41
(loargomenterà tempo
d’Uliffcnon eranoigiganti leftrrgoni inIcaji$;sìbeneipopoli formiauidettileitrigoniper,Jadenomiuaziouda’ loro antichi avoli.
.t , »: i -rrrìiisr
Circaa quantonelfecondocapodiceilPontanodeigrecoErcole.
None
ilverotche quellifollemaipafTato in Italiada Spagna, ndmai
qui-viaGetìon
toJfcibuoi:veggianfeneinpiuovaArdano da Nicomodfc
(o),DionigiAlicarnafleo (p),Solino(q^>ildilui fcoliaftc(r),Tito Livio(!),Pomponio
Mela (c),ilfuo cementatore (u),Cluerio(55 ed ai-trida
Iuicitati.ilfattoco uCaco
èbugia,fenon
maivifu.quelloCficò, overfuCaco un
ladro favoleggiato>come
ne TaddicanoApc;arQaffèp (y),Diodoro
(z),
eStrabone(a}.Ildominio,
o
dizione(ambo
le qijaii vocilagiurisdizionelignificano,fecondoinfegnail diritto.civile(b))non
poteaef-rcitarfida
unladro,qualsìfuappuntoCaco
.Lo
andarva-gando
lungolecollieredellacampagna
felicenullaconveniaad un bifol-co,oarinentiere.comc da’greci deferìvetiilloroErcole,alquale, peroc-ché troppodormi
unavolta,ondefurongliìbuoi rubati al dirdi LivioCO
»erameRierivigilarfempre,enonpartirliperpuntodallacuftodia de’fuoi arraenti:cpoi,femen
d' un’anno
fece in Italiadimora,come
.dice Pellegrino(d);anziunfol*inverno,conformeferine Alicarnafleo (e) 4 fnqual modo
traquelloinvernoegli inmar
calmaavea. etempo
avanza-glida
vagare,mentreincosibrieve incerftizio tauri perperuidifiej,ville#> •
; . : in- .
eie-obiflor.denbusgeflisAlex.Magn.lib.il.fol.l‘j.Geri»nem,adveifuiquem Urrmits ar-pi>us abr.uriittomifìtti,utbavae)tuabflraftat
Mi
cariaiattira{Ha
attuibiflorp-‘ ettitradii) nthiiadIbeiiampertinere,neqtteadinfulamullnm Eri.bjntiitiOceani
1
fitammtjjitm fuijjiìiercultm ,ftd
G
eriBuisregimitiin cmtmMtifìuiJJ'e circaAmbra-..ciam,
&
Ampbilocos, indtqueborni ave-tfìe. ,piib. 1.ontiqu.X omtut.fabulofui itaquedeadii tutù illiui{ideflUer.culitGreectfìerme ejibuytftittdt,quod abEurijfe» jqflUsHercules
m
ter aliailavoraetiamGenomi bi-vttsex LrithyainArgotabduttret. '"q Enarrar, cap.xxttvìf 1 1 i•
rVid. » .
...
•>. ..1 .;sJibi,v.
.tdtfriiujùulib.'iu.Hifpan.frfifletti.infaUn pnncJit.E- -,. uibtd.
xJtal.antic.hb.iv.cap.xri.tem.xi. ^ ,}
•yhb. iJiHtiquit.Roman.r*it etiam CacusilleapudRamantifitbuhfitsprdpitensqtrì<??
•• èa.bdìortiw. u..V «/ v
vii
-'- .zrerum anttquar.lib.xv.cap.xJ, t ;
, ,
raì/ib.Vjeograf. , . ->
-, .{,; *>,N *
b$»qUtrumuttumque,
*
ibtgiof.verbidifatitiramante,idefi\ntifdifaaui,&l
qui* JMreì'ejj.deJiativkitMinHm^ti/tdottriniUtn\idtjijurfìdttlio.pilbtr.-t»Juodicitettane verbo dirlio,id<//\unfdiHto,
è
verbodominiurn^tdeji}urjj'dì(lìa. -r»Cl*b.X.dee.x.t»putte. .. -•
-n-,.• . . ‘ ,
u Ca»ip,fiht.dijlor.lv,cap.vu,
elib.i.antiqu. Tornati. ,,. • ,>,
DigitizedbyGoogle
%ì