• Non ci sono risultati.

ELEGIA DE COMA BERENICE5 A C. VALERIO CATULLO

Nel documento image not a vailable (pagine 115-122)

I.AT1NESEQ017A.

ARGUMENTUM.

Berenice Agae

filia, etRegni Cyrenaici heres coinarn Diis vovit,si Pt.olemaeus Ever-getes ejusconsobrinus etrecenaGonjuxvietar brevi rediissetaSyria;.Audita

votum

solvit;

co-ma

detonsa.er ad

Templum

Veneria Zepbyriti-disin

Urbe

Arsinoes appensafiat*,eaque

mox

sublata,

Conca

mathematicuafinx.itin coelum ad

caudam

Leonisfuissetransvectam,et occa-sionempraebuitGalJimacho conscribendi Poe-matis,quod ab esimia Catulli ad Hortalum versioneiiumerisomnibus absolutumfuisse

do-cemur

.

DigitizedbyGoogle

Ili -•t/*"

" —

!

g

1

La

Chiama di BerenicerElegia di Callimaco

tradottadaG.ValerioCatullo, volgarizzata, dal Sig.

Tommaso

PucciniConservatore degli StabilimentidelleArti, dell’Archivio Diplo-matico,delleBiblioteche e deiMonumenti pub-blici, Direttoredell'Imp.GalleriadiFirenze

.

ARGOMENTO.

-Berenice figliad’

Aga

,

ed erededel

Regno

diCirenevotò la sua

Chioma

agli

Dei,

se To-lomeo Evergetedi LeiCugino,eSposo recen-te fosse iabrevetornato vincitore dalla Siria.

Esaudita sciolseil voto:la

chioma

fu appesa al

Tempio

diVenere.Zefuitid e nella Cittàbd’ Ar-sinoe, equindi sottratta,

Gonone

matematico fìnseesserestatatrasportatain cielo a splen-derenellesetteStelle,che sonoallacodadel Leone*, e Callimaco nefeceilsoggettodi

un

•uo

Poema,

ilquale dall’esimia versione di Catullo adOrtalo chiaro apparisce, essere sta-to veramente sublime,e perfetto.

ELEGIA..

112

Etsi me

assiduoconfectum cura dolore Sevocatadoctis, Hortale, Virginibus;

Nec

poti*estdulceis

Musarum

expromerefoetus

Mens

animi:tantisiluctuat ipsa malis.

Namque

meinuper Lethaeogurgite fratris Paliidulum manansalluit(i)unda

pedem.

Troia Rhoeteo

quem

subterlittoretellus

Ereptum

nostris obterit (2)exoculis.

Alloquar?audierone

umquam

tua factaloquen*

tem?

Numquam

egote, vita frateramabilior

,

Aspiciampostbac?at certesemper

amabo

,

Semper

moestatuacarmina morte

canam

;

Qualia subdensis

ramorum

concinitumbris Daulias, absumptifatagemensItyli.

Sed tamenin tantismoeroribus,Uortale,mitte

Haec

experta(3)tibicarmina Battiadae,

Ne

tua dieta vagisnequicquameredita venti*

Effluxisse

meo

forteputesanimo;

Ut

missumsponsifurtivo

munere malum

Procurritcasto virginis egremio.

(1)Abluit. L’AnonimoeBernardo Pisano.

(2JSubstulit.Imedesimi.

DigitizedbyGoogle

^Benché

grave pensiero,assiduadoglia, Ortalo, ond’io mistruggo, aldotto

Coro

DellePierieVergini mi toglia;

farpossa la mentealtrui tesoro.

Che

incento mali ahilassa!ondeggia,ecento Dell’armonia, chevita ebbe daloro:

Poichédelmio Gerraan poc’anzispento Il pallidetto piè bagnano 1’onde Entroil gorgodiLeteamuoverlento.

Cui dellaTroadelà sottolesponde

Preme,

e all’aspettodei fraternirai

Ahimè

la terraIliaca nasconde.

O

de’mieigiornia

me

piùcaroassai

German

, ti parlerò?

Tue

chiare gesta Narrartiudrò?

Non

tivedròpiùmai?

Eppure

iotiameròsinchemi resta

Aura

di vita; ognor lamusaintensa

A

piangerfiala sorte.tua funesta.

Filomelacosìsotto la densa

Ombra

dei rami

geme

in flebil verso Itifatt’escaalla paternamensa.

Eppureintanteacerbe angoscieimmerso

A Te

questomio Carme, Ortalo,invio

Dai Carmi

diCallimaco converso.

Perchè non stimi, chedal pettomio

Mal

fidatiinbalìa d’errante

nembo

Usciròidettituoisparsi d’oblio

.

Come

di verginella esce dalgrembo

Pomo

,furtivodon diamante Sposo

,

Immemore

chesotto al sottillembo

(3)Excerpta.Poliz.

a**

Qiwd

miserae oMitaemo51isubvestalocatum

Dum

adventumatris prosilit,excutitur,/

Atqne

illndprono praeeeps

agkur

decctrsu;

Huicmattartristi naousciusore rubor.

ELEGIA.

)

V-Jmniaquimagnidispexitlumina mundi.

Qui

atflilaiumortmscompeark, atque

obkus

,

flaramens utrapidi«olianitorobscuretur.

Ut

cedantcertisaideratemporibus(i).

Ut Trmam

furtimaubLatmiasaxa reiegans Dulcia

amor

gyro devooet.aerio:

Idem me

òlle

Conon

cadesti lurnine(2)vidit

£

Berenicco verticeCaesariem

Pulgenaemdare*,;quammultisilla

Dearum

,

Laevia protendete brachia,pollicita est;

Qua

<rextempestalenovo Auctus

hymenaeo

,(3) Vastatumfineaàverat Assyrios.

Dulcia nocturnaeportane vestigia rixae,

Quam

dev.irgineisgesserat exuviis

.

(0Utcedant serti*etc.SjeguoilConti, chea differenzadelCronico sopraespresso,leggein que-stoverso1’orto e1*occaso Eliacodelle stelle. Na-ta del Traduttore

.

(2)Numine

.

Poliz.

(3)Novi*...hy menaci*.1/

Anonimo

.

DigitizedbyGoogle

ìtS DellavesteloaVea,iùisera!ascoso

,

Selamadre improvvisalasorprende, Balzasu dritta in piè precipitoso Roteandoall’ingiùquello discende; f

Couscienzadel fallolacontrista, *

E ambe

legote dirossorle accende

.

ELEGIA.

-•-*

Q|uei

che spiòlelucidefiammelle'

"/'

Tutte dell’ampio

mondo

erranti efisse, Scuoprì1’orto el’occaso dellestelle,

E come

Iosplendorflammeos’ecclisse Delsolveloce,e riverentialgiórno

Cedan

gli astriin stagionia ciascunfisse,

Come

dall’Etra, a cui s’aggira intorno,

Amor

laTriviaDea

furtivamente-*

Tragga

nei Latroii sassia farsoggiorno:

Tra

itanti lumi, ond’è l’Olimpo ardente,

Conone

ei stesso,ilgran

Conon me

scerse

Chioma

diBerenice alto-lucente. f

-Le

molli braccia più cheavorio terso Suso levandoa moltedell’

Empire

Divinitadi in voto Ella m’offerse,

A

quella etade,che l’augusto Sire Fatto maggiorperla novella moglie Ito eraadevastarlespiagge Assire

,

Seco recandodalle patriesoglie

dolciimprontedelnotturno

impegno

Toltoapugnarper levirginee spoglie.

NovoauctusHymenaeo.

Come

Bereniceavea in-grandito Tolomeo recandogli in dote il Regno diCirene,cosìnonsoscrivoall’opinionedel Vol-pi,ilquale credechela perifrasi

Audus Hy

me-liacovaglia quilostessoche uxore ducta.N.d.Tr.

I»4

Estnenovis nuptis odio

Venus?

aane parentunv Frustranturfalsis gaudialacrjrmulis

,

Ubertim

thalamiquasintraliminafundunt?

Non,

ita

me

Divi, vera

gemunt

,juverint(i)

.

Id

mea me

multisdocuitReginaquerelis Invisentenovopraeliatorva viro.

At

(a) tuvero

orbum

luxti deserta cubile.

Etfratriscari (3)flebilediscidium;

Quum

penitus raoestas exeditcuramedullaf.

Ut

(4)tibitunctoto pectoresollicitae

Sensibuse rectismensexcidit!Ast(5) egocerte

Cognoram

a parvavirgine

magnanimam

(6):

(l)Aderint.Poliz.Iverint.Bern. Pi», e chiosa:

j>rojuverint.Lostessodice1*Anon.

(3 )

An

.Bern.Pi»,eilPoliziano ilquale nota: Ironice dictum

.

(3)£»

F

ratriscarietc.Aga,eTolomeo

Filadel-fiaeranoFigliuterinidiBerenicemogliein secon-denozzediTolomeo Lago.D’Aga Rè diCirene nacquefigliaunica,ed eredela nostraBerenice;da Filadelfo nacque Evergete,cperciò erano Cuginitra loro.Lavoce Fraternondiradotrovasiusurpata dai Latinia significare i secondi fratelli, come risultadagli esempi,cheadduceil Forcelliniin questo vocabolo. N.d.Tr.

(4)Et.IlPoliz.eBern. Pis.

(5)At^ni.L’Anon.e Bern. Pis. ,

(6)

Cognomm

aparvaetc.IldottoEnnio Quiri-noViscontidaunpassodiGiustinoLib.26.Cap.3.

DigìtizedbyGoogle

H2

Nel documento image not a vailable (pagine 115-122)