• Non ci sono risultati.

QUÉTIF-ÉCHARD,Scriptores139:

Descrivendo le opere di Guerrico raccolte in un manoscritto della Sorbona, ora Paris,

Nat. lat. 15604:

Ad Romanos. Obviavit vos ab ardore vehementi Eccl. 43. Duo notantur. Primo conversio Pauli. 2. Instructio aliorum etc.

Descrivendo un altro codice della Sorbona, ora Paris, Nat. lat. 15603:

Praeter hunc codicem eximium extat in eadem Sorbon. Codex alius n. 1 p. 505, cujus sexterniones variae latitudinis et longitudinis videntur varia olim volumina constituisse, suntque opera omnia imperfecta. Et primo apparet hic titulus: Incipit summa magistri Joannis de Rupella super epistolas Pauli: sed opus imperfectum, nam incipit ab eo capite secundae ad Corinthios, ubi de resurrectione mortuorum agit apostolus. Postea sequuntur Postillae in primam ad Corinthios, et in epistolam ad Romanos, et rursus in primam ad Corinthios absque nomine auctoris, sed illae eaedem, quae in codice superius relato F. Guerrico asseruntur. Quod monendum fuit, ne quis ex eo codice imperfecto illi magistro Joanni de Rupella tribuat has postillas, quae tam expresse in codice 558 F. Guerrico inscribuntur.

GLORIEUX,Répertoire140:

h) Comm. in epist. ad Romanos

Inc.: Obvians ros ab ardore vehementi… Duo notantur, primo conversio Pauli. Ms.: Paris, Nat. lat. 15.604 (f. 2-28c); 15.603 (f. 1-10 c; 43a-56b).

138

KAEPPELI,Scriptores cit. (alla nota 11), p. 68.

139

QUÉTIF –ÉCHARD,Scriptores ordinis praedicatorum cit. (alla nota 4), p. 115, col. 1.

140

KAEPPELI,Handschriftliche in der Biblioteca Nazionale in Neapel141:

Descrivendo Ms. Napoli, Nazionale VII A 16:

6. Bl. 77ra-94rb: [Ad Rom.] [I]n die illa clangetur tuba magna et que perdita … [P]aulus etc. hec epistola secundum quosdam dividitur in duas partes. in prima continetur erudicio intellectus … laudis fama id est celebris.

7. Bl. 94ra-110va: [Ad Rom.] Ros obvians ab ardore … secundum hoc facilis est littera. explicit.

HENQUINET,Les écrits142:

Il est établi que Guerric a commenté toutes les Épitres de S. Paul. Paris Nat. lat. 15604 les contient toutes, tandis que le 15603 de la même bibliothèque ne renferme que les trois premières, du moins selon M. Glorieux.

(…)

Dans son Catalogue manuscrit, le P. Fidèle de Fanna signale les postilles sur les Épitres de S. Paul dans le manuscrit CCCLVI de la Bibl. de Trèves, l’actuel 102. Ce manuscrit les rapporte dans le même ordre que Paris 15604, c’est-à-dire que M. Glorieux et Echard. Le manuscrit les attribue formellement à Guerric. En effet une main contemporaine a écrit au feuillet collé à la couverture: Postille Guerrici super apostolum. Une main bien postérieure, du XVe siècle selon le P. Fidèle de Fanna, malgré cela a noté au fol. Ir: Incipit gorran super apostolum. Ce gorran est peut-être une mauvaise lecture de guerrici! Le catalogue de la bibliothèque reproduit cette attribution fautive143. Le manuscrit débute au f. 2r: Ad Romanos. Obvians ros ab ardore venienti… Eccli. 43, in quo duo notantur… Expl.: qua possit complere omnia predicta, donc comme Paris Nat. lat. 15604 (…) Ainsi nous possédons, grâce à Paris 15604 et Trèves 102, le texte complet de toutes les Postilles sur les Épitres pauliniennes.

Descrivendo Ms. Napoli, Nazionale VII A 16:

f. 78r-110c. Epistola ad Romanos (rubrique). Le commentaire débute, mutilé: « … in die illa clamabunt». Il finit: «secundum hoc facilis est littera».

(…)

Il m’est impossible de dire si le Commentaire sur l’Épitres aux Romains [del manoscritto napoletano] est de Guerric: ni M. Glorieux ni Echard n’en produisent l’explicit.

HENQUINET, Notes additionnelles144:

141

KAEPPELI,Handschriftliche Mitteilungen über Werke von Dominikanerschriftstellern cit. (alla nota 12),

pp. 446-447. 142

HENQUINET,Les écrits cit. (alla nota 2), pp. 190-192.

143

Cfr. M.KEUFFER,Beschreibendes Verzeichnis der Handschriften der Stadtbibliothek zu Trier, I, Trier

1888, p. 72: «Gorrami postillae super omnes b. Pauli Epistolas». 144

Je note aussi l’existence dans Vat. lat. 9333 (XIIIe s.) d’un Commentaire sur l’Épitre aux Romains, dont le début ressemble quelque peu à celui de Guerric, mais c’est là un fragment d’un ouvrage différent.

F. 141r: Ros obvians ab ardore venienti humilem efficiet eum. Eccli. 83. Tria notantur hic. primum est fervens iniquitas… dedit alia bona sua…

STEGMÜLLER,Repertorium145:

2700 Obvians ros ab ardore vehementi. Eccli. 43 [24] – Duo notantur. Primo conversio

Pauli, secundo instructio aliorum per epistolas. In secundo tria notantur.

- Quae sit necessitas scribendi epistolas post evangelium, cum omnis sufficientia sit in evangelio.

- Dividitur autem haec epistola in tres partes. Primo ponit salutationem, secundo captat benivolentiam.

- Quare commendat se. Responsio: ad increpationem et instructionem necessaria est auctoritas.

Expl: Per Jesum Christum. Cui Jesu Christo est honor et gloria.

GUERRICUS DE S.QUENTINO,Rom

Heiligenkreuz, Cistercienser 199 (XIII) f. 1-159: ANON.Rom.-Hebr.146

Napoli, Naz. VII A 16: ANON.,f. 77-110: Rom; Initium deest; - Principia rerum – Prologus iste ex verbis Augustini, Origenis, Aimonis, Ambrosii et Hieronymi collectus est. Et notandum, quod in prima eius parte assignat causam compositionis epistolarum; in secunda causa frequentationis… praeter hoc autem. Sexta pars; - Paulus (servus) – Haec epistola secundum quosdam primo dividitur in duas partes. In prima continetur eruditio intellectus quoad quorundam questionum determinationem; - Expl. per Jesum Christum. Cui Jesu Christo est honor et gloria. Si autem non est ibi: cui? Secundum hoc facilis est littera.

Paris, nat. lat. 15603: ANON.,f. 1-10:Rom. c. 6-16; Expl: cogniti. Quattuor dicuntur. Primo dicit, quod hoc mysterium plene cognitum est soli Deo. Secundo, quod ipsi est honor ab aliis et gloria in se. Tertio, quod sine fine… quod ita est ibi. Amen; f. 43-56: Rom. c. 1-16. Paris, nat. lat. 15604 f. 2-121: GUERRICUS DE S.QUENTINO,Rom-Hebr.

Philadelphia, Free Library, J. F. Lewis Collection 354: GUERRICUS DE S. QUENTINO,Epp. Pauli.

Trier, Stadtbibl. 102 (356) f. 1-130: GUERRICUS,Rom-Hebr.

AFFELDT,Verzeichnis der Römerbriefkommentare147:

16. GUERRIC VON ST.QUENTIN (?-1245) Postille zu den paulischen Briefen

MSS: Heiligenkreuz, Cisterzienser 199 (XIII) fol. 1-159: Rom.-Hebr.; Neapel, Naz. VII A 6 fol. 83-104 (Guerric von St. Quentin ?): 1 Thess. 4-5.28, 2 Thess.-Philem.; VII A 16 fol. 77-

145

STEGMÜLLER,Repertorium cit. (alla nota 15), pp. 380, 382.

146

Cfr. B. GSELL,Verzeichnis der Handschriften in der Bibliothek des Stiftes Heiligenkreuz, in Xenia Bernardina, Pars II, Wien 1891, I, p. 169: «Commentarius in epistolas Pauli apostoli. Auf.: Obvians ros ab ardore

venienti humilem efficiet eum etc. Eccli. 43. Duo notantur primo conversio Pauli. Ende: optat eis gratiam qua possint complere omnia predicta. Nach De Visch, Bibl. Script. Ord. Cist. pag. 130, ist Guerricus Tornacensis Verfasser dieses Werkes».

147

W. AFFELDT,Verzeichnis der Römerbriefkommentare der lateinischen Kirche bis zu Nikolaus von Lyra,

173: Rom.-Hebr.; Paris, Nat. lat. 15603 (XIII) fol. 43-73: Rom. – 2 Cor. 4.12; - 15604 (XIII) fol. 2-121: Rom.-Hebr.; Philadelphia, Free Library, J. F. Lewis Collection 354: Epp. Pauli; Trier, Stadtbibl. 102 (356) fol. 1-130: Rom.-Hebr. (fol. 75: Eph. 2.1-6.24). Vom Kommentar des Guerric von St. Quentin abhängig: Paris, Nat. lat. 15603 (XIII) fol. 1-42 : Rom. 6 – 2 Cor. 12.

KAEPPELI,Scriptores148:

1392. In epp. Pauli.

Inc. prol. Rom.: Obvians ros ab ardore vehementi, Eccli. 43. Duo notantur: primo conversio Pauli, secundo instructio aliorum per epistolas. In secundo tria notantur: in primo instructio Romanorum.

Mss.:

Basel, Univ. Bibl. B IV 21 (xiii-xiv), f. 46ra-69vb (1-12, 18)149. Heiligenkreuz 199 (xiii) (anon.).

Napoli, cod. cit., f. 77ra-110va, 111va-173vb.

Paris, B. N., lat. 15603 (xiii), f. 43ra-73ra ; 15604 (xiii), f. 2ra-121va («fr. Gerrici»). Philadelhia, Free Libr., J. F. Lewis Coll. 354 (xiii), f. 1 (fragm. initii).

Trier, Stadtbibl. 102 (356) (xiii), f. 1-130.

Denifle, basandosi sui due codici parigini, ha editato il commento a Rm 1, 17; 3, 21-22; 10, 3: cfr. H.DENIFLE,Die abendländischen Schriftausleger bis Luther über Justitia Dei (Rom.

1, 17) und Justificatio, Mainz 1905, n. 34, pp. 111-117; altri passi della Postilla ai Romani sono

trascritti in:

P.BUC,L’ambiguité du Livre cit. (supra, par. 2. 8), p. 102, nota 81; p. 383, nota 188;

W.AFFELDT, Die weltliche Gewalt in der Paulus-Exegese: Rom. 13, 1-7, Göttingen 1969, p. 241, n. 851.

148

KAEPPELI,Scriptores cit. (alla nota 11), p. 68.

149

Cfr. MEYER –BURCKHARDT,Die mittelalterlichen Handschriften der Universitätsbibliothek Basel cit.

(alla nota 8), I, Basel 1960, p. 374: «Expositio in Pauli ad Romanos epistolam [GUERRICO A S. QUINTINO tribuenda (?)] haud integra (1, 1 – 12, 18): f. 46ra-69vb (…) f. 46ra Queritur circa materiam libri primo que sit necessitas scribendi epistolas post evangelium cum omnis sufficientia sit in evangelio. Secundo quare epistole pauli frequentantur in ecclesia plus quam alie. tercio quare in missa. quarto de numero epistolarum. Vto de ordine. VIto quomodo unus liber sit epistolarum liber … [46rb, 5 o.] Dividitur autem hec epistola in III. partes. primo premittit

salutationem. secundo captat benivolentiam. tercio incipit narrationem … prima pars dividitur in tres – f. 69vb [12, 18; vorzeitig] sed quomodo in potestate est. Respondeo. In potestate hominis est per modum preparationis habere

pacem cum aliis. licet alii non habeant secum pacem. vel loquitur habentibus caritatem. quibus est in potestate habere pacem ad alios. licet alii non habeant». Dopo aver notato che gli incipit coincidono con quelli forniti da

Stegmüller, gli autori concludono che «da jedoch zu wenig Unterlagen vorhanden ist Übereinstimmung wohl zu wenig stringent, um GUERRIC DE S. Q. als Vf. vorl. Kommentars eindeutig zu erweisen».

Documenti correlati