• I.AT1NESEQ017A.
ARGUMENTUM.
Berenice Agae
filia, etRegni Cyrenaici heres coinarn Diis vovit,si Pt.olemaeus Ever-getes ejusconsobrinus etrecenaGonjuxvietar brevi rediissetaSyria;.Auditavotum
solvit;co-ma
detonsa.er adTemplum
Veneria Zepbyriti-disinUrbe
Arsinoes appensafiat*,eaquemox
sublata,Conca
mathematicuafinx.itin coelum adcaudam
Leonisfuissetransvectam,et occa-sionempraebuitGalJimacho conscribendi Poe-matis,quod ab esimia Catulli ad Hortalum versioneiiumerisomnibus absolutumfuissedo-cemur
.
DigitizedbyGoogle
Ili -•t/*"
" —
!g
1La
Chiama di BerenicerElegia di CallimacotradottadaG.ValerioCatullo, volgarizzata, dal Sig.
Tommaso
PucciniConservatore degli StabilimentidelleArti, dell’Archivio Diplo-matico,delleBiblioteche e deiMonumenti pub-blici, Direttoredell'Imp.GalleriadiFirenze.
ARGOMENTO.
-Berenice figliad’
Aga
,
ed erededel
Regno
diCirenevotò la suaChioma
agliDei,
se To-lomeo Evergetedi LeiCugino,eSposo recen-te fosse iabrevetornato vincitore dalla Siria.Esaudita sciolseil voto:la
chioma
fu appesa alTempio
diVenere.Zefuitid e nella Cittàbd’ Ar-sinoe, equindi sottratta,Gonone
matematico fìnseesserestatatrasportatain cielo a splen-derenellesetteStelle,che sonoallacodadel Leone*, e Callimaco nefeceilsoggettodiun
•uo
Poema,
ilquale dall’esimia versione di Catullo adOrtalo chiaro apparisce, essere sta-to veramente sublime,e perfetto.ELEGIA..
112
Etsi me
assiduoconfectum cura dolore Sevocatadoctis, Hortale, Virginibus;Nec
poti*estdulceisMusarum
expromerefoetusMens
animi:tantisiluctuat ipsa malis.Namque
meinuper Lethaeogurgite fratris Paliidulum manansalluit(i)undapedem.
Troia Rhoeteo
quem
subterlittoretellusEreptum
nostris obterit (2)exoculis.Alloquar?audierone
umquam
tua factaloquen*• tem?
Numquam
egote, vita frateramabilior,
Aspiciampostbac?at certesemper
amabo
,
Semper
moestatuacarmina mortecanam
;Qualia subdensis
ramorum
concinitumbris Daulias, absumptifatagemensItyli.Sed tamenin tantismoeroribus,Uortale,mitte
Haec
experta(3)tibicarmina Battiadae,Ne
tua dieta vagisnequicquameredita venti*Effluxisse
meo
forteputesanimo;Ut
missumsponsifurtivomunere malum
Procurritcasto virginis egremio.(1)Abluit. L’AnonimoeBernardo Pisano.
(2JSubstulit.Imedesimi.
DigitizedbyGoogle
^Benché
grave pensiero,assiduadoglia, Ortalo, ond’io mistruggo, aldottoCoro
DellePierieVergini mi toglia;Nè
farpossa la mentealtrui tesoro.Che
incento mali ahilassa!ondeggia,ecento Dell’armonia, chevita ebbe daloro:Poichédelmio Gerraan poc’anzispento Il pallidetto piè bagnano 1’onde Entroil gorgodiLeteamuoverlento.
Cui dellaTroadelà sottolesponde
Preme,
e all’aspettodei fraterniraiAhimè
la terraIliaca nasconde.O
de’mieigiorniame
piùcaroassaiGerman
, ti parlerò?Tue
chiare gesta Narrartiudrò?Non
tivedròpiùmai?Eppure
iotiameròsinchemi restaAura
di vita; ognor lamusaintensaA
piangerfiala sorte.tua funesta.Filomelacosìsotto la densa
Ombra
dei ramigeme
in flebil verso Itifatt’escaalla paternamensa.Eppureintanteacerbe angoscieimmerso
A Te
questomio Carme, Ortalo,invioDai Carmi
diCallimaco converso.Perchè non stimi, chedal pettomio
Mal
fidatiinbalìa d’errantenembo
Usciròidettituoisparsi d’oblio.
Come
di verginella esce dalgremboPomo
,furtivodon diamante Sposo,
Immemore
chesotto al sottillembo(3)Excerpta.Poliz.
a**
Qiwd
miserae oMitaemo51isubvestalocatumDum
adventumatris prosilit,excutitur,/Atqne
illndprono praeeepsagkur
decctrsu;Huicmattartristi naousciusore rubor.
ELEGIA.
)
V-Jmniaquimagnidispexitlumina mundi.
Qui
atflilaiumortmscompeark, atqueobkus
,flaramens utrapidi«olianitorobscuretur.
Ut
cedantcertisaideratemporibus(i).Ut Trmam
furtimaubLatmiasaxa reiegans Dulciaamor
gyro devooet.aerio:Idem me
òlleConon
cadesti lurnine(2)vidit£
Berenicco verticeCaesariemPulgenaemdare*,;quammultisilla
Dearum
,
Laevia protendete brachia,pollicita est;
Qua
<rextempestalenovo Auctushymenaeo
,(3) Vastatumfineaàverat Assyrios.Dulcia nocturnaeportane vestigia rixae,
Quam
dev.irgineisgesserat exuviis.
(0Utcedant serti*etc.SjeguoilConti, chea differenzadelCronico sopraespresso,leggein que-stoverso1’orto e1*occaso Eliacodelle stelle. Na-ta del Traduttore
.
(2)Numine
.
Poliz.
(3)Novi*...hy menaci*.1/
Anonimo
.
DigitizedbyGoogle
ìtS DellavesteloaVea,iùisera!ascoso
,
Selamadre improvvisalasorprende, Balzasu dritta in piè precipitoso Roteandoall’ingiùquello discende; f
Couscienzadel fallolacontrista, *
E ambe
legote dirossorle accende.
ELEGIA.
-•-*Q|uei
che spiòlelucidefiammelle'"/'
Tutte dell’ampiomondo
erranti efisse, Scuoprì1’orto el’occaso dellestelle,E come
Iosplendorflammeos’ecclisse Delsolveloce,e riverentialgiórnoCedan
gli astriin stagionia ciascunfisse,Come
dall’Etra, a cui s’aggira intorno,Amor
laTriviaDeafurtivamente-*
Tragga
nei Latroii sassia farsoggiorno:Tra
itanti lumi, ond’è l’Olimpo ardente,Conone
ei stesso,ilgranConon me
scerseChioma
diBerenice alto-lucente. f-Le
molli braccia più cheavorio terso Suso levandoa moltedell’Empire
Divinitadi in voto Ella m’offerse,A
quella etade,che l’augusto Sire Fatto maggiorperla novella moglie Ito eraadevastarlespiagge Assire,
Seco recandodalle patriesoglie
L«
dolciimprontedelnotturnoimpegno
Toltoapugnarper levirginee spoglie.NovoauctusHymenaeo.
Come
Bereniceavea in-grandito Tolomeo recandogli in dote il Regno diCirene,cosìnonsoscrivoall’opinionedel Vol-pi,ilquale credechela perifrasiAudus Hy
me-liacovaglia quilostessoche uxore ducta.N.d.Tr.I»4
Estnenovis nuptis odio
Venus?
aane parentunv Frustranturfalsis gaudialacrjrmulis,
Ubertim
thalamiquasintraliminafundunt?Non,
itame
Divi, veragemunt
,juverint(i).
Id
mea me
multisdocuitReginaquerelis Invisentenovopraeliatorva viro.•
At
(a) tuveroorbum
luxti deserta cubile.Etfratriscari (3)flebilediscidium;
Quum
penitus raoestas exeditcuramedullaf.Ut
(4)tibitunctoto pectoresollicitaeSensibuse rectismensexcidit!Ast(5) egocerte
Cognoram
a parvavirginemagnanimam
(6):(l)Aderint.Poliz.Iverint.Bern. Pi», e chiosa:
j>rojuverint.Lostessodice1*Anon.
(3 )
An
.Bern.Pi»,eilPoliziano ilquale nota: Ironice dictum.
(3)£»
F
ratriscarietc.Aga,eTolomeoFiladel-fiaeranoFigliuterinidiBerenicemogliein secon-denozzediTolomeo Lago.D’Aga Rè diCirene nacquefigliaunica,ed eredela nostraBerenice;da Filadelfo nacque Evergete,cperciò erano Cuginitra loro.Lavoce Fraternondiradotrovasiusurpata dai Latinia significare i secondi fratelli, come risultadagli esempi,cheadduceil Forcelliniin questo vocabolo. N.d.Tr.
(4)Et.IlPoliz.eBern. Pis.
(5)At^ni.L’Anon.e Bern. Pis. ,
(6)
Cognomm
aparvaetc.IldottoEnnio Quiri-noViscontidaunpassodiGiustinoLib.26.Cap.3.DigìtizedbyGoogle