• Non ci sono risultati.

CONTRATTO PER LA REALIZZAZIONE DI UN’ARCA D’ARGENTO PER

Nel documento Il reliquiario di San Simeone in Zara (pagine 133-164)

LA RELIQUIA DI SAN SIMEONE IN ZARA

Compositionis pro archa argentea Sancti Simonis fabricanda per magistrum Franciscum, aurifficem.

Suprascriptis millesimo (sc MCCCLXXVII), indictione (sc XV)et die dominico quinto mensis iulii, regnante ut supra.

Cum illustrissima principissa et domina nostra naturalis domina Helisabet Dei gratia regina Hungarie, Polonie et Dalmatie et gloriosi dicti domini nostri regis Hungarie consors, diuino spiritu comota visitare voluisset corpus Beati Simonis Iusti in sua fidelle ciuitate existens, quo viso humilli conpassione comota non iacere ut conueniens est, idcirco Iadram post recessum suum destinauit mille marcas argenti causa ipsi beatissimo corpori Sancti Simeonis Iusti fabricandi arcam unam argenteam in qua dictum corpus sanctum reponetur et conseruetur ut dictum est, et pro dicto opere cicius conficiendo idem domina regina nostra per suas generosas literas scrisisset dillectis fidelibus suis Iadrensibus dominis Francisco de Georgio, Mapheo de Matafaris et Paulo de Georgio, strenuis militibus regiis ac ser Grixogono de Ceualellis et Francisco de Çadulinis ut ipsi prout cicius fieri poterit dictum opus perficiatur. Qui strenui milites, dominus Franciscus, dominus Mapheus et dominus Paulus, ut fidelissimi regie maiestatis tam suis nominibus quam nominibus ser Grixogoni de Ceualellis et ser Francisci de Çadulinis qui absentes erant, cupientes benigne regia mandata pro posse adimplere, se regio nomine conuenerunt cum magistro Francisco, aurifice quondam Antonii de Mediolano, nunc habitatore Iadre, pro dicto opere coficiendo hoc modo videlicet, quod dictus magister Franciscus se solempniter obligando prefatis strenuis militibus nomine quo supra solempni stipulatione promisit et se obligauit eisdem dictum opus siue dictam arcam argenteam bene, fideliter et legaliter omnibus malicia et fraude postpositis facere, operare et exercere hinc ad vnum annum proxime venturum de

111

bono et puro argento secundum quod ei per viros nobiles ser Iohannem ser Galli et ser Bartulum de Cipriano, honorandos ciues Iadrenses quibus dictum argentum totum in custodia datum est ad conseruandum, dabitur et de illa liga bonitate argenti ad illam formam et similitudinem dicte arche argentee conficiende et cum illis formis, imaginis, signis, miraculis et Presentatione domini nostri Ihesu Christi presentati ad altare, prout est quedam arca in carta bonbicina data et facta ad similitudinem dicte arche argentee conficiende, que figure omnes releuate esse debent ut conueniens erit et dictam arcam intus et extra et desuper et de subtus indaurare debet per totum cum omnibus illis figuris que daurande erunt, et ut dictum opus perficiatur dictus magister Franciscus solempni stipulatione promisit et se obligauit dictis strenuis militibus regiis mitere pro magistris ad conficiendum dictum opus. Que omnia et singula suprascripta promisit quoque dictus magister Franciscus stipulatione solempni dictis strenuis militibus stipulantibus et recipientibus ut supra actendere, obseruare et adimplere et non contrafacere uel venire aliqua ratione uel causa, modo uel ingenio de iure uel de facto sub pena quarti valoris predictorum tociens comittenda et cum effectu exigenda reiterando quociens contrafactum fuerit predictis uel aliquo predictorum, qua soluta uel non nichilominus contractus iste suam semper obtineat roboris firmitatem et cum reffectione omnium damnorum, interesse et expensis litis et extra et cum obligatione omnium suorum bonorum presentium et futurorum. Et dicti regii milites nomine quo supra solempni stipulatione promiserunt ipsi magistro Francisco dari facere per dictos ser Iohannem et ser Bartolum conseruatores tocius dicte quantitatis argenti pro vna quaque vice marchas quinquaginta argenti ad laborandum aut tantum plus aut tantum minus quantum dictis conseruatoribus uidebitur pro dicto opere expediendo, quo laborato idem magister Franciscus dictis conseruatoribus dicti argenti ad illud pondus et tale argentum restituere prout ipse magister Franciscus habuit et sic et taliter usque ad finem dicti operis, et totam quantitatem auri pro indaurando dictum oppus, que oportuna erit ad hoc, cum ea quantitate argenti viui ad hec necessaria. Et pro suis fatichis ducatum vnum auri pro qualibet marca argenti laborati per dictum magistrum Franciscum in dicto opere, et pro arris et parte solutionis dicti operis dare hinc ad paucos dies ipsi magistro Francisco florenos ducentos auri sub pena et obligatione predictis. Et pro

112

predictis omnibus et singulis melius actendendis et obseruandis sponte et per pactum dictus magister Franciscus obligauit se suosque heredes et successores et omnia sua bona presentia et futura penes dictos regios milites stipulantes ut supra et ad conueniendum tam realiter quam personaliter semel et pluries usque ad plenariam et condignam satisfationem omnium predictorum Iadre, Dalmacie, Croacie, Sclauonie, Obrouacii, Ancone, Marchie, Ystrie, Foroiullii, Venecie, Lombardie et ubique locorum et terrarum et omni tempore in quacumque curia et coram quacumque dominatione. Et voluerunt ipse partes ambe contrahentes ut de predictis ego notarius infrascriptus duo debeam publica conficere instrumenta unius eiusdem tenoris et parti cuilibet tradere vnum.

Actum Iadre sub Logia magna comunis, presentibus viris nobilibus ser Saladino quondam ser Chose de Saladinis, ser Nicolao quondam ser Grixogoni de Marino et ser Marino quondam ser Vulcine Petri de Matafaris, omnibus ciuibus Iadrensibus testibus, vocatis, rogatis et aliis165.

FIGURE

113

INDICE DELLE TAVOLE

Tavola I

La fronte del sarcofago Tavola II

Il retro del sarcofago Tavola III

Il lato breve a nord Tavola IV

Il lato breve a nord Tavola V

La fronte del sarcofago Tavola VI

L’effige del santo Tavola VII Le mani Tavola VIII

L’inventio della reliquia Tavola IX

114 Tavola X

L’Entrata di re Ludovico a Zara Tavola XI

Il lato breve a sud Tavola XII

L’interno del lato mobile Tavola XIII

Particolare della scena dell’indemoniato Tavola XIV

Il retro Tavola XV

L’offerta del reliquiario al santo Tavola XVI

L’iscrizione Tavola XVII

La morte del Ban di Bosnia sotto gli auspici di San Simeone Tavola XVIII

Un timpano Tavola XIX

La scena dello spergiuro, spiovente posteriore Tavola XX

115 Tavola XXI

I monaci attorno alla reliquia, spiovente posteriore Tavola XXII

La Presentazione di Toma Martinov Tavola XXIII

116

INDICE DELLE FIGURE

Figura 1

Tomba di San Luca, Santa Giustina, Padova Figura 2

Urna di pietra di San Simeone, chiesa di San Simeone, Zara Figura 3

Marco Romano, tomba di San Simeone, San Simeone Grande, Venezia Figura 4

Marco Romano, tomba di San Simeone, part., San Simeone Grande, Venezia Figura 5

Marco Romano, tomba di San Simeone, part., San Simeone Grande, Venezia Figura 6

Mosaicista veneziano, profeta Michea, part. navatella nord, San Marco, Venezia Figura 7

Pierpaolo e Jacobello Dalle Masegne, San Filippo, iconostasi del presbiterio di San Marco, Venezia

Figura 8

Pierpaolo e Jacobello Dalle Masegne, San Filippo, part., iconostasi del presbiterio di San Marco

117 Figura 9

Giotto, Presentazione al tempio, Cappella degli Scrovegni, Padova Figura 10

Tomba di Raimondino dei Lupi di Soragna, part., oratorio di San Giorgio, Padova Figura 11

Reliquiario, piede di Sant’Anselmo, tesoro della chiesa parrocchiale di Nin Figura 12

Ebbrezza di Noè, part., palazzo Ducale, Venezia Figura 13

Paolo Veneziano, Paliotto del beato Leone Bembo, part., parrocchiale di San Biagio, Dignano d’Istria

Figura 14

Paolo Veneziano, Storie della Vergine, part., Museo civico, Pesaro Tavola 15

Marco di Martino, Madonna col Bambino, collezione Cora Minotti, Milano Figura 16

Guariento, Vestizione di Sant’Agostino, part., chiesa degli Eremitani, Padova Figura 17

Mosaicista veneziano, il Doge Michiel arriva a Chio, cappella di Sant’Isidoro, San Marco, Venezia

Figura 18

118 Figura 19

Cornici della parte superiore della Pala d’Oro, San Marco, Venezia Figura 20

Reliquiario di San Crisogono, Tesoro della Cattedrale, Zara Figura 21

119

BIBLIOGRAFIA

Antonelli F., voce reliquie in Enciclopedia Cattolica, vol. X, Roma 1953 pp. 750-758 Audoenus, Vita Eligii Episcopi Noviomensis, in Monumenta Germaniae Historica,

Scriptores rerum Merovingicarum, vol. IV, pp. 663-742.

Bagnoli A. (a cura di), Marco Romano, catalogo della mostra, Silvana Editoriale, Milano 2010.

Belli Barsali I., L’oreficeria medievale, Fratelli Fabbri Editori, Milano 1966. Bentley J., Ossa senza pace, Sugarco, Milano 1988.

Bettini S., Mosaici antichi di San Marco a Venezia, Istituto italiano di arti grafiche, Bergamo 1944.

Brunelli V., Di un nuovo libro sull’arca di San Simeone, “Il Dalmata”, XXXIII, 57 (20 giugno 1908).

Brunelli V., Storia della città di Zara, Venezia 1913.

du Broc de Segauge L. in Les Saints Patrons des corporations, Paris 1887.

Capponi C. (a cura di), L’altare d’oro di Sant’Ambrogio, Silvana Editoriale, Milano 1996. Cecchelli C. Zara Cataloghi d’arte e antichità d’Italia, La libreria di stato, Roma 1932 pp. 107-115.

Cherry J., Medieval craftsmen: Goldsmiths, British Museum Press, London 1992.

Collareta M., Arredi, suppellettili, decorazioni mobili, in Castelnuovo E., Sergi G. (a cura di), Arti e storia nel Medioevo Einaudi, Venezia 2003, volume II.

Collareta M., Teofilo, in Castelnuovo E. (a cura di), Artifex bonus, Laterza, Roma-Bari 2004.

Castelnuovo E., L’artista, in Le Goff J. (a cura di), L’uomo medievale, Roma Laterza, Roma-Bari 2010.

De Vecchi P., Cerchiari E., Arte nel Tempo, Gruppo editoriale Fabbri, Milano 1991, Il

Medioevo, tomo secondo.

Duby G., San Bernardo e l’arte cistercense, Einaudi, Torino 1982.

Enciclopedia La Piccola Treccani, vol X, Roma 1996, pp.75, 76.

Elbern V.H voce reliquiari”, in Enciclopedia dell’arte medievale, vol. IX, Milano 1998, pp. 892-910.

Fondra L., Istoria della insigne reliquia di San Simeone profeta, Zara 1855. Geary J., Furta sacra, Vita e Pensiero, Milano 2000.

Grandieri M. (a cura di), Teofilo, Sulle diverse arti, Edizioni B.A. Graphics, Bari 2005. Hahnloser H.R., Polacco R., (a cura di), La Pala d’Oro, Canal stamperia Editrice, Venezia 1994.

120

Hahnloser H.R. (a cura di), Il tesoro di San Marco, Sansoni, Firenze 1971, volume II. Le Goff J., Alla ricerca del Medioevo, Laterza, Roma-Bari 2005.

Low G., voce santi in Enciclopedia Cattolica, vol X, Roma 1953, pp. 1851-1856

Lucco M. (a cura di), La pittura nel Veneto, tomo primo, Il Trecento, Electa, Milano 1992. Montevecchi B., Vasco Rocca S. (a cura di), Dizionari terminologici, Suppellettile

ecclesiastica, Edifimi, Firenze 1988.

Negri Arnoldi F., Oreficeria, arte dei re, in Previtali G. (a cura di), Storia dell’arte italiana, vol. IV pp. 144 -153 Einaudi, Torino 1980.

Petricioli I., St. Simeon’s shrine in Zadar, Zagreb 1983.

Toesca P., storia dell’arte italiana II, il Trecento, Unione tipografico-editrice torinese, Torino 1951.

The Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, Oxford 1991. The splendour of Zadar Treasures, catalogo della mostra, Zagabria 1990.

von Schlosser J., L’arte del Medioevo, Piccola Biblioteca Einaudi, Torino 1961. Vauchez A., La santità nel Medioevo, Il Mulino, Bologna 1989.

Villette P., voce Sant’Eligio in Bibliotheca Sanctorum, Città nuova editrice, Roma 1964. Wolters W., La scultura veneziana gotica 1300/1460, Alfieri edizioni d’arte, Venezia 1976.

Nel documento Il reliquiario di San Simeone in Zara (pagine 133-164)