Caesare Augusto, ut describeretur universus orbis».
F
I TESTO CRITICO
♦ per tutte [vii] [37] [...] et trasse molto populo dipo sé, dicendo et domatiççando che i Iudei non doveano dare lo tributo ad Cesare, ma perché falso era et falsa doctrina seminava, tosto pericte et tucti suoi seguaci funo exterminati.
~ [V] 37. Post hunc exstitit Iudas Galilaeus in diebus professionis et avertit populum post se; et ipse periit, et omnes, quotquot consenserunt ei, dispersi sunt.
F
I TESTO CRITICO♦ provinciale [viii] [5] Et ciò piacendo et parendo a
tucta la multitudine elesseno per
principale Stephano, pieno di fede et
di Spirito sancto, et al altri sei, cioè Philippo, Procoro, Nicanore, Timotheo et Parmena et Nicholao advena antioceno.
~ [VI] 5. Et placuit sermo coram omni multitudine. Et elegerunt Stephanum, virum plenum fide et Spiritu Sancto, et Philippum, et Prochorum, et Nicanorem, et Timonem, et Parmenam, et Nicolaum advenam Antiochenum.
F
I TESTO CRITICO♦ messo in Potania [viiii] [2] Allor sancto Stephano rispuose per excusarsi et per mostar la falsità di quelli testimoni et disse: «Padri et frati miei, udite. Io dissi et dico che lo glorioso nostro Signore apparve antichamente al nostro padre Abraam quando era in Mesopotamia [...].
~ [VII] 2. Qui ait: Viri fratres et patres, audite. Deus gloriae apparuit patri nostro
151
F
I TESTO CRITICO♦ per heredità] per predicare ♦ possesione] procisioni
[viiii] [5] et non li diede pur un passo di terra per heredità, ma impromiseli di darla in possesione al seme duo dipo lui, non avendo elli anco figliuolo.
~ [VII] 5. Et non dedit illi haereditatem in ea, nec passum pedis: sed repromisit dare illi eam in possessionem, et semini ejus post ipsum, cum non haberet filium.
F
I TESTO CRITICO
♦ om. [viiii] [11] Et venendo poi la fame et
la carestia grande per tucte le contrade d’Egipto et di Canaam, non trovando li nostri padri di che mangiare et di che vivere.
~ [VII] 11. Venit autem fames in universam Aegyptum et Chanaan, et tribulatio magna.
F
I TESTO CRITICO♦ om. [viiii] [35] Questo Moysè [...] Dio lo
fece principe et redemptore del suo populo per voce et virtù dell’angelo, lo qual li parloe et apparve in del rubo in del diserto, come dicto è. ~ [VII] 35. Hunc Moysen, quem negaverunt dicentes: «Quis te constituit principem et iudicem?», hunc Deus et principem et redemptorem misit cum manu angeli, qui apparuit illi in rubo.
F
I TESTO CRITICO
♦ om. [viiii] [36] Et trasse lo populo suo
d’Egipto et della servitù di pharaone,
faccendo molti segni et meraviglie. ~ [VII] 36. Hic eduxit illos faciens prodigia et signa in terra Aegypti, et in rubro mari, et in deserto annis quadraginta.
152
F
I TESTO CRITICO♦ om. [viiii] [47] Et poi Salamone, suo
figliuolo, li hedificoe lo templo; [48] non che Dio excelso habiti in luogo
facto con mano, come mostra per lo
propheta quando dice [...].
~ [VII] 47. Salomon autem ædificavit illi domum. 48. Sed non Excelsus in
manufactis habitat, sicut propheta dicit: [...].
F
I TESTO CRITICO
♦ di dura cervice] di dura e vizi ♦ et inmondi] e io mondo
[viiii] [51] [...] O homini di dura
cervice, con cuori et con orecchi
incircuncisi et inmondi, voi sempre avete contastato allo Spirito sancto, come anco feciono li vostri antichi padri.
~ [VII] 51. Dura cervice, et incircumcisis cordibus et auribus, vos semper Spiritui Sancto resistitis [...].
F
I TESTO CRITICO♦ magro [xi] [18] Et ciò vedendo Simon mago
[...].
~ [VIII] 18. Cum vidisset autem Simon [...].
F
I TESTO CRITICO♦ per ubicaçione in servitudine [xi] [22] Péntiti, dunqua, di questa tua nequitia, et priega Idio si forse ti perdonasse questo iniquo pensiero et voler del tuo cuore [23] che sappi ch’io ti veggio in fele d’amaritudine
et in obligatione et servitù di molta
iniquità.
~ [VIII] 22. Poenitentiam itaque age ab hac nequitia tua: et roga Deum, si forte remittatur tibi hæc cogitatio cordis tui. 23. In felle enim amaritudinis, et
153
F
ITESTO CRITICO
♦ magro [xi] [24] Allor Simon mago,
temendo, sì li disse: [...].
~ [VIII] 24. Respondens autem Simon dixit: [...].
F
ITESTO CRITICO
♦ om. [xi] [33] In humilità lo suo iudicio è
sublato. Et la generatione sua chi
potrà narrare? Et la vita sua fi’ tolta
di terra.
~ [VIII] 33. In humilitate judicium ejus sublatum est. Generationem ejus quis
enarrabit? quoniam tolletur de terra vita ejus.
F
I(F
II)
TESTO CRITICO
♦ om. [xii] [RUBRICA] Come Saulo, andando a
perseguitar li Christiani di Damasco, fu da Christo convertito et mutato; et come poi fuggitte di Damasco et venne in Ierusalem
alli apostoli.
F
I TESTO CRITICO♦ istuolo [xii] [5] [...]
Et la voce disse: «Io sono
Iesù naççareno, lo qual tu perseguiti.
Ma sappi che dura cosa t’è ricalcitrare
contra lo mio stimolo».
~ [IX] 5. Qui dixit: Quis es, domine ? Et ille: Ego sum Jesus, quem tu persequeris: durum est tibi contra stimulum calcitrare.
F
I TESTO CRITICO
♦ om. [saut] [xii] [27] Allor Barnaba lo prese et
menollo alli apostoli, et narró loro per ordine lo modo della sua conversione, cioè come andando in Damasco a perseguitar li christiani
154
quello ch’avea da llui udito et come in Damasco poi avea predicato
Christo publicamente.
~ [IX] 27. Barnabas autem apprehensum illum duxit ad apostolos et narravit illis quomodo in via vidisset Dominum, et quia locutus est ei, et quomodo in Damasco fiducialiter egerit.
F
I TESTO CRITICO♦ om. [xii] [32] Or avenne che, passando
Piero per le predicte contrade,
pervenne a quei sancti christiani
ch’abitavano in delle contrade di Lidda.
~ [IX] 32. Factum est autem, ut Petrus dum pertransiret universos, deveniret ad sanctos qui habitabant Lyddae.
F
I TESTO CRITICO♦ Gioseppe [xiii] [36] Et in della terra di Yoppe fu una devota discepula di san Piero et de li altri apostoli, la qual avea nome Tabità, che in altra lingua venne a ddire “Dorchas” [...].
~ [IX] 36. In Ioppe autem fuit quaedam discipula nomine Tabitha, quae interpretata dicitur Dorcas; haec erat plena operibus bonis et eleemosynis, quas faciebat.
Da qui in avanti Ioppe è sistematicamente letta Gioseppe: cfr. At xiii, 42;
xiiii, 43; xiiii, [
X- 5]; xiiii, 8; xiiii, 10; xiiii, 32; xv, 5.
F
I TESTO CRITICO
♦ om. [xiiii] [5] Et però da sua parte ti dico
che mandi tosto in Ioppen tuoi messi al suo servo e apostolo Simone, cognominato Piero, [6] lo qual torna
in casa di Simone coiaio, lo qual
habita a lato al mare: elli ti dirà quello ch’abbi a fare per essere salvo.
155
~ [X] 5. Et nunc mitte viros in Joppen, et accersi Simonem quemdam, qui cognominatur Petrus: 6. hic hospitatur apud Simonem quemdam coriarium, cujus est domus juxta mare.
F
I TESTO CRITICO♦ sposi [xiiii] [38] [Gesù] come Dio mandó
Iesù da Naççaret et unselo et riempiecte di Spirito sancto et d’ogni virtù, et andoe predicando et faccendo bene et sanando et liberando li oppressi dal nimico perché Dio era con lui.
~ [X] 38. Iesum a Nazareth, quomodo unxit eum Deus Spiritu Sancto et virtute, qui pertransiit benefaciendo et sanando omnes oppressos a Diabolo, quoniam Deus erat cum illo.
F
I TESTO CRITICO
♦ no gli uscì di mente [xv] [5] [san Pietro] e disse la visione ch’aveva avuta in Ioppe, orando in sul meriçço in casa di Simone coiaio, essendo rapito in
excesso di mente.
~ [XI] 5. Ego eram in civitate Ioppe orans et vidi in excessu mentis visionem, descendens vas quoddam velut linteum magnum quattuor initiis submitti de caelo et venit usque ad me [...].
F
I TESTO CRITICO♦ et dipo il martirio] om. ♦ Fenicie] Cherucie
[xv] [19] Et quelli ch’erano dispersi dipo la tribulatione, et dipo il
martirio di sancto Stephano,
andarono infin ad Fenice et in Cipro et in Antiochia [...].
~ [XI] 19. Et illi quidem qui dispersi fuerant a tribulatione quae facta fuerat sub Stephano, perambulaverunt usque Phoenicen [...].
F
I TESTO CRITICO
♦ al passo [xvii] [6] Et andando così per tucta
156
Phaso, trovono un malefico falso
propheta iudeo [...]
~ [XIII] 6. Et cum perambulassent universam insulam usque Paphum, invenerunt quemdam virum magum pseudoprophetam, Judaeum [...].
F
I TESTO CRITICO
♦ angelo [xvii] [26] Fratelli miei et figliuoli
della generatione d’Abraam, et voi altri tucti che temete Dio, a voi è mandato questo verbo, cioè lo
Vangelio di salute [...].
~ [XIII] 26. Viri fratres, filii generis Abraham et qui in vobis timent Deum, vobis
verbum salutis huius missum est.
F
I TESTO CRITICO
♦ e in prencipio i suoi [xvii] [27] che sapete che quelli ch’abitano in Ierusalem e i principi
suoi, non cognoscendo Iesù, né
intendendo le paraule dei propheti, le quali ogni sabato si leggeno in delle sinagoge.
~ [XIII] 27. Qui enim habitabant Ierusalem et principes eius, hunc ignorantes et voces Prophetarum, quae per omne sabbatum leguntur, iudicantes impleverunt.
F
I TESTO CRITICO
♦ om. [xvii] [38] Sappiate dunqua per certo,
fratelli miei, che per questo Christo è facta et donata la remissione di tucti li peccati, dai quali non poteste
essere iustificati per la legge di
Moysè.
~ [XIII] 38. Notum igitur sit vobis, viri fratres, quia per hunc vobis remissio peccatorum annuntiatur, et ab omnibus quibus non potuistis in lege Moysi
justificari [...].
F
I TESTO CRITICO
157
discepuli, expectando dipo certo spatio, si levó et tornó in sé et ritornoe in della cità, ocultamente. E ’l sequente dì se n’andoe con Barnaba in Derben.
~ [XIV] 19. Circumdantibus autem eum discipulis, surgens intravit civitatem, et postera die profectus est cum Barnaba in Derben.
F
I ♦ Missia] AnisiaTESTO CRITICO
♦ in Troade] nelle contrade
[xx] [8] unde, poi ch’ebono passata la predicta terra di Missia, discesono
in Troade.
~ [XVI] 8. Cum autem pertransissent Mysiam, descenderunt Troadem [...].
F
I TESTO CRITICO
♦ per entro [xx] [11] et navigando da Troade per
diricto corso, pervenimmo in Samatracia [...].
~ [XVI] 11. Navigantes autem a Troade, recto cursu venimus Samothraciam, et sequenti die Neapolim.
F
I(F
II) TESTO CRITICO♦ om. [xxi] [2] Unde Paulo, secondo ch’era
sua usança, intró a lloro et per tre sabati continui predicoe loro.
~ [XVII] 2. Secundum consuetudinem autem Paulus introivit ad eos, et per sabbata tria disserebat eis de Scripturis.
F
I TESTO CRITICO♦ istolti [xxii] [18] Et disputava coi
philosophi pagani, cioè con li ephicuri et con li stoici et altre septe. ~ [XVII] 18. Quidam autem epicurei et stoici philosophi disserebant cum eo, et quidam dicebant [...].
158
F
I TESTO CRITICO♦ altro manovale [xxii] [24] Dio, lo qual fece lo
mondo et ciò che in esso si contiene, essendo elli signore del cielo et della terra non habita in templi fabricati per humano magisterio, [25] né richiede cultu manuale et di nullo nostro ministerio corporale à bisogno [...].
~ [XVII] [...] 25. nec manibus humanis colitur indigens aliquo, cum ipse det omnibus vitam, et inspirationem, et omnia.
F
I TESTO CRITICO♦ Galieno [xxiii] [12] Et dipo queste cose tucti
li Iudei di quelle contrade, provocati contra Paulo, sì lo presono ad furore et menonolo innançi ad Gallione, proconsulo della provincia d’Achaia [...].
~ [XVIII] 12. Gallione autem proconsule Achaiæ, insurrexerunt uno animo Judaei in Paulum [...].
F
I TESTO CRITICO♦ sostenendo [xxiii] [17] Et allor tucti li Greci, prendendo Sostenen, principe della sinagoga, lo quale era molto principale [...].
~ [XVIII] 17. Apprehendentes autem omnes Sosthenem principem synagogae, percutiebant eum ante tribunal [...].
F
I TESTO CRITICO
♦ acominciandosi [xxiii] [20] Et pregandolo quelli che
vi stesse alquanti tempi, non volse [21] ma, accumiatandosi da loro, promise di tornare da loro se Dio li permectesse.
159
~ [XVIII] 21. [...] sed valefaciens, et dicens: Iterum revertar ad vos, Deo volente: profectus est ab Epheso.
F
ITESTO CRITICO
♦ che Iddio [xxiiii] [11] Et questo era
maximamente perché ’l Signore confermava la sua doctrina con segni et meraviglie che li concedea di fare, [12] intanto ch’etiandio, li suoi sudari et altri pannicelli, li quali per sua devotione quei populi li tollevano [...].
~ [XIX] 12. [...] ita ut etiam super languidos deferrentur a corpore ejus sudaria et
semicinctia, et recedebant ab eis languores, et spiritus nequam egrediebantur.
F
ITESTO CRITICO
♦ ed era istato [xxv] [22] Et incontanente,
mandando quinde in Macedonia du’ suoi discepuli, cioè Timotheo et
Erausto, elli a tempo rimase in Asia.
~ [XIX] 22. Mittens autem in Macedoniam duos ex ministrantibus sibi, Timotheum
et Erastum, ipse remansit ad tempus in Asia.
F
I TESTO CRITICO♦ om. [xxv]