Ma
ache sviato dalprimiersubbietto Piùinnanziprendoa dircome
lafigliaDel
genitoreabbandonando
ilvolto,
Della suora gliamplessi e della
madre.
Che
smarrita restava inpiume
ingrate, L’amor
diTeseoatuttoosi)anteporre?O come
poscia allaspumosa NassoApprodò
illegno,ocome
gliocchi avvinta Intristosonnoleilo sposo ingrato Lasciòin oblìo?Difurorebbra ardente Spessodal petto fuormisealtegrida.E
or affannosa dirupatimonti Ascese,ondeaffilavaentro1*immenso
Pelago il guardo,or negli oppostifluttiDel
tremolanteumor
trascorsealzandoLa
mollevestachecoprialepolpe,E
confreddi singultiumida
ilciglio Talisnodò dallabbro alfinquerele.Così
me dunque
dalle patrie rive,
O
perfido,rapita inermo
lido,
O
perfidoTeseo, tume
lasciasti?Cosìsprezzatii
sommi Numi,
oingrato.Partendovianeportiituoispergiuri,
Che
ticadransulcapo?E
nulladunque Di
tuamente crudeleireiconsigli *Piegar poteo?pietà di
me
nonvalseAd
ammollireiltuo feroce spirto?(5
)LeggonomiserescereilPoliziano,e1* edizio-ne del 1481.oveilPisanoann ta:miserescere per-sonaliter ut Virgil.His lacrimisvitarndnniuset mi
-xerescimusnitro
.
Achille Stazio dice diaver tro-vatointuttiimanoscrittimitescere•,
ma
stima più probabile miserescere.Soscriviamo ancornoia tal<*4
At
non haecquondam
nobis(i) promissa dedisttVoce:
mihinon hoc(2) miserae sperare iubebas:Sed connubialaeta, sed optatoshymenaeos:
Quae
cunctaaeriidiscerpuntirritaventi.Iam
iam(3) nullaviroturantiJeminacredat,
NullavirisperetsennonesesseJideles:
Queis,dum
aliquidcupiensanimuspraegestitapisci, Nil metuuntiurare,nihilpromittereparcunt;Sedsimiliac cupidae mentis satiatalibidoest ,
Dietanihilmetiiere,nihilperiuriacurant.
Certeegoteinmedio versantemturbine leti Eripui,et potius
germanum
araitterecrevi, Quatntibi fallacisupremointempore deessem.Pro
quo
dilaceratala ferisdabot,alitibusque (4) Praeda, nequeiniectaturaulabormortuaterra.Quaenam
tegenuitsolasub rupeleaena?Quod
mareconceptum spumantibusexspuitundis?Quae
Syrtis,quaeScollarapax,quaevastaCha-, rybdis (5)
,
sentenza; tanto più che questa lezione dovett’ es-sereanche nelCodicedi F.Pucci;mentre il Pi-sano,cheloconfrontò,nonlacangianelsuoesenta piate.
(i) Blandavuolel’Anonimo; lezionechesi tro-vaancheinalcuno degliediti.
(3)Vota mihi non haec.Cosìil Poliziano.
(3)Questaèlapiù ricevuta lezione.Lesipuò dar maggior peso coll’assensodell’Anonimoedi Ber-nardo Pisano, chelaritengono.
(4)IlPasserazio edaltrihangiàquiravvisata l’i-mitazioneomerica ( Iliad.1.I. v.4.).
Ma
quan-topiù7rct^oc,viha introdottoil latino poeta! InOmero
1’irad’Achilleècagione cheicadaveri de-gliEroisiano pastodeicani edegli uccellidi ra-pina;ma
s’adempionointantoidecreti di Giove,cui
umano
consiglio dee cedere.InCatulloArian-DigitizedbyGoogle
6
*Ah
nontai furoun
dìletuepromesse;Nè
ame
infelicesperar ciò tu festi ,Ma
lietenozze,tnaimenei bramati:Cose, che or tutte all’aereil vento hasparso.
No
non credapiùdonna
aduom
ehe giura,
Nè
mai speri trovarfidii suoi detti.
Finch’eicupido alcunacosaagogni
,
Non
perdonaapromesseo agiuramentiMa come
prima lesuevoglie hasazie-.Non
più.parole nèspergiuriei teme.
Ricertoi’te campaidi
mezzo
alturboDi
morte, eperdervollianziilgermanoChe
ate infidomancar
nell’uopo estremo.
Perloqual mertoiosaròpredae strazio Alle fereeagliaugei;nèalcun
me
spentaDi
polve coprirà.Qual
lionessaTi
generòsottosolingarupe^
Qual mar
nelle spumose onde concettoTi
vomitò?Qual
Sirti,oqualrapace Scilla oCaridditeprodusse,ond’aggiona-vedesepressoamorte,vicina- adivenir preda dellefiereepriva dell’onore del sepolcro;ediciò n’ ècagioneTeseo,chemallaguiderdonadell’ a-verlp salvato da morte. Quanto untal pensiero Funestar dovesse1’abbandonatadonna,si compren-derà.facilmente,allorchéci rammentiamo quanto grandesventura reputassergliantichiilrimanere insepolti.E'notalavetusta opinione cheli;anime andasseroerrando cent’anni,quandoaL corpo data nons’eratomba;esisaparimentechesi seppelli-ronotaloragli stessinemici mortisulcampo;
co-me
fècergliAteniesitumulando\Mediuccisi in Maratona.(Pausati,in.Att.)($)PIirelib.3.c.8.Ineofretoestscoptdus Scyl-la,irem Charybdis marevorticosum, ambo dura, saeviiia
r
<56
Taliaquireddispròdulei pracmiavita?
Si tibinoncordifuerantconnubianostra
,
Saeva
quoà
horrebaspriscipraeceptaparentis,Attamcn
in vostraspotuistiduceresedes,
Quae
tibi iucundofainularer serva labore,
Candidaperraulcensliquidisi vestigia lymphis,
Purpureavetuuin consternens veste cubile.
Sedquid egoignaris
nequidquam
conquerorauri»Externatamalo,quaenullissensibusauctae
Nec
missasaudirequeunt,nec reddere voces? Illeautcm prope iammediis versatur inundis,Nec
quisquain apparet vacuamortalis in alga.
Sic nimis insultansextremo temporesaeva Fors etiamnostrisiuviditquestubus aures
.
Iuppiteromnipotens, utinam ne tempore primo Gnosia Gecropiaetetigissentlitora puppes:
Indomito necdira ferens stipendia tauro Perfidus inGretamreligasset navitafunem:
Nec
malus hic, celans dolci crudeliaforma Consilia, in nostrisrequiesset sedibus hospes.Nam quo me
referam?quali epe perdita nitar?Idomeniosne(i) petam montes?ah( 2 )gurgitelato Discernens ponti truculentum ubi dividit
ae-quor (3)?
An
patrisauxiliumsperern(4 ),quemne(5)
ipsa reliqui(1)
L’Anonimo
leggeIsthmoneos-,Idaeos Bernar-doPisano,e spiega:ab Ida Crctac. IlPoliziano chiosa: SuntquiexponantIdmoneos(Lezione che Achille Staziodice trovarsiintuttiiCodici)ab IdmoneoCretensium rege.Fonasse legendumIdaeos ab Ida Cretae.
(2)At leggono Bernardo Pisanoe1’
Anonimo
;e questiglossa:Atlegendum,ut sibirespondeatnon posse remeareinCretam quod tindequaque desertain insula claudaturamari.
LostessodiceilPisano.
DigitizedbyGoogle
6"
Cotalmercè perla tuadolce vita?
Senon eranoatemie nozzein grado
,
Perchètifesse orror delvecchiopadre
Aspro
divieto, alinenpoteviancellaCondurmi
alla tua casa, ov’ioprestato T’avrei graditiufficj,oinlirnpid’acqua Icandidituoipie’
molcendo
o il tuo Lettoammantando
dipurpureostrato.
Ma
a che mi lagno invan di dolorciecaCon
l’aureignote,chedi sensoprive
Nè
udirmie vocinèrisponder sanno?Egligiàquasi in alto
maf
s’aggira;Nè
facciad’uomo
apparnel lido algoso.
Sorte
amara
insultandoa’maliestremi Invida niegaancor pietosoorecchioA’
mieilamenti. OnnipotenteGiove
,
Deh
non avesse le CretesispiaggeTocche
da prima Ateniesenave.Nè
scioltafunedislealnocchiero Per làrecareall’indomabiitoro Peraltributo,nè1’ospitereo,
Che
in dolceaspettoinuman
sensiascondo.Mai
fermoavesse ne’mieitettiilpiede.