• Non ci sono risultati.

UNIVERSITA’ DEGLI STUDI DI UDINE

CORSO DI DOTTORATO DI RICERCA IN SCIENZE BIBLIOGRAFICHE, DEL TESTO E DEL DOCUMENTO

CICLO XXVII

TESI DI DOTTORATO DI RICERCA

PRIVILEGI LIBRARI NELLA REPUBBLICA DI VENEZIA (1469-1545) REPERTORIO Dottoranda: Erika Squassina Relatore: Chia.ma Prof.ssa Angela Maria Nuovo

[1469] 1.

REGISTRO : N.C. N. DI CORDA : 11

ESTREMI CRONOLOGICI DEL REGISTRO: 1467-1474 CARTE: 56v

DATA: 18 settembre 1469 VALIDITA’: 5 anni AUTORITA’: Collegio

TIPOLOGIA DOCUMENTO: Concessione CATEGORIA PRIVILEGIO: Industriale TRASCRIZIONE:

MCCCCLXVIIII Die xviii Septembris.

Inducta est in hanc nostram inclytam civitatem ars imprimendi libros, in diesque magis celebrior et frequentior fiet per operam, studium et ingenium magistri Ioannis de Spira, qui caeteris aliis urbibus hanc nostram praeelegit, ubi cum coniuge, liberis et familia tota sua inhabitaret, execeretque dictam librorum imprimendorum; iamque summa omnium commendatione impressit epistolas Ciceronis, et nobile opus Plinii De naturali historia, in maximo numero et pulcherrima litterarum forma, pergitque quottidie alia preclara volumina imprimere, adeo ut, industria et virtute huius hominis, multis praeclarisque voluminibus, et quidem pervilli pretio, locupletabitur. Et quoniam tale inventum, aetatis nostrae peculiare et proprium, priscis illis omnino incognitum, omni favore et ope augendum atque fovendum est, eidemque magistro Ioanni, qui magno urgetur sumptu familiae et artificum mercede, praestanda sit materia ut alacrius perseveret, artemque suam imprimendi potius celebriorem reddere, quam desinere habeat, Quemadmodum in aliis exercitiis sustentandis, et multo quidem inferioribus, fieri solitum est, infrascripti domini Consiliarii, ad humilem et devotam supplicationem praedicti magistri Ioannis, terminarunt, terminandoque decreverunt, ut, per annos quinque proxime futuros, nemo omnino sit qui velit, possit, valeat, audeatve exercere dictam artem imprimendorum librorum in hac inclyta civitate Venetiarum et districtu suo, nisi ipse magister Ioannes. Et totiens, quotiens aliquis inventus fuerit, qui contra hanc terminationem et decretum ausus fuerit exercere ipsam artem et imprimere libros, multari condemnarique debeat, et amittere instrumenta et libros impressos. Et sub hac eadem poena nemo debeat aut possit tales libros, in aliis terris et locis impressos, vendendi causa huc portare.

Consiliarii:

Ser Angelus Gradenico Ser Bertuccius Contareno Ser Angelus Venerio Ser Iacobus Mauroceno Ser Franciscus Dandulo

BENEFICIARI/RICHIEDENTI: Giovanni da Spira INNOVAZIONI: Arte di stampare i libri

TITOLO: Epistolae ad familiares. AUTORI: Marcus Tullius Cicero EDITORI: Giovanni da Spira

ANNO DI PUBBLICAZIONE: 1469 LUOGO DI PUBBLICAZIONE: Venezia OPERA PUBBLICATA: SI

CODICE ISTC: ic00504000

INDICAZIONE DEL PRIVILEGIO SULL’EDIZIONE: NO

TITOLO: Historia naturalis. AUTORI: Gaius Plinius Secundus EDITORI: Giovanni da Spira

ANNO DI PUBBLICAZIONE: 1469 LUOGO DI PUBBLICAZIONE: Venezia OPERA PUBBLICATA: SI

CODICE ISTC: ip00786000

[1486] 1.

REGISTRO : N.C. N. DI CORDA : 13

ESTREMI CRONOLOGICI DEL REGISTRO: 1481-1489 CARTE: 118v

DATA: 1 settembre 1486 VALIDITA’: Non indicata AUTORITA’: Collegio

TIPOLOGIA DOCUMENTO: Concessione CATEGORIA PRIVILEGIO: Letterario TRASCRIZIONE:

MCCCCLXXXVI, die primo septembris.

Opus gestorum urbis nostre, compositum per doctissimum virum Marcum Antonium Sabellum Romanum, per elegantiam suam et veritatem hystorie dignum est ut in lucem omnium veniat. Ideo infrascripti domini Consiliarii deliberarunt et terminarunt, quod opus prefatum per Marcum Antonium prefatum dari possit alicui diligenti impressori, qui opus illud imprimat suis sumptibus et edat, sicuti convenit elegantiae historiae, dignae ut immortalis fiat, et nemini praeter eum liceat opus illud imprimi facere sub pena indignationis Serenissimi Dominii et ducatorum quingentorum tam in Venetiis quam in quacumque civitate et loco Serenissimi Dominii.

Consiliarii:

Ser Lucas Navaierio

Ser Fantinus de cha de Pexaro Ser Zacharias Barbaro eques Ser Sebastianus Baduario eques Ser Benedictus Trevisano

BENEFICIARI/RICHIEDENTI: Marco Antonio Sabellico

TITOLO: Decades rerum Venetarum. AUTORI: Marco Antonio Sabellico EDITORI: Andrea Torresano

ANNO DI PUBBLICAZIONE: 21 maggio1487 LUOGO DI PUBBLICAZIONE: Venezia OPERA PUBBLICATA: SI

CODICE ISTC: is00005000

[1491]

(Non presente in Fulin)1 1.

REGISTRO : S.T. N. DI CORDA : 11

ESTREMI CRONOLOGICI DEL REGISTRO: 1490 - 1492 CARTE: 62r

DATA: 26 aprile 1491 VALIDITA’: 10 anni AUTORITA’: Senato

TIPOLOGIA DOCUMENTO: Concessione CATEGORIA PRIVILEGIO: Letterario TRASCRIZIONE:

MCCCCLXXXXI Die XXVj Aprilis.

Cum vir nobilis ser Andreas Baduario, quondam ser Joannis, Cupiat imprimi facere opus quoddam novum et necesarium, per quod facillimum erit quibuscumque navigantibus cognoscere posse omnia littora terrena, scopulos, portus, insulas, banchas, sorzatores et cursus aquarum in quacumque mundi parte. Quod quidem opus utilissimum et tutissimum futurum est omnibus navigantibus, ideo supplicavit, ut conficiente, et imprimente eo, tam utili et necessario opere, nemo possit id opus imprimi facere per annos decem continuos in hac urbe nostra et in omnibus terris et locis nostris. Cum igitur non sit ullo modo, tam laudabilis, et proficua oblatio asperuenda. Ideo vadit pars quod idem ser Andreas Baduario imprimere et imprimi facere possit in hac urbe et in quibuscumque terris et locis nostris opus predictum, nec possit aliquis sitque velit predictum opus imprimere, vel imprimi facere, per annos decem proximos venturos in hac urbe, vel in alijs terris et locis nostris, tam a parte terre quam a parte maris, sub pena ammittendi libros omnes impressos. Et liceat ipsi nobili nostro, vel nuntijs suis, omnes huiusmodi libros impressos cum formam predicte partis, accipere et illos comburere, vel aliter disponere sicuti ei placuerit.

De parte_____ 152 De non _______15 Non sinc. ______5

Consiliarij:

ser Marcus de Gar. ser Constan. de Priol. ser Hier. Vendram. ser Iacobus de Musto ser Alvisius Bragad.

BENEFICIARI/RICHIEDENTI: Andrea Badoer

TITOLO: Portolano. AUTORI: Andrea Badoer OPERA PUBBLICATA: SI

[1492] 1.

REGISTRO : N.C. N. DI CORDA : 14

ESTREMI CRONOLOGICI DEL REGISTRO: 1489-1499 CARTE: 53r

DATA: 3 gennaio 1492 VALIDITA’: Non indicata AUTORITA’: Collegio

TIPOLOGIA DOCUMENTO: Concessione CATEGORIA PRIVILEGIO: Letterario TRASCRIZIONE:

MCCCCLXXXXI. Die iij ianuarii.

Adiens praesentiam Serenissimi Principis et Illustrissimi Dominii, egregius iure consultus dominus Petrus Franciscus de Ravenna, nuncupatus a memoria, legens ius canonicum in Gymnasio Patavino, reverenter exposuit se toto tempore eius vitea multis vigiliis et laboribus insudavisse, ut artem memorie adipisceretur, quemadmodum Deo optimo maximo opitulante adeptus est, composuisseque in arte ipsa quoddam opusculum nuncupatum Foenix; quod cum decreverit impresentiarum ad universalem commoditatem et utilitatem edere, humiliter supplicavit detur modus ne alieni colligant fructus laborum et vigiliarum suarum. Cui quidem aeque ac convenienti petitioni annuentes infrascripti domini Consiliarii, sic consulente Collegio, terminantes decreverunt, decernuntque et iubent, quod nemo audeat in hac urbe Venetiarum et in tota ditione Illustrissimi Dominii nostri imprimere, seu impressa vendere, volumina dicti operis nuncupati Foenix sub pena amittendi illa et insuper libras vigintiquinque pro quolibet volumine. Et huicmet poenae subiaceant illi, qui huiuscemodi libros alibi impressos vendere praesumerent in ditione praedicti Illustrissimi Dominii, excepto duntaxat illo impressore, quem praefatus doctor praelegerit.

Consiliarii:

Ser Dominicus Mauroceno Ser Nicolaus Leono

Ser Thomas Mocenigo Ser Marcus Fusculo Ser Nicolaus Trivisano Ser Leonardus Lauredano

TITOLO: Phoenix seu De artificiosa memoria. AUTORI: Pietro Tomasi da Ravenna

EDITORI: Bernardino de’ Cori

ANNO DI PUBBLICAZIONE: 10 gennaio 1492 LUOGO DI PUBBLICAZIONE: Venezia OPERA PUBBLICATA: SI

CODICE ISTC: ip00531000

INDICAZIONE DEL PRIVILEGIO SULL’EDIZIONE: SI

FORMA DI PUBBLICAZIONE DEL PRIVILEGIO: Pubblicazione integrale della concessione (colophon).

2.

REGISTRO : N.C. N. DI CORDA : 14

ESTREMI CRONOLOGICI DEL REGISTRO: 1489-1499 CARTE: 54r

DATA: 24 gennaio 1492 VALIDITA’: 10 anni AUTORITA’: Collegio

TIPOLOGIA DOCUMENTO: Concessione CATEGORIA PRIVILEGIO: Commerciale TRASCRIZIONE:

MCCCCLXXXXI Die xxiiij Ianuarij.

Prestantissimus atque Excellens Artium et Medicine Doctor Dominus Magister Ioannes Dominicus Nigro, civis Venetus, Exposuit Serenissimo Principi, et Ex.mo Dominio, se non minori laboremque impendio recuperasse binos codices, Alterum antiquissimum et rarissimum, nuncupatum Haliabas, Alterum vero Modernum et Unicum Xantis de Pisauro, De venenis, ambos fructuosos in medicine facultate; quos cum cupiat ad communem utilitatum, et commodum in publicum proferre. Et imprimi facere, Reverenter Supplicavit provideri, ne fructum laborum, et impensarum suarum alij opere, et impense expertes percipiant quam obrem infrascripti Domini Consiliarij annuentes huiusmodi eque et honeste petitioni, pariterque universali usui, et proficuo prospicere intendentes decreverunt, et terminaverunt, decernunt et terminant, quod nemini quicunque ille fuerit liceat, tam hic Venetijs, quam in universa ditione Ill.mi Dominij imprimere, sive imprimi facere duo volumina predicta, vel alterum eorum aut alibi impressa vendere per decennium proximum sub pena immediate, et irremissibilis amissionis omnius similius librorum, et preterea libras quinquaginta, pro quolibet volumine contra hoc decretum impresso et vendito que quidem pena vadat ad recuperationes Montis novi, excepto dumtaxat illo impressore quem prefatum dominis Ioannes Dominicus duxerit eligendum.

Consiliarij:

ser Dominicus Mauroceno ser Nicolaus Leono

ser Thomas Mocenigo ser Marcus Tuschulo ser Nicolaus Trivisano ser Leonardus Lauredano

TITOLO: Regalis dispositio Liber regalis dispositio nominatus ex Arabico. AUTORI: Abbas Haly

EDITORI: Bernardino Rizzo – Giandomenico Negro ANNO DI PUBBLICAZIONE: 25 settembre 1492 LUOGO DI PUBBLICAZIONE: Venezia

OPERA PUBBLICATA: SI CODICE ISTC: ih00003000

INDICAZIONE DEL PRIVILEGIO SULL’EDIZIONE: SI

FORMA DI PUBBLICAZIONE DEL PRIVILEGIO: Parziale (colophon) NOTE ALL’EDIZIONE: Opera stampata per Giandomenico Negro.

TITOLO: Liber Venenis.

AUTORI: Sante Ardoini da Pesaro

EDITORI: Bernardino Rizzo – Giandomenico Negro ANNO DI PUBBLICAZIONE: 19 luglio 1492 LUOGO DI PUBBLICAZIONE: Venezia OPERA PUBBLICATA: SI

INDICAZIONE DEL PRIVILEGIO SULL’EDIZIONE: SI CODICE ISTC: ia00950000

FORMA DI PUBBLICAZIONE DEL PRIVILEGIO: Parziale (colophon) NOTE ALL’EDIZIONE: Opera stampata per Giandomenico Negro.

3.

REGISTRO : N.C. N. DI CORDA : 14

ESTREMI CRONOLOGICI DEL REGISTRO: 1489 -1499 CARTE: 70r

DATA: 17 agosto 1492 VALIDITA’: 10 anni AUTORITA’: Collegio

TIPOLOGIA DOCUMENTO: Concessione CATEGORIA PRIVILEGIO: Commerciale TRASCRIZIONE:

MCCCCLXXXXIIdo Die xvij Augusti

Bernardinus de Benalijs imprimendorum voluminum ingeniosus artifex et Magister, exposuit S.mo et Ill.mo Principi et Ex.mo Dominio ac sponte et ulteo obtulit se se, et pollicitus est ad communem doctorum virorum militatem, florentissime [...] rei pubblice venetae ornamentum, imprimere velle praeclarissimum opus de Urbis inclite Venetiarum origine etc. quondam doctissimi et eloquentissimi oratoris, et procuratoris Sancti Marci dignissimi, equitisque splendissimi Domini Bernardi Iustiniani. Et ideo supplici sermone petijt ut indicta poena publico edicto sancitur, ne alius quispiam, sive impressor, sive impressoris nomine sit qui velit, audeat, aut praessumat, huiuscemodi consumamus opus imprimere, aut imprimi facere praeter se cum in animo habeat solerti impressione sua, laboribus et expensis proprijs cumulatissime satisfacere omnibus eruditis, et claris viris in Italia, et extra italiam; quas ob res infrascripti Domini Consiliarij morem gerere volentes honeste petitioni ipsuis Bernardinj decreverunt teminarunt et iusserunt, decernunt terminant et iubent, quod nemini liceat tam Venetijs quam in omni dictione Ex.mi Dominij imprimere, aut imprimi facere, praedictum Domino Bernardi Iustiniani opus, aut alibi impressum vendere per decenium proximum, sub poena immediatae et irremissibilis amissionis omnium similium librorum, quos imprimi fecissent. Et praeterea librarum centum pro quolibet volumine impresso, aut vendito contra hoc Sere.mi Dominij decretum, atque edictum que quidem poena vadat ad Montis Novi recuperationem, excepto duntaxat Bernardino de Benalijs praedicto impressore, cui soli liceat imprimere et imprimi facere ante dictus opus.

Consiliarij

ser Franciscus Marcello ser Andreas Quirino ser Marcij Barbo

ser Fantinus de cha de Pexaro ser Marcus Bollani

TITOLO: Historia de origine urbis Venetiarum. AUTORI: Bernardo Giustiniani

EDITORI: Bernardino Benali

ANNO DI PUBBLICAZIONE: 1493 LUOGO DI PUBBLICAZIONE: Venezia OPERA PUBBLICATA: SI

CODICE ISTC: ij00605000

4.

REGISTRO : N.C. N. DI CORDA : 14

ESTREMI CRONOLOGICI DEL REGISTRO: 1489 - 1499 CARTE: 71r

DATA: 19 agosto 1492 VALIDITA’: 12 anni AUTORITA’: Collegio

TIPOLOGIA DOCUMENTO: Concessione CATEGORIA PRIVILEGIO: Commerciale TRASCRIZIONE:

MCCCCLXXXXij Die Xviiij Augusti.

Cum ad manus fidelis nostri Hieronymi Durantis nuper pervenerint exemplar Egidij Romani doctoris, super libros phisicorum Aristotelis, quod hucusque latuit et inter paucissimos reperitur; similiter opus Sancti Thomae Aquinatis super parva naturalium Aristotelis; que quidem volumina studentibus utilia futura sunt; si ex eis copia haberetur.; et ipse Hieronymus offerat se ipsa imprimi facere. Modo aliquis alius ex ipsis imprimere alicubi nequeat per annos XII proximos, infrascripti Domini Consiliarij ad instanciam et humilem requisitionem rectoris et universitatis artistarum Padue, hoc ipsum requirentis deliberaverunt et terminaverunt quod dante ipso Hieronymo ambo dicta volumina ad imprimendum, nemo possit tam in hac civitis Venetiarum, quam in omnibus alijs terris et locis eidem Dominio subiectis. Et sit qui velit imprimere, vel imprimi facere, non possit per se vel alium, aliquo modo, vel ingenio, per annos decem proximos futuros dicta volumina, seu alibi impressa comportare ad aliqua loca nostra, sub poena cuicunque contrafacere audentis perdendi irremissibiliter omnes libros impressos, et ulterius cadat de ducati quingentis pro quolibet et qualibet vice, quorum et quarum tertium sit accusatoris, vel inventoris, tertium illius rectoris sive offitij aut Magistratis cui primo facta fuerit conscientia, et reliquus sit ipsus Hieronymi. Et fiant littere patentes aut ad civitis et loca nostra sicut opportunum fuerit.

Consiliarij:

ser Andreas Quirino

ser Fantinus de cha da Pexaro ser Marcus Barbo

ser Marcus Bollani

TITOLO: Egidij Romani Commentaria in 8. libros physicorum Aristotelis. AUTORI: Aristoteles – Egidio Romano

EDITORI: Girolamo Duranti

ANNO DI PUBBLICAZIONE: 15 ottobre 1493 LUOGO DI PUBBLICAZIONE: Padova OPERA PUBBLICATA: SI

CODICE ISTC: ia00075000

INDICAZIONE DEL PRIVILEGIO SULL’EDIZIONE: SI

FORMA DI PUBBLICAZIONE DEL PRIVILEGIO: Parziale (colophon)

TITOLO: Parva naturalia.

AUTORI: Aristoteles – Tommaso d’Aquino EDITORI: Girolamo Duranti

ANNO DI PUBBLICAZIONE: 24 maggio 1493 LUOGO DI PUBBLICAZIONE: Padova OPERA PUBBLICATA: SI

CODICE ISTC: ia01019000

INDICAZIONE DEL PRIVILEGIO SULL’EDIZIONE: SI

5.

REGISTRO : N.C. N. DI CORDA : 14

ESTREMI CRONOLOGICI DEL REGISTRO: 1489 - 1499 CARTE: 69v

DATA: 21 agosto 1492 VALIDITA’: 5 anni AUTORITA’: Collegio

TIPOLOGIA DOCUMENTO: Supplica CATEGORIA PRIVILEGIO: Letterario TRASCRIZIONE:

M°CCCCLXXXXIIdo Die xxj Augusti

Comparens coram Ser.mo Principe et Ex.mo Dominio.

Fidelis et prudens vir Franciscus Gisbertus exposuit se velle ad comunem subditorum florentissimae Reiplublicae Venetae commodum et utilitatem imprimere et imprimi facere Statuta inclytae urbis Venetiarum, non tam latina quam vulgaria, suis proprijs impensis et industria, volumina inquam nova castigata et emendata, quorum inopia hucusque est laboratum; supplici que sermone petijt, videlicet sibi soli concedatur eligere quem impressorem voluerit, cuius opera et impressione solerti, Statuta predicta nova et emendata prodeant in lucem, ne forte fortuna quispiam alius impressor, livore potius et invidia quam animi conscentia motus, eiuscemodi Statuta ad ipsius Francisci damnum et iacturam imprimere aut imprimi facere auderet. Iccirco infrascripti domini Consiliarij annuentes huiusmodi honeste et iuste petitioni ipsius Francisci, deliberarunt et iusserunt, deliberant et terminant ac iubent quod nemini prorsus liceat, tam Venetijs quam in universa ditione Ill.mi Dominij, imprimere, seu imprimi facere, aliquod simile volumen, aut alibi impressum vendere, per quinquennium proximum, sub pena amissionis omnium librorum propterea ducatorum trium pro quolibet volumine contra hoc edictum Ill.mi Dominij impresso aut vendito. Iverum ducatorum duo vadant ad recuperationem Montis novi, tertij vero ducati medietas sit accusatoris et altera medietas Advocatorum Comunis. Et volumina impressa sint ipsius Francisci, excepto duntaxat illo impressore, quem praefatus Franciscus duxerit eligendum, cui soli liceat videlicet supradictum eius imprimere, seu imprimi facere, et vendere Statuta et volumina ipsa, eo modo et forma quibus pro ingenio suo et nova inventione facere intendit. Si vero alius quispiam impressor vellet imprimere, aut imprimi facere Statuta Venetiarum, alio modo et forma, sicuti prius est factum, sit in arbitrio eiusdem imprimere et imprimi facere ad libitum.

Consiliarij:

ser Andreas Quirino ser Fantinus de Pexaro ser Marcus Barbo

TITOLO: Statuta Venetiae.

AUTORI: Venezia <Repubblica> - Francesco Giberto EDITORI: Dionigi Bertocchi

ANNO DI PUBBLICAZIONE: 31 ottobre 1492 LUOGO DI PUBBLICAZIONE: Venezia OPERA PUBBLICATA: SI

CODICE ISTC: is00725000

INDICAZIONE DEL PRIVILEGIO SULL’EDIZIONE: SI

FORMA DI PUBBLICAZIONE DEL PRIVILEGIO: Sintetica (c. 80r) NOTE ALL’EDIZIONE: Riproduzione digitale in Internet Culturale.